Terapia zajęciowa – rodzaj ergoterapii, która ma za zadanie uaktywnić pacjenta poprzez wykonywanie określonych czynności mających również charakter usprawniania psychicznego, fizycznego, a mogą służyć również preorientacji zawodowej (przezawodowienie lub przekwalifikowanie). Metoda jest wykorzystywana powszechnie w Warsztatach Terapii Zajęciowej.

Formy terapii zajęciowej:

ergoterapia, właściwa "terapia zajęciowa" – stanowi oddzielną formą rehabilitacji. W ramach jej prowadzi się wiele różnych zajęć m.in.: rzeźbiarstwo, tkactwo, krawiectwo, wikliniarstwo oraz wszelkiego rodzaju prace ręczne. Wykorzystuje się tutaj również wszystkie pozostałe formy terapii zajęciowej.

arteterapia (ang. art therapy) – terapia wykorzystująca szeroko pojętą sztukę w znaczeniu ergoterapeutycznym (zajęciowym).

biblioterapia (ang. bibliotherapy, reading therapy) – terapia wykorzystująca książki (np. ostatnio bardzo popularne w księgarniach "Opowiadania, które leczą" przeznaczone dla dzieci różnych grup wiekowych). Właściwy proces biblioterapii powinien przebiegać w następujących etapach: identyfikacja, katharsis, wgląd. Są różne oddziaływania i kierunki biblioterapii: przygotowujące (gdy czytelnik nie miał w ręku książki – podajemy mu pozycje przyjemne i łatwe, sam wybiera odpowiednią), korygujące - gdy za pośrednictwem książki chcemy uzyskać właściwe zmiany w zachowaniu i postawie. Jeśli chodzi o biblioterapię stosowaną u dzieci – to szczególne zastosowanie mają bajki terapeutyczne o różnej treści, ukierunkowane do konkretnego dziecka z konkretnym deficytem, każda bajka ma wartość moralną, kończy się morałem, który należy rozwinąć w rozmowie z dzieckiem. W pracy z człowiekiem starszym - najbardziej skuteczną jest biofilia – afirmacja życia w okresie dzieciństwa i młodości, skupienie się na wspomnieniach człowieka starszego, na tym co w jego życiu było dobre i przyjemne. Jednak nie wszystkie materiały czytelnicze pozwalają uzyskać wgląd i pomagają rozwiązać indywidualne problemy. Ostrożnie należy sięgać po pozycje zachodnie z optymistycznymi tytułami, można w ten sposób utracić własne nadzieje np. na wyzdrowienie swojego dziecka – nasze realia są całkiem odmienne – i nie zawsze to, co udaje się innym - znajdzie miejsce w naszym życiu

choreoterapia (gr. choreia – taniec + therapeia = leczenie) – terapia wykorzystująca taniec i ruch. Do jej technik zalicza się m.in.tańce różnych kultur, improwizację indywidualną i grupową. Jest to proces integrujący jednostkę poprzez odczuwanie pełni cielesności, ekspresji, identyfikacji, samoświadomości. Elementy leczące w choreoterapii to ruch, muzyka, tempo, grupa, rytm, czas, przestrzeń, terapeuta, dotyk. Stosowane techniki to taniec, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, improwizacje muzyczno - ruchowe. W Polsce popularyzacją choreoterapii i terapii ruchem i tańcem (DMT) zajmują się takie organizacje jak: Polskie Stowarzyszenie Choreoterapii^[1] oraz Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA.

dramatoterapia (ang. drama therapy, psychodrama) – terapia wykorzystująca elementy teatru i dramy, która polega na przygotowywaniu przez podopiecznych przedstawień teatralnych i udziale w nich. Ważnym elementem jest dyskusja nad tym co się wydarzyło na scenie i jakie towarzyszyły temu uczucia. Dzięki temu problem zostaje przepracowany.

muzykoterapia (ang. music therapy) – terapia wykorzystująca muzykę - słuchanie, tworzenie, śpiewanie, granie.

poezjoterapia (ang. poetry therapy) – terapia wykorzystująca poezję, polega na czytaniu, recytowaniu, pisaniu wierszy. Podopieczni mogą także uczestniczyć i organizować wieczorki poetyckie.

estetoterapia (gr. aisthesis – wrażenie zmysłowe, doznanie) – terapia wykorzystująca kontakt z pięknym otoczeniem i kontakt z przyrodą, bądź wyjście do galerii, muzeum - które stanowi element arteterapii).

sylwoterapia (łac. silva – las) – terapia wykorzystująca spacery po lesie. Czynnikiem terapeutycznym jest kontakt z przyrodą. Można odnaleźć tutaj również elementy chromoterapii, ponieważ kolor zielony wykazuje działanie uspokajające.

talasoterapia (gr. thalassa – morze) – terapia wykorzystująca spacery brzegiem morza. Czynnikiem terapeutyczny jest kontakt z przyrodą. Pojawiają się tutaj również elementy muzykoterapii: szum morza, śpiew ptaków, granie wiatru, szum w muszlach. Także polisensoryczne doświadczanie świata: piasek (dotyk), woda (smak, dotyk), kamienie (dotyk, smak), wiatr (węch).

chromoterapia – terapia wykorzystująca kolory (np. w Salach Doświadczania Świata tzw. Snoezelen - sala wykorzystywana w terapii osób z deficytami intelektualnymi, pozwala na polisensoryczne poznawanie otoczenia. Ważna jest atmosfera relaksacji stworzona poprzez odpowiednią muzykę i grę kolorów. Inny przykład wykorzystania chromoterapii to odpowiedni dobór kolorów w pomieszczeniach do pracy, nauki, odpoczynku itd. Znaczenia ma również kolor naszego ubioru.).

kinezyterapia – terapia ruchem, zaliczana jest do form rehabilitacji, jednakże szeroko wykorzystywana w pracy terapeutycznej w postaci np. gimnastyki porannej w placówkach terapeutycznych, rozgrywek sportowych, spacerów (sylwoterapia, talasoterapia), tańca (choreoterapia) itp.

ludoterapia (ang. play therapy) – terapia wykorzystująca gry i zabawy, w których uczestniczą podopieczni. Stanowi ważny element szczególnie w terapii dzieci jako, że jest naturalna aktywnością przejawianą przez nie. Wyzwala wiele emocji i uczuć. Podejmowana zazwyczaj dobrowolnie może stanowić doskonały punkt wyjścia do wspólnej pracy terapeuty z podopiecznym.

zajęcia relaksacyjne – forma psychoterapii, ich celem jest odprężenie, rozładowanie stanu napięcia psychofizycznego i mięśniowego – rozluźnienie (w ciągu dnia) bądź wyciszenie, świadome obniżenie aktywności myślowej (zazwyczaj wieczorem). Jest to ważny element radzenia sobie ze stresem. Wykorzystuje się tutaj elementy muzykoterapii, poezjoterapii.

Do najpopularniejszych zajęć i metod relaksacyjnych należą trening autogenny Schulza, trening Jacobsona, relaksacja Maxwella Maltza, Richarda Lazarusa, a także joga i metody terapii wschodniej.