Prawo cywilne – 5.10.2015 – wykład
Def. Prawa cywilnego – prawo cywilne jest to gałąź prawa uznana w doktrynie oraz skodyfikowana. Jest to gałąź, która reguluje stosunki cywilno-prawne występujące pomiędzy równorzędnymi prawnie podmiotami.
Do źródeł prawa cywilnego zaliczamy:
- konstytucja RP
- kodeks cywilny, ustawa z 23 kwietnia z 1964r.
- ustawy okołokodeksowe np. prawo wekslowe, prawo czekowe, kodeks morski, prawo spółdzielcze, prawo przewozowe, prawo budowlane, ustawa o własności lokali i wiele innych…
- akty wykonawcze, np. rozporządzenia(przede wszystkim!) i zarządzenia
Zasady prawa cywilnego (jedna zasada na pewno będzie na egzaminie do opisania!)
Do podstawowych zasad prawa cywilnego należą (najpierw zasady później wyjątki):
- zasada ochrony osoby ludzkiej – polega na przyznaniu każdemu człowiekowi zdolności prawnej oraz na zapewnieniu gwarancji swobodnego korzystania przez niego z dóbr osobistych.
- zasada równości – polega na tym, że prawo cywilne nakazuje traktować wszystkie podmioty występujące w stosunkach cywilno-prawnych tak samo pod względnej prawnym.
- zasada praw podmiotowych – polega na tym, że za podstawę korzystania przez podmioty
cywilno-prawne z różnorodnych dóbr przyjmuje się przysługujące im prawa o ustawowo zagwarantowanej treści.
- zasada autonomii woli stron – polega na tym, że każdy podmiot może własną mocą kształtować swoje stosunki prawne, granicami tej swobody są przepisy prawne oraz zasady współżycia społecznego
- zasada ochrony dobrej wiary – chroni podmioty, które działają w mylnych ale usprawiedliwionym przekonaniu co do uprawnień podmiotu od którego jest nabywana rzecz bądź inne uprawnienia.
- zasada łagodzenia rygoryzmu przepisów prawnych przez klauzule generalne – (klauzule generalne – są to, przepisy prawne, które poprzez użycie nie dookreślonych pojęć mogą służyć do wypełniania luk prawnych bądź do dostosowania ogólnych zasad do konkretnych przypadków. Klauzule generalne doprecyzowywane są każdorazowo przez Organ Prawny np. Sąd. Najważniejsze klauzule generalne to: klauzula zasad współżycia społecznego, klauzula wykorzystywania zgodnego z prawem zgodnie z przeznaczeniem gospodarczym itp.) Powoduje, że przez ich zastosowanie przez Organ stosujący prawo np. Sąd jest możliwe dostosowanie przepisów prawnych do konkretnych przypadków.
- zasada jednakowej ochrony każdej własności – powoduje, że własność podlega ochronie w taki sam sposób niezależnie od tego do kogo należy.
- zasada cywilnej odpowiedzialności za długi – oznacza, że dłużnik odpowiada za swe zobowiązania całym majątkiem a ewentualne ograniczenia mogą wynikać tylko z przepisów szczególnych.
- zasada odpowiedzialności za szkodę – polega na tym, że podmioty, które wyrządziły szkodę, są zobowiązane do jej naprawienia, odpowiedzialność ta może być oparta w zależności od rodzaju na zasadzie winy ryzyka lub słuszności.
- zasada pełnej ochrony rodziny – polega na stosowaniu klauzuli generalnej dobra dziecka co oznacza, że wszelkie przepisy muszą być interpretowane przy uwzględnieniu interesu małoletniego dziecka i rodziny jako podstawowej komórki społecznej.
- zasada dziedziczenia – polega na tym, że majątek osoby zmarłej nie staje się majątkiem niczyim lecz przypada spadkobiercom testamentowym lub ustawowym.
- zasada cywilno-prawnej ochrony praw na dobrach niematerialnych – gwarantuje taką samą ochronę zarówno dobrom materialnym jak również tzw. Zdobyczom ludzkiego intelektu np. prawo autorskie będzie podlegało takim samo prawom jak prawo własności.
- zasada jedności prawa cywilnego – polega na tym, że zarówno podmioty profesjonalne jak i podmioty nieprofesjonalne mogą korzystać z różnorodnych narzędzi prawnych i środków ochronnych występujących w prawie cywilnym.
- zasada ochrony praw cywilnych przez niezawisłe sądy - polega na tym, że każdy podmiot ma zagwarantowaną możliwość dochodzenia swych praw przed sądami natomiast samopomoc (np. ktoś zaczyna budować coś na naszej działce, możemy wejść na budowę i zakazać mu budowy) jest dopuszczalna wyłącznie jeżeli stanowi tak przepis szczególny.
Wykład – 12.10.2015
Osoby fizyczne – prawne określenie każdego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym.
Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków.
Początek zdolności prawnej osoby fizycznej – (pytanie na egzaminie!)
ZASADA: od chwili urodzenia, czyli w momencie oddzielenia dziecka od ciała matki, pod warunkiem, że dziecko urodzi się żywe.
WYJĄTEK: warunkowa zdolność prawna nasciturusa (dziecko poczęte lecz nie urodzone) – od chwili poczęcia; przysługuje dziecku poczętemu pod warunkiem zwieszającym, że urodzi się ono żywe.
Koniec zdolności prawnej osoby fizycznej – (pytanie na egzaminie!)
ZASADA: w chwili śmierci.
WYJĄTEK: w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
Potwierdzenie śmierci osoby fizycznej –
AKT ZGONU: dokument stanowiący dowód śmierci, sporządzony na podstawie wystawionej przez lekarza karty zgonu
ORZECZENIE SĄDOWE O STWIERDZENIU ZGONU: wydawane po przeprowadzeniu postępowania sądowego o stwierdzenie zgonu w przypadku, gdy nie sporządzono aktu zgonu w trybie zwykłym, a śmierć człowieka jest niewątpliwa.
Uznanie za zmarłego –
PRZESŁANKI:
- zaginięcie osoby fizycznej, czyli sytuacja gdy nie wiadomo czy człowiek żyje, czy zmarł;
- upływ czasu, określonego przez ustawodawcę
Uznanie za zmarłego następuje na podstawie orzeczenia sądowego po przeprowadzeniu postępowania sądowego o uznanie za zmarłego
TERMINY: (NA PEWNO JEDNO PYTANIE Z TERMINÓW NA TEŚCIE!)
10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym zgodnie z istniejącymi wiadomościami osoba fizyczna jeszcze żyła;
5 lat – gdy zaginiony w chwili uznania za zmarłego ukończyłby 70 lat;
Nie wcześniej niż po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby 23 lata;
6 miesięcy od dnia katastrofy statku, okrętu lub innego szczególnego zdarzenia w trakcie podróży powietrznej lub morskiej, w której zaginęła osoba fizyczna;
1 rok w przypadku zaginięcia w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia liczony od dnia w którym niebezpieczeństwo ustało lub według okoliczności powinno było ustać.
CHWILA DOMNIEMANEJ ŚMIERCI –
Chwila, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna;
Pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe – w przypadku braku wszelkich danych.
Gdy w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH –
Zdolność do kształtowania swojej sytuacji prawnej w zakresie praw i obowiązków) prawa cywilnego bezpośrednio przez własne działania (czynności prawne).
RODZAJE ZDOLNOŚĆI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH –
Pełna zdolność do czynności prawnych
Ograniczona zdolność do czynności prawnych
Brak zdolności do czynności prawnych
Ad. 1 PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH POSIADAJĄ –
Osoby pełnoletnie, czyli:
ZASADA: osoby, które ukończyły 18 lat,
WYJĄTEK: kobiety, w wieku od 16 do 18 lat, które zawarły związek małżeński (jest to możliwe w szczególnych wypadkach po uzyskaniu zgody sądu)
Ad. 2 OGRANICZONĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH POSIADAJĄ –
Małoletni, którzy ukończyli 13 lat,
Osoby ubezwłasnowolnione częściowo,
Osoby dla których ustanowiono doradcę tymczasowego na czas postępowania o ubezwłasnowolnienie
Ad. 3 NIE POSIADAJĄ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH –
Osoby, które nie ukończyły 13 lat,
Osoby ubezwłasnowolnione całościowo
PEŁNA ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH – UPRAWNIENIA
Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych umożliwia samodzielnie dokonywanie wszelkich czynności prawnych z zakresu prawa cywilnego.
OGRANICZONA ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH – UPRAWNIENIA
Do ważności czynności prawnych, przez które osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego.
Ważność umowy zawartej bez ww. zgody zależy od potwierdzenia umowy przez przedstawiciela ustawowego.
Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
Przy jednostronnych czynnościach prawnych do których wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego, zgoda ta musi być wyrażona najpóźniej w chwili dokonywania takiej czynności.
Brak zgody przedstawiciela ustawowego powoduje nieważność czynności prawnej.
WYJĄTKI:
Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych mogą dokonywać samodzielnie następujące rodzaje czynności:
Czynności prawne, które nie mają charakteru zobowiązującego lub rozporządzającego (czyli czynności zwiększające prawa lub zmniejszające obowiązki),
Umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,
Rozporządzanie swoim zarobkiem,
Czynności prawne dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych osobie ograniczonej w zdolności do czynności prawnych do swobodnego użytku,
Umowa o pracę oraz czynności prawne dotyczące stosunku pracy.