Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.

Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny.

Podaż to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny.

Popyt określa postępowanie nabywców przy różnych poziomach ceny. Określonej cenie odpowiadają określone rozmiary zapotrzebowania. Pojęcie „rozmiary zapotrzebowania” ma sens tylko w odniesieniu do określonej ceny.

Cena równowagi jest to cena równoważąca rynek. Oznacza to, że przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej.

Nadwyżka popytu to sytuacja, w której występuje brak towaru na rynku – przy danej cenie wielkość zapotrzebowania przewyższa oferowaną ilość.

Nadwyżka podaży to nadwyżka ilości oferowanej przy danej cenie – kiedy u sprzedawców powstają zapasy nie sprzedanego towaru.

Krzywa popytu ukazuje zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach nie zmienionych. Zależność ta jest ujemna.

Krzywa podaży ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych wielkościach nie zmienionych. Zależność ta jest dodatnia.

Krzywa popytu wyznacza zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy założeniu, że inne czynniki są stałe. Te czynniki mające związek z krzywą popytu można ująć w trzy grupy: ceny innych dóbr powiązanych z danym dobrem, dochody konsumentów (nabywców) oraz ich gusty i preferencje.

Większość dóbr ma względem siebie charakter substytucyjny. Komplementarność natomiast jest cechą rzadszą (płyty i odtwarzacze, kawa i mleko, buty i sznurowadła).

Wraz ze wzrostem dochodów nabywców popyt na większość dóbr wzrasta.

Dobro normalne (zwykłe) to takie dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny. Dobro niższego rzędu to takie dobro, na które popyt maleje przy wzroście dochodu.

Gusty są częściowo kształtowane przez wygodę, zwyczaje oraz społecznie akceptowane wzorce zachowań.

Rozmiary popytu na towar zależą od czterech czynników: ceny towaru, cen dóbr pokrewnych, dochodów i gustów. Ewentualne zmiany któregoś z tych czynników spowodowałyby przesunięcie krzywej popytu.

Ceny dóbr pokrewnych, dochody i gusty to zmienne, które się kształtują poza tym rynkiem.

Metoda statyki porównawczej polega na zmianie jednej z wielkości przyjmowanych za stałe i badaniu wpływu tej zmiany na cenę równowagi i odpowiadające jej wielkości popytu i podaży. Porównawczy charakter analizy polega na tym, że dokonujemy porównania poprzedniego i nowego stanu równowagi. Statyka tej metody przejawia się natomiast w tym, że porównanie dotyczy tylko dwu stanów równowagi. W każdym z nich ceny i ilości nie ulegają zmianie. Porównawcza analiza statyczna nie zajmuje się badaniem „ścieżki”, którą gospodarka przechodzi z jednego stanu równowagi do drugiego, a ogranicza się do punktu wyjścia i punktu docelowego.

Czynniki określające krzywą podaży:

• dostępna dla wytwórców technika

• koszty produkcji

• interwencja państwa

Poruszając się po krzywej podaży, przyjmujemy stałość powyższych czynników.

Określona krzywa podaży jest wyznaczona dla danego poziomu techniki. Postęp techniczny spowoduje przesunięcie krzywej podaży w prawo, gdyż producenci będą w tych warunkach gotowi wytwarzać więcej niż przedtem, przy każdym poziomie ceny rynkowej. Technika obejmuje wszelką wiedze i umiejętności dotyczące metod produkcji. Postęp techniczny to wszelkie usprawnienia umożliwiające zwiększenie efektów przy tych samych nakładach.

Określona krzywa podaży jest wykreślana dla danego poziomu cen czynników produkcji. Spadek cen jednostkowych poszczególnych czynników pobudza producentów do zwiększania produkcji przy każdej cenie produktu.

Działalność regulacyjną państwa można niekiedy potraktować jako sposób narzucenia niekorzystnej dla producentów techniki wytwarzania.

Wolny rynek umożliwia ustalanie się cen wyłącznie w wyniku gry sił podaży i popytu.

Na państwową kontrolę cen składają się reguły i przepisy uniemożliwiające dostosowanie się cen do poziomu równowagi rynkowej. Kontrola cen może polegać na administracyjnym określaniu cen minimalnych i maksymalnych.

Celem wprowadzenia cen maksymalnych jest obniżenie cen płaconych przez konsumentów, zaś cel wyznaczenia cen minimalnych sprowadza się do podwyższenia cen uzyskiwanych przez producentów lub dostawców.

Istnieje możliwość innego rodzaju interwencji państwa: polega ona na tym, że państwo nie tylko ustala i kontroluje ceny, lecz także kupuje i sprzedaje pewne ilości dóbr, uzupełniając w ten sposób prywatny popyt lub podaż.

Wolny rynek nie potrafi dostarczyć odpowiednich ilości żywności dla każdego głodnego czy wystarczającej opieki medycznej dla każdego chorego. Wolny rynek zapewnia żywność i opiekę medyczną tym, którzy chcą i są w stanie zapłacić za nie cenę równowagi.