Kapitał społeczny i dobro wspólne – główne pojęcia i teorie
Dobro wspólne
Dobro wspólne to coś więcej niż instrumentalne działanie razem w imię wspólnego celu. Człowiek to istota społeczna, której samorealizacja może w pełni dokonać się jedynie w sprawnie funkcjonującej społeczności. Porządek społeczny i polityczny, gwarantujący rozwój i bezpieczeństwo jednostek, to właśnie klasycznie rozumiane wspólne dobro wszystkich obywateli, bez którego nie mogliby oni realizować swoich życiowych celów. Przykładami dóbr wspólnych jest też rodzina i rozmaite małe społeczności, w których możliwa jest świadoma dyskusja oraz wkładanie przez wszystkich wysiłku w realizację wspólnego celu. Jak poznać czy dane dobro jest dobrem wspólnym:
Wyraźnie wyodrębniona całość – rodzina, społeczność miejska, klub sportowy, dzielnica, która stanowi coś więcej niż przypadkowy zbiór jednostek. Możemy śledzić losy danej grupy, a nie tylko pojedynczych jej członków czy części.
Istnieje wspólny cel, podzielany przez członków danej społeczności
Komunikacja między członkami społeczności, często uzupełniona o specyficzne symbole, praktyki, ceremonie
Przeciwieństwem tak rozumianego dobra wspólnego są dobra partykularne, przy czym rozróżnienie to ma sens tylko przy jasnym określeniu punktu odniesienia: partykularne w kontekście do tego, co wspólne.
Dobro prywatne – to takie które posiadamy na wyłączność.
Dobro publiczne – to takie, z których korzysta wiele osób jednocześnie i dostęp do tych dóbr nie może być ograniczony przez ich dostawcę – takimi dobrami są bezpieczeństwo i spokój społeczny, dobra narodowe, wiedza.
Dobra wspólnej puli – to wspólne zasoby, które wszyscy posiadamy, trudno kogokolwiek wykluczyć z ich użytkowania, a nadmierne eksploatowane ulegają przeciążeniu. Dlatego też dobrami wspólnej puli trudno zarządzać i chronić przed zniszczeniem.
To co dla jednych jest wartością i dobrem wspólnym, dla innych jest bez znaczenia, a jeszcze innych wprawia wręcz w złość.