_____________________________________ _____Jana Bąkowská (I wet.stac. 2014 -1a)_____


ANATOMIA wykład 4.


POŁĄCZENIA
(arthrologia - nauka o stawach; syndesmologia - nauka o połączeniach)

PODZIAŁ POŁĄCZEŃ

1) Podział ze względu na ruchomość połączeń:

a. połączenia nieruchome - szwy prawdziwe
- szwy rzekome
- kościozrosty

b. połączenia ruchome - chrząstkozrosty
- więzozrosty
- mięśniozrosty
- stawowe połączenia kości

2) Podział ze względu na zależności w stopniu ruchomości

a. I stopnia - ruchy w jednej płaszczyźnie
- prostowanie (extensio)
- zginanie (flexio)

b. II stopnia - ruchy w dwóch płaszczyznach prostopadłych do siebie
- prostowanie/zginanie
- przywodzenie(adductio)/odwodzenie(abductio)

c. III stopnia - największy stopień
- prostowanie/zginanie
- przywodzenie/odwodzenie
- wysuwanie(anteversio)/cofanie(retroversio)
- ruch odwrotny (supinatio)/ruch nawrotny (pronatio)











I. Połączenia ścisłe (synarthroses) _________

1) Więzozrosty (junctura fibrosa)

- połączenie utworzone przez tkankę łączną włóknistą lub sprężystą

a. więzosrost włóknisty (syndesmasis fibrosa) - przewaga włókien kolagenowych
- występuje w postaci pasm
więzadłowych lub błon
międzykostnych
- więzadło podłużne kręgosłupa (lig.
longitudinalia)
- błona międzykostna przedramienia
(membrana interossea anterbrachii)


b. szwy prawdziwe (suturae) - utworzone z krótkich włókien łącznotkankowych
biegnących między kontaktującymi kośćmi czaszki

- szew zębaty (sutura serrata)
- szew międzyciemieniowo-potyliczny

- szew blaszkowaty/liściasty (sutura faliata)
- szew nosowo-czołowy

- szew łuskowaty (sutura squamosa)
- szew ciemieniowo-skroniowy

- szew dachówkowaty (sutura tegmentalis)
- szew wieńcowy, boczny od szwu
czołowo-ciemieniowego

- szew schodkowy/typu schindylesis
- szew nosowo-szczękowy



c. więzozrosty sprężyste (syndesmasis elastica) - utworzone przez tkankę łączną
sprężystą
- przekształca zgromadzoną
energię potencjalną w energię
kinetyczną
- np. więzadło karkowe
(lig. nuchae)

d. wklinowanie (gamphosis) - gamphos = gwóźdź


2) Chrząstkozrosty (synchondroses)

- połączenia utworzone przez tkankę chrzęstną
- np. chrząstkozrost szklisty, chrząstkozrost włóknisty (krążki międzykręgowe - disci
intervertebralis)

a. spojenia (symphysis) - np. spojenie miedniczne (symphysis pelvina) oraz
spojenie międzykręgowe (symphysis intervertebralis)

b. szew rzekomy/płaski (sutura harmonia/plana) - połączenie utworzone przez
tkankę chrzęstną włóknistą
- np. połączenie kości nosowych


3) Kościozrosty (synostosis)

- powstaje wtórnie np. po skostnieniu więzozrostu lub chrząstkozrostu
- forma patologiczna - ankylosis (zesztywnienie stawu w wyniku choroby etc.)

4) Mięśniozrosty (synsarcosis)

- polegają na połączeniu kości za pomocą mięśni
- połączenie klatki piersiowej z tułowiem

























II. Połączenia maziowe = STAWY (juncturae synoviales, articulationes, diarthrosis)____

Budowa stawu:

a. powierzchnia stawowa (facies articularis)
b. chrząstka stawowa (cartilago articularis)
c. torebka stawowa (capsula articularis)
- błona włóknista tworząca więzadła stawowe (ligamenta)
- błona maziowa (stratum synoviale) - fałdy maziowe (plicae synoviales)
- kosmki maziowe (villi synoviales)
d. maź stawowa (synovia)
e. jama stawowa (cavum articulare)


1) Chrząstka stawowa

- nie posiada żadnych naczyń krwionośnych ani nerwów
- strefy w chrząstce: - strefa powierzchowna
- strefa pośrodkowa (zona intermedia)
- strefa promienista (zona radiata)
- strefa zwapniała (zona calcificans)

Niestałe składniki stawów:

1) Więzadła stawowe (ligamenta articularia)

- mocne pasma łącznotkankowe
- są wytworem błony włóknistej torebki stawowej
- zbudowane z tkanki łącznej zbitej

- wzmacniają torebkę stawową
- utrzymują prawidłowe położenie stawu
- hamują zbyt duże ruchy
­- przeciwdziałają oddalaniu się końców stawowych od siebie

a. więzadła torebkowe (lig. capsularia) - przebiegają w obrębie torebki stawowej
jako jej zgrubienia

b. więzadła zewnątrztorebkowe (lig. extracapsularia) - biegną w odległości od
torebki stawowej i są
oddzielone od niej tkanką
łączną luźną

c. więzadła wewnątrztorebkowe (lig. intracapsularia) - wpuklają się do torebki
stawowej wpuchając do jej
wnętrza błonę maziową


2) Obrąbki stawowe (labra glenoidalia)

- zbudowane są z tkanki chrzęstnej włóknistej
- tworzą pierścieniowate pasma będące przedłużeniem panewki stawowej
- dobrze unaczynione i unerwione
- powiększają i pogłębiają panewkę
- służą jako pierścienie ochronne przeciw uderzeniom główek

3) Krążki stawowe (disci articulares)

- zbudowane z tkanki łącznej włóknistej bądź chrząstki włóknistej
- znajdują się pomiędzy dwoma powierzchniami stawowymi
- złączone na obwodzie z torebką stawową
- dzielą jamę stawu na komory

4) Łąkotki (menisci articulares)

- zbudowane z tkanki łącznej włóknistej bądź chrząstki włóknistej
- stanowią częściową przegrodę (a nie całkowitą jak krążki)
- mają kształt półksiężycowaty
- służą jako amortyzatory
- wyrównują niedopasowane powierzchnie stawowe

1) Podział stawów ze względu na liczbę kości tworzących staw

a. staw pojedynczy (articulatio simplex) - biorą udział 2 kości

b. staw złożony (articulatio compositum) - więcej niż dwie kości

2) Podział stawu ze względu na zgodność powierzchni stawowych

a. staw zgodny (articulatio congruens)

b. staw niezgodny (articulatio incongruens) - obecność wstawek zbudowanych z
chrząstki włóknistej
- krążek stawowy (discus articularis)
- łąkotka stawowa (meniscus
articularis)
- obrąbek panewkowy (labrum
acetabulare)
- obrąbek stawowy (labrum
glenoidale)

3) Podział stawów ze względu na ilość torebek stawowych

a. z jedną torebką stawową
b. z większą ilością torebek stawowych


Anatomiczna klasyfikacja stawów (podział ze względu na kształt pow. stawowej)

1) Staw kulisty (art. spheroidea)

- powierzchnia wypukła jest zwana główką (ma kształt wycinka kuli) a wklęsła
powierzchnia panewką
- np. staw ramienny

a. staw kulisty zamknięty - enarthrosis spheroidea
- główka jest większa niż połowa wycinka kuli
- np. staw biodrowy

2) Staw walcowaty/kłykciowy (art. condylaris)

- pow. stawowe w kształcie walca

a. staw walcowaty kontaktujący (ginglymus cangruens)
- pow. stawowe pasują do siebie
- ruchy prostowania i zginania
- np. staw łokciowy

b. staw walcowaty niekontaktujący (ginglymus incangruens)
- pow. stawowe nie pasują do siebie
- wytwarza się łącznik
- np. staw skroniowo-żuchwowy

c. staw sprężynujący
- część poruszana zeskakuje samoczynnie
- np. staw łokciowy i skokowy

d. staw saneczkowy (art. delabens)
- powierzchnia stawowa jednej kości ślizga się po drugiej
- np. staw udowo-rzepkowy

e. staw spiralny (art. spiralis)
- powierzchnie stawowe odpowiadają jednemu skrętowi spirali
- np. staw udowo-piszczelowy

f. staw ślimakowy (art. cochlearis)
- powierzchnie stawowe tworzą ok. ¼ skrętu śruby
- np. staw stępowo-podudziowy

g. staw owalny (art. ellipsoidea)
- pow. stawowe kształtu elipsowatego
- np. staw szczytowo-potyliczny


h. staw siodełkowy (art. sellaris)
- wypukłe pow. stawowe, w kształcie poprzecznie ustawionego walca
- np. staw międzyczłonowy palca bliższy i dalszy

i. staw obrotowy (art. trochoidea)
- ruch odbywa się poprzez obrót jednej kości wokół występu drugiej
- np. staw szczytowo-obrotowy

j. staw płaski/ścisły (art. planum/ampiarthrosis)
- powierzchnie stawowe są płaskie
- np. staw nadgarstkowo - śródręczny




































POŁĄCZENIA KOŚCI GŁOWY (junctuare ossium capitis)

Więzozrosty:

- więzadła
- szwy
- wklinowania

I. Szwy (suturae)__________________________________________________________________

1) Szew piłowaty/zębaty (sutura serrata)
- np. szew potyliczno-międzyciemieniowy

2) Szew blaszkowaty/liściasty (s. foliata)
- np. szew nosowo czołowy

3) Szew łuskowy (s. squamosa)
- np. szew między łuską kości skroniowej a kością ciemieniową

4) Szew płaski (s. plana)
- np. połączenie kości nosowych

5) Wklinowanie (gomphosis)
- np. połączenie włókniste między korzeniem zęba a ścianą zębodołu

6) Typu schyndylesis
- blaszka pionowa kości sitowej z grzebieniem klinowym i podstawą lemiesza


II. Chrząstkozrosty (synchondroses)________________________________________________


1) Chrząstkozrost śródklinowy (s. intersphenoidalis)

2) Chrząstkozrost klinowo-potyliczny (s. sphenoocipitalis)

4) Chrząstkozrost klinowo-skalisty (s. sphenopetrosa)

5) Chrząstkozrost skalisto-potyliczny

6) Chrząstkozrost śródpotyliczny łuskowo-boczny (s. intraoccipitalis squamolatera)

7) Chrząstkozrost śródpotyliczny podstawno-boczny (s. intraoccipitalis basilateralis)

8) Spojenie żuchwy (syphysis mandibulae - s. intermandibularis) - tylko u Ru (Bo) i Ca



III. Stawy (diarthroses s. asrticulationes capitis)_____________________________________


1) Staw skroniowo-żuchwowy (a. temporomandibularis)

- jest to staw: niezgodny (u Ca i Fe prawie zgodny)
złożony (zawiasowy)
elipsowaty

a. ze strony skroniowej tworzą go: - guzek stawowy
- dół żuchwowy
- wyrostek zastawowy

b. ze strony żuchwy: - wyrostek kłykciowy

c. więzadła: - boczne (ligg. laterale) - wzmacniające, boczna strona stawu
- doogonowe (ligg. caudale) - łączy wyrostek zastawowy k.
skroniowej z wyr. kłykciowym żuchwy
- brak u Car i Su

2) Staw skroniowo-gnykowy (a. temporohyoidea)

- elementy połączone za pomocą torebek stawowych
- kość gnykowa łączy się z wyrostkiem rylcowatym kości skroniowej

- epihyoideum + stylohyoideum + tympanohyoideum + podstawa czaszki

- u Ca łączy się z wyrostkiem suteczkowatym części skalistej
- u Su łączy się z wyrostkiem karkowym łuski kości skroniowej
- u Eq i Bo z częścią bębenkową z wyrostkiem rylcowatym

3) Staw międzyżuchwowy (a. intermandibularis)

- częściowo skostniały
- łączy lewą i prawą gałąź żuchwy
- u Eq i Su jest kościozrost












POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA

STAWY

1) Staw szczytowo-potyliczny

- utworzony przez: - condyli occipitales (kłykcie potyliczne)
- fovea articularis cranialis atlantis

- staw złożony, elipsowaty, zgodny
- umożliwia ruchy zginania i prostowania

- torebki stawowe od strony dogrzbietowej zachowują odrębność
- torebki stawowe od strony dobrzusznej zbliżają się do siebie
- u Car i Ru torebki stawowe dobrzuszne osiągają pełną komunikację
- u Car część brzuszna torebki łączy się ze stawem szczytowo-obrotowym

- wzmocnienia stawu: a. błona szczytowo-potyliczna dogrzbietowa
(membrana atlantooccipitalis dorsalis)

b. błona szczytowo-potyliczna dobrzuszna
(membrana atlantooccipitalis ventralis)

c. więzadła boczne kręgu szczytowego
(ligg. lateralia atlantis)
- od procc. paracondylaris do doczaszkowej krawędzi
alae atlantis

2) Staw szczytowo-obrotowy (a. atlantoaxialis)

- utworzony przez: - dens
- fovea dentis atlantis
- facies articularis cranialis axis
- fovea articularis caudalis atlantis

- staw złożony, niezgodny, obrotowy

- pomiędzy foramen magnum (oddzielającym kłykcie potyliczne) a corpus axis
rozciąga się długa błona szczytowo-obrotowa (membrana tectoria)

a. więzadło żółte(lig. atlanto-axiale) - od tuberculum dorsalis atlantis do procc.
spinosus axialis

b. membrana atlantoaxialis dorsalis - pomiędzy łukami C1 i C2

c. lig. atlantoaxiale ventrale - od tuberculum ventrale atlantis do crista ventralis
axialis
- brak u Car i Su

d. lig. longitudinale dentis - u Eq i Ru
- łączy pars basilaris occipitalis, condyli occipitales i
facies articularis dentis axis

e. ligg. alaria - od dens axis
- u Ca do przyśrodkowej powierzchni kłykci potylicznych
- u Su do krawędzi foramen magnum
- u Eq i Ru do wewnętrznej powierzchni arcus ventralis atlantis

f. lig. apicis dentis - od apex dentis do clivus ossis ossipit
- brak u Eq

g. lig. dentis transversum - wewnątrz kanału kręgowego, poprzecznie ponad dens
axis
- występuje u Car i Su


3) Stawy wyrostków stawowych

- staw prosty, zgodny, płaski (simplex, congruens, plana)

4) Stawy międzypoprzeczne lędźwiowe (articulationes intertransversariae lumbales)

- tylko u Eq
- staw prosty, zgodny, płaski (simplex, congruens, plana)
- łączą wyrostki poprzeczne L5-L6

5) Stawy międzypoprzeczne lędźwiowo-krzyżowe (art. intertrans. lumbosacrales)

- tylko u Eq
- staw prosty, zgodny, płaski (simplex, congruens, plana)
- łączą wyr. poprzeczne L6 i skrzydła kości krzyżowej



















WIĘZADŁA DŁUGIE KRĘGOSŁUPA

1) Więzadło karkowe

- brak u świni (w jego miejscu szew karkowy raphe nuchae) i kota!
- u Eq i Ru dzieli się na dwie części ( u Ca tylko powrózek karkowy)

a. powrózek karkowy (funiculus nuchae)

Eq: - wychodzi parzyście od guz. potyl. zewn.
- przechodzi nad C1 i C2
- oddzielony przez kaletkę podwięzadłową karkową doczaszkową (bursa
subligamentosa nuchalis cranialis)
- na wysokości C2 podzielont kaletką podwięz. karkową doogonową (bursa
subligamentosa nuchalis caudalis
- na wysokości C3 łączy się z blaszką karkową (lamina nuchae)
- w okolicy kłębu - na wysokości Th4-Th6 obydwie struktury łączą się w
pojedyncze więzadło nadkolczyste

Bo: - odchodzi od guz. potyl. zewn.
- od C2 rozszerza się w dół w postaci płytki
- płytka na wysokości kłębu (Th2-Th3) przechodzi bocznie na obwodowe
końce wyrostków kolczystych Th2-Th4 nie pokrywając ich od góry
- powrózek karkowy poczynając od kłębu staje się pojedynczy i przechodzi
w pojedyncze więzadło nadkolczyste
- powrózek karkowy na wysokości kłębu przechodzi w część kapturową
(kłębową) (pars cucullaris)

Ca: - wychodzi parzyście od wyrostka kolczystego kręgu obrotowego do
wyrostka kolczystego Th1
- nie łączy się z kręgami odcinka szyjnego
- występuje tylko powrózek (bez blaszki)

b. blaszka karkowa (lamina nuchae)

Eq: - skłąda się z 2 płytek
- płytki te odchodzą silnymi zębami od obrotnika i C3-C5
- kończy się na powrózku karkowym przy Th2-Th3

Bo: - odchodzi jako twór parzysty od łuków C2-C4
- skośnie ku tyłowi wchodzi w powrózek karkowy
- na wyrostku kolczystym C5-C6 tworzy się część nieparzysta blaszki karkowej i
dołącza do części kapturowej powrózka karkowego




2) Więzadło nadkolczyste (lig. supraspinale)

- biegnie nad wyrostkami kolczystymi Th-L-Sc, zlewając się z więzadłami
międzykolcowymi

- u Eq: - na wyrostkach Th2 i Th3 znajduje się kaletka podwięzadłowa nadkolcowa
(bursa subligamentosa supraspinalis) czyli kaletka kłębowa (bursa
cucullaris)

- u Bo: - powrózek karkowy na wysokości kłębu przechodzi w część kapturową
(kłębową) (pars cucullaris)

- u Ca: - przyczepia się do zakończeń wyrostków kolczystych kończąc na Sc3

3) Więzadła podłużne dobrzuszne (lig. longitudinale ventrale)

- biegnie od Th8 do kości krzyżowej
- na dobrzusznych powierzchniach trzonów kręgów
- przymocowuje się do każdego krążka międzykręgowego

4) Więzadła podłużne dogrzbietowe (lig. longitudinale dorsale)

- leży w kanale kręgowym i na krążkach międzykręgowych
- rozpoczyna się na zrębie kręgu obrotowego a kończy na kości krzyżowej
- u Car biegnie aż do kręgów ogonowych
























WIĘZADŁA KRÓTKIE KRĘGOSŁUPA

1) Więzadła międzyłukowe (lig. interarcualia)

- elastyczne pasma biegnące w przestrzeniach międzyłukowych
- utrzymują ciężar tułowia, muskulatury zadu i grzbietu

2) Więzadła międzykolczyste (lig. interspinalia)

- znajdują się pomiędzy wyrostkami kolczystymi kręgów
- ograniczają zginanie kręgosłupa w kierunku dobrzusznym

- u Car w odcinku Th-L to pasma mięśniowe
- u Eq w części przedniej są elastyczne
- u Bo w części tylnej są elastyczne

3) Więzadła międzypoprzeczne (lig. intertransversaria)

- łączą wyrostki poprzeczne kręgów lędźwiowych


4) Połączenia lędźwiowo-krzyżowe

- tylko u Eq
- łączą ostatni kręg L z kością krzyżową

- więzadła długie i krótkie kręgosłupa
- krążki międzykręgowe
- stawy międzypoprzeczne lędźwiowo-krzyżowe
- stawy międzypoprzeczne lędźwiowe















KRĄŻKI MIĘDZYKRĘGOWE (disci intervertebrales)

- zbudowane ze zlokalizowanego wewnętrznie jądra miażdżystego (nucleus
pulposus) i otaczającego go pierścienia włóknistego (anulus fibrosus)

- zewnętrzna warstwa krążka zawiera mieszaninę komórek fibrocyto- i
chondrocytopodobnych

- doczaszkową i doogonową granicę krążka tworzy cienka warstwa tkanki chrzęstnej
szklistej zwanej nasadową płytką kręgu
- nasadowa płytka kręgu zbudowana jest z : wody (50-80%)
proteoglikanów
kwasu hialuronowego
kolagenu typu II

- z niej na drodze dyfuzji i osmozy docierają do krążka substancje odżywcze

1) Pierścień włóknisty

- zbudowany jest z koncentrycznie układających się blaszek
- dogrzbietowa część pierścienia włóknistego jest trzykrotnie grubsza od
dobrzusznej
- im bliżej środka, tym pierścień nabiera charakteru coraz bardziej chrzęstnego z
dominującymi komórkami chondrocytopodobnymi
- włókna wewnętrznej warstwy pierścienia zakotwiczają się w nasadowej płytce
kręgu a włókna warstwy zewnętrznej kotwiczą w kostnych zakończeniach
kręgów
- naczynia krwionośne dochodzą tylko do jego zewnętrznej części


Przepuklina krążka międzykręgowego

- może do niej dojść u każdej rasy psa, ale szczególnie predysponowane są np.
jamniki, buldożek francuski, pekińczyk i pudel miniaturowy (rasy
chondrodystroficzne)
- dochodzi u nich do degeneracji pierścienia włóknistego

typ I: - na wskutek degeneracji dochodzi do jego przerwania i jądro miażdżyste
„eksploduje” do wnętrza kanału kręgowego
- pojawia się nagle, powodując różnego stopnia niedowład i inne dysfunkcje
nerwowe

typ II: - występuje u psów w starszym wieku
- dochodzi do stopniowego przemieszczania się jądra miażdżystego w
kierunku kanału kręgowego
- objawami są bóle i stopniowo pogarszająca się mobilność

POŁĄCZENIA KLATKI PIERSIOWEJ (juncturae thoracis)________________________________

I. Staw żebrowo-kręgowy (art. costovertebralis)____________________________________

- połączenie żebra i kręgu piersiowego
- staw złożony, zgodny, płaski

1) Staw głowy żebra (art. capitis coste)

- 2 jamy stawowe
- staw kulisty

2) Staw żebrowo poprzeczny (art. costotransversarium)

- staw siodełkowy

3) Więzadła

a. więzadło żebrowo-poprzeczne (lig. costotransversarium)
- pomiędzy podstawą łuku kręgowego a szyjką żebra

b. więzadło guzka żebrowego (lig. tuberculi coste)

c. więzadło promieniste głowy żebra (lig. capitis coste radiatum)
- rozpoczyna się na powierzchni dobrzusznej żebra, tuż obok głowy a kończy
promieniście na powierzchni dobrzusznej dwóch sąsiadujących kręgów
- posiada 2 odnogi (doczaszkową i doogonową)

d. więzadło śródstawowe głowy żebra (lig. capitis coste intraarticulare)
- od sulcus interarticularis głowy żebra do kręgosłupa
- posiada 3 odnogi (doogonową, doczaszkową i środkową = lig. intercapitale)

e. więzadło międzygłowowe (lig. intercapitale)
- biegnie od głowy żebra do głowy przeciwległego żebra, poniżej lig.
longitudinale dorsale, ale ponad częścią grzbietową krążka
międzykręgowego)
- przyczepione do krążków za pomocą błon maziowych


II. Połączenia żeber z chrząstkami żebrowymi (junctuare costochondriales)_________

1) Spojenie/chrząstkozrost chrząstkowo-żebrowe (symphysis costochondrales)

- u Eq i Ca

2) Stawy chrząstkowo-żebrowe (articulatio costochondrales)

- Ru i Su
III. Połączenia żeber z mostkiem___________________________________________________

1) Stawy mostkowo-żebrowe (articulationes sternocostales)

- stawy zawiasowe (kłykciowe)
- u Su i Eq pierwsza para żeber ma wspólną jamę stawową na rękojeści mostka

2) Więzadła

a. więzadło mostkowo-żebrowe promieniste (lig. sternocostale radiatum)
- dogrzbietowe i dobrzuszne

b. więzadło żebrowo-mieczykowate (lig. costoxiphoideum)

c. więzadło mostkowe (lig. sterni) - brak u Car
- na dogrzbietowej powierzchni mostka
- u Ru i Su od 1. pary żeber do chrząstki wyrostka
mieczykowatego
- u Eq 3 gałęzie ostatniego żebra mostkowego i
chrząstki wyrostka mieczykowatego

3) Błony

a. błona mostkowa (membrana sterni) - na powierzchni dogrzbietowej mostka
- utworzona przez więzadło dogrzbietowe
b. błona międzyżebrowa zewnętrzna (membrana intercostalis externa)
c. błona międzyżebrowa wewnętrzna (membrana intercostalis interna)


IV. Połączenia żeber między sobą_________________________________________________

- mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne (mm. intercostales ext. et int.)
- powięź wewnątrzpiersiowa - fascia endothoracica
- silna, sprężysta
- leży pod opłucną żebrową


V. Połączenia mostka (juncturae sterni)____________________________________________

- odcinki mostkowe połączone za pomocą chrząstkozrostów, które później kostnieją

a. chrząstkozrost rękojeściowo-mostkowy (synchondrosis manubriosternalis)
b. chrząstkozrost międzyodcinkowy mostka (synchondroses intersternebrales)
c. chrząstkozrost mieczykowato-mostkowy (synchondrosis xiphosternalis)

- staw rękojeściowo-mostkowy (art. manubriosternalis) - u Ru i Su
- więzadła mostkowo-żebrowe
wewnątrzstawowe
POŁĄCZENIA KOŃCZYNY PIERSIOWEJ (junctuare membrii thoracici)__________________

I. Połączenie stawu kończyny z tułowiem__________________________________________

1) Mięśniozrost (synsarcosis)

- przymocowuje łopatkę do tułowia

2) Staw ramienny (art. humeri)

- tworzą go: cavitas glenoidalis + caput humeri + labrum glenoidale
- staw kulisty, zgodny

- ruchy zginania i prostowania

- luźna torebka stawowa - Eq i Bo 3 zachyłki doczaszkowe i 2 doogonowo-boczne
- Car 2 zachyłki doczaszkowe i 1 doogonowo-boczny

- brak więzadeł
- staw stabilizują mięśnie: - m. infraspinatus
- m. supraspinatus
- m. subscapularis
- ścięgno początkowe m. dwugłowego ramienia
- u Ca, Su i małych przeżuw. wpukla się do
wnętrza torebki stawowej tak, że błona
maziowa tworzy krezkę ścięgna (mesotendon)

- u Bo i Eq ścięgno zachowuje położenie
zewnętrzne i jest oddzielone od torebki
kaletką (bursa intertubercularis)

- retinaculum musculi bicipitis (troczek) jest
rozpięty miedzy guzkiem większym i mniejszym
stabilizując wyżej wymienione ścięgno
początkowe



3) Więzadło

a. lig. glenohumerale laterale et mediale (więzadło panewkowo-ramienne)

b. lig. coracohumerale (więzadło kurczo-ramienne)

- u Eq i Ca biegnie od guzka nadpanewkowego do części doogonowych obu
guzków kości ramiennej

- czasem oba zgrubienia opisywane są jako zgrubienia torebki stawowej

II. Staw łokciowy (art. cubiti) ______________________________________________________

- staw złożony, bloczkowy
- u Eq, Bo i Ca jest typem zatrzaskowym

- ruchy zginania prostowania
- wspólna torebka stawowa
- 2 zachyłki (przyśrodkowy i boczny)

- składa się z: condylus humeri + incisura trochlearis ulnae + caput radii


1) Staw ramienno-promieniowy (art. humeroradialis)


2) Staw ramienno-łokciowy (art. humeroulnaris)


3) Staw promieniowo-łokciowy bliższy (art. radioulnare proximale)

- u wszystkich gatunków
- złożony z: incisura radialis ulne + circumferentia articularis radii
- torebka stawowa obcisła

a. lig. anulare radii - wokół głowy kości promieniowej

u Car:

b. lig. interosseum anterbrachii - w bliższej 1/3 przedramienia
- wzmacnia błonę międzykostną od strony bocznej

u Car i młodych osobników dużych zwierząt:

c. membrana interossea anterbrachii - twór łącznotkankowy
- łączy kość promieniową i łokciową












4) Więzadła wzmacniające

a. więzadło poboczne boczne/łokciowe (lig. collaterale larerale/ulnare)

- mocniejsze
- od bocznych guzków i dołków więzadłowych bloczka kości ramiennej
- do bocznej powierzchni kości promieniowej i łokciowej (u Eq tylko do
promieniowej)

b. więzadło poboczne przyśrodkowe/promieniowe (lig. coll. mediale/radiale)

- słabsze
- od przyśrodkowych dołków więzadłowych bloczka kości ramiennej
- u Ca i Su ma dwie odnogi: - doogonowa - mocniejsza
- kończy się na guzku więzadłowym
kości promieniowej

- doczaszkowa - słabsza
- kończy się na powierzchni
przyśrodkowej kości promieniowej

- u Bo i Eq część doczaszkowa to uścięgniony mięsień nawracacz obły (lig.
collaterale mediale longum - m. pronator teres)
- u Bo i Eq występuje lig. collaterale mediale breve s. profundum
(doogonowo), jest to odpowiednik powyższego więzadła

u Ca:

c. więzadło pierścieniowate kości promieniowej (lig. anulare radii)
- obejmuje koniec bliższy kości promieniowej biegnąc od więzadła pobocznego
bocznego do pobocznego przyśrodkowego
- zamiast niego u trawożernych jest lig. transversum mediale et laterale

d. więzadło wyrostka łokciowego (lig. olecrani)
- od tuber olecrani do epicondylus medialis humeri
- więzadło sprężyste


5) Staw promieniowo-łokciowy dalszy (art. radioulnare distale)

- złożony z: caput ulnae (circumferentia articularis) + incisura ulnaris radii

a. lig. radioulnare - pomiędzy bloczkiem kości promieniowej a wyrostkiem
rylcowatym kości łokciowej
- u Ca po stronie doczaszkowej
- u Su - syndesmosis
- u Ru - synosteosis
- u Eq brak końca dalszego kości łokciowej
III. Połączenia nadgarstka_________________________________________________________

- nadgarstek spełnia rolę amortyzatora wstrząsów

- ossa carpi et ossa carpalia tworzą sulcus carpi wyścielony przez lig. carpi palmare
profundum i zamknięty przez biegnący powierzchownie od przyśrodkowej krawędzi
nadgarstka do os carpi accesorium retinaculum flexorum, tworząc canalis carpi

- przez canalis carpi przechodzą ścięgna mm. zginaczy palców, naczynia
krwionośne i nerwowe tworzące dalej nerwy i naczynia pokładów dłoniowych


1) Staw nadgarstkowy

- staw złożony
- jako całość to staw bloczkowy
- błona maziowa tworzy trzy torebki maziowe

- dzieli się na stawy wtórne:

a. staw podramienno-nadgarstkowy (art. anterbrachiocarpea)

- luźna torebka stawowa
- ruchy przywodzenia i odwodzenia

- u Eq to staw bloczkowy, u Bo ślimakowy u Ca owalny

b. staw śródnadgarstkowy (art. mediocarpea)

- staw złożony, bloczkowy
- ruchy jednopłaszczyznowe

c. stawy międzynadgarstkowe/wewnątrzrzędowe (art. intercarpea/interordinarii)

d. staw nadgarstkowo-śródręczny (art. carpometacarpea)

- ciasna torebka stawowa
- staw płaski

e. stawy międzyśródręczne (art. intermetacarpea)

- u Car i Su połączone stawowo
- u Ru - III+IV brak możliwości ruchu względem siebie
- u Eq małe stawy pomiędzy II + III + IV (ruch bardzo ograniczony - skostniałe
więzadła)




2) Więzadła

a. troczek prostowników (retinaculum extensorum)

- wzmacnia torebkę stawową
- otacza ścięgna mięśni prostowników


b. więzadło nadgarstka dogrzbietowe (lig. carpi dorsale)

- składa się z: - lig. radiocarpeum dorsale
- lig. ulnocarpeum dorsale


c. troczek zginaczy (retinaculum flexorum)

- od strony dłoniowej
- przyczepia się do kości nadgarstka dodatkowej


d. więzadło nadgarstka dłoniowe głębokie (lig. carpi palmare profundum)

- składa się z: - lig. radiocarpeum palmare
- lig. ulnocarpeum palmare
- lig. carpi radiatum


e. więzadła międzynadgarstkowe dogrzbietowe, dłoniowe i międzykostne
(lig. intercarpeum dorsale, palmare et interosseum)



3) Więzadła długie nadgarstka

- znajdują się między przedramieniem a śródręczem

a. więzadło nadgarstka poboczne boczne długie (lig. carpi collaterale laterale)

b. więzadło nadgarstka poboczne przyśrodkowe długie (lig. carpi coll. mediale)









4) Więzadła krótkie nadgarstka

- łączą sąsiadujące kości tego samego lub przylegającego rzędu

a. więzadło nadgarstka poboczne boczne krótkie bliższe
(lig. carpi collaterale laterale breve proximale)

b. więzadło nadgarstka poboczne boczne krótkie dalsze
(lig. carpi collaterale laterale breve distale)

c. więzadło nadgarstka poboczne przyśrodkowe krótkie bliższe
(lig. carpi collaterale mediale breve proximale)

d. więzadło nadgarstka poboczne przyśrodkowe krótkie dalsze
(lig. carpi collaterale mediale breve distale)

e. więzadła międzyrzędowe (podłużne)
(ligg. interordinaria = ligg. intercarpea dorsalia et palmaria)

- łączą główne stawy ze sobą

f. więzadła śródrzędowe (poprzeczne)
(ligg. intraordinaria = ligg. intercarpea interossea)

- łączą ze sobą sąsiadujące kości tego samego stawu

5) Więzadła stabilizujące kość dodatkową nadgarstka

a. więzadło dodatkowo-łokciowe (lig. accesorioulnare proximale)

- od os carpi accesorium do kości promieniowej

b. więzadło dodatkowo-nadgarstkowo-łokciowe (lig. accesoriocarpoulnare)

- od os carpi accesorium do os carpi ulnare

c. więzadło dodatkowo-czwarte (lig. accesorioquartale)

- ma dwa ramiona od os carpi accesorium do os carpale IV

d. więzadło dodatkowo-śródręczne (lig. accesoriometacarpeum)

- od os carpi accesorium do os metacarpale IV




6) Ścięgna końcowe mięśni

a. m. odwodziciel palca I długi (m. abductor policis (digiti I) longus)

b. m. prostownik nadgarstka promieniowy (m. extensor carpi radialis)

c. m. prostownik palcowy wspólny (m. extensor digitorum communis)

d. m. prostownik palcowy boczny (m. extensor digitorum lateralis)

e. m. prostownik nadgarstka łokciowy (m. extensor carpi ulnaris)

f. m. zginacz palców głęboki (m. flexor digitorum profundus)

g. m. zginacz palców powierzchowny (m. flexor digitorum superficialis)



IV. Połączenia palców____________________________________________________________

1) Staw śródręczno-członowy (art. metacarpophalangea)

- u Eq zwany stawem pęcinowym (art. compedale)
- jest to staw bloczkowy
- torebka stawowa wytwarza recessus dorsalis et ventralis (zachyłek)

- składa się z: - końca dalszego kości śródręcza
- końca bliższego kości członu palca bliższego
- trzeszczki bliższej

2) Mięsień międzykostny pośr. (m. interosseus med.)

- jest całkowicie uścięgniony
- u Eq i Bo spełnia rolę więzadła wieszadłowego trzeszczki

3) Ścięgno mięśnia palców prostownika wspólnego
(tendo m. extensor digiti communis)

4) Więzadło poboczne boczne i przyśrodkowe (ligg. collaterale laterale et mediale)









5) Więzadła trzeszczek

a. więzadło dłoniowe (lig. palamre)


b. więzadła trzeszczkowe poboczne boczne i przyśrodkowe
(ligg. sesamoidea collaterale laterale et mediale)

- każde z nich ma odpowiednie 2 ramiona: - jedno kończy się na McIII
- drugie na guzku więzadłowym
kości pęcinowej


c. więzadła trzeszczkowe krzyżowe (ligg. sesamoidea cruciata)

- biegną od podstaw trzeszczek do przeciwległego guzka więzadłowego
paliczka bliższego
- krzyżują się ze sobą
- są przykryte kolejnymi dwoma więzadłami


d. więzadła trzeszczkowe krótkie (ligg. sesamoidea brevia)

- łączą podstawy trzeszczek z paliczkiem bliższym



u Eq:

e. więzadło trzeszczkowe proste (lig. sesamoideum rectum laterale et mediale)

- od podstaw obu trzeszczek
- dwie części: - powierzchowna sięga do guzowatości kości koronowej
- głębsza kończy się na trójkącie kości pęcinowej

f. więzadło trzeszczkowe skośne (lig. sesamoideum obliqua laterale et mediale)

- od trzeszczek do trójkąta kości pęcinowej

g. więzadło śródręczno-międzytrzeszczkowe (lig. metacarpointersesamoideum)

- od więzadła międzytrzeszczkowego odchodzi dwoma ramionami do
powierzchni dłoniowej Mc III





u Bo:

h. więzadło międzytrzeszczkowe międzypalcowe
(lig. intersesamoideum interdigitale)

- łączy doosiowe trzeszczki parzyste palca III i IV

i. lig. phalangosesamoideum interdigitale

- biegnie od paliczka bliższego palca III do trzeszczki parzystej doosiowej palca
IV i odwrotnie








6) Staw międzyczłonowy palca ręki bliższy (art. interphalangea proximalis manus)

- u Eq staw koronowy
- staw siodełkowy, zawiasowy o ograniczonym ruchu na boki, prosty, bloczkowy
- zachyłki - grzbietowy i dłoniowy

- u Eq posiada więzadła poboczne
- u Su i Ru posiada więzadła dłoniowe
- u Car posiada więzadła poboczne i dłoniowe

więzadła:

a. mięsień międzykostny pośr. (m. interosseum med.)

- więzadło podwieszające trzeszczki

b. ścięgno m. prostownika palc. wspólnego (tendo m. extensor digit. communis)

c. więzadła poboczne boczne i przyśrodkowe (ligg. collaterale lat. et med.)

d. więzadła dłoniowe (ligg. palmaria)

Bo:

e. lig. collaterale commune axiale

- biegnie na doosiowej powierzchni
- od końca dalszego paliczka bliższego i bliższego końca paliczka środkowego
- do paliczka dalszego
7) Staw międzyczłonowy palca ręki dalszy (art. interphalangea distalis manus)

- u Eq nazywany stawem kopytowym
- u Bo nazywany racicowym

- staw bloczkowy

więzadła:

a. mięsień międzykostny pośr. (m. interosseus med.)

- więzadło podwieszające trzeszczki

b. ścięgno mięśnia prostownika palców wspólnego
(tendo m. extensor digitorum communis)

c. więzadła poboczne boczne i przyśrodkowe (ligg. collaterale lat. et med.)

u Ru:

d. ligg. interdigitalia distalia

- trzeszczka kopytowa i chrząstka kopytowa łączą się pomiędzy sobą jak również z
każdym z członów palcowych, tworząc odpowiednie więzadła

więzadła trzeszczki kopytowej:

a. lig. sesamoideum distale impar (nieparzyste)

- od trzeszczki kopytowej do kości kopytowej

b. lig. sesamoideum axiale et abaxiale

c. ligg. sesamoidea collateralia

- od trzeszczki kopytowej do paliczka środkowego

więzadła chrząstki kopytowej:

a. ligg. chondrocompedalia

b. ligg. chondrocoronalia (chondro-sesamoidea)

c. ligg. chondroungularia collateralia

d. ligg. chondroungularia cruciata


POŁĄCZENIA KOŃCZYNY MIEDNICZNEJ - juncturae membrii pelvini__________________



I. Połączenie kości miednicznych__________________________________________________

- Symphisis pelvina (symphysis pubis ischii) - złożone z kości łonowych i kulszowych
- chrząstkozrost
- część doczaszkowa ulega z wiekiem
kostnieniu





II. Połączenie kończyny z tułowiem________________________________________________


1) Staw krzyżowo-biodrowy (art. sacroiliaca)

- staw ścisły (ampiarthrosis), płaski, zgodny

- tworzony przez: - powierzchnie uchowate skrzydeł kości krzyżowej
- powierzchnie uchowate skrzydeł kości biodrowej


2) Więzadła

a. więzadła krzyżowo-biodrowe dobrzuszne (ligg. sacroiliaca ventralis)

- przebiegają między kością krzyżową i kością miedniczną

b. więzadła krzyżowo-biodrowe dogrzbietowe, część krótka
(ligg. sacroiliaca dorsalis, pars brevis)

- od guza krzyżowego skrzydła kości biodrowej
- do końca wyrostka kolczystego kości krzyżowej zlewając się z więzadłem
nadkolcowym

c. więzadła krzyżowo-biodrowe dogrzbietowe, część długa
(ligg. sacroiliaca dorsalis, pars longa)

- trójkątna płytka więzadłowa
- znajduje się na przyśrodkowym brzegu kości biodrowej i na guzie krzyżowym,
na powierzchni dobrzusznej doczaszkowej odcinka kości krzyżowej i na jej
bocznym brzegu
- przechodzi w więzadło krzyżowo-biodrowe dogrzbietowe część krótką


d. więzadła krzyżowo-biodrowe międzykostne (ligg. sacroiliaca interossea)

- pomiędzy guzami biodrowymi skrzydeł kości biodrowej a grzbietową
powierzchnią skrzydeł kości krzyżowej

u Car:

e. więzadło krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberale)

- brak u Fe
- od wyrostka poprzecznego ostatniego kręgu krzyżowego
- do guza kulszowego

u Ru:

- odpowiednikiem więzadła krzyżowo-guzowego jest szerokie pasmo od krawędzi
bocznej kości krzyżowej

u Eq i Su:

f. więzadło krzyżowo-kolcowo-guzowe szerokie (lig. sacrospinotuberale, latum)

- od wyrostków poprzecznych pierwszych kręgów ogonowych
- do kości biodrowej i kulszowej
























III. Połączenie wolnej kończyny miednicznej_______________________________________


1) Staw biodrowy (art. coxae)

- powiększa go obrąbek panewki (labrum acetabulare)
- staw kulisty
- obszerna torebka stawowa
- u kopytnych ograniczona ruchomość do zginania i prostowania
- u Car ruchomość bardzo szeroka

więzadła:

a. więzadło poprzeczne panewki (lig. transversum acetabuli)

- biegnie wzdłuż brzegu panewki
- łączy oba brzegi wcięcia panewkowego

b. więzadło głowy kości udowej (lig. capitis ossis femoris)

- więzadło obłe kości udowej (lig. teres)

- między dołem panewkowym a dołkiem głowy kości udowej
- pokryte błoną maziową

c. więzadło biodrowo-udowe (lig. iliofemorale)

d. więzadło łonowo-udowe (lig. pubofemorale)

e. więzadło kulszowo-udowe (lig. ischiofemorale)

u Eq:

f. więzadło dodatkowe kości udowej (lig. accesorium ossis femoris)

- pochodzi od ścięgna mięśnia prostego brzucha (m. rectum abdominis)
- wnika przez wcięcie panewki
- kończy się wraz z więzadłem głowy kości udowej









2) Staw kolanowy_(art. genu)

- staw złożony (art. complex), niezgodny (art. incongruens)

a. staw udowo-piszczelowy (art. femorotibialis)

- niezgodny, spiralny
- występują dwie łąkotki: boczna i przyśrodkowa
- łąkotki są półksiężycowatymi tworami z tkanki chrzęstnej włóknistej

- ruchy zginania i prostowania, ograniczone ruchy rotacyjne

- torebka stawowa obszerna

- u Car jamy stawowe stawów udowo-piszczelowych zawierają trzeszczki mięśnia
brzuchatego - trzeszczki Vesala


- więzadła poboczne boczne (strzłkowe) i przyśrodkowe (piszczelowe)
(ligg. collaterale lat. et med.)

- więzadła krzyżowe kolana doczaszkowe i doogonowe
(ligg. cruciata genus cran. et caud.)

- więzadło podkolanowe skośne (lig. popliteum obliquum)


- więzadła łąkotek: - obie łąkotki łączą się z kością piszczelową za pomocą
wiązadeł piszczelowych łąkotek (ligg. tibiale meniscorum)

a) więzadło piszczelowo-łąkotkowe doczaszkowe
(lig. tibiale cranialis menisci lateralis et medialis)

b) więzadło piszczelowo-łąkotkowe doogonowe
(lig. tibiale caudalis menisci lateralis et medialis)

c) więzadło łąkotkowo-udowe - tylko łąkotki bocznej
(lig. meniscofemorale) - łączy się z kłykciem
przyśrodkowym kości udowej

d) więzadło poprzeczne kolana - Car i Bo
(lig. transversum genus)







b. staw udowo-rzepkowy (femoro-patellaris)

- zgodny
- staw saneczkowy
- u Eq - staw zatrzaskowy

- rzepka znajduje się w ścięgnie końcowym mięśnia czworogłowego uda

- więzadło udowo-rzepkowe boczne i przyśrodkowe
(lig. femoropatellaria lat. et med.)

- więzadło rzepki (lig. patellae) - u Ca, Su i małych Ru jest tylko jedno
- u Eq i Bo są 3 więzadła rzepkowe
- więzadło rzepki oddzielone jest od torebki
stawowej przez ciało tłuszczowe
podrzepkowe

- troczek rzepki (retinaculum patellae)

- kaletka podrzepkowa (bursa infrapatellaris) - pomiędzy więzadłem rzepki a
guzowatością piszczelową


u Car i Su:

c. art. tibiofibularis proximalis

- ciasne jamy stawowe
- posiada więzozrost (membrana interossea cruris)

- więzadło głowy strzałki doczaszkowe (lig. capitis fibulae cranialis)

- więzadło głowy strzałki doogonowe (lig. capitis fibulae caudalis)

- błona międzykostna podudzia (membrana interosea cruris)


u wszystkich oprócz Eq:

d. art. tibiofibularis distalis

- koniec dalszy kości strzałkowej + kosteczka boczna

- więzadło piszczelowo-strzałkowe doczaszkowe (lig. tibiofibulare cran.)

- więzadło piszczelowo-strzałkowe doogonowe (lig. tibiofibulare caud.)

IV. Połączenie stępu (staw stępowy) (art. tarsi)_____________________________________


- staw złożony
- staw czteropiętrowy

- błona włóknista obejmuje cały stęp
- błona maziowa tworzy 4 worki dla każdego piętra stawu

- dzieli się na stawy wtórne:

1) Staw stępowo-podudziowy (art. tarsocruralis)

- staw ślimakowy
- torebka stawowa obszerna
- posiada trzy zachyłki (2 stopowe i 1 grzebietowy)


2) Staw międzystępowy bliższy (art. intertarsea proximalis)

- u Car: ruchy zginania, prostowania i rotacji
- u Ru: tylko ruchy zginania i prostowania
- u Eq: brak ruchomości

a. staw skokowo-piętowy (art. talocalcana)

b. staw skokowo-piętowo-centralny (art. talo-calcaneocentralis)


3) Staw międzystępowy dalszy (art. intertarsea distalis)

- staw sztywny
- tworzy sztywne połączenie z kośćmi śródstopia - staw stępowo-śródstopowy


4) Staw stępowo-śródstopowy (art. tarsometatarsea)


5) Staw śródstępowy (art. intratarsea) - prez. intraordinarii

- stawy pionowe
- pomiędzy kośćmi tego samego rzędu
- ruchomość niewielka


6) Stawy międzyśródstopowe (art. intermetatarseae)


7) Więzadła stępu

a. więzadła poboczne boczne długie stępu
(lig. collaterale laterale tarsi longum)

- rozpoczyna się na kostce bocznej
- przytwierdza się do kości skokowej stępu (Tt), piętowej (Tf) oraz T4
- kończy się na Mt4 i Mt3

b. więzadła poboczne przyśrodkowe długie
(lig. collaterale laterale tarsi longum)

- rozpoczyna się na kostce przyśrodkowej
- przytwierdza się do kości skokowej stępu, kości stępu ośrodkowej, T1, T2 i T3
- kończy się na Mt2 i Mt3

c. więzadła podeszwowe długie (ligg. plantare longum)

- od podeszwowej powierzchni guza piętowego
- przytwierdza się do T4, Tc i T3
- kończy się na Mt4 i Mt3

d. więzadła stępu grzbietowe (ligg. tarsi dorsalia)








(stawy proste - udowy, ramienowy, sacroiliaca i członowy bliższy!!!)