Dominują ćwiczenia symetryczne mięśni grzbietu w pozycjach niskich w odciążeniu.

Nie jest wskazane: stosowanie długotrwałych marszów, dłuższych wysiłków w pozycji stojącej, dźwiganie ciężarów, skoki, przewroty i mostki.

Zaleca się: pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym, jazdę na rowerze, na nartach, dużo ruchu na świeżym powietrzu.

Skoliozy czynnościowe w przeważającej liczbie przypadków korygują się całkowicie pod warunkiem usunięcia przyczyny skrzywienia(wyrównanie skróconej kończyny dolnej, usunięcie bólu, poprawienie wadliwego ustawienia biodra itp.)

Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Celem ich jest wszechstronne oddziaływanie na wszystkie układy ustroju oraz wytworzenie silnego „gorsetu mięśniowego”(mięśnie posturalne, utrzymujące pionową postawę ciała). Ponieważ dzieci z wadami postawy nie należą do najmocniejszych i najsprawniejszych, więc podniesienie ich ogólnej wydolności i sprawności jest sprawą zasadniczą.

Ćwiczenia mięśni grzbietu oraz pozostałych mięśni posturalnych

Ćwiczenia mięśni grzbietu mają na celu wzmocnienie pleców i kręgosłupa. Kręgosłup, który jest trzonem podstawy ciała musi mieć odpowiednio silną otoczkę mięśniową. Słabe mięśnie grzbietu doprowadzają do zniekształceń i skrzywień.

Mięśnie brzucha należy wzmacniać poprzez skrócenie ich, gdyż są one rozciągnięte, osłabione. Celem ćwiczeń jest zmniejszenie przodopochylenia miednicy.

Celem ćwiczeń obręczy barkowej jest skrócenie i wzmocnienie mięśni ustalających łopatki, czyli zbliżających je do kręgosłupa, a tym samym cofających barki ku tyłowi oraz wydłużenie, względnie rozciągnięcie mięśni piersiowych, które nadmiernie napięte lub przykurczone powodują wysunięcie barków do przodu. Ćwiczenia mięśni obręczy barkowej wpływają kształtująco na klatkę piersiową.

Ćwiczenia oddechowe

Mają za zadanie poprawę wymiany gazowej w płucach, gdyż znaczna część dzieci oddycha nieumiejętnie, nie wykorzystując oddychania torem brzusznym(przeponowym).

Zadaniem ćwiczeń oddechowych jest poprawienie ruchomości klatki piersiowej, jej kształtu, zwiększenie pojemności życiowej płuc oraz usprawnianie wentylacji płuc.

Ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne

Celem ćwiczeń elongacyjnych jest wydłużenie kręgosłupa w osi długiej. Ćwiczenia te najczęściej poprzedzają ćwiczenia antygrawitacyjne.

Ćwiczenia antygrawitacyjne w odniesieniu do postawy ciała polegają na maksymalnym, czynnym prostowaniu kręgosłupa i jakby wyciąganiu go w górę przeciwko działaniu siły ciężkości. Ćwiczenia te mają za zadanie wydłużenie mięśni i eliminowanie przykurczów powstałych pod wpływem skrzywienia. Ćwiczenia wykonywane są zawsze z obciążeniem np. woreczkiem.

Ćwiczenia Klappa

Celem jest pozytywne oddziaływanie na kręgosłup za pomocą odpowiednich pozycji ćwiczebnych. System ćwiczeń Klappa wprowadza czynne ruchy wykonywane siłami chorego przy wyzyskiwaniu zalet pozycji horyzontalnej, które wg Klappa i jego zwolenników charakteryzują się:

-odciążeniem kręgosłupa przez wyeliminowanie szkodliwego działania siły ciężkości na jego krzywiznę,

-ułatwienie korekcji przez zmniejszenie napięcia mięśni grzbietu,

-wydatny w tej pozycji zakres ruchów kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i szyjnym,

-korzystne warunki do oddychania i pracy układu krążenia

Gry i zabawy sportowe

Wprowadzenie gier i zabaw w znacznym stopniu uatrakcyjnia zajęcia i mobilizuje ćwiczących do większego wysiłku. Zabawa czy gra musi spełniać pewne kryteria:

-kształtować odruch poprawnej postawy ciała,

-oddziaływać na poszczególne grupy mięśniowe w celu likwidacji dystonii mięśniowej,

-stworzenie możliwości utrzymania poprawnej pozycji w trakcie trwania całej zabawy czy gry ruchowej,

-sprzyjać odciążeniu kręgosłupa od ucisku osiowego.

Ćwiczenia rozluźniające

Ćwiczenia te mają na celu znieść tonus mięśniowy, rozluźnić mięśnie, spowodować mniejszą nerwowość w ruchach, a co za tym idzie, zwiększyć płynność ruchów.

Pływanie

Pływanie jest bardzo korzystną formą usprawniania osób z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Wpływa ono bezpośrednio na stan ogólny i sprawność. Pływanie stanowi ćwiczenie przede wszystkim mięśni grzbietu, kończyn górnych i dolnych. Ponieważ pływa się w pozycji poziomej, więc oddziałuje się rozluźniająco i korygująco na kręgosłup.

Ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała

W kształtowaniu odruchów prawidłowej postawy ciała należy:

-uświadomić zainteresowanemu rodzaj wady i wyjaśnić ujemne skutki jej trwania

-wdrożyć zrozumienie potrzeby i nauczyć przyjmowania prawidłowej postawy ciała we wszystkich pozycjach oraz w trakcie wykonywania różnych czynności – autokorekcja,

-zmierzać do ukształtowania umiejętności przyjmowania prawidłowej postawy ciała za pomocą czucia głębokiego oraz uzyskania wytrzymałości posturalnej, tj. zdolności do długotrwałego utrzymywania postawy skorygowanej przy równoczesnym zwalczaniu wszelkich nawyków nieprawidłowych,

-egzekwować poprawność postawy odcinkowo i całościowo przy pomocy lustra, testu ściennego i współćwiczącego.

Ćwiczenia ogólnousprawniające

Są to ćwiczenia oddziałujące na cały organizm człowieka. Celem ćwiczeń jest:

1)Utrzymanie i wzmocnienie siły mięśni.

2)Zachowanie pełnego zakresu ruchu w stawie.

3)Poprawienie krążenia

4)Utrzymanie dobrej czynności układu oddechowego i nerwowego.

Ćwiczenia te zapewniają choremu dobrą ogólną kondycję i szybkie osiągnięcie pełnej sprawności po ustąpieniu zasadniczego schorzenia.

Wskazania:

1)Zapobieganie skutkom zbyt długiego przebywania w łóżku

2)Częściowo ograniczenie swobodnego poruszania

3)Utrata samodzielności życiowej

4)Zmniejszenie ogólnej wydolności organizmu

Przeciwwskazania:

1)Ciężki stan ogólny pacjenta

2)Wysoka temperatura

3)Niewydolność układu krążenia

4)Nieregulowane wysokie ciśnienie

5)Choroba nowotworowa

Dla chorych chodzących i tych którzy mogą być dowożeni na salę gimnastyczną ćwiczenia ogólnousprawniające prowadzi się w zespołach. Pacjentów dzieli się ze względu na:

1)stan funkcjonalny

2)Rodzaj schorzenia

3)Stan ogólny

4)Wskazania do ćwiczeń

5)Wiek i płeć

Stan funkcjonalny i rodzaj schorzenia określają pozycje w jakich ćwiczenia będą mogły być wykonywane. Np. amputowani bez kończyn dolnych będą wykonywali ćwiczenia w pozycjach „niskich”. Stan ogólny grupy zwłaszcza istniejące przeciwwskazania będą decydować o możliwości obciążenia wysiłkiem. Zasadą jest, że zasób ćwiczeń i wielkość obciążenia wysiłkiem musi być dostosowane do najsłabszego członka grupy.

Dobór ćwiczeń wynika z możliwości grupy i indywidualnych wskazań leczniczych do ich wykonywania.

Pod kątem wieku przyjęty jest następujący podział:

1)4-5 lat dzieci przedszkolne zabawa(naśladownictwo ruchowe) 20-30 min

Opowieści ruchowej

2)7-13 lat wiek wczesno gry i zabawy ruchowe 30-40 min

Szkolne tory przeszkód

3)14-17 lat gry i zabawy ruchowe ze współzawodnictwem 45-90 min

Gry i zabawy sportowe, elementy treningu

Sportowego adoptowane do wymagań rozwoju

Ogólnego i choroby

4)18-60 lat dorośli forma ścisła. Elementy treningu sportowego 45-90 min

Kształtującego głównie siłę i wytrzymałość

5)od 61 lat do późnej starości forma ścisła zadaniowa 30 min

Wiek od 6 lat do późnej starości – należy przestrzegać następujących zasad:

1)w zajęciach mogą brać udział tylko pacjenci z dobrą wydolnością ogólną

2)obciążenie wysiłkowe podczas stosowania ćwiczeń powinno wynosić 30 % maksymalnych możliwości

3)Natężenie (tempo ćwiczeń) musi wykluczać nadmierne zmęczenie. Tętno nie powinno przekraczać 120-130 uderzeń na min.

Ćwiczenia ogólnokondycyjne powinny składać się z trzech części: wstępnej, głównej i końcowej.

W części wstępnej należy stosować ćwiczenia, które w sposób racjonalny przygotują narządy i grupy mięśni do wysiłku, który będzie w części głównej. Część główna służy do realizacji celu, a część końcowa przez dawkowanie ćwiczeń oddechowych i relaksacyjnych ma doprowadzić organizm do wyciszenia.

Leczenie:

Leczenie bezoperacyjne:

Bez względu na przyczynę skoliozy cel leczenie bezopeacyjnego sprowadza się do zatrzymania postępu deformacji, a nie jej korekcji. Niewielkie skoliozy można korygować rehabilitacją. W szkołach często prowadzona jest tzw. gimnastyka korekcyjna. Ten sposób rehabilitacji skuteczny jest jednak tylko dla dzieci, u których skrzywienie nie przekracza 20 stopni.

Skrzywienia od ok. 20 stopni do 40 stopni leczy się nosząc gorsety ortopedyczne i wykonując rehabilitację. Ma on za zadanie przede wszystkim zatrzymać postęp skrzywienia. Rzadko zdarza się żeby gorset wyprostował kręgosłup.

W niektórych przypadkach ani rehabilitacja, ani gorsety nie przynoszą żadnych rezultatów. Należy wtedy zastosować leczenie operacyjne. Szczególne znaczenie w utrzymaniu ogólnej sprawności człowieka ma pływanie.

Gorsety ortopedyczne

-Leczenie ortotyczne gorsetem powinno być stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze dużo plastycznej chrząstki.

-Gorset ma umożliwić tym pacjentom życie w pozycji skorygowanej i zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się.

-Zakończenie leczenia gorsetem powinno nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup dojrzałości kostnej, która następuje u większości dziewcząt po 15 roku życia, natomiast u chłopców w 17 roku życia.

-Podstawowym zadaniem gorsetu jest odciążenie kręgów po wklęsłej stronie skrzywienia i powstrzymanie procesu zgniatania plastycznej chrząstki w niedojrzałym kostnie kręgosłupie.

-Ponieważ u pacjentów ze skoliozą, skrzywienia polegają na nieprawidłowym wyginaniu się kręgosłupa we wszystkich kierunkach jednocześnie, a nie tylko do boku, to oddziaływanie korygujące gorsetem też musi odbywać się trójwymiarowo.

-Gorset musi jednocześnie korygować skrzywienie boczne i rotacje(skręcenie tułowia) oraz krzywizny fizjologicznej.

Leczenie operacyjne – stosowane jest u tych pacjentów ze skoliozą, u których nie udało się powstrzymać narastania deformacji. Z badań porównawczych wynika, że jeżeli skrzywienie boczne jest większe niż 50 stopni to wszelkie leczenie nieoperacyjne może skorygować skrzywienie tylko czasowo, a po zakończeni leczenie skrzywienie powraca i dalej nasila się. Dlatego pacjenci ze skrzywieniami większymi niż 50 stopni, które samoistnie się nasilają są kwalifikowani do leczenia operacyjnego.

Jacy pacjenci kwalifikowani są do leczenia operacyjnego? – może być na egzaminie