1) PODKREŚLIĆ GAT. GÓRSKIE
*podgórskie
Equisetum telmateia
Epilobium dodanaei,
Matteucia struthiopteris,
Carex pendula,
Cerastium sylvaticum.
* reglowe
Dentaria glandulosa,
Abies alba
* ogólnogórskie
Geranium phaeum,
Alnus incana,
Alchemilla crinita
* subalpejskie
Veratrum lobelianum,
Doronicum austriacum
*subniwalne
Ranunculus glacialis,
Cerastium uniflorum,
Cochlearia tatrae,
Gentiana frigida,
Silene acaulis subsp. norica
*alpejsko-subniwalne
Lloudia serotina,
Doronicum clusii,
Primula minima
Oxyria digina
* wysokogórskie
Silene acaulis,
Lloydia serotina,
Cardamine trifolia,
Corthusa matthioli,
Cystopteris montana,
Crocus scepusiensis
Oxycoccus quadripetalus
Umbilicarietum cylindricae
Delphinium oxysepalum
Saxifraga wahlenbergii
* inne podane na wykładach
Cardaminopsis arenosa subsp. borbasii (endemit ogólnokarpacki)
Calamagrostis varia (z Tatr).
Poa alpina , P.a. var. vivipara
Diphasium alpinum
Salix silesiaca,
Rosa pendulina,
Ribes petraeum
Soldanella carpatica
Juniperus sibirica
Lonicera nigra
Andromeda polifolia
Ledum palustre
Aster alpinus,
Astrgalus australis,
Veronica fruticans
Festuca vivipara
2) OPISAĆ PIĘTRA W KARPATACH Z ZAKRESAMI WYSOKOŚCI
*I PRZYKŁADAMI ROŚLIN
*I CHARAKTERYSTYCZNYMI ZBIOROWISKAMI
Piętro pogórza sięga po ok. 450-550 m n.p.m.
-Przewodnim zbiorowiskiem zonalnym jest wielogatunkowy las liściasty – grąd Tilio-Carpinetum.
-Inne zbiorowiska leśne to łęgi (ze związku Alno-Padion i Salicion), a zwłaszcza podgórski łęg Carici remotae-Fraxinetum.
-W krajobrazie dominują zbiorowiska antropogeniczne. Naturalne zbiorowiska leśne zostały tu zastąpione przez łąki (na wpół naturalne), pola uprawne lub monokultury sosny.
-Na siedliskach żyznych i świeżych dominuje zespół rajgrasu wyniosłego Arrhenatheretum elatioris,
-w miejscach wilgotnych zespół ostrożenia łąkowego Cirsietum rivularis lub łąka ostrożeniowo-rdestowa Cirsio-Polygonetum bistortae, lub bardzo rzadko Molinietum europaeum
Regiel dolny do ok. 1150 (Beskidy, Babia Góra) lub nawet 1250 (Tatry) m.n.p.m.
-Przewodnim zbiorowiskiem zonalnym jest buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum wykształcona na glebach żyznych lub bory jodłowe (Galio-Abietetum).
-W miejscach uboższych rozwijają się lasy świerkowe (Abieti-Piceetum).
-Na kamieńcach potoków zalewanych przez wody powodziowe wykształca się olszynka karpacka Alnetum incanae, a w miejscach bardziej mokrych górska olszyna bagienna Caltho-Alnetum.
-Spośród zbiorowisk na wpół naturalnych na siedliskach świeżych najbardziej rozpowszechniony jest zespół mietlicy i mieczyka Gladiolo-Agrostietum, a na siedliskach mokrych Cirsietum rivularis.
-Na siedliskach ubogich rosną łąki z Nardetalia.
-Są tu również najczęściej niewielkie płaty torfowisk – młaka turzycowa Valeriano-Caricetum flavae lub torfowiska z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae.
Regiel górny ciągnie się do 1390 (Babia Góra) lub nawet do 1500 (Tatry) m n.p.m.
-Dominującym zbiorowiskiem jest karpacki bór świerkowy Piceetum excelsae carpathicum.
-Na polanach dominują psiary Hieracio-Nardetum strictae.
Piętro kosówki rozciąga się po ok. 1650 (Babia Góra) i 1800 (Tatry) m n.p.m.
-Dominuje Pinetum mughi .
-W Bieszczadach w tym piętrze spotyka się zarośla olchy kosej (Pulmonario filarszkyane Alnetum viridis).
Piętro alpejskie dochodzi do 2300 (Tatry) i do szczytu (1725 – na Babiej Górze) m n.p.m.
-Dominują tu wysokogórskie murawy nawapienne z Sesleriaetalia variae (podłoże wapienne) i Caricetalia curvulae (podłoże krystaliczne).
Piętro subniwalne tylko w Tatrach powyżej 2300 m n.m.
-Charakterystyczne jest Oreochloo distichetum subnivalae oraz murawy z caricetalia curvulae.
3) DYSJUNKCJA ŚRÓDKARPACKA –PRZYKŁADY Gatunków!
To przerwa zasięgową w niskich pasmach beskidzkich, którą wykazuje pewna grupa taksonów wśród gatunków górskich .
Na terenie Karpat zaznacza się przerwa typu:
*Tatry-Bieszczady,
*Pieniny-Bieszczady,
*Beskid Sądecki – Bieszczady.
Jest to związane ze znacznym obniżeniem łuku Karpat w obrębie Beskidu Niskiego, wskutek czego wiele gatunków górskich, a zwłaszcza wysokogórskich nie ma odpowiednich warunków egzystencji.
Przerwa ta ma charakter historyczny tzn. w chłodniejszych okresach zasięgi roślin wysokogórskich były ciągłe, a rozerwaniu uległy w momencie ocieplenia się klimatu i ekspansji roślinności leśnej.
4) WIKARYZM- PRZYKŁADY
zastępczość edaficzna - typ podłoża
W Tatrach występuje grupa roślin, które są ściśle związane z określonym typem podłoża - roślin wapiennych oraz granitowych.W grupie Czerwonych Wierchów można obserwować miejsca, gdzie obok siebie występują oba typy skał: wapienne i krystaliczne.
wybiórczość w stosunku do wapienia bądź granitu bardzo bliskich sobie gatunków lub podgatunków jednego gatunku to tzw. Zastępczość edaficzna (ekologiczna) lub edaficzny wikaryzm.
Gatunki:
np. Cerastium latifolium (wapień) i C. uniflorum (granit)
np. Saxifraga cernua (na wapieniu) i Saxifraga carpathica (na granicie).
zastępczość wysokościowa Zależność gatunków od warunków siedliskowych wykazują również pary gatunków: o różnych zasięgach wysokościowych. Jest to tzw.; odmienne i często dysjunktywne zasięgi pionowe; wikarianty wysokościowe
np. niżowy – Juniperus communis i górski J. sibirica,
czy Lonicera xylosteum i L. nigra.
5) ENDEMIZM-OGÓLNIE KARPAT, A 2 GRUPA -KTÓRE Z PODANYCH GÓR MAJA SWOJE
ENDEMITY (TATRY, PIENINY)
KARPATY PL:
12 endemitów ogólnokarpackich:
Erysimum wittmannii,
Festuca carpatica,
Poa granitica
Thymus pulcherrimus.
Salix kitaibeliana
Leontodon pseudotaraxacii,
Oxytropis xarpatica,
Cardaminopsis arenosa subsp. borbasii
+
13 (z 15) subendemitów ogólnokarpackich
Aconitum moldavicum,
Campanula polymorpha,
Dentaria glandulosa,
Leucanthemum waldsteinii,
Symphytum cordatum.
C. serrata,
Petasites kablikianus,
ENDEMITY ZACHODNIOKARPACKIE:
(Trzeciorzędowego wieku)
Saxifraga wahlenbergii,
Delphinium oxysepalum
Dianthus nitidus.
+
(inne)
Soldanella carpatica,
Festuca tatrae
Pulsatilla slavica
Knautia kitaibelli
ENDEMITY WSCHODNIOKARPACKIE W PL:
dwa endemity
Euphorbia carpathica,
Melampyrum saxosum
+
Dwa subendemity
Aconitum lasiocarpum
Senecio papposus
TATRY - centrum endemizmu dla Karpat Zachodnich.
endemit Tatr:
Poa nobilis jest
+
Subendemity Tatr
Cochlearia tatrae
Papaver tatricum
PIENINY - drugie centrum endemizmu w Karpatach
endemity Pienin
Erysimum pieninicum
Taraxacum pieninicum.
BESKIDY - ubogie w endemity.
Brak jest własnych endemitów (z wyj. drobnych gatunków np. w rodzaju Alchemilla (A. babiogorensis).
BABIA GÓRA
endemit
Alchemilla babiogorensis
6) WYMIENIĆ PARKI NARODOWE
1. Gorczański Park Narodowy
2. Pieniński Park Narodowy
3. Babiogórski Park Narodowy
4.Tatrzański Park Narodowy
5.Bieszczadzki Park Narodowy
6. Magurski Park Narodowy
(7) Orawski Park Narodowy (w planie)
7)PODZIAŁ GEOBOTANICZNY KARPAT(OKREGI, PODOKREGI ITP)
Prowincja: górska, środkowoeuropejska
Podprowincja: karpacka
Dział: Karpaty Zachodnie
Okręg: Tatry
1. Podokręg Pasmo Siwego Wierchu
2. Podokręg Tatry Zachodnie
3. Podokręg Tatry Wysokie
4. Podokręg Tatry Bielskie
Okręg: Pieniny
1. Pieniny Właściwe (Centralne)
2. Pieniny Zachodnie
3. Małe Pieniny
4. Pas Skalic Spiskich
Okręg: Bory Nowotarskie
Okręg: Beskidy
1. Podokręg: śląsko-babiogórski,
2. Podokręg :sądecki,
3. Podokręg Borów Nowotarskich
4. Podokręg: Beskidu Niskiego.
Okręg: Pogórze
1. Podokręg Cieszyński
2. Podokręg Wielicki
3. Podokręg Ciężkowicki
4. Podokręg Strzyżowsko-Dynowski
5. Podokręg Dołów Jasielsko-Sanockich
Dział: Karpaty Wschodnie
Okręg: Karpaty Lesiste (lub Beskidy Wschodnie)
Podokręg: Bieszczady Wysokie
(odcinek połoninowy)
Podokręg: Bieszczady Niskie.
8)CHARAKTERYSTYKA PIĘTER BIESZCZAD
W polskich Karpatach Wschodnich
1)piętro pogórza (do 500 m n.p.m.),
-dominuje Tilio-Carpinetum w wielu odmianach.
-Wzdłuż rzek i strumieni wykształciła się olszynka karpacka Alnetum incanae.
-Wzdłuż większych rzek rozwinęło się Salicetum triandro-viminalis.
-Rzadkie są inne łęgi : Caltho-Alnetum, Circaeo-Alnetum.
-Duże powierzchnie pokrywają też sztuczne sośniny oraz wtórne zarośla z Alnus incana lub z A. viridis.
-Łąki kośne z rzędu Arrhenatheretalia są zmienione przez człowieka.
-Częste są też bardziej wilgotne łąki Cirsietum rivularis.
-Dość częste wokół wsi są pastwiska (Lolio-Cnosuretum).
-Torfowiska wysokie (z rzędu Sphagnwtalia magellanici występują w dolinie Sanu.
-Torfowiska niskie reprezentują młaki Valeriano-Caricetum flavae.
-Duże powierzchnie w dolinach rzek w miejscach zalewanych zajmują szuwary z Phragmites communis i zbiorowiska wysokich turzyc z Magnocaricion.
2)regla dolnego (od 500-550 m n.p.m.)
– dominują buczyny Dentario glandulosae-Fagetum.
-Na skalistych zboczach pojawia się jaworzyna Phyllitido-Aceretum.
-Dość duże powierzchnie zajmuje kwaśna buczyna Luzulo-Fagetum i lasy jodłowo-świerkowe Vaccinio-Piceetalia.
3)piętro subalpejskie (od 1050-1150 m n.p.m.). = piętro połonin
-występują traworośla np. Poo-Deschampsietum,
-a także zbiorowiska murawowe z rzędu Nardetalia z udziałem gatunków wysokogórskich.
-Alpejskie murawy reprezentuje Festucetum supinae.
-Zbiorowiskiem endemicznym jest zespół ziołoroślowy Trollio-Centaureetum z udziałem gatunków subalpejskich i wschodniokarpackich. D
-uże powierzchnie pokrywa też inny endemiczny zespół olchy kosej Pulmonario-Alnetum.
*W części północnej dominuje piętro pogórza z niewielkimifragmentami regla dolnego, który uzyskuje coraz większe znaczenie przy przesuwaniu się na południe, w związku ze wzrastającymi wysokościami pasm górskich.
*Piętro subalpejskie pojawia się jedynie w najwyższych partiach terenu. Wskutek braku regla górnego piętro subalpejskie leży wyjątkowo nisko w porównaniu z innymi pasmami Karpat, co jest cechą charakterystyczną tych gór.
9) CO TO JEST GATUNEK GÓRSKI, WSCHODNIO I ZACHODNIOKARPACKI, ENDEMIT
gatunek górski
-gat. z wyraznym centrum rozmieszczenia pionoweo w górach
Gat. Wschodnio-
Gatunek występujący wyłącznie na terenie działu: Karpaty Wschodnie
Gat. Zachodniokarpacki
Gatunek występujący wyłącznie na terenie działu: Karpaty Zachodnie
endemity
-to gatunki związane w swoim rozmieszczeniu wyłącznie z jakimś obszarem
10. CO TO JEST SUBENDEMIT, RELIKT + PRZYKŁADY
Subendemit – gatunek organizmu, który występuje głównie w określonej strefie geograficznej lub okolicy, jednak przekracza nieco swym zasięgiem ten teren i w mniejszej ilości osobników lub na niewielkiej liczbie stanowisk można go spotkać w bliskich okolicach swojego głównego obszaru występowania.
Relikt – współczesnych organizmów, zarówno roślinnych jak i zwierzęcych, mających w przeszłości szerszy zasięg geograficzny, lecz obecnie żyjących na terenie znacznie mniejszym. Zmniejszenie zasięgu może świadczyć o tendencji gatunku do wymierania.
* Salix herbacea - przeżyła w Tatrach prawdopodobnie od starszego plejstocenu i reprezentuje grupę reliktów glacjalnych. Obecnie ograniczona jest wyłącznie do Tatr, choć jej szczątki fosylne ujawniają jej obecność na polskim niżu w okresach starszych glacjałów.
11. PRZYPORZĄDKOWAĆ GATUNKI CHARAKTERYSTYCZNE DO ZBIOROWISK - 12 GATUNKÓW, 4 ZBIOROWISKA: TORFOWISKO WYSOKIE, MURAWA NASKALNA, BUCZYNA KARPACKA I GRĄD
* torfowisko wysokie GATUNKI:
Oxycoccus quadripetalus (torfowiska wysokiego k. Kiczory; Gorczański PN)
Drosera rotundifolia
Andromeda polifolia
Rynchospora alba
Carex pauciflora
(bór bagienny - Orawski PN)
Ledum palustre (Beskidy, regiel dolny)
Gentiana pneumonanthe – gat. wymierający
Dianthus superbus – gat. wymierający
Betula humilis – gat. wymarły
Inne:
Sphagnum spp.
Drosera spp.,
Ledum palustre,
Oxycoccus palustris
Pinus mugo,
Betula nana
Rubus chamaemorus
* murawa naskalna - GATUNKI:
Umbilicarietum cylindricae - wysokogórski naskalny porost, piętro halne (TPN)
* buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum:
* grąd Tilio-Carpinetum:
grąd zróżnicowany na kilka podzespołów (edaficzych, klimatycznych i geograficznych- zachodnio i –wschodniokarpackich).
-W miejscach najbardziej wilgotnych spotyka się grądy Tilio-Carpinetum stachyetosum.
-W miejscach bardziej suchych rośnie T-C typicum,
-w miejscach suchych na zboczach T-C caricetosum pilosae.
12. TRZEBA BYŁO PRZYPORZĄDKOWAĆ DO SIEBIE PODANE ZBIOROWISKA I GATUNKI
13. PODKREŚLIĆ TE GATUNKI, KTÓRE NIE SĄ GÓRSKIE
14. GDZIE W KARPATACH ROŚNIE DRYAS OCTOPETALA?
Tatry i nieliczne stanowiska w Pieninach