Układ naczyń chłonnych czyli układ limfatyczny rozgałęzia się w całym organizmie i zorganizowany jest według określonego systemu. Naczynia chłonne zaczynają się siecią naczyń włosowatych. Z tej sieci wychodzą naczynia o małej średnicy, uchodzące do węzłów chłonnych. Stąd wychodzą naczynia o większej średnicy w odpowiednio mniejszej liczbie. Z ostatniego skupiska węzłów naczynia uchodzą do naczyń żylnych.

W organizmie człowieka oprócz krwi krąży (w systemie własnych naczyń) płyn zwany limfą (lub chłonką). Limfa powstaje z osocza krwi, które przez naczynia włosowate przenika pomiędzy poszczególne komórki tkanek. Poprzez krążenie limfy składniki odżywcze docierają nawet tam, gdzie nie dochodzą naczynia włosowate krwionośne.

Układ limfatyczny jest układem otwartym. Bierze on początek w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek, od mikroskopijnych, ślepo zakończonych naczyń włosowatych limfatycznych. Drobne naczynia limfatyczne łączą się w większe pnie (te podobnie jak małe żyły również zawierają zastawki, choć nie tak licznie), a te po przejściu przez węzły chłonne odprowadzają limfę do pni chłonnych, wpadających do głównych naczyń chłonnych.

Oba główne naczynia limfatyczne wpadają do dużych żył w pobliżu ich ujścia do żyły głównej górnej (chłonka powraca tak do krwiobiegu).

Ruch limfy w naczyniach limfatycznych wywołany jest działaniem ssącym klatki piersiowej przy wdechach i ruchami mięśni. Szczególne zadanie mają naczynia chłonne z obszaru jelita cienkiego - chłoną substancje tłuszczowe w ściankach jelita i wprowadzają je do krwiobiegu.

Oprócz naczyń limfatycznych do układu chłonnego zalicza się: węzły chłonne, grudki, migdałki oraz grasicę.

GŁÓWNE PNIE CHŁONNE.

- pnie lędźwiowe- wychodzą ze splotów lędźwiowych, które przechodzą wzdłuż aorty brzusznej i żyły głównej dolnej ku górze. Łączą się ze sobą tworząc zbiornik mleczu. Odbierają one chłonkę z kończyn dolnych, ze ściany i narządów miednicy, z parzystych narządów jamy brzusznej i częściowo ze ściany brzucha.

- pnie jelitowe- powstają z bardzo obfitego splotu trzewnego, utworzonego przez naczynia chłonne nieparzystych narządów jamy brzusznej i naczyń odprowadzających biegnących w krezkach jelita.

- pnie śródpiersiowe- po dwa pnie chłonne po obu stronach ciała, z naczyń odprowadzających powstaje krótki pień śródpiersiowy przedni, który uchodzi do kąta żylnego.

- pnie podobojczykowe- odprowadzają limfę z bocznej powierzchni szyi, z przednio-bocznej ściany klatki piersiowej i z kończyny górnej. Po stronie prawej uchodzą do kąta żylnego albo do przewodu chłonnego prawego, a po stronie lewej do przewodu piersiowego.

- pnie szyjne- powstają z połączenia głębokich węzłów szyjnych, biegną wzdłuż bocznego obwodu żyły szyjnej wewnętrznej i uchodzą do katów żylnych. Odprowadzają chłonkę z głowy i szyi.

- przewód chłonny prawy - bardzo krótkie naczynie limfatyczne, które zbiera chłonkę z kończyny górnej prawej oraz z prawej części klatki piersiowej, szyi i głowy. Ma swoje ujście w prawym kącie żylnym.

- przewód piersiowy to naczynie powstałe z pni lędźwiowych przy rozworze aortowym. Miejsce to znajduje się na wysokości od dwunastego kręgu piersiowego do drugiego lub trzeciego kręgu lędźwiowego. Połączenie jest bańkowato rozszerzone i ma nazwę zbiornika mleczu.

Po przejściu przez rozwór aortowy wraz z aortą, przewód biegnie w śródpiersiu tylnym na przedniej powierzchni kręgosłupa. Na wysokości siódmego kręgu szyjnego przewód piersiowy zatacza łuk nad tętnicą podobojczykową lewą i kończy się w kącie żylnym. Zasięg drenowania przewodu obejmuje całe ciało z wyjątkiem prawej połowy głowy i szyi, prawej kończyny górnej i prawej połowy klatki piersiowej.

OBSZARY DOPŁYWU WĘZŁÓW CHŁONNYCH.

- ww. chłonne pachowe: ramię, obręcz kkg, górny kwadrat tułowia (skóra, mm. piersiowe, gruczoł piersiowy),

- ww. chłonne łokciowe: skóra nad łokciową częścią ręki i przedramienia, stawy, więzadła, kości i mięśnie przedramienia,

- ww. chłonne przymostkowe: przyśrodkowe części gruczołów piersiowych, górna część ściany przedniej jamy brzusznej, opłucna,

- ww. chłonne podbródkowe: region bródki i wargi dolnej (środkowa część, wierzchołek języka,przednia część błony śluzowej dna jamy ustnej, dolne siekacze, przylegająca część dziąseł),

- ww. chłonne podżuchwowe: pozostałe zęby i dziąsła, trzon języka, dno jamy ustnej, ślinianki, podniebienie, skóra i błona śluzowa warg i policzków, nosa, gruczołu łzowego, przyśrodkowa trzecia część wargi górnej i spojówki,

- ww. chłonne potyliczne: potylica, górna część karku,

- ww. chłonne zauszne: tylny obszar małżowiny usznej, skóra nad wyrostkiem sutkowa tym, skóra głowy w okolicy ciemieniowej,

- ww. chłonne przyduszne: przednia powierzchnia małżowiny usznej, skóra czoła i okolicy skroniowej, zewnętrzna część powieki i spojówka,

- ww. chłonne przyusznicze: przewód słuchowy zewnętrzny, jama bębenkowa, ślinianka,

- ww. chłonne szyjne górne, boczne i przednie: dopływ ze wszystkich ww. chłonnych głowy i szyi,

- ww. chłonne nadobojczykowe: zbiorcze dla wspólnego reonu Glowy i szyi,

- ww. chłonne szyjne dolne (tzw. wielka stacja zbiorcza): obręcz kg powyżej obojczyka i grzebienia łopatki, część gruczołów piersiowych, tarczyca, przełyk, tchawica,

- ww. chłonne lędźwiowe: zbiorcze ww. chłonne węzłów biodrowych, jąder, jajników, dna i trzonu macicy, nerek i nadnerczy. Odpływ przez pnie lędźwiowe do zbiornika mleczu.

- ww. chłonne biodrowe zewnętrzne i wewnętrzne: limfa z ww. pachwinowych, pęcherza moczowego, zbiorcze ww. chłonne dla narządów miednicy mniejszej (gruczoł krokowy, nasieniowód, pęcherzyk nasienny, macica, górna część pochwy),

- ww. chłonne biodrowe wspólne: zbiorcze ww. chłonnych biodrowych zewn. i wewn.,ścian miednicy, mm. pośladkowe, zbiorcze ww. dla narządów miednicy

- ww. chłonne powierzchowne: skóra i tkanka podskórna dolnej części ciała, zewnętrzne narządy płciowe, okolica lędźwi, pośladków, krocze,

- ww. chłonne pachwinowe głębokie: limfa z ww. pachwinowych powierzchownych, mięśnie, stawy, więzadła, okostna kkd, limfa z węzłów podkolanowych, dolna trzecia część pochwy, kąt jajowodowy, macicy,

- ww. chłonne podkolanowe: tylno-boczny pęczek goleni i stopy, okolica kolana, głębokie warstwy stopy i podudzi.