Patologia ciąży i popłodu

Patologia wczesnego okresu ciąży

Poronienie samoistne (Abortus spontaneus)

• poronienie – zakończenie ciąży trwającej krócej niż 22 tygodnie

• poronienie mogą być spowodowane czynnikami:

• płodowo-łożyskowymi (np. aberracje chromosomowe, nieprawidłowości trofoblastu)

• matczynymi (np. wady rozwojowe macicy, guzy macicy i jajników, niewydolność szyjki macicy, zakażenia, czynniki psychiczne, choroby endokrynne)

• spermatogennymi (defekty nasienia)

• morfologia zależy od czasu ciąży, okresu jaki upłynął od obumarcia płodu do wyłyżeczkowania macicy

• stwierdza się ogniska martwicy i nacieki z neutrofilów w doczesnej, zakrzepy w naczyniach doczesnej, kosmki łożyska obrzęknięte

• tkanki płodu rzadko są obecne

Ciąża pozamaciczna (gravidas extrauterina)

• gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się w innym miejscu niż błona śluzowa trzonu macicy

• 1:100 – 1:150

• Najczęściej: jajowód (przyczyna: choroba zapalna miednicy mniejszej z przewlekłym zapaleniem jajowodu, endometrioza), jajnik (zatrzymanie zapłodnionej komórki jajowej w pęcherzyku tuż po jego pęknięciu), brzuch, szyjka macicy

• W miejscu zagnieżdżenia tkanka łożyskowa, pęcherz płodowy, zmiany doczesnowe

Patologia późnego okresu ciąży

Łożysko przyrośnięte (placenta accreta)

• Nadmiernie silne zespolenie łożyska z macicą wynikające ze zbyt głębokiej implantacji kosmków lub nieprawidłowego umiejscowienia łożyska w jamie macicy

• Łożysko przylegające – kosmki dochodzą do błony mięśniowej ściany macicy

• Łożysko wrośnięte – wrastanie kosmków w miometrium

• Łożysko przerośnięte – kosmki przenikają przez całą błonę mięśniową i surowiczą ściany macicy

Łożysko przodujące (placenta praevia)

• Rozrost łożyska w sąsiedztwie szyjki macicy w związku z brakiem doczesnej w miejscu implantacji

• Przyczyna przedwczesnego porodu i krwotoku

Przedwczesne oddzielenie się łożyska (ablatio placentae praecox)

• Całkowite lub częściowe oddzielenie się prawidłowo umiejscowionego łożyska, które ma miejsce w drugiej połowie ciąży lub w czasie porodu

Zapalenie łożyska

• Powstaje na drodze zakażenia wstępującego lub drogą krwionośną, może dotyczyć: łożyska, błon płodowych, pępowiny

• Płyn owodniowy mętny, obrzęk błon płodowych, naciek z neutrofilów i złogi włóknika, odczyn zapalny w pępowinie i płycie kosmówkowej łożyska

Nadciśnienie indukowane ciążą (PIH), stan przedrzucawkowy (preeklampsja), rzucawka (eklampsja)

• Zespół objawów, których wspólną cechą jest wystąpienie nadciśnienia po 20. tygodniu ciąży

• PIH rozpoznawane gdy ≥140/90

• Preeklampsja – nadciśnienie + białkomocz + podwyższenie kreatyniny + zespół HELLP (hemolysis, elevated liver enzymes , low patelets) + bóle nadbrzusza i bóle głowy

• Eklampsja – drgawki kloniczno-toniczne + utrata świadomości

Ciążowa choroba trofoblastyczna

Spektrum zmian, których wspólną cechą jest proliferacja trofoblastu

Zaśniad groniasty (mola hydatidosa)

• Choroba, w której występuje obrzęk podścieliska kosmków łożyskowych i rozrost trofoblastu

• Kosmki są tak duże, że makroskopowo przypominają małych rozmiarów winogrona

• Zmiana łagodna najczęściej u młodych kobiet przed 20 rokiem życia

• Zaśniad groniasty kompletny (całkowity) - mola hydatidosa completa

• spowodowany jest nieprawidłowym zapłodnieniem i nieprawidłową gametogenezą,

• jądra komórek trofoblastu zawierają jedynie chromosomy ojcowskie (tzw. zaśniad androgeniczny),

• liczba chromosomów jest prawidłowa (46,XX lub 46,XY),

• zapładniane jest puste jajo (bez matczynego DNA) albo przez diploidalny plemnik albo przez dwa plemniki,

• nie dochodzi do rozwoju zarodka

• zaśniad groniasty częściowy – mola hydatidosa partialis

• kariotyp jest triploidalny (np. 69,XXY) lub nawet tetraploidalny (92,XXXY)

• jajo zapładniane jest przez dwa haploidalne plemniki lub jeden diploidalny

• zarodek jest

• makroskopowo jama macicy jest wypełniona licznymi obrzękłymi kosmkami łożyska przypominającymi winogrona

• mikroskopowo: znaczny obrzęk podścieliska kosmków z tworzeniem torbielowatych przestrzeni, rozrost syncytio- i trofoblastu

• w kosmkach nie ma naczyń krwionośnych

• w zaśniadzie kompletnym zmiany dotyczą wszystkich kosmków, a proliferacja trofoblastu ma charakter rozlany

• w zaśniadzie częściowym tylko część kosmków jest zmieniona, a niewielkiego stopnia proliferacja trofoblastu jest ogniskowa

• w następstwie zaśniadu może rozwinąć się u części kobiet zaśniad inwazyjny lub nabłoniak kosmówkowy

Zaśniad inwazyjny (mola hydatidosa invasiva)

• Najczęściej jest zaśniadem kompletnym, który nacieka błonę mięśniową macicy i/lub naczynia krwionośne

• Makroskopowo ściana macicy jest nieregularnie pogrubiała przez guz ze zmianami krwotocznymi wrastający w mięsień

• Mikroskopowo mięsień macicy jest nacieczony przez obrzękłe kosmki łożyskowe z rozrostem syncytio- i cytotrofoblastu

• W następstwie naciekania naczyń powstają zatory trofoblastyczna w płucach, mózgu, rdzeniu kręgowym

Nabłoniak kosmówkowy (choriocarcinoma)

• Złośliwy nowotwór różnicujący się w kierunku komórek trofoblastu o dużej agresywności i szybkim przebiegu, ale reagujący na chemioterapię

• Najczęściej w trzonie macicy

• Makroskopowo: miękki guz, najczęściej ciemnoczerwony z powodu wylewów krwotocznych z jasnymi ogniskami odpowiadającymi martwicy niedokrwiennej, obecny jest także wtórny naciek zapalny

• Guz jest szczególnie inwazyjny w stosunku do naczyń krwionośnych oraz limfatycznych (przerzuty w płucach, mózgu, wątrobie, nerkach, szpiku kostnym pochwie)

• Histologicznie guz zbudowany jest z komórek nowotworowych typu syncytiotrofoblastu i cytotrofoblastu

• Znaczne i rosnące podwyższenie poziomu hCG

Guz trofoblastyczny miejsca łożyskowego

• Naśladuje inwazję myometrium przez prawidłowy trofoblast w miejscu implantacji

• Guz nacieka mięsień macicy i jest zmianą dość dobrze odgraniczoną lub może powodować rozlane powiększenie macicy

• Mikroskopowo zbudowany jest z komórek pośrednich trofoblastu (duże komórki o kwasochłonnej cytoplazmie i pleomorficznych jadrach)

• Komórki te rozproszone są między włóknami mięśniowymi w postaci beleczek, gniazd lub nawet pojedynczo

• W utkaniu guza nie ma syncytio-, cytotrofoblastu, ani kosmków