Rak stawowy – Pontastacus Leptodactylus Esch.
Opis - Ciało pokryte jest twardym pancerzem, podzielone na 3 odcinki – głowę, tułów i odwłok które są zrośnięte i tworzą głowotułów – pokryty karapaksem. Rak podzielony jest na 20 segmentów, z czego 6 segm. stanowi część głowowa, 8 tułów, a odwłok 6. Bruzdy skrzelowo – sercowe oddzielają boczne części karapaksu. Na każdym segmencie są pary przydatków. Na 1 segmencie są oczy, czyli przekształcone odnóża.
Protopodit – Część podstawna odnóża skorupiaków. Na nim są 2 gałęzie – Egzopodit i Endopodit.
Odcinek głowowy - Czułki 1 pary to receptory dotyku. W członie podstawnej jest statocysta, czyli narząd równowagi. 2 para to dł. Czułki ( antenna ). 3 para odnóży to żuwaczki ( mandibula ), które służą rozdrabnianiu pokarmu, pomiędzy nimi jest otwór gębowy. Dalej są 2 pary szczękowe, służą chwytaniu ofiar. Na 2 parze szczękowej jest przewiewnik – wymusza ruch wody w kierunki skrzeli, jest to płytka nieustannie pracująca znajdująca się z przodu pokryw skrzelowych.
Odcinek tułowiowy – 3 pary szczękonóża, które służą formowaniu kęsów oraz czyszczeniu odnóża. 5 par odnóży krocznych ( 1 para służy do walki oraz podtrzymywania pokarmu, 2 i 3 para zakończone są szczypcami i pełnią funkcje kroczną i chwytną, 4 i 5 para zakończone są pazurkami i służą tylko do chodzenia ),
Skrzela – Znajdują się pod bocznymi płatami karapaksu. Ułożone są w 3 rzędach ( 1 zwana epipodiami, czyli wyrostki skrzelowe, 2 u nasady odnóży, 3 boczna ściana ciała )
Otwory płciowe – u samicy znajdują się na 3 parze odnóży, u samców na 5 parze odnóży krocznych.
Odwłok - 1 para u samicy jest zredukowana, a u samca przekształcona w rurkę. Natomiast ostatnia para jest mocna spłaszczona, a uropodium wraz z telsonem tworzy wachlarz ogonowy pełniący rolę dużego wiosła. U samicy są przetwarzane jaja.
Układ pokarmowy – Pokarm to szczątki roślin. Dostaje się do żołądka 2 komorowego ( żujący, silnie umięśniony, rozdrabnia pokarm oraz filtrujący, listewki chitynowe ustawiają się na kształt sita i filtruje pokarm ). Następnie jest jelito środkowe i tylne. W żołądku tworzą się gastrolity (Rak linieje), które służą do budowy pancerza i utwardzania go ( 10% wapń, twardość). Nowy pancerze jest miękki i jedynym celem raka w tym okresie jest przeżycie.
Układ krwionośny – Otwarty, serce po stronie grzbietowej położone w osierdziu, krew jest bezbarwna.
Układ wydalniczy – Gruczoły zielone lub czułkowe ( narządy wydalnicze )
Układ nerwowy – Drabinkowo zwojowy, obrączka około przełykowa. Zwoje nad przełykowe dzielą się na 3 części ( przedmóżdże, śródmóżdże, tyłomóżdże ). Zwoje pod przełykowe – zwoje 18 pary. Kopulacja – Z 1 dwóch par wprowadza się nasienie. Nie ma prącia, gdy są gotowe łączą się brzusznymi stronami. Przekazują nasienie samicy w postaci spermatoforów, nieprzepuszczalna w powietrzu galareta, gdy samica jest gotowa do zapłodnienia rozpuszcza spermatofory i składa jaja. Samica zagina odwłok, jaja są przytwierdzane do odnóży za pomocą otworów, rozwija się zarodek i wylęgają się młode raczki, które mają inne proporcje ciała i są przytwierdzone za pomocą nici
Owady
Ciało zbudowane z 3 odcinków – Głowa, tułów, odwłok.
Głowa zbudowana z 6 segmentów – Przedczułkowy, czułkowy, szczękowy, stawkowy, żuwaczkowy, dolnowargowy
Oczy składają się z omatidiów (do kilku tysięcy) – Oznacza to, że owady mają lepszą percepcje obrazu i widzą inną skale barw. Obraz jest złożony. Przyoczka (2 boczne i 1 środkowe) – Służą koordynacji.
Na głowie są narządy zmysłów.
Czułki członiaste – występują u owadów bez skrzydłowych, składają się z skoczogonki, pierwogonki, widłogonki i szczeciogonki. Posiadają własne umięśnienie i nie są ektognatami.
Czułki wiciowe – Występują u owadów uskrzydlonych, składają się z członka, nóżki i wici. Posiadają własne umięśnienie i są ektognatami ( mają aparat wysunięty ). Na nóżce znajduje się aparat Johnsona, który odbiera drgania fal powietrza, odpowiednik słuchu.
Rodzaje czułków – nitkowate, piłkowane (sprężyki), grzybkowate, pierzaste (samce komarów), buławkowate (motyle dzienne), paciorkowate (termity), wachlarzowate(chrabąszcz), szczeciniaste (ważka), szczecinkowate (mucha)
Aparat gębowy gryzący jest najbardziej pierwotny – Warga górna, żuwaczki (b. twarde, do odgryzania), szczęka ( zbudowana z kotwiczki, pieńka i żuwki zewn. oraz wewn. i głaszczek szczękowy odpowiednik języka), warga dolna ( ewolucja zrośnięcia 2 pary szczęk, zbudowana z podbródka, bródki i elementów nie zrośniętych ze sobą przy języczki i języczki oraz głaszczek dolno- wargowy )
Rodzaje aparatów gębowych – gryzący (chrząszcze), gryząco-liżący (pszczoły), szczący (motyle), kująco-szczący (komary), liżący (muchy)
Odcinek tułowiowy – Składa się z 3 segmentów ( przedtułów, śródtułów, zatułów), na każdym z segmentów jest para odnóży. Na śródtułowiu i zatułowiu są pary skrzydeł.
Odnóża – Biodro, krętacz, udo, goleń i stopa kilku członowa zakończona pazurkiem.
Rodzaje odnóży – kroczne (mucha), pływne (pływak), grzybne (turkuć podjadek), czepne (szwy), chwytne (modliszka), skoczne (pasikonik), zbierające (pszczoła), bieżne (biegacz)
Budowa skrzydła błoniastego – Składa się z 2 warstw chityny, między warstwami są żyłki ( w żyłkach są naczynia krwionośne i płynie hemolimfa, tchawki i narz. nerwowe ). Owady oddychają za pomocą tchawek.
Typy skrzydeł – pokrywy ( chrząszcze, biedronki, 1 para stanowi ochronę, 2 to skrzydła lotne), półpokrywy (pluskwiaki, w poł pokrywa, w poł skrzydła błoniaste), skórzaste ( u słabych lotników, pasikonik, służą do wydłużania skoków), przemianki (mchówki, 1 para błoniaste, 2 para pełni funkcje stabilizacji lotu, mały twór buławkowate)
Odcinek odwłokowy – Składa się z 11 segmentów (pierwotnie), od 1-7 to pregenitalne, 8-9 to genitalne, narządy rozrodcze, 9-11 to postgenitalne. Na odwłoku znajdują się żądła, pokładełko ( do składania jaj) i większość narządów wewnętrznych.
Owady się nie męczą, tchawki są na całym ciele, nie mogą dostać zadyszki ani zakwasów. Może im jedynie zabraknąć energii ale mięśnie się nie męczą.
Głowonogi – Ślimak winniczek – Helix pomatia L.
Ślimak jest silnie umięśniony, pod nabłonkiem znajdują się mięśnie na ogół skośnie prążkowane. Ciało niesymetryczne. Płaszcz jest ściśle połączony z workiem trzewiowym zwany wspólnie visceropallium. Płaszcz jest mocno ukrwiony, przebiegają tam liczne naczynia krwionośne. Krew jest bezbarwna a po zetknięciu z powietrzem staje się niebieska (hemocyjanina).
Głowa – Oddzielona na stronie brzusznej bruzdą, oczy, otwór gębowy na jej spodniej stronie, 1 lub 2 pary czułek
Noga – Silnie umięśniona, od spodu spłaszczona, mniej lub bardziej zredukowana
Worek trzewiowy – Na grzbietowej stronie ciała zwęża się ku tyłowi, pokryty płaszczem ( nie przylega ściśle do worka, a odstaje, jama płaszczowa lub płucna w której zachodzi wymiana gazowa)
Układ pokarmowy – Z przodu otwór gębowy, jama gębowa, a w środku radula położona na chrząstce zwanej odontofora (radula służy do ścierania pokarmu), mogą też być szczęki, przełyk, żołądek, jelito i otwór odbytowy ( z boku ciała)
Nerka – Rozbudowane metanefrydia
Z przodu ciała otwór oddechowy który prowadzi do jamy płucnej.
Trzustko-wątroba – Magazynuje materiał zapasowy w postaci tłuszczu.
Układ krwionośny – Otwarty, naczynia krwionośne nie są połączone. Serce w worku osierdziowym i po stronie grzbietowej, składa się z 1 komory i 1 przedsionka
Układ nerwowy – Kilka par zwojów (cerebralne, mózgowe) tworzą obrączkę około przełykową. Nożne połączone między sobą nerwami.
Narządy zmysłów – Osadzone z przodu ciała. Na czułkach znajdują się oczy.
Muszla – Zbudowana z 3 warstw ( konchiolinowa, porcelanowa, perłowa).
Apertura – Otwór wejściowy do muszli.
Apeks – Wierzchołek muszli (najstarsza).
Korumela – Oś wokół której są skręty muszli.
Rodzaje muszli – Turbospiralne, bezmuszlowe, w postaci piątki, o kształtach nieregularnych, dwuklapowe
Małże – Kształt muszli różnorodny, na stronie grzbietowej występuje szczyt, obie połówki muszli przylegają do siebie całkowicie, lub w niektórych miejscach tak, że powstają szczeliny ( wysuwa nogę, syfony lub bisior). Gruczoły wytwarzające bisior przytwierdzają się nim do podłoża. Skrzela mieszczą się w jamie płaszczowej.
Pneumostom – miejscem przedostawania się powietrza do jamy płaszcza jest otwór oddechowy
Malakologia – Dział zajmujący się badaniem mięczaków
Żaba
Płazy – Bezogoniaste, Ogoniaste, Beznogie. Żyją na granicy 2 środowisk (wodne i lądowe), w wodach słonych nie żyją.
Batrachologia – Nauka o płazach. Herpetologia – Nauka o płazach i gadach
Szkielet żaby – Lekki
Czaszka filigranowa z dużymi oczodołami , Czaszka połączona z żuchwą za pomocą kości kwadratowej, 1 kostka słuchowa w uchu to strzemiączko, Czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą kłykci potylicznych, głowa może się poruszać w płaszczyźnie pionowej.
Kręgosłup składa się z 9 kręgów – 1 kręg szyjny połączony z czaszką, 7 kręgów piersiowych, 1 kręg krzyżowy połączony z kośćmi biodrowymi pasem biodrowym
Kość ogonowa – urostyl, leży po środku kości biodrowych, powstała z kilku zrośniętych ze sobą kręgów. Kręg składa się z trzonu i górnych łuków kręgowych tworzących kanał rdzeniowy.
U podstawy łuków na kręgach tułowiowych znajduje się para wyrostków poprzecznych oraz para przednich i tylnych wyrostków stawowych, za pomocą których zestawiają się ze sobą sąsiednie kręgi.
Kręg szyjny (atlas) – pozbawiony wyrostków poprzecznych i przednich stawowych, natomiast ma po stronie przedniej dwie jamki, do których wchodzą wyrostki (kłykcie potyliczne) kości potylicznych czaszki. Żaba ma wyrostki poprzeczne kręgosłupa.
Pas barkowy – Kość krucza, obojczyk, łopatka (element kostny), Nadłopatka (element chrzęstny), mostek (od spodu, ku tyłowi), Nadmostek (do przodu)
Kończyny przednie – Kość ramieniowa, 2 kości przedramienia (promieniowa i łokciowa są zrośnięte), nadgarstka, śródręcza i kości palców (4 palce, 5 jest silnie zredukowany)
Kończyny tylne – Kość udowa, podudzia (piszczelowa, strzałkowa są zrośnięte), nastopka, śródstopia i kości palców ( 5 i są dłuższe)
Strunowce (chordata) – Łuki ryb i płetwy
Dzielą się na osłonice (ogonice, sprzągle, żachwy), Bezczaszkowce (lancetnik), Kręgowce (bezżuchwowce i żuchwowce)
Cechy strunowców – Grzbietowe położenie cewki nerwowej (neuroceloma, światło cewki przebiega nad struną grzbietową), Obecność struny grzbietowej (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy), Kieszonki gardzieli (ujawniają się w okresie zarodkowym), brzuszne położenie serca (hemoglobina, transportem tlenu)
Rodzaje łusek u ryb:
- plakoidalne – Występują u ryb chrzęstnoszkieletowych, płytka zagłębiona w skórze zbudowana z tkanki kostnej, ząbek skierowany ku tyłowi pokryty szkliwem (witreodentyna) nadającym twardość. Do środka zęba dostają się naczynia krwionośne i nerwy.
- ganoidalne – Zbudowane z 2 warstw (ganiona – zewnętrzna warstwa mineralna przypominająca szkliwo oraz izopedyna – wewnętrzna warstwa przypominająca tkankę kostną). Kształt romboidalny, płytki połączone ze sobą bardzo ściśle i przylegają ściśle do skóry. Krawędź łuski łączy się z 2 łuską zawiasowo.
- elastyczne – Powstały z łusek ganoidalnych. Zbudowana z zewnętrznej warstwy mineralnej hialodentyny i wewnętrznej izopedyny. Łatwo się wyginają, tkwią w skórze częścią nasadową. Ułożone dachówkowato, 1 na 2. Występują w 2 formach ( cykloidalne – okrągłe, ktenoidalne - część nasadowa jest chropowata i mocno tkwią w skórze)
Słoje – Linie przyrostów rocznych na łuskach. Na podstawie ilości przyrostów można określić wiek ryby, wielkość, choroby itp.
Ogólny pokrój ryby – Płetwy parzyste ( piersiowe i brzuszne ) to homologi kończyn. Płetwy nieparzyste (grzbietowa, ogonowa, odbytowa, tłuszczowa)
Rodzaje płetw – Dificerkiczna ( u ryb dwudysznych, symetryczna), Heterocerkiczna (rekiny i płaszczki, niesymetryczna), Homocerkiczna (zewnętrznie symetryczna np. u szczupaka)
Preadaptacja – Rzecz pierwotnie służąca czemu innemu w toku ewolucji przekształciła się, w zmienionych warunkach środowiska okazuje się istotna przystosowawczo w nowej roli.