IMUNOLOGIA

Odporność jest sumą wszystkich występujących naturalnie mechanizmów obronnych, które chronią ludzi przed chorobami infekcyjnymi. Antygeny – są to substancje mające następujące właściwości: immunogenność, to znaczy zdolność do wywoływania przeciwko sobie swoistej odpowiedzi immunologicznej; antygenowość, czyli zdolność do swoistego łączenia się z immunoglobulinami i receptorami limfocytów T. Przeciwciała (immunoglobuliny) to substancje białkowe wytwarzane w limfocytach B i plazmocytach, które są zdolne do swoistego łączenia się z antygenem. Cytokiny to cząsteczki regulujące proliferację (podział), różnicowanie i przemieszczanie się komórek Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej. Nieswoista mało precyzyjna, bardzo szybka, pierwsza linia obrony.Komórki żerne (zdolne do fagocytozy), układ dopełniacza, lizozym, komórki zdolne do spontanicznej cytotoksyczności Swoista skierowana przeciwko konkretnemu „intruzowi”,przy pierwszym kontakcie z antygenem powolna ,bardzo szybka przy kolejnym kontakcie z danym antygenem

Przeciwciała, większość limfocytów T Humoralna odpowiedź immunologiczna – składowe 1Pierwotna odpowiedź immunologiczna – przy pierwszym kontakcie z danym antygenem. Limfocyty B dzielą się i dojrzewają do komórek plazmatycznych, które wydzielają swoiste przeciwciała głównie klasy IgM. Wytworzone zostają komórki pamięci.2 Wtórna odpowiedź immunologiczna – przy kolejnym kontakcie z tym samym antygenem następuje szybka proliferacja komórek plazmatycznych i wydzielanie dużej ilości swoistych przeciwciał głównie IgG,Odpowiedź immunologiczna -Drobnoustrój który wnikną do organizmu jest fagocytowany przez makrofagi i inne komórki żerne. -Po częściowym strawieniu antygeny „intruza” łączą się z receptorami w komórce makrofaga i w tej formie są prezentowane na powierzchni błony komórkowej.-Makrofag prezentujący antygen łączy się z limfocytem B. -limfocyt B dojrzewa i zaczyna produkować przeciwciała swoiste wobec antygenu prezentowanego przez makrofag. -Następnie limfocyt B przekształca się w komórkę plazmatyczną i wydziela przeciwciała.-Część komórek B przekształca się w komórki pamięci. Nieswoiste mechanizmy obronne skóry :-Ciągłość skóry-Złuszczanie naskórka-Kwaśny odczyn skóry- Kwasy tłuszczowe hamujące wzrost bakterii- Lizozym wytwarzany przez gruczoły łojowe -Tkanka limfatyczna skóry (SALT). Komóki Langerhansa – komórki prezentujące antygen, limfocyty T, keratynocyty –wytwarzają liczne cytokiny . POBIERANIE MATERIAŁU. Krew- pobierana na posiew, zakazenia ogólne i wsierdzia. 30min przed lub na szczycie gorączki. Ostre zakażenie ze stałą gorączką - bezpośrednio po sobie z dwóch oddzielnych wkłuć. Ostre infekcyjne zapalenie wsierdzia – w ciągu 1-2 godzin 3 próbki krwi. Powolne infekcyjne zapalenie wsierdzia – w ciągu doby 3 próbki krwi. Przed rozpoczęciem antybiotykoterapii. Nie wolno pobierać z założonego na stałe cewnika. Przygotować odpowiedni zestaw,musi być jałowy, płynne podłoża do hodowli rozgrzane do 36 stop. Założyć stazę, wybrać żyłę, zdezyn. Ręcę załóż. Rękawicz. Zdezynfekować miejsce wacikiem nasączonym 70%alko. 10-20ml dorosły 1-5ml dziecko. Przeslać natychmiast do lab. Wymaz z gardł – zapalenie gard i migdał. Rano na czczo. Jałową wymazówkę zwilżyć wacikiem nasączonym roztworem z soli fizjo. Tylko z miejsc zmienionych chorobowo. Jeśli nie da się od razu do lab. To na podłożu hodowlanym temp pokojowa. Zak. Zatok obocznych nosa- z każdej dziurki oddzielny wymaz. Dalej tak jak z gardła. Wykrywa staphylococcus ureus. Plwocina – zakażenia dolnych dróg oddechowych- tchawica oskrzela oskrzeliki pluca. Na czczo, opłukać jamę ustną przygotowaną wodą. Nie powinna zawierać śliny,do lab w ciągu 3h. Płyn mózgowo-rdzeniowy- zakaż ośrodkowego ukł nerwowy. Pobiera lekarz nakłucie lędźwiowe. Prob ogrzane do 37 stop. Mocz – zakaż dróg moczowych, metoda śr strumienia, w ciągu 2h do labo. Kał- zakż przew pokarmowego. SZCZEPIONKI Szczepionki – uodpornienie czynne -Podanie całych drobnoustrojów lub ich produktów wzbudza pierwotną odpowiedź immunologiczną i wytworzenie komórek pamięci - Przy kontakcie organizmu z patogenem rozwija się szybka odp wtórna, która ogranicza zakażenie zanim dojdzie do jego rozwoju. PODZIAŁ szczep. Ze wzgl na skład : -Żywe drobnoustroje o zmniejszonej wirulencji np. przeciw śwince różyczce odrze. - Zabite drobnoustroje np. szczepionka przeciw grypie. Fragmenty lub produkty drobnoustrojów np. szczepionka przeciw Streptococcus pneumoniae, HBV. Drogi podania szczep- domięśniowo np. DT, HBV, HPV.- podskórnie np. MMR, VZV. - Śródskórnie (BCG) –doustnie(OPV) –donosowo. PRZECIWSKAZANIA Stałe – reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczep, Czasowe – ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, przebiegająca z gorączką lub bez, zaostrzenie przewlekłego procesu chorobowego. Szczep obowiązkowe dzieci i młodz. WZW TYP B, gruźlica, błonica, krztusiec, tężec, odra, świnka, różyczka, Haemophilus influenzae typ b, Poliomyelitis. Antytoksyny przeciwtężcowa, przeciw jadowi kiełbasianemu, przeciw błonicza, przeciw jadowi żmiji. ZAKAŻENIE OŚR UKŁADU NERWOWEGO. Postacie kliniczne infekcji OUN: -

Zap. opon mózgowo-rdzeniowych (bakteryjne lub aseptyczne) –Zap mózgu -Zap opon i mózgu -Ropnie i ropniaki oponowe i podogonowe.Drobnoustroje dostają się do OUN przez: wysiew drogą krwionośną z pierwotnego ogniska (np. zakażenie dolnych dróg oddechowych, rana pępkowa) -ciągłość procesu zapalnego z otaczających tkanek – zatoki przynosowe, ucho środkowe, zęby -bezpośrednie wniknięcie drobno. na skutek urazów głowy lub zabiegów chirur. Objawy bakteryjnego zapalenia opon MR -Ból głowy, gorączka, sztywność karku, nudności, wymioty, zmiany w zachowaniu ,drgawki, senność, drażliwość.- U dzieci, szczególnie u noworodków objawy są nieswoiste – wahania tem. ciała lub gorączka, drażliwość, brak apetytu, płacz przy braniu na ręce, napięte ciemiączko, drgawki gorączkowe.Czynniki etiologiczne bakteryjnego zapalenia opon MR -Niemowlęta do . ż. – Streptococcus agalactiae, Escherichia coli, Listeria monocytogene, Klebsiella spp. -Dzieci od .ż do 2 r.ż – S. agalactiae, E. coli, Haemophilus influenzae typu b, Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis - Dzieci powyżej 2 r.ż. i dorośli – S. pneumoniae, N. meningitidis -Dorośli >50 r.ż. – S. pneumoniae -Diagnostyka zapalenia opon MR: badanie ogólne i posiew płynu M-R (pobranego przez nakłucie lędźwiowe) oraz posiew krwi.- Natychmiast należy podać antybiotyki.

Śmiertelność 10-15%. Aseptyczne zapalenie opon MR.Wirusowe zapalenie opon M-R: enterowirusy (ECHO, Coxsackie A i B), wirus świnki, opryszczki, różyczki, cytomegalii, KZM - Objawy rozwijają się, w ciągu kilku dni, pocz. ból gardła, gorączka, brak łaknienia, złe samopoczucie, następnie ospałość, wymioty, silny ból głowy i sztywność karku. -Rozpoznanie na podstawie badania płynu MR, leczenie zwykle objawowe. Aseptyczne zapalenie opon MR -Gruźlicze zapalenie opon MR -Grzybicze zapalenie opon MR – Candida spp., Cryptococcus neoformans. Występuje głównie u osób z upośledzoną odpornością.Zapalenie mózgu lub
opon MR i mózgu -Najczęściej wywołane przez wirusy, objawy jak przy zapaleniu opon, częściej występuje śpiączka i letarg. -Często występują powikłania.Śmiertelność wynosi 20-70%. ZAKAŻENIA DRÓG ODDECHOWYCH- ZAKAŻENIA – LOKALIZACJA Zakażenia gór dróg oddech – URTI, Zakażenia doln dróg oddech – LRTI, Zakażenia mieszane – URTI/LRTI. URTI- zap ucha śr, zap zatok gardła krtani migdałków nagłośni jamy nosa i gardła gard i migdałków nosa ucha i gardła. LRTI – zap oskrzeli tchawicy i oskrzeli, oskrzelików, płuc. FLORA FIZJOLOGICZNA CZŁOWIEKA flora fizjo. drobnoustroje zasiedlające w warunkach fizjologicznych powierzchnię skóry i błon śluzowych głównie gór dróg oddech przewodu pokar oraz dróg mocz-płcio. PODZIAŁ: DROB SYMBIOTYCZNE - współżyją z organi. gospodarza i wspomagają go. DROB OBOJĘTNE - w zasadzie nieszkodliwe dla organizmu. DROB CHOROBOTWÓRCZE-szkodliwe dla organizmu. SepsaSepsa, posocznica (. sepsis) – stosowany w medycynie termin odnoszący się do specyficznej reakcji organizmu na zakażenie. Sepsa nie jest samodzielną jednostką chorobową, a obecnie definiuje się ją jako zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS) wywołany zakażeniem.Czynniki ryzyka sepsy Ekstremalny wiek – wcześniaki, noworodki-Choroba podstawowa – cukrzyca, nowotwory, immunosupresja-Ogniska septyczne – zakażenia dróg moczowych, dróg oddechowych, ropnie narządowe -Zabiegi chirurgiczne -Uszkodzenie skóry -Zabiegi inwazyjne – linie naczyniowe, cewniki moczowe, intubacja tchawicy, implanty -Wysoce inwazyjne patogeny – Streptococcus pyogenes, Neisseria meningitidis, Staphylococcus aureus, Salmonella TyphiZakładanie cewnika -Założenie centralnego dojścia naczyniowego należy przeprowadzać na sali operacyjnej lub co najmniej na przystosowanej sali opatrunkowej. ZAKAŻENIA SZPITALNE PODZIAL- endogenne – wywołane przez drobnoustroje, z własnej flory, najczęściej gronkowiec. egzogenne – pochodzące z zewnątrz, ze środowiska szpitalnego-sprzęt, personel szpitalny. wczesne (5-7 doby w szpitalu), późne (po 7 dobie w szpitalu). miejscowe (skóra, błony śluzowe), uogólnione (sepsa, wstrząs septyczny), układowe (układ moczowy). REZERWUAR ZAKAŻEŃ: żywy-personel pacjenci. Martwy-łóżko, sprzet szpitalny itp. Drogi rozprzestrzeniania:kontaktowa (bezpośrednio – ręce personelu, osoby chorej lub jej wydzieliny; pośrednio – dotykanie skażonych przedmiotów)kropelkowa (kaszel, kichanie, mówienie, wirus ospy wietrznej i grypy),pokarmowa (Staphylococcus aureus)Czynniki wspomagające szerzenie zakażeń:-warunki sprzyjające rozsiewaniu drobnoustrojów (wadliwy system wentylacyjny, klimatyzacja)- wilgoć -obecność szczepów zjadliwych drobnoustrojów -intensywne zanieczyszczenie sprzętu i przedmiotów drobnoustrojamiCzynniki ryzyka zakażeń:- chory (ustrój gospodarza) – wiek, choroba podstawowa, podłoże genetyczne, niedożywienie, otyłość, niedokrwistość, niedobory witamin -szpital i jego środ -drobnoustrój (czynnik etiologiczny). Gruźlica – czynnik etiologiczny – Mycobacterium tuberculosis(prątki gruźlicy) Kliniczne postacie zakażeń szpit: -zakażenie ukł mocz. (ból brzucha, pobierany mocz metodą środkowego strumienia), czynnik etiologiczny Escherichia coli, czynnik predysponujący (płeć – kobiety), zastój w drogach moczowych, -zakażenie miejsca operowanego (zakażenia powierzchniowe – skóra, tkanka podskórna; zakażenia głębokie – obejmują głębiej położone tkanki w okolicy nacięcia (powięź, mięśnie), czynnik etiologiczny – Staphylococcus aureus). Czynniki ryzyka (techniki operacyjne, wielkość pola operacji, czas trwania zabiegu, reoperacje, stosowanie wszczepów)-zakażenia układu oddechowego – warunek rozwoju procesu zapalnego: -kolonizacja drobnoustrojów -osłabienie mecha. obronnych organizmu zapalenie płuc, mechaniczna wentylacja – respirator, czynnik etiologiczny Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae -zakażenia krwi (najrzadsze są najgroźniejsze, bakteriemia – czynnik etiologiczny gronkowce) Patogeny alarmowe:-Streptococcus aureus i Streptococcus epidermidis – oporne na β-laktamy, glikopeptydy (MRSA, MRSCN, VISA, VRSA) -Streptococcus pyogenes – odporne na pelicylinę, erytromycynę i glikopeptydy -Streptococcus penumoniae – oporne na penicylinę i cefalosporyny III generacji -Enterokoki – HLAR, VRE, oporne na ampicylinę -Escherichia coli – szczepy wytwarzające toksynę Shiza -Salmonella, Shigella.ZATRUCIA UKŁ POKARM. Zatrucie może nastąpić przez: 1Intoksykację – spożycie pożywienia zawierającego uprzednio wytworzone toksyny bakteryjne2Zakaźne zatrucie pokarmowe – spożycie znacznej liczby żywych czynników infekcyjnych. Bakterie wywołujące zakażenia przewodu pokarm. Helicobacter pylori – chor. Wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Vibrio cholerae- cholera, Shigella – czerwonka, Salmonella Typhi- dur brzuszny, Salmonella Paratyphi – dur rzekomy, Clostridium difficile-rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Klasyczne cechy zatruć pokarM: -Podobne objawy u kilku członków grupy, która spożyła wspólny posiłek, -Ostry początek w ciągu kilku godz po spożyciu skaż pokarmu. Bakterie wywołujące zatrucia pokarmowe 1Staphylococcus ureus 2Bacillus cereus 3Clostridium botulinum 4Clostridium perfringens Dekontaminacja (usunięcie drobnoustrojów) z powierzchni przedmiotów: 1.Czyszczenie- sanityzacja (mycie, płukanie i suszenie) – prawidłowo przeprowadzone usuwa 70-80% drobnoustrojów. Dotyczy niektórych powierzchni i przedmiotów w szpitalu, 2.Dezynfekcja – proces w czasie którego zostają zabite wegetatywne formy bakterii i grzybów oraz inaktywowane wirusy. Dotyczy narzędzi i przedmiotów będących w kontakcie ze skórą lub błonami śluzowymi pacjenta oraz niektórych powierzchni. wyróżnia się trzy poziomy dezynfekcji.1Dezynfekcja wysokiego stopnia Uzyskuje się wysoki poziom czystości mikrobiologicznej - zostają zniszczone:- formy wegetatywne bakterii, w tym prątków gruźlicy;-grzyby ;-wirusy bezotoczkowe i otoczkowe

Powinno się stosować,gdy wymagana jest jałowość, ale materiał z którego wykonane są narzędzia czy sprzęt medyczny nie pozwala na wyjałowienie ich w autoklawie.

Dotyczy także postępowania ze zużytym sprzętem jednorazowego zastosowania o ile nie ma możliwości bezpiecznego ich spalenia.2Dezynfekcja średniego stopnia.Dotyczy narzędzi i sprzętu nie przenikającego przez skórę i nie wnikającego do jałowych jam ciała, ale będącego w kontakcie z błonami śluzowymi lub uszkodzoną skórą, np. endoskopy, wzierniki dopochwowe, respiratory, termometry3Dezynfekcja niskiego stopnia

Dotyczy obiektów mających kontakt ze zdrową, nienaruszoną skórą lub nie mających bezpośredniego kontaktu z chorym, np. podłogi, sufity, meble, umywalki.Metody dezynfekcji:chemi,fiz,term,term-chem.Pasteryzacja - pozwala na eliminacje drobnoustrojów w płynach. Polega ona na ogrzewaniu płynu w tem: 65°C przez 30 min lub 75°C przez 10 min i natychmiastowym ochłodzeniu Dekoktacja - jest procesem niszczenia drobnoustrojów przez działanie pary wodnej przy normalnym ciśnieniu przez 15-20 min. Gotowanie - w temperaturze 100°C jest dobrą i pewną metodą powszechnie stosowaną do niszczenia wegetatywnych form bakterii, grzybów i do inaktywacji wirusów. Tyndalizacja - to niszczenie drobnoustrojów bieżącą parą wodną w czasie 30 min. Zabieg ten należy powtarzać trzykrotnie w odstępach, co 24 godziny.

3.Sterylizacja – proces w czasie którego usuwa się wszystkie drobnoustroje łącznie z ich postaciami przetrwalnikowymi. dotyczy narzędzi i sprzętu przenikającego przez skórę lub wnikającego do jałowych jam ciała. -Sterylizacja parą wodną; -Sterylizacja suchym gorącym powietrzem-Sterylizacja tlenkiem etylenu; -Sterylizacja plazmą; -Sterylizacja ciekłym kwasem azotowym; -Sterylizacja formaldehydem;-Sterylizacja promieniowaniem jonizującymAseptyka Postępowanie mające na celu niedopuszczenie do skażenia ran operacyjnych, urazowych lub podatnych na zakażenia narządów.Zasady:1Stosowanie jałowych narzędzi, sprzętu, materiałów operacyjnych i bielizny zabiegowej, jeśli istnieje taka możliwość stosować jałowy sprzęt jednorazowego użytku.2Właściwy transport i przechowywanie jałowych materiałów.3Właściwe otwarcie jałowych pakietów.4Odpowiednie przygotowanie personelu wykonującego zabieg 5Higiena ciała pacjenta, przygotowanie pola operacyjnego.6dobre przyg pomieszczeń zabiegowych (mycie i dezynfekcja wszystkich powierzchni, sprawna klimatyzacja zapewniająca jałowość powietrza). Antyseptyka (odkażanie) ma na celu zapobieganie zakażeniom przez niszczenie drobnoustrojów znajdujących się na żywych tkankach. BAKTERIE, WIRUSY, GRZYBY BARWIENIE METODĄ GRAMA – podstawowe barwienie w bakteriologii, różnicujące bakterie na Gram-dodatnie i Gram-ujemne. bakterie Gram-dodatnie – barwią się na fioletowo np. bakterie z rodzju Staphylococcus, Streptococcus,

Enterococcus, Clostridium, Bacillus- bakterie Gram-ujemne – barwią się na różowo np. pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae (E.coli, Salmonella, Shigella, Yersinia, Klebsiella, Proteus, Enterobacter, Citrobacter, Morgalella,

Serratia), Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp., Haemophilus spp.)