Socjologia – jako nauka – nauka o spoleczenstwie . Szuka odpowiedzi na samo wiedze społeczna, która dotyczy kazdej spolecznosci. Refleksja jak funkcjonuje człowiek.
Już w starożytności (Arystoteles, Platon – „Panstwo”) szukali refleksji społeczeństw, jak ona funkcjonuje, jakie spełnia funkcje, role społeczeństw.
Socjologia czerpie refleksje z przeszłosci; jak działa społeczeństwo; ich cechy charakterystyczne; jak sterować (zarządzać) środowiskiem. Poszukuje wyjaśnień dlaczego coś się dzieje, zdarza. Próbuje odpowiedzieć na te pytania. Odpowiada na pytania dlaczego świta jest skomplikowany. Zainteresowanie społeczeństwem wynika z faktu, iż człowiek jest istotą społeczną i nie może życ, funkcjonowac poza społeczeństwem.
Żaden człowiek nie funkcjonuje poza środowiskiem społecznym, nie nabyw cech ludzkich. Konsekwencją wyizolowania jest nie odpowiednie zachowanie ludzkie, sposób zachowań. Człowiek nie zdobywa elementów, które konstytuują nas na istotę ludzką, natury społecznej. Natura spoleczna – nabywanie wdrażanie jednostki do społeczeństwa.
Socjalizacja – proces wychowania , wdrażania jednostki do życia w społeczeństwie trwający prze całe zycie.
Etapy: I socjalizacjie pierwoyne – od narodzin do względnej dojrzałości jednostki. Intensywny moment nabywania cech społecznych. Oddziaływanie, nauczenie dziecka jakie ma być, zachowanie , wyobrażenia (kary i nagrody)
II socjalizacja wtórna – od względnej dojrzałości, aż do śmierci. Ukształtowuje zręby osobowości. Społeczeństwo cały czas oddziałowywuje na jednostkę, aż do jej śmierci. Dynamiczne życia – nowe oddziałowywania, dostosowanie się do innych warunków.
Najważniejszym procesem uspołeczniania jednostki jest proces socializowania.
Subdyscypliny socjologii – socjologia pracy, miasta , medycyny...
Zakres badań:
badanie instytucji społecznych – analiza oświaty, wychowania, polityki. Poprzez analizę szukanie odpowiedzi jak te instytucje funkcjonują.
Badanie procesy społeczeństw – ruchy społeczne, wyjazdy i przyjazdy – emigracje, indywidualne i grupow, awanse społeczne, proces tworzenia zbiorowości., siły skupiających i rozbijających je.
Uprawiane socjologi praktycznej – ogół doświadczeń poznanych przez samego siebie, świat w krzywym zwierciadle. Różne techniki badań – subiektywizacja świta , społeczeństwa, zycia. Zjawisko obiektywizacji – określenie jest trudne ( patrzenie poprzez własne doświadczenia )
Metosy i techniki badań socjologicznych
historyczno–porównawcza – analiza określonego zjawiska poprzez porównanie go w róznych momentach czasowych. Rejestr zmian jakie zachodzą w obrębie danej klasy zjawisk np. : zmiana obyczajowości – analiza na podstawie materiałów historycznych i porownanie ich z teraźniejszością. Poszukiwanie czynności, które wpłynęły na zmiany ich przyczyny
statystyczna – to metoda , ktorej celem jest ilościowe zobrazowanie danego zjawiska . Chodzi o to , aby pokazac ile jest danego zjawiska. Np.: poglady polakow przed wyborami na prezydenta , ile glosow na kogo, ale nie wiemy dlaczego tak uważają - tą metodą się tego nie dowiemy
eksperymentalna – to metoda , która jest nie co przewrotna . to metoda po fakcie – postfactum, czyli metoda analizujaca reakcje społeczne na wystąpienie naturalnego bodzca. Np.: napad terrorystow , to badamy już po i pytamy się co ta osoba czuła jakie były jej motywy. Socjolog nigdy sam nie wprowadza bodzca.
typologiczna - to metoda , ktorej celem jest ukazanie najbardziej charakterystycznych cech danego zjawiska. To taka metoda , w ktorej nie interesujemy się wszystkim co wokolo danego zjawiska się dzieje. Np.: motyw podjęcia nauki w WSZiB– chcemy poznać dlaczego właśnie WSZiB odrzucamy skrajne odpowiedzi.
Techniki badań społecznych.
Technika wywiadów. Badacz tworzy Listę pytan, na które chciałby odpowiedzi – czyli ankieter i respondent. Uzyskujemy odpowiedz na pytanie „dlaczego”.
Technika ankieta pytania maja charakter zamkniety , tylko TAK, NIE itd., posuwa się respondentowi odpowiedz.
Technika analizy dokumentow urzedowych. Np.: chcemy się dowiedziec o skale rozwodów , staż małżeński przy rozwodzie, wtedy dowiadujemy się w urzedach na podstawie dokumentow przechowywanych w tych urzedach.
Technika analizy dokumentow osobistych F. Znaniecki wprowadził tą technikę. Badanie socjologii jako analiza dokumentów osobistych(np. pamietniki Sybiraków) jak migranci dostosowywali się do życia w nowej społecznosci, świecie rozszerzył o analizę pamietników , biografi.
technika obserwacji – wykorzystana jako technika pomocnicza , rzadko samodzielna; obserwacja jest powierzchniowa, dowiadujemy się bardzo mało
obserwacja wewnetrzna wchodzi się w okreslona grupe spoleczna ukrywając swoją rolę badawczą
obserwacja zewnetrzna obserwacja otaczającego świta, codzienności.
Funkcjonowanie swiata spolecznego
Podstawowym poziomem świata społecznego jest poziom działań jednostek, mikroświata stwarzane przez jednostki
Świat społeczny :
I poziom mikrostrukruralny
II poziom mezzostrukturalny
III poziom makrostrukturalny
Poziom mikrostrukturalny - tworzą go małe grupy społeczne: rodzina, kręgi sąsiedzkie; jednostka funkcjonuje
w małych grupach społecznych.
Poziom mezzostrukturalny - zbiorowość lokalna - społeczeństwo lokalne, instytucje pośrednie państwa, instytucje samorządowe, stowarzyszenia, partie polityczne zakotwiczone w środowisku lokalnym.
Poziom makrostrukturalny - wielkie zbiorowości, wielkie strukrury społeczne: naród, społeczeństwo, instytucje państwa; charakter bardziej globalny.
Świat społeczny - świat ustrukturalizowany
Na świat społeczny patrzymy jako na całość; oddziaływanie jest różnorodne. Świat społeczny powiązany jest ze sobą różnymi więzami; konstruują wszelkie zbiorowości społeczne.
Zbiorowość - ogół ludzi wyróżnionych przez obserwatora zewnętrznego ze względu na istnienie pewnej,
cechy nawet jeśli cecha ta nie jest uświadamiana przez członków tej zbiorowość.
Np. zbiorowość: kobiet, mężczyzn; zbiorowości młodzieży, ludzi trzeciego wieku itp.
W ramach zbiorowości najważniejsze znaczenie maja grupy społeczne.
Wyróżniamy dwie grupy społeczne:
grupy pierwotne - charakter nawiązywania bliskich. osobistych więzi – rodzina
grupy wtórne - mają charakter celowy, słabsza identyfikacja tworzą, się po coś, by zrealizować jakiś cel - grupa teatralna
Podstawową różnicą miedzy tymi grupami to różnica w stopniu zaangażowania
Czym cechuje się każda grupa społeczna:
Grupa społeczna:
specjalny twór
do podstawowej charakterystyki zaliczamy świadomość rny (istnienie grupy), przekonanie o odrębności grupy od innych
- świadomość odrębności konstytuuje te zbiorowości'
Każda grupa społeczna zarządza pewnymi dobrami - materialne i duchowe.
dobra duchowe — elementy tradycji, zwyczajów, języka.
Poprzez charakterystykę możemy dojść funkcjonowania tej grupy.
Grupa społeczna:
a) wyznacza sposoby działania członków grupy
b) tworzy wygląd fizyczny członka swojej grupy
c) dyktuje jak członek grupy powinien wyglądać
d) tworzy kształt - wizerunek moralny członka grupy konstruowany ze względu na istnienie pewnych wartości. Istnieją wartości, które jednostka musi przynajmniej częściowo zintemalizować
(uwewnetrznić, przyjąć jako własne) aby należeć do grupy.
Życie przebiega w ramach grupy społecznej. Jednostka funkcjonuje w grupie społecznej zajmuje określoną: pozycję, status, rolę. społeczną, •
- pozycja - miejsce jednostki grupy (wynika ze struktury grupy)
- status - pozycja + prestiż (szacunek respekt); nabywanie statusu wynika z jego niezbędności
dla życia grupy i cech indywidualnych.
Status uogólniony -jednostka posiada własne cechy indywidualni (rasa, płeć, wiek) bywa społecznie wartościowany, konkretnej jednostki przypisuje się cechy ogólnych, nie zależnych od jej cech indywidualnych
rola społeczna:
a) system normatyw, przepisów i zasad jakie jednostka powinna realizować zdaniem grupy społecznej pełniąc określona, role;
b) przepisy, zasady, które grupa społeczna definiuje
c) zespół przekonań jednostek co do tego w jaki sposób tę role powinna pełnić
Osobowościowa definicja roli społecznej
Nasze cechy osobowości decydują o roli społecznej.
Zjawisko konfliktu ról społecznych - związane z występowaniem w obrębie ról pełnionych przez jednostkę .
sprzecznych ze sobą wartości
Osobowość społeczna - konsekwencja kulturowa i jego społeczeństwa.
Trzy typy czynników kształujacych osobowość :
elementy biogenne - czym. jesteśmy (budowa fizyczna)
- czynniki o charakterze psychogennym (zajmuje się psychologia) - inteligencja, wyobrażania,
temperament, pojemność mózgu; funkcjonowanie mózgu.
czynniki o charakterze socjogennym - wpływy jakie na jednostkę ma fakt funkcjonowania w
życiu społecznym
Elementy socjogenne: wg F. Znanieckiego - pokazuje w swojej koncepcji różnego rodzaje elementów kształtujących jednostkę;
kulturowy ideał osobowości -każde społeczeństwo tworzy wizję, wzorzec jednostki (media,
oświata, wychowanie)
rola społeczna - wchodząc w grupę zmienia się swoją osobowość
- jaźń subiektywna i odzwierciedlona - odbijanie się od wzroku innych. dowiadujemy się w
kontaktach o swojej osobie: kształtowany pod wpływem wrażeń; kształtuje osobowość
Światem społecznym żądza pewne normy.
Jednostka uczy się przestrzegać pewnych norm
Norma
Sankcje
kary i nagrody jakie stosuje się by pewne normy Kształtowanie postaw emocjonalnych
były przestrzegane mają charakter formalny i ksztaft osobowości społecznej
nieformalny nad ich przestrzeganiem.
czuwa kontrola społeczna
(elementy regulujące życic,
tradycje, zwyczaje, obyczaje,
prawa skodyfikowane, religia)
Proces Socjalizacji
Grupa społeczna zmienia, oddziałowywuje za jednostkę
Konformizm - dostosowanie sposobu działania i sposoby myślenia jednostki do działania i sposoby grupy społecznej. Konformizm niekiedy może stać się normą społeczną. Jednostka pod wpływem grupy zmienia zdanie.
A B C X
X=B - pod wpływem grupy odpowiedź jednostki
X=C - odpowiedz prawidłowa
Warunki sprzyjające zmianie zdanie podporządkowanie się do grupy:
grupa jest jednomyślna
niska samoocena
grupa składa się z osób cenionych, na którch nam zależy
grupa składa się z ekspertów
Mechanizm torzenia uprzedzeń:
uprzedzenie — wroga lub negatywna postawa występująca ze stronv większości w stosunku do mniejszości; jest ona wynikiem funkcjonowania stereotypów w życiu społecznym.
stereotyp — uogólniona, opinia formułowana na podstawie pobieżnej wiedzy obiegowych opinii, bądź opartą na spreparowanych obrazach przez media.
Uprzedzanie konstruowane w opozycji grupy mniejszościowej.
Przyczyny tworzenia i ujawniania mechanizmu uprzedzeń:
- mechanizm związany z potrzebą posiadania określonej, wysokiej pozycji społecznej i potrzeby znaczenia
- mechanizm wywołany poczuciem zagrożenia ekonomicznego bądź politycznego
Osoba autorytarna - poszanowanie dla władzy, respekt. niechęć do słabszych.
Kształtuje się w okresie wczesnej socjalizacji'(dyscyplina).
Sociolaąiczna koncepcja narodu.
Naród:
niezwykle emocjonalny składnik traktowany przez ludzkość
ojczyzna — pewne terytorium
Wg. Stanisława Ossowskiego uważa, iż narodowość dla jednostki jest ważna tak samo jak płeć; dla każdej jednostki więzi się tworzą narodowościowe są ważne.
Mówi on także:
Ojczyzna prywatna jest to bezpośredni stosunek osobisty, przywiązanie do środowiska,
się życie lub jego cześć.
Ojczyzna ideologiczna - nie opiera się na bezpośrednim przeżyciach jednostki, względem terytorium lecz na przekonaniu jednostki o jej uczestnictwie w pewnej zbiorowości związana z tym (nie pokrywa się z ojczyzna, prywatną)
Jednostka w swojej świadomości wytwarza sobie.pewne wartości.
Ojczyzna - terytorium danej zbiorowości.
Zbiorowość by nazwać narodem musi spełniać określone wartości:
musi mieć taką wielkość aby jej spójność nie opiera się na kontaktach osobistych
b) naród traktowany jest jako grupa autoteliczna -wartość sama w sobie.człowiek ją.ceni mimo nie daje korzyści
zbiorowość jest wartością autoteliczną - naród by istnieć nie potrzebuje ładnych zewnętrznych sankcji poza tym niczego oprócz własnej woli
Kryteria czy dana zbiorowość jest narodem czy nie ( kryteria wyróżniania narodu):
wspólnota historyczna - zbiorowość przez pewien okres czasu musiała przebywać w więzi historycznej
wspólnota terytorialna - do istnienia narodu potrzebne jest posiadanie terytorium na którym zachodzą pewne procesy
.
wspólnota polityczna - każdy naród dąży do wytworzenia instytucji politycznych w celu reprezentowania
narodu poza swoim terytorium
wspólnota kulturowa - wartości kulturowe tworzone przez aarodowoś, które posługują jako identyfikacją narodu
np. posiadanie własnego języka
wspólnota psychiczna - więzi historyczne. kulturowe, językowe państwa są ważne ale są wspomagane przez
najważniejszą jaką jest świadomość należenia do narodu przekonanie, że jest się członkiem
Każdą z tych kryteriów można podważyć;
Naród - trwała wspólnota ludzi ukształtowana historycznie w obrębie danego terytorium na gruncie określonych doświadczeń. tradycji języka posiadające więzi ekonomiczne i własne instytucje polityczne charakteryzująca się swoistym systemem kulturowym oraz poczuciem tożsamości i odrębności wobec innych. zbiorowści i grup etnicznych.
Stereotypy narodowościowe konstruowane są przez określone zasady:
a) swoich - idealizowanie
Obcych - deprecjonowanie (obniżanie wartości kogoś innego)
Tożsamości narodowe maja odzwierciedlenie w stereotypach narodowościowych
Identyfikacja ludności polskiej na świecie - kolonie
Kolonie - skupiska ludności polskiego pochodzenia poza granicami kraju wyodrębniające się z szerszego tła życia społecznego, które łączy poczucie duchowej i kulturalnej łączności z Polska niezależnie od miejsca urodzenia i przynależność państwowej. Kolonie odnajdujemy w 32 krajach.
Mniejszości narodowe w Polsce:
Białorusini 200- 300 tyś
Czesi 3 tyś.
Koraimi 200 osób
Litwini 20 –25 tys
Łemkowie 60- 70 tyś
Niemcy 300 500 tyś
Ormianie 5- 8 tyś
Romowie 20 –30 tyś
Słowacy 10 – 20 tyś
Tatarzy 5 tyś
Ukraińcy 200- 3000 tyś
Żydzi 8 – 10 tyś
Przyczyny emigracji:
a) polityczna - związana z powstaniami (górne warstwy społeczne - inteligencja magnateria szlachta)
b) zarobkowa - lepsze miejsce na ziemi; "wędrówka za chlebem" (niższe klasy społeczne) cel czysto ekonomiczny
Najliczniejsze kolonie na świecie:
USA-6-10 mln.
kraje byłego Związku Radzieckiego:
Litwa Białoruś, Ukraina - tworzone w oparciu miejsca przebywania
Gwiazpoły(?) - ktoś żyje na terytorium które nie weszło w skład państwa polskiego Kazachstan, Irkuck - tworzone z Polaków wywiezionych na te terytoria
Brazylia - 850 tyś Francja - 750 ryś .
Kanada -300K-350 tyś
Australia - 300-350 tyś
Anglia (po 1939r)
Niemcy- 150 tyś
Prawa asymilacji:
a) Asymilacja uzależniona jest od stosunku ilościowego jaki zachodzi miedzy różnymi zbiorowaściami stojących wobec konieczności. współżycia społecznego
b) Prawo asymilacji zależy od formy osiedlania się ludności
c) Szybkość asymilacji związana jest z wielkością różnic kulturowych
Przystosowania do struktury danego społeczeństwa (rasa, kultura, język, religia)
Wytwarzanej ideologii mniejszości
Dynamika asymilującego społeczeństwa
Struktura - rozmieszczenie elementów oraz zespół relacji pomiędzy elementami charakterystyczny jest dla danego układu jako całości.
Wyróżnienie elementów w strukturze na podstawie cech:
a) czynniki demograficzne -płeć (52 - 48 na rzecz kobiet), wiek, rasa
b) czynniki ekonomiczne:
- poziom zamożności
- rodzaj działalności zarobkowej - II kategorii zawodowej
- dochód z pracy najemnej czy z kapitału
c) czynniki polityczne
- związane z możliwościami wybierania władzy politycznej
- związane z możliwości sprawowania włączy (rekrutacja do elit politycznych)
d) czynniki związane ze zróżnicowaniem społecznymi — uzyskanie wykształcenia, prestiż społeczny
e) czynniki związane z .typem osadnictwa
czynniki związane z przynależności religijna
Charakter relacji pomiędzy elementami:
- funkcjonalne - współdziałanie elementów struktury dla dobra układu
- konfliktowe - każdy z elementów rna swój osobny. interes; jedna grupa rządzi, druga chce narzucić swoje
zdanie
Schemat podziałów społecznych (ustawienie elementów- względem siebie):
hierarchiczne pewne elementy wyżej niż inne
- podział dychotomiczny
członków społecznych zaliczamy do dwóch grup, podział względem cech. cecha ta jest niepodzielna charakterystyczny podział dla konfliktowych prezentacji grup społecznych
- podział gradncyjny (podział stopniowany)
cecha jest stopniowalna względem której jest podział (dochód - biedni i bogaci) schemat hierarchiczny- nie ma jednej lini podziału jest ich więcej podział charakterystyczny dla współdziałania
b) schemat funkcjonalny - nie jest to schemat hierarchiczny
Mobilność społeczna - w danym układzie czy można zmieniać swoja przynależność do grupy społecznej:
wertykalna (pionową) - awans bądź degradacja społeczna
horyzontalną (pozioma) - zmiana dotychczasowego położenia na położenie zbliżone do poprzedniego położenia
Mobilność bada się w aspekcie:
a) wewnątrz pokoleniowym
b) dwu pokoleniowym - porównuje się pozycja synów z rodzicami (możliwie na przestrzeni kilku
pokoleń) aby stwierdzić czy dana struktura ma charakter
- otwarty (współczesne państwa aspirują do tego charakteru, miejsce społeczne pochodna pracy i
wykształcenia)
- zamknięty (pozycje się dziedziczy; społeczności feudalne np. Indie, RPA
Podstawowe koncepcje struktur społecznych:
a) Marks - podejście dychotomiczne; świat dzieli się na dwie grupy: właściciele środków produkcji,
pracownicy najemni; podział podstawowy, ma charakter obiektywny, jest niesprawiedliwy, konfliktowy
b) Weber - z założenia istnieją, trzy wymiary zróżnicowań: ekonomiczny, polityczny. społeczny, każda z tych sfer jest autonomiczni do pozostałych; podziały społeczne przedstawione są w sposób gradacyjny (ekon. - poziom dochodu; społ. - związane z prestiżem społecznym)
Państwo j jego znaczenie. Społeczności lokalne.
Socjologiczna koncepcja państwa
Wszelkie zbiorowości dążą do tworzenia ram politycznych, organizowania życia.
Państwo - tworzy się na przestrzeni wieków trzema drogami:
droga klasyczna - charakterystyczna dla większości państw, wynikała z ewolucji drogi polegającej na przemianach wewnętrznych określonych zbiorowości; tworzy podstawy biurokratyczne
droga podbojowa - zbiorowość najeżdża na terytorium innej zbiorowości, podbija ją i tworzy w jej miejscu własne państwo
droga obronna - charakteryzuje stworzenie państwa polskiego, powstała przez przyspieszenie procesów państwo twórczych, dzieje się tak z: względu podboju silniejszego państwa, ale jest to możliwe tylko przy zaawansowanych procesach państwo twórczych
funkcje państwa:
a) wewnętrzna -tworzenie i wprowadzanie w życie norm prawnych, administracji i sądów oraz tworzenie ideologicznych warunków hegemoni tej siły, która sprawuje władzę
b) zewnętrzna - ekspansja (wzmocnić siłę ekonomiczną państwa, obecnie wzmacnianie siły gospodarczej i wpływów politycznych) i obrona (obrona statusu, granic)
c) organizacyjno- gospodarcza - państwo ma obowiązek organizować całość życia społecznego
d) kulturalno- wychowawcza - państwo ma obowiązek sprawować opiekę nad dobrami kultury, chronić rozwijać zbiorowość jej podległe procesy wychowania
e) socjalna - założenie, że państwo winno opiekować się wszystkimi, którzy nie mogą żyć samemu dla osób o trudnej sytuacji społecznej (w niektórych państwach funkcja ta zredukowana jest do minimum
f) narodowotwórcza - konieczność obrony interesów narodowych, kultywowanie tego co dla narodu jest cenne, wartościowe
O funkcjonowaniu- każdego państwa decydują elity.
Każde społeczeństwo posiada znaczące grupy- elity
Elity:
bogactwa - koncentrowanie określonego majątku, grupy wpływowe
Wykształcenie - osoby z wyższym wykształceniem, osoby o wysokich walorach intelektualnych.
prestiżu- osoby, które przez daną zbiorowość uznani są za osoby znaczące
wojskowe - złożone z najwyższych dowódców- wojskowych
Kształtujących opinie publiczną - kreowanie pewnej wizji rzeczywistości
O Funkcjach państwa decyduje elita::
elita decyzji - podejmują bezpośrednio decyzję w państwie
elita wpływu - oddziaływują na podejmowane decyzje przez elitę decyzji
Społeczność lokalna (mezzostrukturalna) - zbiorowość o zasięgu lokalnym
Społeczność lokalna to zbiorowości zamieszkujące na określonym terytorium będące jednocześnie głównym obszarem, na którym członkowie tej zbiorowości rozbijają swoją aktywność społeczną.
Czynniki decydujące o społeczności lokalnej:
kształtowanie silnych lokalnych więzi i lokalnych form życia zbiorowego
ważne ogniwo w systemie społecznej kontroli sposobu zachowania i wychowania, socjalizacji, osobowości
wynika z roli kształtowania opinii publicznej
Przyczyny zachwiania znaczenia społeczności lokalnej:
a) II wojna światowa - rozproszenie i wymieszanie ludności, wykorzenienie całych grup społecznych
industrializacja i urbanizacja
Przyczyny ciągłości społeczności lokalnych
działania utrwalające tradycje lokalną - organizowanie stowarzyszeń
zawiązywanie więzi o charakterze ekonomicznym
parafie
mikrostruktura - rodzina
Rodzina:
najpowszechniejsza forma
element mikrostruktury
posiada pewne cechy uniwersalne dla całego świata
Le Play - rozpoczął systematyczne badania nad rodzina.
W rodzinie odbijają się szersze zjawiska, tła społeczne.
Rodzina traktowana jest jako grupa społeczna lub instytucja społeczna, ma cechy grup społecznych i instytucji
społecznych
Kulturowe cechy małżeństwa i rodziny:
Małżeństwo — instytucja o dużej dojrzałości; wszędzie i zawsze rna charakter publiczny, jest zawierana w sposób publiczny, odróżniania jest od innych form życia społecznego; zawierane jest w sposób trwały na całe życie.
Rodzina jest instytucja - każdy z partnerów uzyskuje pewne prawa i obowiązki. Rodzina jest grupą społeczną
- więzi bliskie, stopień zaangażowania jest wysoki. Świadczą o tym cztery rodzaje więzi jakimi powiązani jest rodzina:
a) małżeństwa - ma charakter społeczny
pokrewieństwa-jw.
c) powinowactwa-jw.
d) Pokrewieństwa - ma charakter biologiczny
e) adopcji- społeczny charakter
Jakie przypisuje się funkcje rodzinie?
Funkcja:
Ekonomiczna — zarobkowa. produkcyjna. usługi świadczące swoim członkom;
Opiekuńczo- zabezpieczająca - obowiązek opieki nad członkami rodziny, którzy tej opieki potrzebują
(dzieci, chorzy, starcy)
Prokreacyjna
Seksualna
Legalizacyjno- kontrolna - rodzina legalizuje zachowania, prawa swoich członków- (od mieszkania
razem po stosunki seksualne) i poddawania ich kontroli społecznej
Socializacyjna - obowiązkowe wdrażanie jednostki do kultury społeczeństwa, w którym żyje
Społeczno- wyznaczająca - kulturowe wyznaczanie pozycji jednostki, dziedziczymy dorobek kulturowy.
Kulturalna - wprowadzanie jednostki do kultury (literatura, nauka, sztuka)
Rekreacyjna- towarzyska - kontakt z bliskimi
Emocjonalna - konieczność zaspakajania wszystkich potrzeb psychicznych (bezpieczeństwo.
akceptacja)
{ hierarchia władzy i prestiżu }
{patriarchat -władza i prestiż po stronie mężczyzn}
{ matriarchat - władzą i prestiż po stronie kobiet }
Typologia rodziny:
- rodzina pochodzenia - rodzina z urodzenia
rodzina prokreacji - rodzina, którą sami zakładamy
ze względu na liczby członków
- nuklearna - rodzina mała rodzice z dziećmi
- poszerzona -rodzina duża, kilku pokoleniowa rodzina z patriarchalna władza ojca, rodziny chińskie japońskie - - zmodyfikowana - rodzina obejmująca luźno powiązane ze sobą rodziny małżeńskie
Jaka jest współczesna rodzina polska?
Rodzina polska lat 90-tych przeżywa wyraźna zmianę obyczajowości ( powodem jest nowy styl życia )• zmniejszanie liczby zawierania małżeństw -powodem jest niż demograficzny zmiana obyczajowości- opuścił się wiek zawierania małżeństw- 26-27 lat; spadła liczba rozwodów - znacznie trudno osiągalne i kosztowne 5- 7 tyś zł. zwiększona nie pełność małżeństw, spadła dzielność.
Socjologiczna koncepcja kultury.
Definicji kultury jest ok. 160
Kultura - (z łac. Uprawa roli) uprawa umysłu, uprawianie myśli człowieka, idei. które się zradzają, i pielęgnowanie ich.
Podział kultury na sfery materialne i niematerialne.
Cywilizacji - rozwój technologiczny
Kultura - sfera umysłu, idea
Kultura jest to co oddziela się od natury.
Kultura w nauce ma zawsze charakter opisowy, a nie oceniającą nie podlega wartościowaniu.
Kultura - jest to ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych sposobów postępowania z obiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowcściach przekazywanych innym zbiorowością następnym pokoleniom.
Dyfuzja kulturowa - jest to przenikanie wartości kultury z jednego kręgu kulturowego do innego.
Dziedzictwo kulturowe - cześć kultury, która zostaje przekazana następnym pokoleniom, to nie tylko przedmioty i wartości, ale także dyspozycje do postaw (mówi się co jest istotne i ważne).
Kultura zbiorowości - me pokrywa się z kultura jednostki, to nie suma indywidualnych kultur, oznacza zobiektywizowanie; uznaje co jest dla niej ważne.
Kultura jednostki - musi w pewnym stopniu stykać się z kulturą zbiorowości, nie mieści się w kulturze zbiorowości.
Kultura wpływa na życie społeczne jednostki, zbiorowości, sublimuje różnego rodzaje zachowanie; zkanalizowuje zachowanie, próbuje okiełznać człowieka, uregulować naturalne popędy człowieka. Postawy kompozycje jednostki tworzy kapitał kulturowy (cechy kulturowe środowiska i kapitał ekonomiczny.
Kultura masowa - dominuje w dzisiejszym świecie. oznacza treści kulturowe które docierają do masowego
kultura dialogu - kultura oparta na słowie czytania panowała aż do pojawienia się środków przekazu
kultura obrazkowa - nie słowo, a obraz: większa rola w życiu jednostki, dominująca kultura nie wymaga wysiłku intelektualnego
Kultura masowa odrzuca wątki niezrozumiałe (kontrowersyjne) dla masy odbiorców, bazuje na wzorach społecznych opartych na sukcesie młodości.
Homogenizacja kultury masowej- wymieszanie treści rożnych poziomów kultury w jako jednolitą papkę.
Homogenizacja upraszczająca - poddanie elementów wyższego poziomu kultury pewnym obróbkom traktowanym jako środek ich uprzystępnienia.
Homogenizacja immanentna(wew.)- włączenie do dział kultury wyższego poziomu elementów niższego poziomu kultury dla przyciągnięcia widza przez samego autora.
Homogenizacja mechaniczna - przeniesienie w niezmienionej postaci treści kultury wyższej do mediów
Mechanizmy kształtujące ich działalności i otoczenie
Ład społeczny ma trwale podstawy wtedy kiedy jest w stanie wchłonąć jak najszersze reprezentacje
społeczne. . . -
Gdy klasa polityczna jest w stanie wchłonąć jak najwięcej rywalizujących ze sobą. grup społecznych reprezentujących określone siły społeczne.
Ład społeczny decyduje sposób rekrutacji elit:
zamknięty w obrębie określonej zbiorowości
otwarty możliwości reprezentowania maja wszyscy
Elita zbiór jednostek, które dzięki swej strategicznej pozycji w kluczowych organizacjach społecznych są w stanie kształtować procesy decyzyjne.
Skład elit wchodzą głowni decydenci największych i najbogatszych organizacji i ruchów politycznych rządowych, militarnych, profesjonalnych, ekonomicznych i kulturalnych.
Elita polityczna - wchodzą ludzie o zróżnicowanym poglądzie; nie jest ona lepsza cd innych elit: nie są elitami konsensu.
Elity:
zfragmentalizowane - charakteryzują ją wewnętrzna walka o władzę i przywileje nie ustalony jest sposób rozwiązywania konfliktu, miedzy grupami elit w rezultacie czego może powstać niestabilny system polityczny, wywołuje destabilizacje życia, systemu społecznego. (AWS)
zintegrowana - skupione wokół jednej ideologii gdzie występuje zjawisko samo umacniania się systemu, zmiana następuje ewolucyjnie albo w wyniku wojny, wywołuje stabilizację systemu społeczneco. (SLD)
konsensusu (zgoda. - integruje się wokół fundamentalnych wartości wspólnych dla wszystkich elit co stwarza możliwości wyrażania rozmaitych stanowisk w ramach ustanowionego porządku instytucjonalnego - znikome
Porozumienie elit świadoma zmiana wzajemnych relacji pomiędzy różnymi elitami który obejmuje kwestie najbardziej sporne, odbywa się to na drodze wynegocjowanego kompromisu np. okrągły stół charakterystyczny jest to, że ważną rolę odgrywają liderzy często wbrew decyzji swoich popleczników.
Zbliżenie elit następuje, jest inicjowane gdy zfragmentalizowanai elita dochodzi do wniosku że formując szeroką koalicję może wygrać wbory walka o poparcie wyborców zmusza do rezygnacji z wysokich stanowisk Wywołane przekonaniem, że rezygnując ze stanowisk, dochodząc do porozumienia zdefragmentylizowanych elit. W warunkach względnego dobrobytu i stabilizacji może dojść do zbliżenia elit.
Współczesna elita polityczna:
ma chęć zabezpieczenia politycznego i ekonomicznego,
znikomy udział kobiet
dokonują pewnych ewolucji
Grupy nacisku - kreatorzy grup politycznych, ciaio pośredniczące pomiędzy władzą, a społeczeństwem; ich celem jest wywieranie presji na władze za pomocą różnych metod w imieniu tych, którzy tę grupę tworzą.
Typy:
zinstytiualizowane - kościół katolicki, związki zawodowe - Solidarność
okazjonalne - manifestacje, protesty, strajki akcje polityczne
Grupy nacisku w pewnych warunkach stają się elitami.
Konflikt społeczny. - ..
Konflikt społeczny jest niezbywalną częścią naszego życia, jest wpisany w reguł funkcjonowania społeczeństwa.
Konflikt - występowanie sprzecznych lub konkurencyjnych poglądów, interesów, potrzeb, motywów ról społecznych, l
Teoria konflikty:
niezbywalna cześć życia
jest bardzo ważny dla rozwoju społecznego
ma zarówno pozytywne jak i negatywne aspekty, pozytywne-przeciwdziałanie schematyzmowi,
konflikty pobudzają chęć zmian, reorganizacji, zawsze stanowi źródło zmian w jednostce jak i grupie: społecznej
prowadzi do poznania prawdziwych problemów społeczeństwa
stawianie diagnozy funkcjonowania społeczeństwa
Konflikt powstaje wtedy gdy występuje ograniczona liczba pożądanych dóbr co nie pozwala na pełne zaspokojenie potrzeb grupy czy jednostki tzn. nie jest możliwe zrealizowanie interesów wszystkich zainteresowanych. W zasiągu części grupy znajdują się alternatywne wartości lub cele ale osiągniecie przez nich tych wartości wyklucza ich osiągnięcie przez pozostałych członków ruchu.
Podłoże (przedmiot) konfliktu - 3 typy:
a) ekonomiczne - wynikają z podziału własności, pracy, dóbr itp.
b) socjalne — dotyczą warunków pracy i warunków bytowych
c) politycznych - na tle rasowym, światopoglądowym, klasowym wynikającym ze zróżnicowania ludność;
Konflikt pojawia się na wszystkich poziomach szczebla społecznego.
Konflikt mikroskali - dotyczy konfliktu pomiędzy jednostkami małych grup społecznych.
Konflikty makro strukturalne - stan struktury społecznej gdzie realizacja celu jednej grupy jest niemożliwa, jednak ta grypa próbuje realizować je wchodząc w konflikty z innymi grupami. "Konflikty wynikające z dysproporcji
rozwojowych:
pojawiają się w różnicach rozwoju regionów terytorialnych
pojawiają się mieczy hierarchiami społecznymi - dzielą się pomiędzy szczeblami władzy
Formy konfliktu:
konflikty jawne - maja jasną przyczyne i przedmiot skrystalizowany, łatwo je rozwiązać
konflikty ukryte - przyczyna jest nie jasna , ludzie z niewiadomych przyczyn ukrywają źródło konfliktu,wynika z braku zaufania, podejrzeń, braku bezpieczeństwa , nie rozwiązanych problemów, powoduje kumulację problemów
konflikty zorganizowane - jawne i zaprogramowane przeprowadzone z regułami gry - mediacja, form,a strajku strajku
konflikty nie zorganizowane - są żywiołowe, spontaniczne i bardzo często przybierają formę manifestacji, demonstracji
konflikty krótkotrwałe - przyczyna się szybko dezaktywuje
konflikty długotrwałe - o charakterze ekonomicznym, politycznym; są stare jak świat
konflikty racjonalne - wynikają z rzeczowych realnych przesłanek, z racjonalność: łatwo jest- sobie
poradzić
konflikty irracjonalne - przyczyna jest fikcyjna. wynika z zawiści, obsesji niż z rzeczywistych przyczyn
konflikty społeczne - wynikają z tego co jest w strukturze społecznej, tkwią w predyspozycjach jednostki, osoby społecznej
Zjawisko dogmatyzacji umysłu - zakładamy, że uczestnicy konfliktu uzależniają oceny i opinie od źródła przez nich cenione, mc zważając na inne źródła
Konflikty oznaczają w życiu społecznym prowadzą do dwojakich sprzeczności są. to sprzeczność; antagonistyczne (to są sprzeczności interesów, które nie są możliwe do rozwiązania bez naruszania określonej całości społecznej, powodują jej zmianę na inny jakościowo układ) i sprzeczności nieantagonistyczne (nie prowadzą do destabilizacji systemu społecznego dają się rozwiązać w ramach istniejącego układu społecznego
Grupy nacisku - ciała pośredniczące między władzą, a społeczeństwem:
zinstytucjonalizowane
spontaniczne prowadzą do zmian społecznych
Styl życia - specyficzny zespól codziennych zachowań określonych zbiorowości stanowiących manifestacje ich położenia społecznego.
Badania pokazują zróżnicowanie społeczne
Funkcje jakie może pełnić określony stan życia danej jednostki, zbiorowości:
- styl życia jest oznaka przynależności do określonej grupy społecznej dzięki czemu pozwala
dokonywać jednostce samo identyfikacji
- wyodrębniania danej grupy z szerszej zbiorowości co przyczynia się do trwałości grupy i je
ciągłości
Co kształtuje nowe style życia określonych zbiorowości:
jest możliwe ze względu na mobilność (ruchliwość) społeczną - awans społeczny
mnogość ról społecznych jakie podejmujemy
zwiększenie marginesu swobody
Styl życia można odnosić do trzech zakresów:
zachowań poszczególnych grup społecznych
manifestacji położenia społecznego jednostki
realizacji wzorcu osobowego jednostki
Styl życia, a struktura społeczna
Praca, a styl życia:
Nierówna dystrybucja czasu wolnego - pewne grupy społeczne maja nadmiar czasu wolnego(na rynku pracy lokują się nie korzystnie), a inne mają deficyt (korzystnie ulokowali się na rynku pracy).
Grupy społeczne o nadmiarze są przegrani transformacji.
Styl życia:
a) pro zdrowotny styl życia - lansowanie zdrowia i schludnego wyglądu: wymóg gospodarki rynkowej cechy jakie sprzyjają pro zdrowotnemu stylowi życia:
osoby z wyższym wykształceniem chętniej realizują pro zdrowotny styl życia, żyją dłużej niż inni
mieszkańcy miast
osoby z wyższej pozycji społecznej
częściej kobiecy realizują ten styl
mężczyźni są. sprawni fizycznie
b) shoping
konsumeryzm - nie tylko się kupuje ale także chęć uczestniczenia w zakupach, procesie kupowania
reklamy - kupouwanie nowych tożsamości
forma spędzenia czasu wolnego, remedium za nudę, frustracje
c) życie rodzinne - centralna wartość • '
pojawiają się symptomy spędzania czasu poza ośrodkami rodzinnymi (instytucje pozadomowe)
Styl życia młodego pokolenia:
nie ma żadnych grup etosowych.
istnieją pewne subkultury
kult pieniądza .pieniądz - wyznacznik życia
Style życia bardziej się ujednolicają, wzorowane są na stylach innych krajów.
Zjawisko nowe. pojawiło się po 1989r
W okresie PRL - bezrobocie ukryte („przeludnienie")
Osoba bezrobotna - osoba która ukończyła lat l8. nie osiągnęła wieku emerytalnego nie jest osobą uczącą się osoba zdolna i gotowa podjęcia pracy, nie posiada i me użytkuje gospodarstwo rolne.
Ustawa o bezrobociu weszła w I991r - wg. socjologów przedwcześnie
Bezrobocie poważnie pojawiło się w 1992r.
Pozytywne aspekty bezrobocia - ludzie szanują prace, są konkurencyjni
Rodzaje bezrobocia:
a) strukturalne- związane z strukturą socjalistyczną, nie możliwością zatrudniania wszystkich osób poszukujących
b) koniunkturalne - występuje gdy przedsiębiorstwa masowo zwalniają, pracowników w związku z brakiem zbytu na produkowane dobra
c) technologiczne - związane z doskonaleniem procesów technologicznych pozwalających na oszczędność
pracv żywej
lokalne – brak wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub regionach
pokoleniowe- pojawiano w doświadczeniu dwóch pokoleń, osób o niskim wykształceniu
e) przejściowe związane ze zmianą miejsca pracy lub kwalifikacji zawodowych pracownika
g) sezonowe - związane ze sezonowością pewnych prac .
h) utajone - występuje w postaci przeludnienia agralnego oraz nadmiernego zaludnienia w przemyśle
Skutki bezrobocia:
bezrobocie powoduje podaż pracy
sprzyja uruchomieniu o pracę, konkurencyjność
Koszty jakie niesie bezrobocie(pośrednie i bezpośrednie)
wydatki z funduszu pracy
wcześniejsza emerytura
utrzymanie instytucji obsługujących osoby bezrobotne
pośrednie
ulga zwolnienia fiskalne
"szara strefa"
społeczne
bezpośrednie
niepełne wykorzystanie sił twórczych
Trzy etapy bezrobotnego:
szok spowodowany utrata, pracy - uświadomienie sobie utraty pracy
faza życia bezrobotnego
apatia, bardzo silna frustracja
Działania przeciwdziałające bezrobocie:
pośrednictwo pracy
prace interwencyjne (nieskutecznie nie likwidują bezrobocie)
roboty publiczne
szkolenia i przekwalifikowania
Bezrobocie w Polsce:
chroniczne, masowe
stałe
zróżnicowane regionalnie
selektywność -wiek płeć, kwalifikacje (najwyższe do 20r. głównie kobiety. wykształcenie na potrzeby rynku)
powrotność - 59% ponownie staje się bezrobotnymi
ukryte
określony stan podstawy świadomośc