Wiek XIX

  1. Wiek XIX

1. Kongres Wiedeński

Postanowienia terytorialne

Znaczenie tego wydarzenia w SM

Ogólne zasady Kongresu, m.in., legitymizm

Kongres Wiedeński-długotrwały kryzys SM związany z wojnami Napoleońskimi. Po katastrofie Napoleona w Rosji doszło do nastrojów antyfrancuskich. Z tego powodu zebrał się Kongres Pokojowy 1814r, w Wiedniu. Obrady trwały zimą 1814, zakończone 1815r.

Główną rolę odgrywało 5 mocarstw(pentarchia): Rosja, Austria, Prusy, Wlk.Brytania i pokonana Francja, gdyż

Zwycięzcy uznali, że naród francuski nie ponosi odpowiedzialności za czyny Napoleona.

Rosja, Austria i Prusy czyli państwa rozbiorowe Polski. Dążyli do nie odbudowania Państwa Polskiego.

Mocarstwa zachodnie do Wlk.Brytania oraz Francja.

Najważniejsze rzeczy załatwiali monarchowie, pierwsze skrzypce grał car Rosji. Towarzyszyli im Ministrowie Spraw Zagranicznych (Wielką Brytanię reprezentował Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh, Austrię - Klemens Lothar von Metternich, Rosję - Karl Robert Nesselrode, a Prusy - Karl August von Hardenberg)

Najważniejszy i najmocniejszy głos miał Metternich. Kongres powołał Komisje Specjalne:

np.Komisję ds.Polski, Komisję ds.Francji. Ministrowie negocjowali a Monarchowie zawierali kompromis. Obrady trwały 2 lata po czym ustalono, że monarchowie będą ze sobą w kontakcie i zwoływane będą konferencje/kongresy. Tak naprawdę Kongres nie miał oficjalnego końca ani początku.

~Interesy 5 mocarstw:

- Francja nie miała możliwości niczego dyktować, była pokonana. Chcieli jedynie jak najmniej utracić, a ostatecznie wróciła do przed rewolucyjnych rąk (Burboni)

- Rosja chciała być nr.1, bynajmniej na lądzie, bo na wodzie potęgą była Wlk.Brytania. Chcieli mieć przewagę, zająć Księstwo Warszawskie, posunąć się jak najdalej na zachód.

- Prusy chcieli umocnić stanowisko swoje na terenie rzeszy. Nie chcieli dopuścić do przejęcia Księstwa Warszawskiego przez Rosję, dążyli do odebrania Saksonii.

- Austria chciała odzyskać poprzednie stanowisko i prestiż. Nie chcieli dopuścić do zbyt wysokiej i mocnej roli Rosji.

- Wlk.Brytania nie chcieli zdobywać nowych terytoriów a jedynie przewrócić w Europie równowagę sił.

~Postanowienia Kongresu:

1. Akt Końcowy 09.05.1915r.(Wiedeń)

Najważniejsze postanowienia terytorialne:

- Francja powróciła do przed rewolucyjnych rąk, tracąc terytoria zdobyte przez Napoleona

- Dokonano rozbioru Księstwa Warszawskiego (80% cz. Konstytucyjne Królestwo Polski połączone z wieczystą Unią personalną (2 państwa, 1 władca) z Rosją

- Poznańskie przekształcono w Wlk. Księstwo Poznańskie i włączono do Prus

- Kraków i okolice odebrano od Księstwa Warszawskiego i przekształcono w Rzeczpospolitą Krakowską

- Uznano, że naród Polski nie istnieje

- Belgie i Holandie połączono w Jedno Królestwo Niderlandów pod berłem dynastii Orańskiej

- W płn. Włoszech umocniono przewagę Austrii tworząc tzw. Lombardo-Wenecję jako podporządkowane Austrii

- Wydano deklarację o uznaniu przez mocarstwa wieczystej neutralności Szwajcarii

Akt Końcowy i Akt Przymierza ustanowiły System Wiedeński (porządek międzynarodowy o charakterze długotrwałym, gdyż obowiązywał do pokoju francuskiego, do wybuchu I Wojny Światowej.

Oparty na zasadach:

- legitymizmu (doktryna głosząca święta prawa dziedziczne monarchy do władzy, odmawia prawa do obalenia monarchy)

- równowagi sił (należy nie dopuścić do przewagi 1 mocarstwa nad pozostałymi)

- kompensacji terytorialnej ( w przypadku regulowania konfliktu należy nie dopuścić, że 1 państwo nadmiernie rozrasta się terytorialnie, jeśli jednak tak będzie jego partnerzy muszą uzyskać podobne profity)

- koncernu mocarstw (mechanizm, który mówi że po zakończeniu konfliktu mocarstwa powinny zwołać konferencję, przedyskutować wszystko i określić nowy ład)

2. Święte Przymierze

Akt

Funkcjonowanie

26.09.1815r, spotkali się 3 monarchowie (Rosji, Austrii i Prus) i podpisali Akt Św.Przymierza.

Jest to niezwykły dokument (deklaracja) o charakterze mistyczno-religijnym. Oświadczają Oni, że ich pełnienie władzy pochodzi od Boga, będą sobie wzajemnie pomagać (Franciszek I, Aleksander I, Fryderyk Wilhelm I)

Postanowienia: wzajemna pomoc/solidarność/stop wojnom/ochrona pokoju

Oznacza on:

I. Rodzaj nie pisanego sojuszu

II.Przeciwko dążeniom rewolucyjnym

Do Przymierza przystąpiły kolejne państwa/mocarstwa z wyjątkiem Turcji(Religia), Wlk.Brytanii (uznała, że jest to umowa pogwałcana brytyjskie zasady niezależności tzw.Święta Izolacja, oraz Państwa Kościelnego gdyż Papież uznał, że stroną jest prawosławie i nie może tego podpisać.

Św.Przymierze mając zapewnić poszanowanie Kongresu funkcjonowało poprzez coroczne kongresy na których dochodziło do różnych uzgodnień. Działał do 1822r., ostatni zjazd Przymierza odbył się w Weronie (Włochy). Jednak jako system działał dalej. Na każdym z Kongresów 1815-1822 omawiano różne zagadnienia międzynarodowe, w obradach brali udział przywódcy państw.

3. Narody uciskane w XIX wieku

Wymienić oraz ich problemy

Kongres nie zaspokoił ambicji różnych narodów europejskich dążących do zjednoczenia.

  1. Narody bez własnego państwa

- naród Polski, gdyż oczekiwania Polaków nie były uznane

- naród Węgierski dążący do odseparowania spod władzy Austrii

- naród Grecki dążący do odseparowania spod władzy Turcji

- naród Słowian Płd ( Serbowie od Turcji, Chorwaci od Austrii)

- Rumunia ( Księstwa nad Dunajskie)

- naród Bułgarski

- naród Czeski od Austrii

- Księstwo Niderlandów (Belgia-Katolicy, Holandia-Protestanci)

Konflikty tych narodów na tle religijnym. Belgia chciała własnego państwa.

  1. Niemcy i Włosi dążyli do zjednoczenia swoich państw. Ich sytuacja była bardzo skomplikowana politycznie, z powodu rywalizacji Prus i Austrii. We Włoszech rozgrzewał problem państwa kościelnego oraz małych państewek.

W Europie Środkowej najbardziej zaawansowani byli Polacy i Węgrzy (2 narody odbudowujące państwa),

Niektóre narody uważane były za narody historyczne (gdyż miały kiedyś państwo) a nie historyczne (kiedy chciano stworzenia zupełnie nowego państwa).

Naród uciskany chciał stworzyć swoje państwo narodowe. Mniejszości chciano asymilować lub podporządkować.

4. Wiosna Ludów i jej znaczenie z pkt., widzenia SM

Całą Europę ogarnęła fala zaburzeń rewolucyjnych, które ujawniły nie stabilność porządku wiedeńskiego, ujawniły szeroki program przebudowy Europy zakładający możliwość wywalczenia zjednoczenia, powstania państw.

Francja: Rewolucja Lutowa (1848r.), obalono monarchię Orleańską i proklamowano II Republikę Francuską. Została powitana przez narody radośnie i z nadzieją. Polska miała nadzieję na pomoc Francji po jej proklamowaniu. Rząd Francuski nie poparł tego, prowadził zachowawczą politykę zagraniczną. Duże wstrząsy natomiast uderzały w Niemcy. Rewolucje w Prusach zakończono kompromisem (liberalno…), ujawniło się silne dążenie Niemiec do Zjednoczenia. Zjednoczenie – WYKŁAD 2.

Koncepcja Zjednoczenia oddolnego (demokracja): liberałowe Niemcy

Koncepcja Zjednoczenia odgórnego : głosiły Prusy (nie zrealizowano)

Koncepcja Zjednoczenia oddolnego zakończona niepowodzeniem. We Frankfurcie nad Menem zebrał się Parlament Frankfurcki dot. Zjednoczenia Niemiec. Oferowano Koronę Niemiecką Królowi Pruskiemu, lecz On odmówił. W ten sposób koncepcja upadła.

Duże wstrząsy w Austrii: W Wiedniu wybuchły duże zamieszki, które szybko stłumiono. Potem zebrał się Parlament Austriacki (przewodniczył Polak Franciszek Smołka). Pragnął urzeczywistnić: przekształcić Austrię w Federację Wolnych Narodów. Wcześniej rządzili Niemcy. Projekt nie został zrealizowany.

Węgrzy wywołali Powstanie o oderwaniu się od Austrii. Owego Powstania nie udało się stłumić i wtedy po raz ostatni zastosowano Św.Przymierze. Car Mikołaj I wysłał armię na pomoc Austrii. Powstanie Węgierskie przerodziło się w trwającą ok 1.5 roku wojnę Austriacko-Węgierską. Rosja pomogła Austrii. Vel Paskiewczi przewodził armii Rosyjskiej i pokonano Węgry.

2 ogólne sposoby rewolucji

Piemont ze stolicą w Turynie, Król Karol Albert, dążył do zjednoczenia Włoch. Król Piemontu w 1828r., podjął szerokie działania przeciwko Austrii, gdyż należało wywalić Austrię z płn. Armia Austriacka (Radecki) zniwelowała plany Króla, a Wiosna Ludów nie przyniosła Zjednoczenia.

Risorgimento – ruch wyzwoleńczy Włoski, dążyli do rewolucji.

Polska: Polski nie ma na mapie, jest jako naród. Polacy podjęli wysiłek. Zabór Pruski podjął powstanie lecz został stłumiony (gen.Mierosławski)

W zaborze Austriackim we Lwowie również stłumiono powstanie. W Zaborze Rosyjskim nie próbowano powstania, ponieważ przy autokratycznych rządach było to nie możliwe.

Wiosny Ludów nie było tylko w Rosji, gdyż Rosja była całkowicie wolna od rewolucji i takich przejawów.

Rosja żandarmem Europy

Podsumowanie Wiosny Ludów:

- wstrząsnęła podstawami Ładu Wersalskiego, lecz go nie zburzyła

- silnie ujawniły się aspiracje wolnościowe narodów uciskanych

- cały program głoszony był pod hasłem solidarności narodów tzw., nacjonalny (program utopijny, nie realistyczny)

- głębokie antagonizmy po kilku latach w Europie

5. Wojna Krymska, geneza, przebieg i postanowienia Traktatu Paryskiego z 1856r.

Rosja dążyła do opanowania Turcji, chcieli oni zagarnąć Konstantynopol i Cieśniny Czarno-Morskie (Bosfor i Dardanele), dające możliwość wejścia na Morze Śródziemne. Rosja wykorzystała pretekst, car ogłosił się opiekunem chrześcijan w Turcji. W 1853r., nastąpiło zaostrzenie stosunków. Turcja nie chciała spełnić życzeń Rosji, a więc ta wysłała ultimatum. Turcja je odrzuciła i zaczęła się wojna.

Turcy zaczęli przegrywać wojnę i Rosja mogła osiągnąć cel. Zawiązała się koalicja anty Rosyjska w obronie Turcji (UK, Francja + Piemont). Zawarli sojusz z Turcją i przyszli jej z pomocą. Państwa skierowały flotę na Morze Czarne i trwały 2 lata walk przeciw Rosji. W 1854r., alianci zdobyli Sewastopol na Krymie, a Rosja została dotkliwie pokonana. Pod wpływem wydarzeń zmarł car Mikołaj I (1855r.). Nowy car Aleksander II dążył do ugody, mniej bezkompromisowy.

Napoleon III (1849r. Cesarz), chciał walczyć o Polskę, lecz trzeba było stoczyć z Rosją 2 wojny, ale trzeba było też mieć zgodę Austrii, aby się to udało. Austria chciała jednak być neutralna i plan Napoleona upadł, UK była przeciw koncepcji Polskiej.

Zwołano Kongres Pokojowy w Paryżu (1856r.), Kongres paryski i pokój.

1856r. Kongres paryski – Traktat Pokojowy z Rosją.

Zabroniono Rosji utrzymywać floty na M.Czarnym. Wszystkie zdobycze terytorialne Rosji i Wojny Krymskiej anulowano. Turcja zgodziła się nadać autonomię Serbii oraz Księstwom Nad Dunajskim.

Skutki Wojny Krymskiej

-Skorzystały z Wojny: Turcja i UK. Turcja utrzymała się i nie została pokonana, duże korzyści dla UK (stworzyła koalicję) i ochroniono równowagę sił, nie dopuszczono Rosji do Morza Śródziemnego.

-W późniejszym czasie nowe możliwości uzyskały Piemont (Piemont stał się ważnym elementem polityki międzynarodowej – Covour <kawur>), doprowadził On, że Piemont stał się ośrodkiem, a Austria znalazła się w izolacji, a Piemont zacieśnił relację z Francją.

-Prusy cieszyła nowa sytuacja w osłabieniu Rosji, chcieli Oni odnowienia sojuszu z Rosją (korzystne), umożliwi im Zjednoczenie Niemiec.

Oczywiście największą porażkę poniosła Rosja.

-Poszkodowana została Austria: izolacja dyplomatyczna. Zachód miał do niej pretensje, podobnie Rosja. Od tej pory stosunki Austriacko-Rosyjskie już nigdy się nie poprawiły.

-Francja znalazła się w dziwnej sytuacji, osiągnęli oni sukces wygranej wojny, ale z drugiej strony istniało niebezpieczeństwo bo Rosja chciała sojuszu z Prusami, który mógł być wymierzony przeciw Francji.

-Rosja miała duże pretensje do Francji, Uważała że UK to naturalny wróg Rosji, lecz nie widziano konfliktu z Francją.

6. Zjednoczenie Włoch, uwarunkowania procesu, fakty, znaczenie

Od średniowiecza Włochy podzielone były na małe państwa, brak jedności od wieków. W XVIII w. zaczęły się chęci do zjednoczenia, a Napoleon dał do tego impuls. Ich dążenia do jedności często za sprawą rewolucji. W XIX w. wybuchło wiele rewolucji. Pierwsze bunty zaczęły się w latach 20-tych XIX w. we Włoszech dążących do zjednoczenia. Austria, która zainteresowana była terytoriami Włoch zjednoczeniu była przeciwna, we Włoszech dominowały wpływy Austro-Węgier. W czasie Kongresu we Włoszech przywrócono stare dynastie, które chciały dawnego porządku. Austria w ramach Aktu Przymierza chciała interwencji we Włoszech.

Lata 30-te to ruchy we Francji, Belgii, Włoszech, lecz jedność Państwa była na dalszym planie, 1 rewolucja i gospodarka.

,,Młode Włochy” – Mezzini - ruch dążący do jedności Włoch. Rozwinął się ruch narodowy w Europie typu Młoda Europa, Włochy itp. Mezzini i jego ruch chciał by Włochy były republiką. 2 ruch, konkurent Młodych Włoch natomiast mówił jedynie o zjednoczeniu.

*Ruch Narodowy Polski – Wiosna Ludów.

Wystąpienia Ludowe na terytorium płn.Włoch. Austria interweniowała bo nie chciała przemian, chciały starego porządku, obawiała się swojego osłabienia we Włoszech. Radecki (Austria) przewodniczył interwencji.

Burbonowie (konserwatywni) – Neapol i Sycylia. Papież również był przeciwnikiem jedności Włoch, jak i niektórzy władcy. …

Włosi zdali sobie sprawę, że wrogiem zjednoczenia jest Austria. Władca (Napoleon III-Francja) wspierał/popierał Włochów. Chciał osłabienia Austrii. Włosi wiedzieli, że takie poparcie nic nie daje. UK natomiast nie chciała przewrotu we Włoszech bo chcieli równowagi. Prusy zainteresowane były dominacją w Niemczech (Bismarck), chcieli zmniejszenia potęgi Austrii.

W latach 50-tych doszło do rozmów z Napoleonem. Spotkanie Napoleona III z premierem Sardyni (Nawur – polityk mało oczekujący, średnio zainteresowane zjednoczeniem). Był biznesmenem, okazał się mężem stanu. Nie mówił o pełnym zjednoczeniu Włoch. Z początku chciał utworzenia 4 państw, by nie iść za daleko. Doszło do porozumienia między Sardynią a Napoleonem. Napoleon obiecał pomoc w przypadku wojny z Austrią (‘59r.)

Napoleon zapytał o zgodę Rosji w sprawie wojny. Rosja była nastawiona przychylnie. Zgodziła się na osłabienie Austrii. Napoleon jednak nie mógł sobie pozwolić na wojnę z powodu pokojowych chęci. Sardynia zachęciła Austrię do wojny, która rozpoczęła się. Austria kontra Sardynia, ochotnicy włoscy oraz Francuzi. Francja w zamian za pomoc w wojnie oczekiwała Nicei oraz … Austria przegrała wojnę.

*Bitwa pod Solferino (mnóstwo ofiar), Dantan chciał pomocy dla poszkodowanych oraz umierających, założył Czerwony Krzyż (symbol to odwrócona flaga Szwajcarii).

Napoleon zgodził się na rozejm z Austrią, gdyż nie chciał zbyt szybkich przemian. W rozmowach pokojowych na początku nie brała udziału Sardynia. Sardynia otrzymała Lombardię od Francji, gdyż Austria oddała ją Francji. Przy Austrii została Wenecja. Francja otrzymała Niceę oraz …

Jednak nie zaprzestano dążeń zjednoczeniowych. Do Sardynii (’60) przyłączyły się państwa środkowych Włoch. (Garibaldi pomaszerował na Neapol, gdyż tam sprzeciwiano się reformom), płd. Włochy w ’61 roku przyłączono do Sardynii.

Wiktor Emanuel został nazwany Królem Włoch. Lecz dalej brakowało Wenecji i Państwa Kościelnego. Francuzi nie zgodzili się na zajęcia Państwa Kościelnego oraz Rzymu przez Włochów. Garnizon francuski na terytorium Rzymu.

*Włosi przejęli Wenecję (’66), Prusy stanęły przeciwko Austrii. Po stronie Prus stanęły Włochy. Prusy jednak nie szanowały Włochów. W wyniku porozumienia Austria musiała walczyć na 2 fronty.

Radzili sobie z Włochami lecz przegrywali z Prusami. Pokój w ’67 roku – Włosi przejęli Wenecję. Brakowało im jeszcze Państwa Kościelnego. W 1870roku, doszło do wojny Prusko-Francuskiej. Francuzi już nie popierali Włoch, gdyż chcieli przymierza z Austrią przeciwko Prusom.

W 1870r. doszło do wojny Francusko-Pruskiej gdzie s 1871r. przegrali francuzi (całkowita klęska). Wojska Francuskie musiały wycofać się z Rzymu. A weszły Państwa Włoskie i przejęli pokojowo Rzym i powstało PAŃSTWO WŁOSKIE – 1871R.

Zmiana sił w Europie, różnice między bogata płn a biednym płd. W XIX wieku, Włochy były słabsze niż Niemcy. Doszło do zmiany układu sił, Włochy stały się członkiem bloków militarnych (3 przymierze). Zjednoczenie Włoch nastąpiło dzięki zmianom sił międzynarodowych.

1.Zjednoczenie Włoch dokonało się na skutek:

- rozwijała się świadomość narodowa i jedność narodowa

- organizatorem walki o zjednoczenie był Piemont

- ruch rewolucyjny: risorgimento

Czynniki zewnętrzne:

- po Wojnie Krymskiej osłabienie Austrii, było to spowodowane tym, że Austria zachowała neutralność podczas Wojny Krymskiej

- Poparcie Francji: dali poparcie Włochom. Po Bitwach pod Solferino (1859r.) Włochy zostały Zjednoczone, natomiast Austria została usunięta z Włoch. W 1861r., powstało Królestwo Włoskie i stało się 6 mocarstwem. Włochy nie posiadały jeszcze Rzymu. Papież Pius IX, Włochy aspirowały do Wenecji, w 1866r., opanowały Wenecję, ponieważ zawarły sojusz. W 1870r., opanowano Rzym.

*Kwestia rzymska: Pius IX nie chciał się pogodzić z utratą Rzymu i ogłosił się więźniem Watykanu. W związku z tym powstał problem polegający na samowolnym zagarnięciu Watykanu przez Włochów. Ustawa gwarancyjna dawała Watykanowi możliwości w państwie włoskim, lecz papież ich nie przyjął. Zostały zerwane stosunki Włosko-papieskie.

1929r. Traktaty Laterańskie (Mussolini – Pius XI), w ten sposób, stolica apostolska otrzymała gwarancję suwerenności w Rzymie – eksterytorialność została zakończona.

1929r. Konkordat Włochy-Watykan.

7. Zjednoczenie Niemiec przez Prusy i pokój we Frankfurcie 1871r.

Rozwiązania Napoleona, Związek Niemiecki, Kwestie ekonomiczne;

Brytyjczycy po Kongresie Wiedeńskim zaczęli zalewać Niemcy swoimi produktami, Niemcy w pewnym momencie zaczęli być przeciwni obcym towarom na swoim rynku. Tak narodził się początek dążeń jednościowych Niemiec. Związki studenckie były za szybką jednością kraju. Ich działania zostały zabronione i ukrucone. Ruch Narodowy bardzo powoli się tlił. Podczas wiosny ludów spróbowano utworzyć parlament, zaproponowano władcę … , władcy Niemiec zgodzili się nawet na reformy, lecz próba utworzenia parlamentu nie powiodła się. Na terenie Niemiec miało dojść do zmian za poparciem elit, władców i polityków, a nie jak we Włoszech za sprawą zrywu ludności. Prusy chciały rządzić Niemcami, być na 1 miejscu. Rywalizowały z Austrią. Powstały 2 modele:

Małe Niemcy ( rozwiązanie Prus) oraz Wielkie Niemcy (rozwiązanie Austrii)

Austria chciała dawnego porządku. Płn Niemcy były za Prusami a płd za Austrią.

Bismarck (1862r.) – typowy Prus dążył do zwiększenia roli Prus i swojej władzy. Nie słuchał parlamentu. Stawiał na rozwiązania siłowe oraz intrygi. Prusy widziały swoje szanse w Księstwach … …

Zamieszkiwali tam Niemcy. Obszar ten wystąpił z zarządzania duńskiego, Prusy im pomogły, lecz pozostało w Dani. Bismarck dążył do konfrontacji z Danią, która go sprowokowała. Na początku lat 60-tych ograniczono autonomię terytorium. Prusy były przeciwko dążeniom Duńskim. Wojska Pruskie i Austriackie pokonały wojska Duńskie na terytorium Niemiec. Na mocy pokoju kontrolę nad terytorium przejęły Prusy i Austria. W 1865 roku Prusy rządzili Holsztynem ?, a Szlejswikiem? Austria. Bismarck nie był szczęśliwy. W 1866r., Prusy sprowokowały wojnę z Austrią, którą wygrały w tym samym roku.

*Bitwa pod Sadową. Na mocy pokoju Austria oddała Szlejswik Prusom, Wenecję Włochom.

W 1867r., Austria była na tyle osłabiona, że przyjęła dążenia Węgierskie (Monarchia dualistyczna) – Austria i Węgry. Powstało Cesarstwo Austro-Węgierskie.

Prusy utworzyły tzw. Związek płn-Niemiec – związek celny. Protest dawało płd. Kolejne państwa przyłączały się jednak do płn Niemiec.

*Porozumienie Rosyjsko-Pruskie

‘66rok, Napoleon III uważał, że Prusy są słabsze niż Austria. Bismarck gdy załatwił i wyeliminował Austrię w Niemczech widział problem francuski, gdyż Francja nie chciała jedności Niemiec. Napoleon chciał kilku rzeczy, lecz wszystkie działania Francji były blokowane.

W 1870r, problemem stała się Hiszpania. Pod koniec lat 60-tych zmarła królowa Izabela … ?

Tron zaproponowano Księciu Pruskiemu (pomysł Bismarcka), poparcie władcy Prus, sprzeciw Francji. Fryderyk Wilhelm – spotkanie z wysłannikiem Francji i wycofano kandydaturę. Bismarck dokonał intrygi : depesza EMSKA?, skłamał decyzję cesarza, bo chciał sprowokować Francję. Francja wypowiedziała Wojnę Prusom (19.07.1870r.), gdzie przegrała zupełnie (niewola Napoleona), w efekcie w styczniu 1871r. wojska pruskie przemaszerowały przez Chance Lieuux (szanze lize), a Fryderyk Wilhelm ogłosił w Wersalu (Sala Lustrzana), że przyjmuję Koronę Niemiec – ZJEDNOCZENIE NIEMIEC. Na mocy pokoju we Frankfurcie Francja na rzecz Niemiec traciła Alzację i Lotaryngię i musiała wypłacić ogromne kontrybucję na rzecz Niemiec. Tak dokonała się wielka porażka prestiżowa Francji.

Początek Niemiec to zupełnie coś innego niż początek Włoch. Powstało państwo, które bardzo szybko się rozwijało. Niemcy chciały nowych terytoriów, dążyły do opanowania kolonii, wyścig o kolonie.

Niemcy – państwo militarne, rozwijali swoje imperium. Zupełnie nowa sytuacja w Europie, dla Austrii i Rosji. Francja od 1871r., żyła w strachu przed Prusami. Polityka Europejska chciała powstrzymania Niemiec. Dzięki temu dążenia narodowościowe miały duże szanse. Koniec Św.Przymierza.

W skutek powstania Ludowego w Paryżu (Komuna Paryska) opóźniły się rokowania francusko-pruskie.

11.05.1871r. traktat Frankfurcki postanowienia:

- Alzacja i Lotaryngia przechodzi do Niemiec (z Francji)

- Francja miała zapłacić Niemcom 5 mld franków w złocie (na raty)

- Niemcy umieściły garnizony we Francji, po spłacie miała nastąpić likwidacja garnizonów

- postanowienia bardzo dotkliwe dla Francji

Europa stanęła w momencie dominacji Niemiec. Gdy tylko dobiegło ssssss (1870r.) Rosja: rząd skierował oświadczenie do wszystkich mocarstw, w którym jednostronnie Rosja anulowała postanowienia pokoju paryskiego (1856r.) w kwestii porządku na Morzu Czarnym, a żadne mocarstwo nie wyraziło sprzeciwu.

W Londynie (wiosna) zebrała się konferencja i przyjęła stanowisko Rosji i Traktat Paryski został anulowany.

8. Polityka Bismarcka po Zjednoczeniu Niemiec (Sojusz 3 cesarzy, jego poczynania, ocena sytuacji międzynarodowej po Zjednoczeniu, założenia i plany, dobre stosunki z Rosją i Anglią, nie dopuszczenie do odwetu ze strony Francji)

Po Zjednoczeniu Niemiec kanclerz Bismarck dążył do ustalenia status quo w Europie (liczne zwycięstwa). Przeciw temu były 2 zagrożenia. Naród Francuski nie pogodził się z klęską i stratą Alzacji. W 1875r., francuzi spłacili nałożone kary i Niemcy usunęli swoje garnizony z Francji. Francja zaczęła się zbroić na przyszłość.

Pomiędzy Austrią a Rosją pogarszały się stosunki (rywalizacja o wpływy na Bałkanach). Obszar na którym pokrywały się interesy tych 2 mocarstw. Gdyby doszło do wojny Niemcy musiały by ustalić swoje stanowisko. Niemcy były najsilniejsze na kontynencie.

*Koncepcja polityki Bismarcka:

- zakładała dobre utrzymanie stosunków z Rosją jak najdłużej

- dobre relacje z UK, zakładała że UK jako mocarstwo morskie nie ma interesów kontynentalnych, a Niemcy odwrotnie więc powinni dojść do kompromisu

- przygotować się do nowej wojny z Francją jeśli by było to konieczne <gdyby Francja zanosiła się na wojnę to Niemcy muszą uderzyć 1, wojna prewencyjna (państwo zagrożone samo zaczyna wojnę)>

- nie dopuścić do rozpadu Austro-Węgier (mogłoby dojść do zakłócenia równowagi w Europie), małe państewka byłyby skłócone i stałyby się narzędziem Rosji.

Bismarck zaczął od doradzenia Wilhelmowi I, że pierwsza jego wizyta powinna (1863r.) być do Petersburga, tzw.dziękczynna. Stosunki układały się dobrze lecz tylko do czasu, wystąpił silny antagonizm Rosyjsko-Prusko-Austriacki.

,,Sojusz” 3 cesarzy (w rzeczywistości był to układ)

Umowa polityczna o wzajemnej życzliwej neutralności. Propozycje złożył Austro-Węgrom i Rosji, oraz same Niemcy uczestniczą w nim. Te kraje zgodziły się w 1872r., i podpisano umowę na 3 lata. W 1875r., został odnowiony na kolejne 3 lata.

Mówił On: gdyby Niemcy prowadziły wojnę obronną z jakimś krajem (prócz A-W i Rosji) to oni będą życzliwie neutralne. Te same post. Stosuje się do Rosji i Austrii.

1878r. Kongres Berliński: po nim stosunki A-W bardzo się pogorszyły. W tych warunkach Rosja odmówiła kontynuowania ,,Sojuszu” 3 cesarzy (1878r.)

Bismarck zaproponował kontynuację bez Austrii.

Kontrakt reasekuracyjny (Niemcy-Rosja) mówił to samo co ,,Sojusz” – 1887r.-1890r. (Nowy Cesarz Wilhelm II odwołuje Bismarcka)

9. Sojusz Niemiec i A-W 1879r., oraz Włoch 1882r., czyli Trójprzymierze i jego geneza

Niemcy miały jeden z kanonów politycznych aby nie dopuścić do rozbicia Austro-Węgier. Niemcy i Austro-Węgry ustanowiły między sobą coraz bliższe relacje polityczne. Stosunki Austro-Węgierskie – Rosyjskie będą się pogarszały, takie były prognozy. W 1879 r., 07.10, tego dnia Niemcy i A-W zawarły sojusz obronny. Wcześniej nie zawierano sojuszy na czas pokoju, Obecny jest czymś nowym. W ten sposób zaczyna się tworzyć nowy blok polityczny, początek rozpadu na bloki, które doprowadziło do rozbicia koncertu mocarstw. 07.10.1879r., zawarto sojusz i miał On charakter obronny. Podpisany został na 5 lat. Sojusz składał się z 2 części: Traktat polityczny o zobowiązaniach stron w dziedzinie polityki oraz Tajnej konwencji wojskowej o charakterze wykonawczym, przewiduje On jak obie strony będą prowadzić wojnę na froncie; Rosja dowiedziała się o tym sojuszu. Porozumienie było zawarte przeciwko Rosji, lecz nie była wymieniona jako nie przyjaciel. Układ ten został nazywany Dwuprzymierzem. 3 lata później, w 1882r, do przymierza dołączyły się Włochy. Włochy były młodym państwem, które potrzebowało poparcia na arenie międzynarodowej. Uważano, że warto mieć sojusz z Niemcami. Powstało w ten sposób Trójprzymierze w 1882r. Po kilku latach nastąpiła rewizja polityki włoskiej, uświadomili sobie że przymierze nic im nie daje, a A-W są ich wrogiem, a więc porzucili sojusz i w 1887r., nie odnowili go. Redukcja do Dwuprzymierza. Powstał antagonizm włosko – A-W;

10. Sojusz Francusko-Rosyjski, geneza, postanowienia i uwarunkowania

Francja nie pogodziła się ze swoją klęską z Niemcami. Dążyła do rewanżu i odebrania Alzacji i Lotaryngii. Chcieli porozumienia z Rosją jako konieczność. Oznacza ten sojusz, że Niemcy musiałyby walczyć na 2 fronty, z Rosją oraz Francją. Polityka chce zacieśnienia stosunków politycznych z Rosją a potem sojuszu. Były jednak 3 przeszkody uniemożliwiające sojusz: a. działanie Niemieckiego lobby w Rosji, które mówiło, że między Niemcami a Rosją niema sprzeczności interesów, mają interes wspólny a mianowicie zdobycze z tytułu rozbioru Polski. b. Rosjanie mieli pretensję do Francji, że popierała sprawę Polską. c. Rosja była autokratyczną monarchią, nie miała konstytucji, car był samowładcą. Francja natomiast była republiką, liczne były więc różnice systemowe. Jednak wszystkie te przeszkody zostały pokonane, gdyż Francuzi otworzyli kredyty dla Rosji, otworzyli swój rynek dla Rosji. Francja wyrzekła się popierania sprawy polskiej. Sprawy ustrojowe miały mniejsze znaczenie, ważniejsza jest geopolityka. Rozpoczęła się budowa sojuszu obronnego przeciwko Niemcom. Trwała Ona 4 lat, a 1890-1894r; w 1890r., wymieniły między sobą deklaracje intencji wskazujące, że w ich zainteresowaniu jest sojusz; w 1892r., podpisano umowę polityczną, w 1892r., zawarto tajną konwencję wojskową, a następnie rozpoczął się okres ratyfikacji. Pierw ratyfikował parlament francuski, a następnie cesarz Rosji zwlekał jeszcze 1 rok; w 1894r, w styczniu traktat wszedł w życie;

Postanowienia: Jeżeli Niemcy napadły by na Francję to Rosja przyjdzie jej z pomocą wszelkimi swoimi możliwościami i odwrotnie; Wtedy napadają na Niemcy; Nie przewidują Oni sojuszu zaczepnego, czyli wywoływania wojny; Postanowiono, że sztaby generalne armii uzgodnią taktykę; Co roku odbywały się konsultacje w Petersburgu lub w Paryżu;

11. Trójporozumienie, sojusz Francji Rosji UK 1907r.

Sojusz wymierzony przeciw Niemcom działał już; Rozpoczęła się walka po której stronie opowie się UK; UK prowadziła politykę wspaniałego odosobnienia, jednak w tym czasie polityka ta była nie możliwa, musiała opowiedzieć się po którejś stronie ze względu na swoje interesy. Podjęto konsultacje Niemiecko-UK, zakończone nie powodzeniem. Toczyły się na przełomie 1898-1902r. Bismarck uważał, że UK powinna być naturalnym sojusznikiem Niemiec, z powodu braku sprzeczności interesów. W 1890r, Bismarck podał się do dymisji. Nowy rząd Niemiecki ogłosił tzw. Politykę światową ogłoszoną w Berlinie; Zakładała Ona, że dla gospodarki Niemieckiej potrzebna jest redystrybucja kolonii. Uważali Oni, że Niemcom należą się kolonie, potrzebne im jako rynek zbytu i zaplecze surowcowe. Polityka ta prowadziła do konfliktu z UK. Ewolucja polityki uniemożliwiła porozumienie z UK; W tych warunkach UK zaczęła się skłaniać do porozumienia z Rosją i Francją; Powstał antagonizm niemiecko-UK; Nowy kanclerz Niemiec Bulow stworzył politykę, która zaostrzyła negatywnie stosunki z UK. Kanclerz uważał, że Niemcy w razie wojny poradzą sb. Powstało zbliżenie Francusko-UK, ich jedyną sprzecznością interesów były Kolonie. W 1904r., zawarli pokój rozgraniczenia wpływów o kolonie. Powstało serdeczne porozumienie (układ UK-Francuski) – entente cordiale; Jeszcze teraz Niemcy mogły zmienić swoją politykę, lecz Bulow był przeciw. UK zaproponowała porozumienie Rosji, na zasadzie porozumienia z Francją. UK czuła się zagrożona przez Rosję na terenie Azji środkowej. Mianowicie imperializm Rosyjski kierował się w kierunku Indii, które należały do UK. Brytyjczycy uważali, że Rosja im zagraża w Indiach. Rosja jednak wycofała się z tego, i zawarto porozumienie Rosyjsko-UK, że Afganistan zostanie państwem buforowym – 31.07.1907r. Zaczęło działać trójporozumienie UK-Francja-Rosja; UK nie uważała tych porozumień jako formalny sojusz lecz jako luźne porozumienie polityczne. Trójporozumienie stanowi 2 blok w Europie, upadek koncertu mocarstw.

12. Wielkie Kryzysy w przededniu I WŚ, Kryzys marokański, bałkański, przyłączenie Bośni i H do A-W

1.W ostatnich latach XIX wieku wyrosły z potęgi poza europejskiej (mocarstwa morskie): Japonia oraz USA. W 1869r., Japonia weszła w erę Meji (mejczi), był to okres przyspieszonej modernizacji Japonii. W wyniku tego procesu stała się mocarstwem morskim i zaczęła przejawiać dążenia imperialne m.in. przeciwko Rosji. W 1902r., Japonia zawiązała sojusz z UK, nazywany sojuszem 2-óch wysp. W 1910r., Japończycy podbili Koreę, mieli coraz większe ambicje terytorialne.

USA – mocarstwo, które wyrosło pod koniec XIX wieku. Prowadzili politykę zgodną z doktryną Monro’e. W 1898r., USA pokonały Hiszpanię w krótkiej wojnie. USA uzyskały Kubę i Hiszpania musiała zrzec się Filipin. Hiszpania była schyłkowym mocarstwem morskim. W 1901r., doszedł do władzy prezydent Teodor Rosevelt. Rządził 2 kadencje do 1909r. USA budowały silną marynarkę morską oraz wojenną. Rosevelt powiedział, że USA ma być mocarstwem światowym, wcześniej były mocarstwem regionalnym.

W 1904r., Japonia atakuje Rosję. Rosjanie doznali bardzo ciężkich klęsk. Ujawniły się trudności komunikacyjne. Przetransportowanie wojska w Rosji było bardzo ciężkie. UK pomogła Japonii. UK pomogła drogą pośrednią, blokując kanał sueski. Rosyjska flota nie mogła przepłynąć przez kanał i uderzyć. Doszło do dotkliwych klęsk na morzu i kontynencie. Prezydent Teodor Rosevelt zaproponował rozmowy pokojowe, doszło do rozmów w Portsmonth w USA. W czasie rozmów USA jak tylko mogła popierała Rosję, aby Japonia nie była tak silna. Dzięki temu Japończycy zrezygnowali z roszczeń (kasa) w wyniku mediacji zrezygnowała. Rosja uzyskała płw.Saharin,(Sahalin) i wyspy Kuryckie. W ten sposób wojna się zakończyła.

Skutki:

- umocnienie potęgi Japonii

- Rosja doznała ciężkiej klęski

- ujawnił się ciężki kryzys w Rosji, przerodzony w rewolucję lipcową, którą Car zablokował

- Koncepcja Wittego została porzucona, a Witte podał się do dymisji

Ogólne wprowadzenie:

W latach 1905-1913 było kilka poważnych kryzysów międzynarodowych (5) w Europie.

a- I Kryzys Marokański 1905r.

- II Kryzys Marokański 1909r.

b- Kryzys Bośniacki 1908r.

c- I Kryzys Bałkański 1912r.

- II Kryzys Bałkański 1913r.

a.Niemiecki sztab generalny przygotowując się do wojny przyjął założenie, że czas pracuje na nie korzyść Niemiec. Dobrze by było wywołać wojnę wcześniej. Niemcy 2 razy próbowali (1905,1909) sprowokować Francję do wojny. Okręt wojenny Niemiecki wkroczył na wody terytorialne na wody Maroka francuskiego w 1905r, Niemcy chcieli aby doszło do wojny francusko-niemieckiej. Uważali, że jeśli wojna wybuchnie z powodów kolonialnych to Francji nie pomoże ani Rosja ani UK. Francja nie dała się sprowokować. 2 razy kryzys został zażegnany, ustępstwa Francji oraz interwencja pokojowa innych państw. Szczególnie dotkliwe dla Francji było wymuszenie dymisji premiera Delcasse. Było to dla nich upokorzenie, ale nie wybuchła wojna.

Niemcy chcieli zbadać czy Ententa z 1904r., działa w rzeczywistości. Okazało się, że sojusz działa i Niemcy zażegnane w drodze kompromisowej poniosły porażkę, lecz upokorzyły Francję.

b. W przeddzień kongresu Berlińskiego, armia A-W okupowała Bośnię i Hercegowinę. Austriakom chodziło o to, aby tego terytorium nie zajęły wojska Serbii (1878r.). Kongres zatwierdził to postanowienie i A-W kontrolowały teryt. W 1908r., wybuchła tzw. Rewolucja młodoturecka w Turcji w celu reformy, przebudowy Turcji i zburzeniu monarchii, próba ta nie powiodła się, lecz Turcja znalazła się w obliczu dużych problemów społecznych. A-W ogłosiły inkorporacją Bośni i Hercegowiny, co naruszało uchwały Kongresu. W odpowiedzi na to Rosja zaprotestowała, oskarżyła A-W o pogwałcenie Kongresu i ładu międzynarodowego. Kryzys Bośniacki przyniósł dotkliwe pogorszenie stosunków Rosji i A-W na zawsze. Okazało się również, że tworzy się nowa polityka Rosyjska, czyli ingerencji Rosji w sprawy Bałkańskie, aby nie zwiększać mocy A-W, dążyła do ich rozbicia. Rosja wspierała Serbię.

c.I Kryzys Bałkański 1912, oraz II 1913r. W obliczu osłabienia Turcji i jej zacofania w państwach bałkańskich narodziła się myśl stoczenia z Turcją wojny, chcieli podzielić się zdobyczami. Taka jest geneza I Kryzysu.

W Sofii został zawarty sojusz Bałkański, który składa się z Bułgarii, Rumunii, Serbii oraz Grecji. Najważniejszą rolę odgrywa Bułgaria oraz Serbia. Po zawarciu sojuszu armie tych 4 krajów atakują Turcję. Turcja ponosi ogromne straty, utraciła prawie wszystkie terytoria, a sojusznicy je przejęli i podzielili. Zawarto pokój.

Najlepsze korzyści uzyskała Bułgaria. W związku z tym zostało zawarte porozumienie 3 państwa Rumunii, Serbii oraz Grecji przeciw Bułgarii. W 1913r., atakują Oni Bułgarię (II Kryzys/Wojna Bałkańska). Bułgaria przegrała dotkliwie, i zawarto II nowy Pokój na Bałkanach, w wyniku czego Bułgaria oddała terytoria sojusznikom. Serbia najwięcej uzyskała. W wyniku tego powstało nowe państwo, czyli Albania (1913r.)

Kryzysy przyczyniły się do dotkliwego pogorszenia stosunków międzynarodowych. Bano się, że Serbia się umacnia za bardzo. Bułgaria dołącza się do Trójprzymierza, oraz Turcja która szukała oparcia w Niemczech. Niemcy udzieliły im pomoc, ekspansja Niemiec w Turcji, m.in. Linia Kolejowa do Bagdadu z Niemiec. Wojny bałkańskie przyczyniły się do przegrupowania sił, wzmocniono Trójprzymierze o Bułgarię oraz Turcję.

13. Przyczyny I WŚ

- Najważniejsza przyczyna to antagonizm niemiecko-francuski oraz rosyjsko-A-W.

- Rywalizacja kolonialna, a przede wszystkim rywalizacja o to aby uzyskać nowe tereny surowcowe i nowe rynki zbytu.

- Gwałtowni rozwijający się nacjonalizm w Europie. (Państwo narodowe)

14. Kongres Berliński 1878r.

UK przygotowuję się do wojny z Rosją. UK występowała sama, chciała nie dopuścić do wejścia w życie traktatu z San Stefano (1878). W tych warunkach, Kanclerz Bismarck wystąpił jako mediator. Mianowicie zaprosił On 6 mocarstw do Berlina (6 były Niemcy); (UK, Francja, Austro-Węgry, Rosję oraz Włochy); Zebrał się Kongres Berliński 06/07.1878r. i obradował przez miesiąc. Bismarck występował jako mediator, nie chciał dopuścić do wojny. Po obradach zawarto nowy traktat pokojowy, tzw. Traktat Berliński (13.07.1878r.). Obala on traktat z San Stefano, Berliński go zastępuje. W wyniku kongresu Turcja odzyskała Konstantynopol i Cieśniny a Bułgaria podzielona została na 2 państwa: Rumelia Wschodnia i Bułgaria(właściwa); Oprócz tego Traktat postanowił jeszcze : Serbia odzyskała Niepodległość oraz powstała Rumunia jako niepodległy państw (z księstw Mołdawii i Wołoszczyzny 1856r., teraz tylko niepodległość); Po podpisaniu Traktatu wszyscy byli niezadowoleni z wyjątkiem UK; UK miała poczucie sukcesu bo udaremniła wojnę; Pretensje do Bismarcka miała Rosja, gdyż ograbił ich ze zdobyczy Tureckich; Pomiędzy Turcją a Rosją został przywrócony pokój, lecz pomiędzy Rosją a Austro-Węgrami zaostrzył się antagonizm.

  1. I WŚ i Dwudziestolecie międzywojenne

15. I WŚ w dyplomacji i polityce międzynarodowej (Traktat Londyński, Rewolucja Lutowa i Październikowa, Stanowisko USA do wojny, Sprawa Polska)

Pretekstem I WŚ był zamach w Sarajewie na Franciszka Ferdynanda. Następca tronu A-W przyjechał do Sarajewa 27.06.1914r., w czasie przejazdu ulicami miasta, studenci zaczęli strzelać do Franciszka i zmarł. Ludzie, którzy zorganizowali zamach tworzyli tajną organizację ,,Czarna ręka” wspierana przez Rosję. Oddał strzał Princip. W ten sposób powstał poważny kryzys międzynarodowy. Po naradach w Wiedniu zapadła decyzja o wysłaniu ultimatum Serbii.28.07.1914r., zostało wystosowane. Przewidywało, że sprawcy zamachu będą pociągnięci do odpowiedzialności karnej, w tym ultimatum A-W zażądały aby Serbia wpuściła na swoje terytorium policję A-W. Serbia dostała 24h na żądania. Serbia odpowiedziała pozytywnie, ale nie zgodziła się na wpuszczenie policji. A-W uznały, że ultimatum zostało odrzucone i wypowiedziały wojnę. A-W otrzymały poparcie Niemiec, w tej sytuacji aby nie dopuścić do szybkiego pokonania Serbii, wsparcie Serbii udzieliła Rosja. W Petersburgu zebrała się rada ministrów i cesarz ogłosił mobilizację powszechną. Niemcy wystosowały ultimatum, aby wycofały mobilizację co Rosja odrzuciła i Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji. Niemcy zwróciły się do Francji z zapytaniem czy Francja stanie po stronie Rosji w wojnie, Ona powiedziała że tak, Niemcy wypowiedziały wojnę Francji a UK Niemcom i A-W. To wszystko nazywa się Kryzys 1914r

Przyczyny rewolucji lutowej:

8 marca 1917 roku rosnące braki w zaopatrzeniu żwyności doprowadziły do demonstracji kobiet

9 marca 1917 roku dołączyło 200 tys robotników do protestów

Przeciwko Mikołajowi II wystąpiła także Duma Państwowa, ignorując dekret cesarski o jej rozwiązaniu

15 marca 1917 rok przedstawiciele Dumy Państwowej oraz przywódcy Rady Delegatów Robotniczych po wspólnym spotkaniu ogłosili przejęcie władzy w Rosji przez Rząd Tymczasowy na czele którego stanął książe Gieorgij Lwow. Abdykacja Mikołaja II. Rosja zostaje republiką.

Okres dwuwładzy do lipca 1917 roku władzę przejął Rząd Tymczasowy ale za organ kierowniczy uznawały się też rady delegatów robotniczych i żołnierskich.

Od lipca Lwowa zastępuje Kierenski(premier).Warto podkreślić że ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych i przyznano prawa do autonomii narodom Rosji, a więc Polakom Finom czy Ukraińcom.

Rewolucja październikowa

W dniu 7 listopada (25 października wg kalendarza rosyjskiego) 1917 r. wybuchła w Rosji druga rewolucja. Po szturmie i opanowaniu Pałacu Zimowego w Piotrogrodzie, będącego siedzibą rządu Aleksandra Kiereńskiego, władzę w kraju przejął Ogólnorosyjski Zjazd Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, który proklamował utworzenie Republiki Radzieckiej. Zjazd powołał nowy rząd - Radę Komisarzy Ludowych - pod kierownictwem Włodzimierza Lenina, przewodniczącego partii bolszewickiej. Już w pierwszych dniach swego istnienia rząd radziecki ogłosił deklarację o pokoju i prawie narodów w Rosji do samostanowienia. Było to ze strony Lenina tylko posunięcie taktyczne. Narody mogły ogłaszać niezależność, ale nie mogły tego robić wbrew interesowi klasy robotniczej, która - co oczywiste - chciała żyć w ojczyźnie proletariatu. Wojna z Polską i próba przerzucenia rewolucji do Niemiec były tego najlepszym dowodem. Nastąpiło zawieszenie broni z Niemcami i rozpoczęły się rokowania pokojowe w Brześciu, a 15 grudnia zawarty został rozejm w działaniach wojennych. W Rosji rozpoczął się okres terroru, mordów, zsyłek do obozów koncentracyjnych (łagrów) i rządy tajnej policji politycznej.

Układ londyński (1915).

Tajne porozumienie podpisane 26 IV 1915 w Londynie pomiędzy Włochami a państwami Ententy (Francja, Rosja, Wielka Brytania). Na mocy postanowień układu Włochy zobowiązywały się przystąpić w przeciągu miesiąca do wojny, w zamian zaś państwa Ententy zagwarantowały Włochom nabytki z posiadłości austriackich: m.in. Tyrolu, Triestu, Gorycji, Gradiski, północnej części Dalmacji i wysp dalmatyńskich. W wyniku zawartego porozumienia, 13 V 1915 Włochy wypowiedziały wojnę Austrii.

16. Konferencja Pokojowa w Paryżu 1919r. (kiedy się zebrała, zakończyła, kto był i decydował, jacy politycy i jakie państwa)

Są 2 rodzaje zwoływania konferencji pokojowych. I rodzaj to wszystkie kraje siadają do stołu i ustalają nowy ład, oraz II zwycięzcy zasiadają do stołu i przedstawiają ustalenia pokonanym i muszą to przyjąć. Taki rodzaj odbył się w Paryżu. Pokonanych zaproszono aby podać im ustalenia pokoju,

18.01.1919r., zebrała się Konferencja Paryska. Obradowała do 08.1919r., z tymże najważniejsze wydarzenie dokonało się 28.06.1919r., podpisano w Wersalu traktat pokojowy z Niemcami.

Brało udział 27 państwa, najważniejszą rolę odegrało 5 mocarstw: UK, Francja, Włochy, USA oraz Japonia.

Razem 5 mocarstw przyjęło nazwę Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone. Pozostało kraje pełniły rolę drugoplanową. W tym gronie 5 mocarstw nie każde miało tę samą rangę. UK, Francja oraz USA odgrywały główną rolę. Włochy były państwem słabszym, było tylko tytułowane jako mocarstwo, natomiast Japonia nie interesowała się problematyką europejską. W tym gronie 3 mocarstw kluczową rolę najważniejszą rolę pełnili przywódcy: Prezydent USA Wilson, Premier UK Georg?, oraz Premier Francji Clemencean. Premier Włoch to Orlando a Japonia przysłała 2 delegatów.

Struktura Konferencji: Tylko 2 razy zebrała się plenarnie, na rozpoczęcie oraz celem podpisania Traktatu z Niemcami. Obrady prowadziła na 3 sposoby: Szefowie Rządów utworzyli Radę Najwyższą (5), inaczej Rada Pięciu. Oprócz tego niektóre sprawy, szczegółowe rozwiązywała tzw. Rada Dziesięciu, czyli Rada Pięciu plus Ministrowie Spraw Zagranicznych. Oprócz tego powołano komisje specjalistyczne, powołane do opracowania problemów szczególnie zawiłych, wymagających omówienia w sposób ekspercki, np. Komisja ds. Polskich, przewodniczył jej dyplomata Francuski Cambon. Oprócz tego Premier Francuski otrzymał tytuł Przewodniczącego Konferencji, tytuł symboliczny. Każde państwo miało określoną liczbę delegatów, mocarstwa po 5, średniej rangi 2-3, Polska miała 2 (Dmowski i Paderewski, a potem Paderewski i Dmowski). Małe państwa po 1 delegacie.

17. 14 pkt. Wilsona (projekt reorganizacji SM który przedstawił Prezydent Wilson w orędziu z 1918r.)- najważniejsze postanowienia (LN, odbudowa Polski, wycofanie wojsk z Rosji, prawo samostanowienia, wyzwolenie Belgii)

08.01.1918r., Wilson wygłosił orędzie o stanie państwa, tzw. 14 pkt.

W 14 pkt., nakreślił program pokojowy dla świata. I część to były postulaty terytorialne i polityczne dot. Europy. II część to ogólne zasady dot. Pokoju na świecie.

I cz. :

- Francja miała odzyskać Alzację i Lotaryngię

- Belgia miała odzyskać niepodległość i odszkodowanie za pogwałcenie neutralności przez Niemcy

- Narody A-W miały mieć zapewnione prawo samostanowienia, ale bez przesądzenia czy się oderwą, czy zostanie stworzona federacja

- Włochy miały mieć granice etnograficzne

Wilson sprzeciwił się żądaniom Włoch na basenie morza adriatyckiego

- Z Rosji wycofają się obce wojska, a naród sam o sobie zdecyduje

- Miało powstać Niepodległe państwo Polskie obejmujące terytoria bezsprzecznie Polskie z Wolnym Dostępem do Morza, nie przesądzono o dostępie do morza w jaki to będzie sposób (Wolny Port lub Wolne wybrzeże)

*Spełnienie tych warunków uważał za warunek pokoju.

II cz. :

- Wolność Mórz, nie blokujemy wód terytorialnych

- Wolność handlu

- Stworzyć Wielką Organizację Strzeżącą Pokoju o nazwie Ligi Narodów

- Zakaz tajnej dyplomacji, ( rokowania mogły być tajne, ale zakaz podpisywania układów o których nie wie opinia publiczna)

18. Traktat Wersalski w Niemcami pokojowy 28.06.1919r., (postanowienia traktatu pokojowego z Niemcami)

28.06.1919r., podpisano traktat pokojowy z Niemcami.

*Postanowienia Terytorialne:

-Alzacja i Lotaryngia wraca do Francji.

-Eupen-Malmedy zostało przekazane Belgi.

-W płd. Szlezwiku zarządzono plebiscyt ludności, który spowodował przynależność do Danii.

-Gdańsk został przekształcony w Wolne Miasto i nadano mu konstytucję pod protektoratem Ligi, aby zapewnić Polsce dostęp do Morza.

-Pomorze Gdańskie włączono do Polski.

-Wielkopolska czyli Poznań i Poznańskie włączono do Polski.

-Na górnym śląsku odbył się plebiscyt zakończony, tymże (60% Niemcy), podzielono terytorium tak, że Polska dostała 1/3 ale bardziej bogatą, a Niemcy 2/3 ale mniej bogate (1921r.)

-Na Warmii i Mazurach zarządzono plebiscyt gdzie Polska przegrała na rzecz Niemiec.

-Zagłębie Saary oraz Kłajpedę oderwano od Niemiec i włączono pod protektorat Ligi Narodów.

-Gdańsk przetrwał do 1939r., a Saara do 1935r., a Kłajpeda do 1923r.

-Litwini opanowali Kłajpedę w 1923r., i włączono do Litwy.

*Postanowienia inne:

-Niemcy zostaną rozbrojone (pozbawione lotnictwa, marynarki wojennej oraz ciężkiej broni)

a wojska Niemieckie mogą mieć tylko 100tyś żołnierzy, a służby wojskowej zakazano.

-Stwierdzono, że Niemcy ponoszą winę za I wojnę światową.

-Winni wywołania wojny, kierownictwo byłej armii będzie pociągnięte do odpowiedzialności karnej, m.in. cesarza Wilhelma II, ale nie osądzono.

-Niemcy zapłacą reparację (miały być zapłacone w przyszłości, ale nie określono kwoty)

Francja chciała dużo, a UK mało.

-Na prawym brzegu Renu przeprowadzono demilitaryzację, 50 km, nie wolno było Niemcom wznosić obronień. Wprowadzono tam wojska alianckie aby pilnowały tego terytorium.

19. Traktat pokojowy z Austrią w Saint …,

10.09.1919r.

*Postanowienia Terytorialne:

-Na rzecz Włoch straciła płd.Tyrol.

-Wyrosło nowe państwo Czechosłowacja, do którego włączono Czechy i Morawy

-Galicja przypadła Polsce.

-Słowenia przypadła Jugosławii.

-Burgendland przypadł Węgrom.

*Postanowienia inne:

-przeprowadzono jednostronne rozbrojenie Austrii.

Miała liczyć armia 30 tyś żołnierzy i nie posiadać ciężkiego uzbrojenia.

-miała zapłacić odszkodowania wojenne, ale ich nie wyegzekwowano, ponieważ popadła Austria w ogromne kłopoty gospodarcze, i w 1922r., Liga umorzyła.

20. Traktat pokojowy z Węgrami w Trianon,

Gdyż wybuchła na Węgrzech Rewolucja, Traktat podpisano 04.06.1920r.

*Postanowienia Terytorialne:

-Chorwacja na rzecz Jugosławii.

-Siedmiogród (Transylwania) na rzecz Rumunii.

-Słowacja weszła do Czechosłowacji.

-Ruś podkarpacka do Czechosłowacji;

*Postanowienia Inne:

-Węgry miały zredukować siły zbrojne do 30 tyś żołnierzy, podobne rozbrojenie do Austrii.

-Miała wypłacić odszkodowania, lecz kryzys i nie wypłaciła.

21. Traktat pokojowy z Bułgarią w Neisersen,

27.11.1919r., podpisany.

*Postanowienia Terytorialne:

-Dobrudżę płd., na rzecz Rumunii.

-Trację zach., na rzecz Grecji.

*Postanowienia Inne:

-rozrojono armię do 20 tyś.

22. Traktat pokojowy z Turcją w Serr

10.08.1920r., podpisany.

*Postanowienia terytorialne:

-Konstantynopol i Cieśniny miały być umiędzynarodowione, przekazane Lidze Narodów.

-Wszystkie wyspy na M.Egejskim oraz Zachodni brzeg płw.Azja Mniejsza na rzecz Grecji.

-Palestyna, Transjordania, Syria, Liban oraz Irak miały być przekazane mocarstwom zwycięskim.

Traktat zostaje obalone przez Turcję, wychucha w Turcji rewolucja, a potem wojna przeciw Grecji. Przekształca się w republikę, gen.Kemal jako generał i prezydent. Walczą one o niepodległość. Mimo, że Grecja była popierana przez zachód to Turcja wygrywa tę wojnę.

***Traktat zostaje obalony, na to miejsce zostaje zwołana nowe konferencja do Lozanny w Szwajcarii – 1923r.

Traktat podpisano23.07.1923r.

Postanowienia:

-potwierdził utratę terytoriów na bliskim wsch.

-odzyskała Konstantynopol, Cieśniny oraz zach.brzeg płw.Azja Mniejsza.

Traktat ten był kompromisowy, jedyny taki po wojnie.

23. Pakt Ligi Narodów oraz geneza LN

Uważano, że należy doprowadzić do powstania stowarzyszenia państw, aby zapewnić trwały pokój.

Od średniowiecza tak było. W oświeceniu mówiono, że Europa powinna być 1, wielką republiką. W XIX wieku te wysiłki nie ustały, i pojawiały się zwłaszcza w I poł, panował romantyzm. Wybitnym przedstawicielem był Emanuel Kant. Spośród Polaków należy pamiętać, Króla Stanisława Leszczyńskiego i Adam Czartoryski. Chcieli wielkiej organizacji służącej pokojowi. Po raz 1 w historii, 1 politykiem który ogłosił program powstania organizacji jako pełniący władzę był Prezydent Wilson. Był prezydentem 2 kadencje. W czasie I wojny światowej pojawił się ruch chcący stworzenia Ligi Narodów, zyskiwał poparcie w USA i UK, podobnie było we Francji. Miało na to wpływ kilka czynników:

- najdłuższa, najbardziej niszczycielska wojna, a Liga zapewni pokój na zawsze, aby wojny już nie było.

Ruchy społeczne na rzecz Ligi narodów pojawiły się w czasie wojny.

Problem Ligi Narodów stanął jako najważniejszy na Konferencji w Paryżu, przedstawił go Wilson.

Spośród państw mniejszych, ich stanowisko w kwestii Ligi nie miało znaczenia. Japonia i Włochy podobnie. Rokowania w związku z Ligą rozstrzygnęły się w geście UK, USA oraz Francji. UK i Francja przestawiały swoje własne kontrprojekty. Dążenia dyplomacji brytyjskiej i francuskiej szły w kierunku osłabienia pomysłu Wilsona, chciały osłabienia Ligi, bały się o suwerenność. Prezydent walczyć o jak najmocniejszą Ligę. Powstał projekt końcowy, w dokumencie ,,Pakt Ligi Narodów”/,,Statut Ligi Narodów” w 26 art. Postanowiono, że będzie dołączony do traktatów pokojowych, szczególnie do Wersalskiego.

Art.10, art.16, art.19, są najważniejsze, a art.16 najważniejszy ze wszystkich.

Art.16 Jeżeli któreś państwo napadnie członka Ligii to wszelkie państwa Ligii pomogą poszkodowanemu, a agresor zostanie ukarany sankcjami gospodarczymi i armia.

Art.10 mówi o poszanowaniu granic, które powstały, Każdy naród ma prawo do swojego terytorium.

Art.19 jest wątpliwy, jeżeliby jakieś traktaty były przeszkodą dla pokoju to Liga obmyśli jak zrekonstruować te traktaty aby pozbyć się przeszkody.

Wejście w życie Paktu Ligi Narodów

28.06.1919r., został podpisany Traktat Wersalski, tego dnia podpisano też Pakt Ligi. Rozpoczęła się procedura ratyfikacji, zakończyła się w 01.1920r., 10.01.1920r., Liga zaczęła działać.

I zebranie Ligii odbyło się w Paryżu, status państw założycielskich otrzymały państwa podpisujące traktat wersalski.

USA odmówiły Ratyfikacji, bo odrzuciły Traktat i nie weszły do Ligi Narodów. Do Ligi Nardów nie zaproszono państw pokonanych, gdyż państwa pokonane muszą dać dowód, że chcą pokoju, nie zaproszono także Rosji. Bez Rosji z powodu komunizmu, Niemiec, Austrii, Węgier, Bułgarii, Rumunii.

24. Wojna Polsko – Sowiecka 1919-1920 (geneza, znaczenia, przebieg i postanowienia traktatu pokojowego w Rydze 1921r.)

W wyniku rewolucji Rosyjskiej Ludowej pierw, potem bolszewickiej załamało się imperium rosyjskie, carat przestał istnieć. Szereg narodów ujarzmionych przez Rosję chciał wolności, pierw upomnieli się Polacy, narody bałtyckie, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Ukraina, korzystały z poparcia Niemiec w tamtym czasie, które chciały miteleuropy oraz Kaukaz, czyli Armenia, Gruzja i Azerbejdżan. Kiedy zwyciężył komunizm w Rosji sowieci dążyli do odbudowania imperium rosyjskiego w nowym kształcie ustrojowym, dążyli do opanowania narodów zbuntowanych i ustanowić dominację Rosji. Na drodze dążeń Rosji Sowieckiej stanęła Polska wyzwolona z powodu upadku Niemiec. Moskwa chciała stworzyć Polski Komunistycznej, aby nie istniała, a stałą się częścią Imperium, był to cel Komunistów. Polska, Piłsudski miał koncepcję federacyjną, zakładała, że na wschodzie powinny powstać odrębne państwa Białoruś, Ukraina i Litwa, oderwane od Rosji i niezależne ale związane z Polską sojuszami wojskowymi i wzajemnymi SM. Przeciwko koncepcji stanął Roman Dmowski, chciał koncepcji inkorporacyjnej, uważał że koncepcja Piłsudskiego jest nierealna i niepotrzebna, a chciał wykorzystać Rosję i przyłączyć terytoria związane z Polską kulturowo połączyć z Polską, narzucić granice, miał nadzieję w międzyczasie, że komunizm upadnie i następnie chciał pogodzić się z Rosją. Wygrał Piłsudski i przystąpił do realizacji planu. W wyniku dążeń Moskwy w kwestii Polski i Polskich planów federacyjnych stało się powodem do nieuniknionej wojny między państwami.

- Wojna Polsko-Sowiecka: wybuchła na początku 1919r., było to w lutym 1919r. Nie jest możliwe ustalić jak ona się zaczęła, bo nie została wypowiedziana, rozpoczęła się na ziemiach wschodnich spontanicznie. Toczyła się pod znakiem niewielkich sukcesów Polski, które opanowały Białoruś i Wilno, oraz zach. Cz. Ukrainy w wojnie z Ukraińcami. Jesienią 1919r., dobiegł końca I etap, rozpoczęły się możliwości rokowań pokojowych, Julian Marchlewski przyjechał do Polski i prowadził nic nie dające rozmowy. Rosja prowadziła także wojnę z tzw., białymi, czyli nie komunistów, wojna domowa. Na początku 1920r., miała miejsce zagadkowa propozycja, rząd sowiecki zaproponował zakończenie wojny i ustalenie granic tam gdzie obecnie stoją wojska. W tym samym czasie armia bolszewicka przyjęła przygotowania do wojny z Polską. Bolszewicy chcieli pierw zakończyć wojnę domową. Tzn., białych zarządzał gen.Denikin i odniósł porażkę. Bolszewicy złożyli nie szczerze propozycję, Polska nie przyjęła ich i odpowiedziała wymijająco. W 04.1920r., sprawa ostatecznie zakończyła się niepowodzeniem. Na wiosnę 1920r., zaczął się II etap, do W-wy przybył wódz naczelny Ukrainy Petlura, po rozmowach z marszałkiem został zawarty sojusz polsko-ukraiński 24.04.1920r., dołączono tajną deklarację wojskową, sojusz Piłsudki-Petlura. Sojusz przewidywał, że Polska pomoże Ukrainie wyzwolić się spod Rosji, powstanie Ukraina związana sojuszem z Polską ze stolicą w Kijowie. Nie wspomniano o granicy, uznano, że zajmą się tym w przyszłości. Wobec tego armia Polska ruszyła na Ukrainę, maj 1920r., Polacy zajęli Kijów, nie mniej jednak fakty, ujemne wystąpiły: sił sowieckich nie udało się pokonać tylko się wycofały za Dniepr, naród ukraiński mało interesował się swoim losem, małe zaangażowanie wojskowe Ukraińców. W 06 i 07 sowieci przygotowali kontrofensywę, w jej wyniku Polacy musieli opuścić Kijów, bolszewicy podjęli pościg za armią Polska, a sztab generalny nie mógł nic zrobić, zakładali walki nad rzeką Bug, co się nie udało. Sowieci weszli na tereny centralnej Polski, pozostawało stoczyć walkę obronną o Warszawę. Doszło do niej w 08.1920r., zakończona druzgocącym zwycięstwem Polski. Polska przejęła znów inicjatywę i armia Polska goniła armię komunistów. Nad Niemnem doszło do bitwy gdzie Polska zwyciężyła we 09.1920r. W tych warunkach w 10.1920r., obie strony były wyczerpane, Polska była zwycięzcą ale nie miała możliwości dalszego prowadzenia wojny. W Mińsku rozpoczęły się rokowania rozejmowe, toczyły się w trudnej atmosferze. Przeniesiono je do Rygi, udała się tam delegacja Polska, na czele stał poseł Dąbski, a sowieckiej dyplomata zawodowy Joffe. 12.10.1920r., zawarto rozejm, ustały walki na całym froncie. Po rokowaniach 18.03.1921., zawarto traktat pokojowy - Ryski. Miał kilka ważnych postanowień.

Terytorialne: Polska otrzyma zach.cz.Białorusi ale bez Mińska, granica miała dzielić Ukrainę na zach i wch, zach należy się Polsce, granica na rzece Zbrucz.Wilno i Wileńszczyzna weszły do Polski.

Inne postanowienia: Obie strony zrzekły się pretensji finansowych, aby zawrzeć pokój. Polska chciałą odszkodowania za to, że Rosjanie wywieźli rezerwy złota banku Polskiego za I W.Ś i za to, że skonfiskowali sprzęt kolejowy, chciała 35 mln rubli, sowieci zgodzili się, ale i tak nie dali. Postanowiono o zwrocie dóbr kultury, które zabrała Rosja. Teraz zgodzili się je zwrócić, zrealizowano to w 15%.

Traktat pokojowy postanowił, że obie strony nawiążą stosunki dyplomatyczne, na swoim terytorium nie będą utrzymywać organizacji wrogich wobec siebie, w niewielkim stopniu wykonane.

Traktat Ryski był tak ważny, że ustanowił nowy ład terytorialny w Europie środkowo-wschodniej. Nie było ładu wersalskiego tylko wersalsko-ryski --- jest taka teoria dla Europy środkowo-wschodniej. Traktat ten był kompromisem.

Lenin uważał go, za tymczasowy układ. Piłsudski uważał, że nie przetrwa on zbyt długo. Przetrwał do 17.09.1939r.

25. Konferencja Waszyngtońska i Traktat Waszyngtoński 06.02.1922r.

Mocarstwo morskie to takie, które posiada mocną flotę morską i potrafi użyć swoich sił marynarki wojennej w zakresie kontynentalnym i światowym: UK, USA, Francja, Włochy i Japonia.

USA zwróciły się z propozycją konferencji mocarstw morskich, odbyła się 30.11.1921r. Zaproszone było tylko te 5 mocarstw morskich. Po długich rokowaniach uzgodniono 5=5=3,5=1,75=1,75 a oznacza to:

5-UK, 5-USA, 3,5=Japonia, 1,75;1,75-Francja, Włochy. Jest to parytet w tonażu floty morskiej. Państwa się zobowiązały, że nie naruszą parytetu w swoich flotach morskich. UK i USA mają mieć tonaż równy, Japonia może mieć 2/3 tego co USA i UK, a Francja i Włochy około ½ tego co tamte państwa.

06.02.1922r., podpisano Traktat. UK poszła na duże ustępstwa USA, bo do tej pory kierowała się doktryną zasady podwojonej floty. Zasada głosiła, że UK powinna mieć 2x tyle okrętów co ma 2 co do wielkości mocarstwo morskie. UK zgodziła się, aby USA się z nimi zrównały. Japonia otrzymała 2/3 tego co USA i UK, UK uważała to za max ustępstw. Japonia uznała postanowienie za krzywdzące dla siebie, lecz podpisano. Admiralicja Japońska uważała , że też powinna mieć 5. Pokrzywdzona została Francja, jako główne cesarstwo kontynentalne. USA dorównują UK, Japonia jest niezadowolona a Francja jest pokrzywdzona. Włochy miały słabą gospodarkę.

26. Nowe państwa w Europie Środkowo – Wschodniej (jakie się wytworzyły)

W roku 1917 na północy oderwała się Finlandia i ogłosiła się krajem niepodległym. W 1918 roku Litwa, Łotwa, Estonia i Polska ogłosiły się państwami niepodległymi. Próbowano również zbudować niepodległe państwo Ukrainy. Na Kaukazie powstały Armenia, Azerbejdżan i Gruzja, które po 3 latach zagarnęła Rosja. Na terenie Europy środkowo- wschodniej powstała Czechosłowacja i Jugosławia. Wszystkie one stanowiły komponent nowego układu sił. Na tym terenie pojawiły się różne inicjatywy polityczne poszczególnych państw: dyplomacja polska dążyła do zbudowania bloku bałtyckiego. W 1922 roku został zawarty układ w Warszawie powołujący do życia Zw. Bałtycki. Nie został on zrealizowany gdyż jedno państwo go nie ratyfikowało- była to Finlandia. Litwa, Łotwa i Estonia zawarły układ trójstronny- antanta bałtycka- bez Polski i Finlandii. W Europie Srodkowej wytworzył się antagonizm polsko- czechosłowacki. Oba państwa rywalizowały ze sobą o pierwszeństwo na tym obszarze. Polacy mieli własny plan zbudowania bloku środkowo- europejskiego, żeby wszystkie państwa skupiły się wokół Polski. Czechosłowacja miała własny projekt- system bezpieczeństwa- „mała antanta”. W roku 1920 i 1921- powstała mała antanta- 3 państwa Rumunia, Jugosławia i Czechosłowacja. Cel: dzialanie przeciwko Węgrom. Te 3 państwa uważały że są zagrożone przez Węgry. Ustalono że jeśli Węgry zaatakowałyby jedno z państw to pomagają sobie nawzajem. Czechosłowacja dała propozycję Polsce żeby przyłaczyła się do tego bloku ale Polska odmówiła. Na południu Europy- Bałkany w 1934 roku powstała antanta bałkańska przeciwko Bułgarii. Do tego bloku należaly 4 państwa: Rumunia, Jugosławia, Brecja i Turcja. Ustalono że gdyby Bułgaria zaatakowałaby jedno z państw to pomagają sobie nawzajem

27. Ugrupowania regionalne w Europie Śr-wsch i płd-wsch po I WŚ (ententa bałtycka, mała entanta, entanta bałkańska, protokoły rzymskie i ich blok)

Na płn-wsch Europy pod wrażeniem nie skutecznego paktu 4 mocarstw jako zagrażającego małym państwom, 3 małe państwa: Litwa, Łotwa i Estonia zawarły porozumienie pod nazwą Ententa Francuska w 1933r.w Genewie, obiecując sobie pomoc na wypadek wojny i działanie sojusznicze. Miał układ 2 poważne wady: nie wspierała go Polska bo te kraje nas nie chciały, nie udało się wciągnąć do sojuszu Finlandii z powodu, że Finlandia znajdowała się pod silnym wpływem Niemieckiego lobby, prowadziło to lobby koncepcję, że Finlandia jest bezpieczna i jakby co Niemcy im pomogą.

W środkowej Europie powstała mała ententa, była nowo-stara, CzS, Rumunia i Jugosławia tworzyły blok przeciwko Węgrom, w 1934r., podpisano w Genewie pakt organizacyjny małej ententy, był zacieśnieniem współpracy tych 3 państw. Nie oznaczało to jednak rozszerzenia zobowiązań. Nastąpiło jej umocnienie.

W obliczu zacieśnienia małej ententy nastąpiła kontrofensywa dyplomacji Włoskiej, miała chęci potęgi mocarstwowej, chcieli mieć pozycję na świecie. Na zaproszenie Mussoliniego przyjechali premierzy Austrii i Węgier i w 1934r., podpisano protokoły Rzymskie, układ 3-stronny przeciwko małej entencie, chcieli rozbicia małej ententy lub chociaż ją osłabić – Blok Protokołów Rzymskich.

W płd Europie podpisano układ ustanawiający entente bałkańską: Rumunia, Jugosławia, Grecja i Turcja, podpisano w 1934r., w Atenach. Owe państwa zawarły porozumienie obronne przeciwko Bułgarii.

28. Konflikty terytorialne w Europie po I WŚ (Alzacja, Lotaryngia, Śląsk, Gdańsk)

Nadrenia: Na podstawie Traktatu Wersalskiego i Paktu Reńskiego Nadrenia została zdemilitaryzowana, pas o szerokości 50 km po stronie wschodniej Renu, Niemcy nie mogli tam wznosić umocnień i utrzymywać wojska.

07.03.1936r., Armia Niemiecka wkroczyła do Nadrenii i ogłosiła, że zajmuje tą strefę – remilitaryzacja Nadrenii.

Miało to kolosalne znaczenie dla Europy, mianowicie rząd Francji powinien użyć siły w obronie swoich interesów. Wiadomo było, że ten fakt przyniesie dla Francji pogorszenie zapewnień bezpieczeństwa. Polska tego dnia wykonała poważny krok, nie przyniósł On skutku. MSZ Polski Józef Beck zaprosił do siebie ambasadora Francji i zapewnił go, że na wypadek wojny Polska przystąpi do wojny po stronie Francji. Rząd Francji uznał, że złoży skargę do LN, ale nie użyje siły. Zebrała się Rada LN, na tym posiedzeniu uchwalono nie owocne potępienie Hitlera a wobec Niemiec nie zastosowano żadnych sankcji itp., był to ogromny sukces Hitlera.

Zmieniła się sytuacja w Europie: tryumf Niemiec i kompromitacja Francji, system z Locarno został zlikwidowany, przestał działać również Pakt Reński.

1. Francusko-niemiecki o Alzację i Lotaryngię:

- Francja odebrała Niemcom te tereny na mocy traktatu wersalskiego

- Niemcy wyrzekły się roszczeń terytorialnych wobec Francji na konferencji w Locarno

2. Włosko-austriacki o Południowy Tyrol:

- Włosi chcieli wynarodowić mniejszość niemiecką

3. Polsko-niemiecki o Górny Śląsk, Pomorze Gdańskie i Gdańsk

- Niemcy chcieli żeby Polska oddała im te terytoria w zamian za normalizację stosunków

4. Polsko-litewski o Wilno i Wileńszczyznę:

- Polska zajęła te ziemie, uznała to za wyzwolenie, a Litiwini uznali to za napaść

5. Polsko-czechosłowacki o Śląsk Cieszyński:

- Czesi chcieli wynarodowić Polaków

6. Polsko-ukraiński:

- Ukraińcy uważali, że należy im się Lwów i domagali się własnego państwa

7. Rosyjsko-finlandzki o Karelię Południową, która Finlandia chciała odebrać

8. Polsko-rosyjski (ukryty):

- Rosja przegrała wojnę z Polską i cały czas szukała rewanżu

9. Czechosłowacko-niemiecki o Sudety:

- Sudety zostały włączone do Czechosłowacji, Niemcy chciały je odzyskać

- został rozwiązany w 1938r.

10. Węgiersko-czechosłowacki

- Węgry chciały części Słowacji, co oczywiście nie doszło do skutku

11. Węgiersko-rumuński o Siedmiogród:

- miał duże znaczenie polityczne, przyłączono go do Rumunii, a Węgrzy chcieli go odebrać

12. Rumuńsko-bułgarski o Dobrudżę Południową

13. Rumuńsko-rosyjski o Besarabię (Mołdawię)

- pakt Ribbentrop-Mołotow z 1939r. > ZSRR zabrał Besarabię

14. Bułgarsko-grecki o Trację Zachodnią (Bułgaria chciała ją odebrać)

15. Jugosławsko-włoski o Dalmację (Jugosławia nie chciała oddać tych terenów)

16. Węgiersko-jugosławski o Chorwację (Węgrzy chcieli zagarnąć)

17. Macedończycy walczyli o swoje państwo, ale nie zgodziła się na to Jugosławia

- uciekali sie do terroryzmu; w 1939r zabili króla Jugosławii

29. Polityka Francji i wschodnie sojusze Francji (z Polską, z Cz-S, Rumunią oraz Jugosławią)

Widząc, że pakt wschodni nie zostanie podpisany MSZ Laval zdecydował się na zawarcie bilateralnego układu z sowietami. Układ ten został podpisany 02.05.1935r., kilka dni później 16.05 podpisano drugi układ

sowiecko – czechosłowacki, gdyż Cz-S jako jedyna chciała nadal paktu wschodniego. Te 2 układy S-F i S-CzS były po prostu fikcją, dlatego że Związek Sowiecki nie graniczył z Niemcami i nie mógłby wykonać zobowiązań wobec Francji. Sojusz istniał ale go nie było, brak sensu, podobnie było w przypadku układu S-CzS.

Obydwa były pozbawione koncepcji wojskowej, trzeba je traktować jako pozostałość paktu wschodniego.

Są dwa rodzaje sojuszów:

- obronne- pomoc

- zaczepne- wojna

Francja postanowiła zbudować własny system bezpieczeństwa na Wschodzie. Była to bariera która miała pełnić rolę „kordonu sanitarnego odgradzającego Europę od Rosji Sowieckiej”. Do tego systemu

Francuzi zaprosili Polskę. 19 Lutego 1920 roku w Paryżu zawarto sojusz polsko- francuski. Oba państwa zawarły układ o udzieleniu pomocy gdyby, na któreś z państw napadły Niemcy. Jest to sojusz obronny. Do tego układu dodano tajna konwencje wojskową, która precyzowała jak obydwa państwa mają sobie pomóc.

Francja zawarła również sojusz z Belgią 7 Września 1920 roku. Służył jednemu celowi: gdyby Niemcy chciałyby uderzyć na Francję przez tereny Belgii to ona będzie się broniła z pomocą Francuzów.

Francja zawarła sojusz z Czechosłowacją 24 Stycznia 1924 roku. Nie miał on konwencji wojskowej.

Sojusz Francji z Rumunią w 1925 roku oraz z Jugosławią w 1927. Obydwa nie miały konwencji wojskowej. Francuzi oczekiwali że w Rosji upadnie komunizm (trwający od 1917 roku). Gdyby się zawalił powstałaby Rosja prawicowa wtedy Francja zawarłaby z nią sojusz. Tak się jednak nie stało gdyż komunizm nie upadł. Po śmierci Lenina do władzy doszła grupa bolszewicka ze Stalinem na czele, a później do władzy doszedł sam Stalin. Francja się z tym pogodziła w 1924 roku uznając formalnie Zw. Radziecki za państwo suwerenne.

30. Protokół Genewski jako nie udana próba wzmocnienia stabilizacji i pokoju w Europie

PROTOKÓŁ GENEWSKI 1924r. - dotyczył pokojowego rozwiązywania sporów

- układ multilateralny liczący 15 artykułów,

- rozwinięcie statutu Ligi Narodów:

* obowiązkowa pomoc wzajemna krajowi napadniętemu

* granice są nienaruszalne

* obowiązkowy arbitraż - skierowanie sprawy do Trybunału Haskiego

- Wielka Brytania i Włochy (sprzeciw wobec nienaruszalności granic) odmówiły ratyfikacji tego aktu - Protokół nie wszedł w życie

31. Układ w Rapallo między Niemcami a Rosją w 1922r.

Umowa została poszerzona 29 lipca 1922 roku, w wyniku czego zacieśniono współpracę w sprawach wojsk pancernych. Układ ten otwierał drogę do pełnej współpracy gospodarczej i politycznej Rosji i Niemiec. Postanowienia traktatu szybko rozciągnięto na inne republiki radzieckie, przełamując tym posunięciem izolację nowych państw. Traktat ten został poszerzony tzw. układem berlińskim w 1926 roku. Był on przedłużany w latach 1931 i 1933..

32. Układy w Locarno i System Locarneński

Geneza Locarno:

Na początku 1921r., Niemcy złożyły ofertę , że nie będą roszczyć pretensji do Francji, chcą potwierdzenia granicy z Francją luty 1925r. Rozpoczęły się konsultacje pomiędzy rządami francuskim i niemieckim, francuzi byli za ofertą. Francuski MSZ Briand, Niemiecki MSZ Stresemann. Na pewnym etapie rozmów zawiadomiono o rozmowach UK i Włochy. Brytyjski MSZ Chamberlain Austen. UK włączyła się bardzo energicznie w rozmowy i nastąpiło zaproszenie rządu Belgii do rozmów. Belgia została zaproszone gdyż leczy w strategicznym miejscu, Niemcy przez Belgię mogą uderzyć na Francję, Francja chciała potwierdzenia granicy Niemiec i Belgii, na co się zgodzili. Informacje o rozmowach dotarły do Warszawy i Pragi. Obydwaj MSZ Skrzyński Polski i Czeski Benes zażądali zaproszenia ich do obrad, co spotkało się z odmową Francji, UK, Belgi, Włoch i Niemiec. Zapadła decyzja o Konferencji Międzynarodowej w Szwajcarskim Locarno – październik 1925r., po 9 miesiącach konsultacji, zapadła decyzja aby MSZ Polski i Czech zaprosić do tzw., bocznego stolika, aby przyjechali i przedstawili ich punkt widzenia na sprawę granic Francji, Niemiec i Belgii. Konferencja zebrała się 05-16.10.1925r. Obrady toczyły się przy głównym stole. Briand i Streseman byli głównymi partnerami konferencji a Chamberlain godził wszystkich.

Postanowienia Locarno:

Zakończono podpisaniem 10 porozumień. Z tej 10 najważniejszy był Pakt Reński, był to układ gwarancyjny zawarty między Francją, Niemcami, Belgią oraz UK i Włochami. Ten układ postanawia, że gdyby Niemcy napadły na Francję/Belgię to UK i Włochy przyjdą Francji i Belgii z pomocą i odwrotnie. Francja i Niemcy gwarantują sb nie naruszalność granic z traktatu wersalskiego. Gwaranci to UK i Włochy.

Podpisano także układy arbitrażowe, było ich 6. Były to porozumienia mówiące o tym, że 2 strony mające/mogące mieć ze sb spór to te 2 państwa zobowiązują się nie używać przemocy a rozwiązanie konfliktu powierzają pod jurysdykcję Trybunału Sprawiedliwości: między Niemcami a Polska, Czechami, między Belgią a Niemcami itd. Były to umowy, które miały przyjąć pokojowe rozwiązywanie problemów.

Polska chciała aby wszystkie spory z wyjątkiem spraw terytorialnych będą rozstrzygane arbitrażowo lecz zostało to odrzucone gł. przez Niemcy.

Podpisano 2 układy gwarancyjne: Francusko-Polski, Francusko-Czechosłowacki, w których Francja zobowiązała się, że jeśli Polska lub Czechy będą napadnięte przez Niemcy to Francja im pomoże, ale tylko wtedy jeśli Liga Narodów się na to zgodzi.

Podpisano protokół na mocy którego uchylono neutralność wieczystą Belgii.

01.12.1925r., układy z Locarno uroczyście podpisano w Londynie.

Konferencja w Locarno została okrzyknięta największym osiągnięciem dyplomacji światowej, ale było to złudne, gdyż pokój był przez 10 lat.

Briand i Streseman dostali pokojową Nagrodę Nobla.

Skutki Locarno:

33. Konferencja rozbrojeniowa w Genewie 1932-1934r.

Zgodnie z programem LN i jej statutem miało być wynegocjowane rozbrojenie aby uniknąć kolejnej wojny, miał powstać traktat o ograniczeniu zbrojeń. Chciała go przygotował LN zwołując narady przygotowawcze od 19..

w 02.02.1932r., zebrała się konferencja rozbrojeniowa, która miała obradować do 1934r., a w sumie do 1937r.

Do 1934r., mieli nadzieję, potem już tylko próbowali coś osiągnąć. Przewodniczącym został brytyjczyk Artur Henderson. Ujawniły się natychmiast problemy, Niemcy jako mocarstwo jednostronnie rozbrojone oświadczyły, że żądają dla siebie równouprawnienia w dziedzinie zbrojeń, chcieli dozbrojenia. Francja zgadzała się, ale tylko jak otrzyma dodatkowe gwarancję bezpieczeństwa, więc była negatywnie nastawiona do pomysłu Niemiec. Polska wystąpiła z koncepcją, że są na świecie państwa z dobrym i złym położeniem geopolitycznym. Mówiąc o dobrych mówili o tym, że mogą się rozbrajać a te co w złym miejscu są położone powinni rozbrojenie ograniczyć, np. Polska i jej sąsiad Rosja. Proponując projekty próbowano utrzymać konferencję. Polska chciała przygotować plan minimum, mówiący o tym, że powinno się określić takie warunki rozbrojenia jak ustalić, jakie siły zbrojne potrzebuje każdy kraj do obrony, a drugi projekt mówił o rozbrojeniu moralnym. Zanim się przystąpi do rozbrojenia właściwego, w krajach należy zabronić propagandy agresywnej.

Francja przedłożyła projekt: Francja chciała aby do dyspozycji LN zostały przekazane pewne rodzaje sił zbrojnych, np., samoloty bojowe, ale to nie przeszło podobnie jak Polskie projekty.

Propozycja brytyjska: Cztery duże państwa Europy: Francja, Włochy, UK i Polska po 250 tyś żołnierzy, nie została przyjęta bo by podwojono armię Niemiec i 50% ukróciło Francję.

Rosja chciała totalnego rozbrojenia, co wyśmiano.

Istniało domniemanie, że ustalenia w krajach cywilizowanych mogą istnieć ale np., w Rosji jest to nie realne.

W tych warunkach Niemcy postawiły ultimatum, że jeśli nie otrzymają równouprawnienia opuszczą konferencję, a więc odeszły dddddd

Obrady straciły sens. UK, Francja, Włochy, USA zgodziły się na równouprawnienia w 19..(uzupełnić!!!)

34. Polska polityka równowagi między Niemcami a Rosją Sowiecką

W 1926r., w Warszawie dokonał się zamach stanu, władzę przejął marszałek Piłsudski. Rozpoczął w polityce zagranicznej spokojne działania, ostrożna polityka zagraniczna. Gdy tylko te władze przejął, ustanowiono nowy rząd Marszałek sformułował ,,2 kanony”, czyli cele, postulaty polskiej polityki zagranicznej, których Polska nigdy nie odstąpi:

  1. doprowadzenie do porozumienia z Niemcami i Rosją Sowiecką ale nie za wszelką cenę, tylko i wyłącznie przy poszanowaniu granic i poszanowania polskiej niepodległości.

  1. Obydwa sojusze za wszelką cenę powinny być zachowane, mianowicie w Francją i Rumunią.

Francja chciała renegocjować ustalenia sojuszu, Marszałek domagał się nie naruszenia sojuszy i odmówił rozmów z Francją. MSZ Zaleski był gorącym zwolennikiem idei umacniania LN, wymyślił 3 kanon, Polska miała współpracować z LN aby jak najbardziej zadbać o swoje bezpieczeństwo.

Dyplomacja Polska rozpoczęła walkę o realizację 1 celu. W 1925r., rozpoczęły się rokowania Polsko – Sowieckie o pakt o nie agresji, trwały 7 lat i były kilka razy zrywane. Ostatecznie wskutek działania 2 czynników zewnętrznych Sowieci zgodzili się na podpisanie paktu o nie agresji w Moskwie 25.07.1932t.

Te czynniki to: zapoczątkowana w Rapallo w 1922r., i przedłużona współpraca Niemiecko – Sowiecka poważnie osłabła, Rosjanie zaczęli się obawiać agresji Japonii na Dalekim Wschodzie oraz jako 3 czynnik: Stalin rozpoczął politykę kolektywizacji rolnictwa, potrzebował spokoju w armii.

Postanowienia Paktu o nie agresji:

- Obydwie strony wyrzekały się pretensji terytorialnych.

- Obie układające się strony zadeklarowały rezygnacje z użycia przemocy aby zmienić granicę.

- Stwierdzono, że kraje nie są związane paktami przeciwko Rosji z kimś innym.

Podpisano na 3 lata, przedłużono na 10 lat, a w 1939r., został pogwałcony jednostronnie przez sowietów.

Zaraz po uzyskaniu porozumienia z Sowietami, dyplomacja skupiła się na tym samym w stosunku do Niemiec, ale było to dużo trudniejsze. Niemcy wysuwały pretensje terytorialne.

Do 1932r., żadne porozumienie nie wchodziło w grę bez ustępstw terytorialnych, Niemcy chciały Górny Śląsk, Pomorze Gdańskie i inne ustępstwa, Polska się na to nie zgadzała.

Rząd Hitlera nie był uzależniony opinią publiczną, gdyż był autorytarny. Hitler był dyktatorem.

Niemcy zgodziły się na układ o nie agresji, gdyż Hitler miał myśl, że Niemcy potrzebują kilu lat spokoju aby się dozbroić, a potem kiedy będą sile podejmą swoje cele.

Na wiosnę 1933r., Europę obiegły pogłoski, że marszałek Piłsudski proponuje wojnę prewencyjną Francji w celu obalenia Hitlera. Nie istnieje na to konkretny dowód, ale są poszlaki, że rzeczywiście tak było.

O tym się dowiedzieli Niemcy i Rząd Niemiecki, Hitler doszedł do wniosku że takiej wojny by nie wygrał.

To spowodowało, że w maju 1933r., Hitler przyjął posła Wysockiego w Berlinie, i Hitler zapewnił go, że Niemcy chcą zachować porozumienia prawno-traktatowe z Polską. Polska przejęła inicjatywę. Rząd Polski pod koniec 1933r., stwierdza, że jednostronna deklaracja Niemiec jest za mała, zaproponowano pakt o nie agresji, czego odmówiono, zgodzono się na deklaracje o nie stosowaniu przemocy, chodziło o granicę i Hitler się nie zgodził. Deklarację polska chciała, ale tylko jeśli będzie ratyfikowana przez Niemcy i na to się Hitler zgodził.

Zaczęły się rozmowy tajne, nikt w Europie o nich nie wiedział. Potem sporządzono krótki dokument, deklarację o nie stosowaniu przemocy w stosunkach wzajemnych pomiędzy Polska-Niemcy, podpisano 26.01.1934r., w Berlinie. Na życzenie Polski został ratyfikowany, to tak jakby był Traktat, ale nim nie był.

Układ mówił, że wszystkie sporne problemy będą załatwiane w ramach pokoju na podstawie paktu Brianda-Kelloga, miał wygasnąć w 1944r. Na ten układ Polska się zgodziła uznając, że nie ma innego wyjścia.

Gdy podpisano układ 26.06 Polska dyplomacja ogłosiła, że Polska będzie prowadzić politykę równowagi, polegać miała na tym, że programowo Polska zamierzała unikać wiązań politycznych z Niemcami przeciw Rosji i z Rosją przeciw Niemcom.

Układy przetrwają jakiś czas, a okres pokoju zostanie wykorzystany do wzmocnienia kraju.

35. Projekt z 1934r., Paktu Czterech Mocarstw

W 1933r., zaczęły się konsultacje UK, Włoch, Francji i Niemiec. Uzgodnili między sobą zasady współpracy, mówiąc, że ponoszą szczególną odpowiedzialność za pokój, a inne państwa są 2 kategorii.

Mussolini zaprosił do Rzymu dwóch przywódców brytyjskich: McDonalda(Premier) i Simona (MSZ), marzec 1933r. Specjalny pakt by podpisali i przyznały prawo do kierowania polityką światową i prawo dokonywania korekt granic, by granica jakaś zagrażała pokojowi. Wobec tego rozpoczęły się gorączkowe rozmowy. Polska wystąpiła z zaprzeczeniem z racji spornych granic. Rosja natomiast była przeciw paktowi, gdyż nie została zaproszona do rozmów. Rozmowy były kontynuowane. 07.07.1933r., pakt podpisano.

Silnie nalegały na niego UK i Włochy, a Niemcy i Francja z umiarkowaniem. Pakt nie został ratyfikowany, gdyż nastąpiło silne oburzenie we Francji i Francja nie ratyfikowała go. Do tej pory popierała LN a teraz uwikłała się w dziwną sytuację, Hitler uznał natomiast, że ten pakt nie jest Niemcom potrzebny, gdyż musieli by wszystko konsultować.

36. Założenia polityczne Hitlera (jaki był program jego w SM, cele, Koncepcja Lebensraum, podbojów)

W wyniku wielkiego kryzysu gospodarczego nastąpił krach demokracji Niemieckiej, czyli Republiki Weimarskiej, i powstała dyktatura Narodowych socjalistów, Hitler.

Cechy polityki zagranicznej Niemiec Hitlera:

Zakładał On w przypadku Niemiec, że Niemcy powinny mieć dominację w Europie, a Europa wschodnia jest naturalną strefą ekspansji Niemiec aż po Ural, te terytoria przez Niemcy powinny być podbite i skolonizowane. Te tereny powinny być przekształcone w obszar gospodarczy wielkiej przestrzeni, czyli wielkie zaplecze Imperium Niemieckiego.

Nie mogło to na razie być realizowane, pierw Hitler uznał, że trzeba:

Lebensraum (przestrzeń życiowa) – dla Niemców oznaczało to tereny, które miały im się należeć jako narodowi rasy panów. Doktryna ta zawierała wyraźne koncepcje rasistowskie,nacjonalistyczne i szowinistyczne.

Przestrzeń życiowa (Lebensraum) - niemieckie pojęcie polityczno-publicystyczne definiujące przeludnienie Niemiec, brak przestrzeni niezbędnej do życia, co jakoby usprawiedliwiać miało terytorialną ekspansję; termin pojawił się w XIX w. (zwł. po 1870 w publicystyce uzasadniającej roszczenia terytorialne); Friedrich Ratzel wprowadził go do geografii politycznej, Karl Haushofer z uczniami nadali mu podstawowe znaczenie w geopolityce; szeroki rozgłos zyskał po 1926 dzięki powieści Hansa Grimma Volk ohne Raum (Naród bez przestrzeni). Projekty i pierwsze programy osadnictwa Niemców na wschodzie kosztem wypędzeń rodzimej populacji rozpoczęto w Niemczech już podczas I wojny światowej (np. koncepcja Mitteleuropa). Później z idei Lebensraum hitlerowcy wywiedli jako cel zdobycie dla Rzeszy terenów po Ural, gdzie po zwycięskiej wojnie miano osiedlić ludzi "krwi czysto nordyckiej". Teoria Lebensraum, jako alternatywa dla wyżywienia narodu poprzez handel światowy, została zarysowana przez Hitlera w jego (niepublikowanej za życia) drugiej, mniej znanej księdze z 1928 r., Das zweite Buch. Znajduje się tam również jej uzasadnienie.

37. Projekt Paktu Wschodniego

W latach 1932-1933 nastąpiło zbliżenie francusko sowieckie, zaś w roku 1934r., latem, MSZ Francja Barthou wystąpił z propozycją zawarcia paktu wschodniego, który byłby regionalnym układem bezpieczeństwa zbiorowego dla Europy wschodniej i środkowej. Do udziału w tym projekcie zaproszono Polskę, CZ-S, Związek Sowiecki, Litwę, Łotwę, Finlandię i Estonię. Mówiła o 3-stronnym systemie gwarancyjnym. Te kraje udzieliły by sobie wzajemnie gwarancji dwojakiego rodzaju, gwarancji nie agresji oraz pomocy wzajemnej na wypadek wojny. Tym państwom dodatkowych gwarancji udzieliła by także Francja, natomiast Związek Sowiecki udzielił by gwarancji Francji przystępując do Paktu z Locarno. Do rozmów nie zostały zaproszone Niemcy ale rząd UK nakłonił Francję aby zaprosić również Niemcy, i zaproszono. Rumunia chciała brać udział w Pakcie, ale jej nie zaproszono ze względu na złe stosunki Rumunii ze Związkiem Sowieckim. Francja chciała by został zawarty również pakt dunajski i śródziemnomorski o podobnym znaczeniu.

Niemcy nie były zainteresowane i nie wzięły udziału w pakcie, gdyż przygotowywały się do wojny i nie było to im na rękę. Polska odpowiedziała negatywnie na propozycję paktu, motywowane to było przez Polskę:

Rokowania o pakt zostały zawieszone i nie mogły ruszyć z martwego punktu. W międzyczasie MSZ Barhou zginął w zamachu, a nowy MSZ Laval i miał On koncepcje inną, nie zależało mu na pakcie, a rokowania zostały zawieszone. Koncepcja Paktu jest bardzo kontrowersyjna, wzbudza nadal liczna komentarze.

38. Wojna w Abisynii i wycofanie się Włoch z Frontu z Stresy (miasto we Włoszech, Konferencja 1935r.)

W 1922r., faszyści przejęli władzę. Do 1935r., faszyści prowadzili ostrożną politykę zagraniczną. Służyła Ona temu aby reżim się umocnił, kiedy to nastąpiło Mussoliniemu brakowało dużego sukcesu międzynarodowego. Jego pomysł był prosty, podbić ostatni, nie podległy państw w Afryce. Włosi napadli 03.10.1935r., Abisynię, po trwającej do lata 1936r., wojnie armia włoska odniosła zwycięstwo i Włochy opanowały ten kraj. Abisynia wniosła skargę do LN, pod silnym naciskiem LN uchwaliła sankcję gospodarcze przeciwko Włochom, nie było to skuteczna, a więc w 1936r., sankcję uchylono. Włosi proklamowali cesarstwo Etiopii. Tuż przed agresją Włoską, Niemcy wprowadziły obowiązkową służbę wojskową 2-letnią, Niemcy miały pod bronią ponad 500 tys., żołnierzy na stopie pokojowej. W tych warunkach zarysowało się porozumienie 3-stronne przeciwko Niemocom, Francja-UK-Włochy były przeciw Niemcom, ale Mussolini 03.10 zaatakował Abisynię i porozumienie upadło. W 04.1935r., te 3 kraje zebrały się na Konferencji w Stresie, ogłoszono potem, że powstaje front stressy, ale atak na Abisynię zniszczył ten front stressy.

39. Remilitaryzacja Nadrenii w 1936r., i jej międzynarodowe znaczenie

Na podstawie Traktatu Wersalskiego i Paktu Reńskiego Nadrenia została zdemilitaryzowana, pas o szerokości 50 km po stronie wschodniej Renu, Niemcy nie mogli tam wznosić umocnień i utrzymywać wojska.

07.03.1936r., Armia Niemiecka wkroczyła do Nadrenii i ogłosiła, że zajmuje tą strefę – remilitaryzacja Nadrenii.

Miało to kolosalne znaczenie dla Europy, mianowicie rząd Francji powinien użyć siły w obronie swoich interesów. Wiadomo było, że ten fakt przyniesie dla Francji pogorszenie zapewnień bezpieczeństwa. Polska tego dnia wykonała poważny krok, nie przyniósł On skutku. MSZ Polski Józef Beck zaprosił do siebie ambasadora Francji i zapewnił go, że na wypadek wojny Polska przystąpi do wojny po stronie Francji. Rząd Francji uznał, że złoży skargę do LN, ale nie użyje siły. Zebrała się Rada LN, na tym posiedzeniu uchwalono nie owocne potępienie Hitlera a wobec Niemiec nie zastosowano żadnych sankcji itp., był to ogromny sukces Hitlera.

Zmieniła się sytuacja w Europie: tryumf Niemiec i kompromitacja Francji, system z Locarno został zlikwidowany, przestał działać również Pakt Reński.

40. Projekt Paktu Zachodniego

Gdy tylko dokonała się remilitaryzacja Nadrenii, a następnie zamieszanie w Europie przeminęło Niemcy złożyły tym państwom, które brały udział w Locarno propozycję podpisania nowego porozumienia pod nazwą pakt zachodni w kwietniu. Francja, UK, Belgia i Holandia. Józef Beck zwrócił się z prośbą o włączenie Polski, co Hitler odrzucił. Rozpoczęły się rozmowy. Niemcy mówili o tym, że pakt zachodni byłby powtórzeniem Locarno ale nie było by przywrócenia zdemilitaryzowanej Nadrenii. Wydawało się, że rozmowy będą proste, ale Niemcy tak prowadziły rozmowy aby nie doszło to do skutku, chcieli Oni odwrócił uwagę od swych działań. Rozmowy trwały 1,5 roku i nie przyniosły nic, projekt upadł, Niemcy go nie chciały.

41. Polityka Epismentu (geneza i założenia)

W wyniku powstania w Europie totalitarnych Niemiec III Rzeszy, powstało zagrożenie dla pokoju. Mocarstwa zachodnie UK i Francja były do wojny nie przygotowane, w Londynie narodziła się koncepcja prowadzenia polityki pójścia na ograniczone ustępstwa na rzecz Niemiec aby uniknąć wojny albo odroczyć wybuch wojny. Koncepcja ograniczonych ustępstw wobec Niemiec, zwolennikami jej byli brytyjscy konserwatyści, powróciwszy do władzy w roku 1935r., rząd francuski wykazywał coraz mniejszą inicjatywę polityczna, coraz bardziej podążali za UK, w 1929r., rząd francuski przystąpił do budowy systemu umocnień na granicy z Niemcami tzw., linii Maginota. Była to polityka defensywna, linia Maginota jest tego symbolem. Narodziła się polityka epismentu, były 2 fazy: - wstępna, czyli preludium 1933-1937r., - decydująca faza koniec 1937- wiosna 1939r. Polityka ta miała uzasadnienie: politycy uważali że UK nie jest gotowa do wojny, uważano że wojna jest nie opłacalna, a po trzecie uważano że Niemcy nie chcą wojny, wolą przyjąć ustępstwa. Szczytowym momentem tej polityki było: brytyjski wicepremier udał się do Hitlera, do spotkania doszło w 11.1937r., Lord brytyjski stwierdził, że jeśli Niemcy chciałyby zdobyć Austrię, Sudety i Gdańsk to UK nie będzie się sprzeciwiać, pod warunkiem że odbędzie się to pokojowo. UK dała zielone światło do zmian terytorialnych.

Ocena tej polityki jest negatywna, ta polityka doprowadziła do tego, że osłabiony zachód nie był w stanie przeciwstawiać się ekspansji Niemiec, przyczynił się do otwarcia Niemcom pola działania.

42. Anchluz Austrii, marzec 1938r., (geneza, przebieg, znaczenie)

Hitler był Austriakiem, uważał że Austria nie może istnieć sama, Niemcy i Austria to jedność, dążył do wchłonięcia Austrii. Nie było to proste, gdyż Austria nie mogła się przyłączyć do Niemiec dobrowolnie zgodnie z traktatem pokojowym między Austrią a Niemcami. Przeciwko anschlusowi działały Włochy, które chciały aby Austria była państwem neutralnym. Niemcy musiały złamać traktat i działania Włoch. W 1934r., Niemcy podjęły próbę puchu w Wiedniu, wywołali to zwolennicy Hitlera, puch został stłumiony, Hitler nie wiedział co robić gdyż Mussolini zagroził tym, że poprze Austrię, Hitler się wycofał. W 1936r., zawarto układ Niemiecko – Austriacki i napisano tam, Niemcy uznały że Austria ma prawo być osobnym państwem, a Austria uznała że nie będzie prowadzić polityki przeciw Niemocom, ale to naruszono w latach późniejszych. Hitlerowcy austriaccy dokonywali zamachów na rządzących, nie uspokojono sytuacji. W 1938r., Kanclerz Austrii Schuschnigg zdecydował się na plebiscyt zadając pytanie czy chcesz katolickiej, niepodległej Austrii?, Hitler kiedy się o tym dowiedział, wydał pismo do Kanclerza że plebiscyt nie może się odbyć, przeszkodziło by to planom Hitlera, zażądał wycofania plebiscytu, Hitler wszedł z armią do Austrii w marcu 1938r., rząd się podał do dymisji, a Mussolini nie zareagował. Nastąpił Anschlus.

43. Kryzys Sudecki i Konferencja w Monachium 29-30.09.138r.

Po przyłączeniu Austrii do Niemiec, położenie Cz-S stało się tragiczne, Niemcy okrążyły Cz-S, nie mieli możliwości obrony. Nastąpił nowy ruch ze strony Niemiec, w Sudetach powstała partia Hitlerowska, powstał tzw., front niemiecko-sudecki, którego szefem był Henlein, postawili oni 8 żądań wobec rządu, tzw., program...”

rząd Cz-S odpowiedział możliwością rozmów, ale Niemcy prowadzili je tak aby nigdy nie doszło do ugody, w maju 1938r., Niemcy wywołali burdy. Cz-S w momencie trudnej sytuacji, premier Hodża wymyślił wydanie ustawy o statusie narodowościowym, o tym, że każdy nardów Czeski

Węgry i Polska upomniała się o terytoria, polska chciała śląska cieszyńskiego, położenie Cz-S jest tragiczne, sojusznikami Cz-S były Francja i Związek Sowiecki, który odpowiedział, że chętnie by pomógł Cz-S ale tylko jak pomoże pierw Francja, a Francja że weźmie udział jak pomoże UK, na co UK powiedziała że jej te działania nie interesują. Hitler składa żądanie ultimatum, żąda żeby do 01.10 Sudety zostały oddane Niemcom. Wobec tego Hitler dodaje, że jeśli do 01.10 to nie nastąpi odbiorą terytorium siłą. Premier UK Chamberlain prosi Hitlera o ustępstwa, rozmowy nie przynoszą efektu, UK chciałaby dojść do porozumienia aby Niemcy zrezygnowały trochę ze swoich ambicji, ale Hitler tego odmawiał, żądał wszystkich terenów gdzie jest ponad 50% niemców. Niemcy przygotowują się na mocy plany zielonego. Premier Mussolini wyłania się jako mediator, chce zebrania Konferencji w Monachium i Włochy mogą być mediatorem. Niemcy, Włochy, Francja i UK wzięły udział w Konferencji. Premier UK Chamberlain, Premier Francji Daladier a szefowie rządów Niemiec i Włoch to Hitler i Mussolini, 29.09.1938r., w czasie rozmów dochodzi do sytuacji, mocarstwa zachodnie chcą ustępować, Mussolini mediatorem, Francja broni Cz-S, w nocy rozmowy się kończą i wszystkie żądania Niemieckie zostały spełnione, 03-04.10 Sudety mają być oddane Niemcom tam gdzie jest 50%+1 Niemca. Następnie uchwała zostaje ogłoszona rządowi w Pradze, Rząd w Pradze 30.09 przyjął żądania, Cz-S kapituluje. 01.10 Polska kieruje ultimatum do Cz-S, chce oddania śląska cieszyńskiego w ciągu 24h, gdyż tam była większość Polaków, zebrał się rząd czeski i przyjął żądania Polski, oddano terytoria, a Węgry wycofały się z żądań.

Węgry składały roszczenia terytorialne do Cz. S ale nie zdecydowały się na działania zbrojne. W marcu 1939r., Niemcy dokonały rozbioru Cz. S i stworzyły protektorat Czech i Moraw, a Słowacja ogłosiła odrębne państwo pod przewodnictwem prezydenta Księdza...

Słowacja zawarła układ z Niemcami który ograniczał niepodległość tego kraju, stała się klientem Niemiec. Ukraina podkarpacka została zabrana przez Węgry i w ten sposób powstała granica Polsko – Węgierska. W skutek tych działań zburzono tzw., system monachijski, dokonano rozbioru Czechosłowacji, a państwa zachodnie zdały sobie sprawę że … nastąpiła rewizja polityki UK, odchodzono od polityki epismentu, a Francja się dostosowywała.

44. Niemieckie żądanie terytorialne do Polski w przededniu II WŚ (stanowisko Polski +)

24.10.1938r., Niemiecki MSZ Ribentrop zaprosił do siebie ambasadora Polski w Berlinie Lipskiego, gdzie przedstawił mu 3 żądania i zaproponował rekompensatę: - Polska miała się zgodzić, że Gdańsk wraca do Niemiec i nie jest wolnym miastem, - przez pomorze gdańskie zostanie przeprowadzona autostrada i kolej do Prus wschodnich, teren eksterytorialny, - polska ma przystąpić do paktu anty kominternowskiego, w zamian za to Port w Gdańsku miał został w użytkowaniu Polski wieczyście. Przez Gdańsk jeszcze droga eksterytorialna dla Polski. Niemcy obiecywali, że obie strony zawrą układ na 25 lat i zapewnią sobie nie naruszalność granic, układ o współpracy i przyjaźni zastępujący deklarację o nieagresji. Niemcy obiecywały także długoterminowy traktat handlowy. Lipski odpowiedział odmownie, mówiąc że Polska tego nie może spełnić. Koncepcja była taka, że Gdańsk jest związany z Polską historycznie, historyczną wspólnotą losu a także jest oknem Polski na świat. Na warunek autostrady Polska się nie zgadza, rząd Polski jest gotowy dać takie terytoria ale nie eksterytorialnie, Polska zarządza tym terenem. Niemcy tego nie przyjęły, a jeśli chodzi o pakt to ten pakt polski nie interesuje gdyż polska chce polityki równowagi. Na to MSZ Niemiec powiedział, że nie należy tego negocjować, tylko zaczekać, wznowiono rozmowy w 01.1939r., Beck zostaje zaproszony do Hitlera, który powtarza postulaty i są odmówione, potem MSZ Niemiec jest w Polsce i znów Polska odmawia, a w marcu po raz kolejny odmówiono, na tym rozmowy się skończyły. Dyplomacja Niemiecka chciała bardzo osiągnąć sukces ale Polska się nie zgodziła, utraciłaby suwerenność. Były propozycje które Polska olała.

45. Gwarancje brytyjskie dla Polski wiosną 1939r.

UK zwróciła się do Polskie z propozycja wzajemnych konsultacji nt., Zagrożeń w Europie. 31.03 premier Chamberlain udzielił Polsce gwarancji pomocy, bano się o bezpieczeństw Polski. MSZ PL Beck udał się do UK do Londynu i gwarancje brytyjskie zostało zmienione w porozumienie sojusznicze 06.04.1939r. Polska dla gwarancję UK. Rokowania o ostateczny traktat przesunęły się w czasie, 25.08 podpisano sojusz polsko – brytyjski – traktat o pomocy wzajemnej wraz z tajnym protokołem.

46. Rokowania aliantów ze Związkiem Sowieckim w Moskwie (alianci chcieli pozyskać ZSRR)

Związek stał się bardzo ważnym podmiotem polityki międzynarodowej, prowadził politykę 2-torową. Polityka ta miała charakter: z jednej strony rząd w Moskwie podtrzymywał kontakty z mocarstwami zachodnimi dając do zrozumienia, że państwo sowieckie chciałoby walczyć przeciwko Niemcom, a za to ich dyplomacja nawiązała tajne kontakty z Niemcami. Celem polityki sowieckiej w 1939r., nie było obronienie pokoju ale wywołanie wojny. Cały system międzynarodowy, wersalski, w Moskwie uważany był za nie sprawiedliwy. Komuniści w Moskwie chcieli żeby państwa kapitalistyczne wzajemnie ze sobą walczyły i się wyczerpały a wtedy można by narzucić komunizm innym krajom. Ważne powody: potępienie systemu wersalskiego oraz rozprzestrzenienie komunizmu oraz negatywne nastawienie Moskwy do Polski, widzieli w PL przeciwnika i uważali, że jeśli PL zostanie poszkodowane to będzie to na ich korzyść. Toczyły się podwójne rozmowy: Sowiecko-UK-Francja żeby założyć koalicję przeciw Niemcom i były one oficjalne Berlin – Moskwa nie oficjalne. Moskwa chciała tak prowadzić rozmowy aby stwierdzić kto da im korzystniejsze warunki. Najpierw te rozmowy z mocarstwami zachodnimi miały charakter polityczny, ale nie dały rezultatu, a potem zaczęły się rozmowy wojskowe czyli sztabowe też nie dające rezultatów. Stanowisko rządu w Moskwie, najpierw rząd sowiecki postawił żądanie żeby mógł opanować kraje bałtyckie, na co nie zgodził się zachód, a potem rozmowy wojskowe, Rosja zażądała żeby Polska zgodziła się na przemarsz armii sowieckiej przez swoje terytorium na wypadek wojny, na co PL się nie zgodziła. W tym samym czasie nastąpiło zbliżenie Niemiecko -Sowieckie, prawdopodobnie przygotowane zanim zażądali przemarszu przez PL, w tych warunkach MSZ Niemiec Ribbentrop udał się do Moskwy, 23.08.1939r., przeprowadzono rozmowy i podpisano pakt Ribbentrop-Mołotow 23.08.1939r.

47. Pakt Ribbentrop – Mołotow i jego postanowienia terytorialne (23.08.1939r.)

akt złożony z części tajnej i jawnej. Jawne było nie agresja traktat, a tajny protokół dodatkowy. Nazwa wiąże się z MSZ. Ten układ jawny o nie agresji mówi jasno, że obie strony wyrzekają się używać wobec siebie siły i będą utrzymywać normalne relacje. Tajny był, układ o rozbiorze europy wschodniej, podział stref interesów. Pierw podzielono Polskę wzdłuż Narwi, Wisły i Sanu. Wszystko na wschód Sowietów, a na zachód Niemiec. Oprócz tego podzielono jeszcze kraje bałtyckie, Litwa dla Niemiec, a Łotwa, Estonia i Finlandia dla Sowietów. Oprócz tego jeszcze Sowieci otrzymali Besarabię Rumuńską, czyli Mołdawię, która miała być przekazana Sowietom. Powstał nowy system polityczny a system wersalski został zburzony przez ten pakt. Niemcy przygotowywały się do wojny z PL na 01.09.1939r., układ ten stworzył idealne warunki dla Niemiec do wojny z Polską, gdyż Hitler nie chciał wojny z Rosja, myślał że Polskę się łatwo pokona jeśli III Rzesza otrzyma wsparcie Sowietów, co nastąpiło dzięki Paktowi, nastąpił podział Europy Środkowo – Wschodniej.

48. Zobowiązania Francji i UK wobec Polski w przededniu II WŚ

Wynikały z sojuszy pkt.2,3. Polityczne zobowiązania po obu stronach takie same UK i Francji, po pierwsze te mocarstwa zobowiązały się na rzecz PL że natychmiast przystąpią do wojny jeśli napadną na nas Niemcy, oraz że obydwa mocarstwa miały prowadzić wojnę nie zawierając pokoju na własną rękę, tylko prowadzić wojnę do zwycięstwa i w porozumieniu z PL dopiero pokój. Zobowiązania wojskowe UK, właściwie ich nie było, nie było protokołu wojskowego, były tylko rozmowy, natomiast Francja zobowiązała się do:

Wszystkie te zobowiązania wojskowe nie zostały wykonane, natomiast polityczne wypełniono. Wszystkie te razem dotyczyły Niemiec, sytuacji napaści na Polskę przez Niemcy, ale jeśli przez sowietów to nie przyjęto żadnych zobowiązań.

49. Wielki Kryzys Gospodarczy (Plan Dawesa i Younga)

Był to kryzys wynikający z nadprodukcji co spowodowało wielką recesję, czyli spadek produkcji, bezrobocie i krach. Kryzys zaczął się w USA, a potem w Europie. W Europie uderzył głównie w kraje rolniczo-przemysłowe, a mniej w przemysłowo-rolnicze. Kraje dotknięte kryzysem radziły sb na 2 sposoby: przeczekać kryzys z racji koniunktury np., Francja, Polska, inne kraje m.in. USA, Niemcy prowadziły politykę aktywnego zaangażowania państwa w nowe przedsięwzięcia i inicjatywy, budowa nowych rzeczy w celu poruszenia przemysłu.

Skutki bezpośrednie dla polityki międzynarodowej:

Aby temu zaradzić, a przede wszystkim problemom gospodarczym zwołano w 1933r., międzynarodową konferencję gospodarczą w Londynie, ale zakończyła się bez skutku.

Ponieważ kraje europy wsch były rolnicze, Polska zaproponowała stworzenie bloku rolnego z państw rolniczych, ale to się nie powiodło – 1930r.

Był na świecie kraj którego kryzys nie objął – Rosja. Prowadziła politykę samowystarczalności, nie była związana gospodarką z innymi państwami, prowadziła wielkie inwestycje zbrojeniowe bez środków z zewnątrz, była totalitarna, niewolnicza praca ludzi. Odgórna industrializacja w warunkach totalitaryzmu.

Wielki Kryzys spowodował załamanie się stabilizacji politycznej, przede wszystkim w Niemczech, doszło do władzy ugrupowania totalitarna i autorytarne. 30.01.1933r., Hitler zostaje mianowany Kanclerzem Niemieckim, zniszczyli ustrój demokratyczny, ustanowili stan wyjątkowy który ułatwił im budowę dyktaturę totalitarną, zlikwidowali konstytucje i opozycję, zniesiono wybory.

Niemcy zostały uznane za winne wywołania I wojny światowej i zmuszone do zapłacenia odszkodowań

wojennych, które będą wynosiły 132 mld marek niemieckich

Niemcy początkowo płaciły te odszkodowania dostarczając Francji węgiel - układ w Wiesbaden 1921r.

- 1924r. - uregulowano sprawę odszkodowań - plan Dawesa - Niemcy mają płacić rocznie 2,5 mld marek

* konferencja londyńska przyjęła plan Dawesa w 1924r.

Plan Younga - Niemcy mają płacić odszkodowania na tych zasadach do 1988r. (plan został realizowany tylko do 1932r. - kryzys gospodarczy)

1931r. - moratorium Hoovera, zatwierdzone na konferencji w Lozanie - USA udzieliły Niemcom kredytu o wartości 5 mld $

-Spowodował nasilenie gwałtownego nacjonalizmu w krajach europejskich, zaostrzenie stosunków międzynarodowych antagonizmów

-Pośrednie znaczenie=> załamanie się republiki weimarskiej(demokracja) narodziny socjalizmu pod wodza Adolfa Hitlera (od 1933r)negatywna jakość dla stosunków międzynarodowych

-Wszystkie państwa uchwyciły się protekcjonizmu gospodarczego, ochrona własnego rynku pracy, podnoszenie barier celnych

-Z powodu gwałtownego nacjonalizmu-> nasilenie wyścigu zbrojeń

-2 lutego 1932r- w Genewie zebrała się konferencja rozbrojeniowa, która miała na celu wynegocjować, ustalić zasady ograniczenia zbrojeń

-Projekt paktu 4 mocarstw

  1. II WŚ

50. Co to była dziwna wojna?

Francja i UK miały obowiązek przystąpić do wojny. Przez 2 dni czekały nie przystępując, czekały aż Mussolini wystąpi z inicjatywa zwołania II Monachium, takiego obrotu spraw jak z Cz.S. Hitler nie chciałby takiego rozwiązania, Mussolini nie miał szans. 02.09 mocarstwa skierowały ultimatum do Niemiec aby zakończyć wojnę, odrzucono. 03.09 mocarstwa wypowiedziały wojnę Niemcom, UK 2 godziny wcześniej. Żadne działania zbrojne nie zostały podjęte, 07.09 Francja zajęła niewielki skrawek na terenie Niemiec, około 20 km i Niemcy się tam nie broniły. Lotnictwo było bezczynne. Mocarstwa zachodnie porzuciły sojusznika i podały tego motywację. Premierzy UK i Francji spotkali się w Abbeville na terenie Francji 07.09, obydwa mocarstwa nie mogą przyjść z pomocą gdyż nie są dobrze przygotowane do wojny, muszą się przygotować na wojnę, nie można rozpraszać sił, trzeba wykorzystać zimę na do zbrojenie i wtedy będą prowadzić wojnę do zwycięstwa i potem Polska zostanie odbudowana. Było to uzasadnienie bezczynności. 03.09 – 05.1940r., trwała tzw., dziwna wojna, gdyż wypowiedziano wojnę ale nie prowadzono żadnych działań zbrojnych.

51. Co to była wojna zimowa?

Polska została podzielona pomiędzy 2 państwa.

Po opanowaniu Polski 30.11 napad na Finlandię, która podjęła walkę i była ,,wojna zimowa” trwała 30.11.1939-12.03.1940r., trwała 3 miesiące i kilka dnia. Armia fińska pod przywództwem marszałka Mannerheim osiągnęła duże sukcesy, uderzenie armii ZSRR była powstrzymane, jest to podziw z racji małego państwa ale pomogła im pogoda. Były też skuteczne bunkry, duża mobilizacja. Na wiosnę 1940r., Stalin zaproponował pokój w Moskwie i go podpisano. Wpłynęło na to kilka rzeczy, m.in., UK i Francja planowały udzielić pomoc Finlandii.

W 06.1940r., kiedy Francja się poddała, odbył się rozejm, rząd ZSRR zwrócił się do Litwy, Łotwy i Estonii z ultimatum żądając całkowitego podporządkowania się, na tych terenach były już bazy ZSRR i w tych trzech stolicach Kowno, Ryga, Talin zapadła decyzja kapitulacji bez walki, najlepiej powiódł się los przywódców Litwy, którzy uciekli do Niemiec. Nie mieli żadnych szans się bronić, okupacji sowiecka tych państw.

Rząd sowiecki kieruje ultimatum do Rumunii żądając Besarabii i władze zgodziły się bez walk na czele z królem- 06.1940r.

W ten sposób ustanowiono krótki system kondominium między Związkiem Sowieckim a Niemcami, który przetrwał do 06.1941r.

Do roku 1941r., toczyła się tak na serio wojna europejska, w 1941r., dopiero europejska przekształciła się w II W.Ś.

52. Pakt trzech mocarstw (Oś Berlin-Rzym-Tokio z 1940r. I jej znaczenie)

27.09.1940r., trzy mocarstwa, które utworzyły pakt antykominternowski Niemcy, Włochy i Japonia zawarły sojusz. Był on otwarty na innych członków. Do tego paktu przystąpiły Węgry, Rumunia, Bułgaria, i wszystkie państwa zależne od Niemiec z racji zmuszenia ich, Hiszpania odmówiła.

Pakt trzech mocarstw miał głównie znaczenie propagandowe, gdyż mimo oficjalnych deklaracji współpracy, interesy trzech układających się państw były rozbieżne. Niemcy przygotowywali już wojnę z ZSRR, podczas gdy Japonia chciała trwałego odprężenia w stosunkach z ZSRR ze względu na konfrontację z USA, która była nie do uniknięcia w przypadku kontynuowania japońskiej polityki w Azji Wschodniej. Co więcej, pakt nie spełnił swojego podstawowego zadania - Stany Zjednoczone nie dały się zastraszyć, ponieważ prezydent Franklin Delano Roosevelt był coraz bardziej przekonany, że USA i tak będą zmuszone walczyć z dwoma przeciwnikami - Niemcami w Europie i Japonią w Azji.

53. Podboje Niemiec w latach 1940-1941r.

W 04.1940r., Niemcy podjęły ofensywę na płn, mającą na celu opanowanie Danii i Norwegii, państwa te zostały w krótkiej kampanii opanowane o podbite, plan nosił nazwę ,,Ćwiczenia Wiosenne”. 10.05 ruszyła ofensywa wobec Francji i równocześnie opanowali Belgię, Holandię oraz Luksemburg. Po stronie Francji walczył Brytyjski Korpus, ale z powodu wojny błyskawicznej armia Francji została szybko pokonana, w 22.06.1940r., zostało zawarte zawieszenie broni, ale nie pokój, rząd na czele z Petain zwrócił się z propozycją zawieszenia. Na mocy rozejmu Francja została podzielona na 2 strefy: okupowaną i w płd.,, powstało państwo Francuskie którego szefem był Petain i prowadził politykę kolaboracji z Niemcami. Na zachodzie nad Atlantykiem Niemcy wznosiły system umocnień ,,Wał atlantycki” który miał spowodować aby nie wylądowały na terenie Francji siły brytyjskie albo USA. Niemcy przedłożyły propozycje pokojowe UK, zostały one odrzucone przez Churchilla. W maju był kryzys rządowy w UK, odszedł Chamberlain. Stworzono rząd wielkiej koalicji.

We 09.1940r., uderzenie lotnicze poprzez zniszczenie przemysłu i surowców zniszczyć siłę UK i skłonić do podpisania porozumienia. UK nie uznała się za pokonana, prowadziła walkę, Niemcy miały aspiracje akcji ,,Morski Lew” mającą na celu wylądowania w UK wojsk Niemieckich, ale nie udało się to zrealizować z racji zbyt słabej siły morskiej Niemiec, W ten sposób wojna z UK nie rozstrzygła się, toczyła się wojna na atlantyku, UK wspierały jeszcze wówczas neutralne USA.

W Pirenejach Hitler spotkał się z generałem Franko i złożył mu propozycję sojuszu i wypowiedzenia wojny UK, co zostało odrzucone a Hiszpania pozostała neutralna.

W 1940r., Węgry kierują ultimatum w 08.1940r., do Rumunii żądając Siedmiogrodu, Rumunia prosi o pomoc Niemcy, odbywa się II Arbitraż Wiedeński z udziałem MSZ Niemiec i Włoch, arbitraż postanowił, że 70% Siedmiogrodu powraca do grodu a 30% zostaje przy Rumunii. W związku z tym Hitler obiecał nowe uregulowanie tej sprawy po wojnie, a te kraje stały się zależne od Niemiec bez wojny.

Naród Bułgarii opowiadał się przeciw Niemcom a rząd był za Niemcami. Doszło do układu, że Bułgaria została uzależniona od Niemiec, ale wywalczyli to, że Bułgaria nie będzie walczyć przeciwko Rosji.

Pod koniec 1940r., Włosi napadli na Grecję i doszło do kompromitacji, armia Grecji była silniejsza ale pomoc Włochom udzielili Niemcy.

W Jugosławii był proniemiecki rząd, który podpisał sojusz z Niemcami, 2 dni potem w Belgradzie dokonał się zamach stanu, oficerowie armii zamordowali premiera i ministrów, rząd w Belgradzie jest powołany nowy który ogłasza zerwanie sojuszu z Niemcami, na co Hitler rozkazał zniszczyć Belgrad, wypowiedział wojnę, przyłączają się Włochy i Węgry i jest rozpad Jugosławii.

54. Podboje Sowieckie 1939-1940r. (wsch część Polski, Kraje Bałtyckie, Besarabia)

17.09.1939r., o świecie napaść sowietów na Polskę. Polski ambasador otrzymał ultimatum stwierdzające, że rząd sowiecki chce wziąć w opiekę białorusinów i ukraińców mieszkających w PL. Gdy armia sowiecka napadła to kampania wojenna była już przegrana, ale broniła się jeszcze Warszawa i kilka kampanii.

Polska została podzielona pomiędzy 2 państwa.

Po opanowaniu Polski 30.11 napad na Finlandię, która podjęła walkę i była ,,wojna zimowa” trwała 30.11.1939-12.03.1940r., trwała 3 miesiące i kilka dnia. Armia fińska pod przywództwem marszałka Mannerheim osiągnęła duże sukcesy, uderzenie armii ZSRR była powstrzymane, jest to podziw z racji małego państwa ale pomogła im pogoda. Były też skuteczne bunkry, duża mobilizacja. Na wiosnę 1940r., Stalin zaproponował pokój w Moskwie i go podpisano. Wpłynęło na to kilka rzeczy, m.in., UK i Francja planowały udzielić pomoc Finlandii.

W 06.1940r., kiedy Francja się poddała, odbył się rozejm, rząd ZSRR zwrócił się do Litwy, Łotwy i Estonii z ultimatum żądając całkowitego podporządkowania się, na tych terenach były już bazy ZSRR i w tych trzech stolicach Kowno, Ryga, Talin zapadła decyzja kapitulacji bez walki, najlepiej powiódł się los przywódców Litwy, którzy uciekli do Niemiec. Nie mieli żadnych szans się bronić, okupacji sowiecka tych państw.

Rząd sowiecki kieruje ultimatum do Rumunii żądając Besarabii i władze zgodziły się bez walk na czele z królem- 06.1940r.

W ten sposób ustanowiono krótki system kondominium między Związkiem Sowieckim a Niemcami, który przetrwał do 06.1941r.

Do roku 1941r., toczyła się tak na serio wojna europejska, w 1941r., dopiero europejska przekształciła się w II W.Ś.

55. Karta Atlantycka 08.1941r., Karta Narodów Zjednoczonych

Na pokładzie ,,Księcia Walii” u wybrzeży Kanady spotkali się przywódcy UK Churchil i USA Rossevelt – 14.08.1941r. Na zakończenie rozmów wydano deklarację o nazwie Karta Atlantycka – program polityczny i deklaracja ideowa. Zawierał 8 pkt. Najważniejsze to:

Ten dokument był niezwykle głośny i był propagandowym orężem. 22.06.1941r., związek sowiecki został napadnięty, sowieci podpisali Kartę ale nie zamierzali go respektować szczególnie jeśli chodzi o pkt.1 i pkt.2 z moich notatek. Karta Atlantycka milcząco odeszła wówczas w przeszłość, stały się pustym hasłem.

01.01.1942r., w Waszyngtonie podpisano KNZ, czyli akt założycielski koalicji antyhitlerowskiej i przepisano tam postanowienia Karty Atlantyckiej, ale przez Rosję wiadomo było, że nie będą przestrzegane.

Postanowienia Karty Atlantyckiej:

wyraża się nadzieję, że narody nie będą stosować przemocy (w związku z czym należy wprowadzić system bezpieczeństwa na szeroką skalę i rozbroić narody które zagrażają pokojowi).

56. Geneza nowego ładu po II WŚ

Konferencja w Casablance, w Kairze, w Teheranie, Jałcie, Poczdamie

Geneza nowego ładu międzynarodowego po II Wojnie Światowej

4 Konferencje (Casablanka, Kair, Teheran, Jałta, Poczdam ale po zakończeniu wojny ta) miały znaczenie z pkt., widzenia ukształtowania się powojennego ładu międzynarodowego.

57. Konferencja w San Francisco i Geneza ONZ, Struktura ONZ

Zgodnie z postanowieniami w Jałcie ustalono, ze ONZ będzie powołany do życia na osobnej konferencji w San Francisco. Zebrała się ona w kwietniu 45r i obradowała dwa miesiące, kończąc w czerwcu 45. Podstawa obrad był przygotowany wcześniej przez delegacje amerykańską projekt ONZ który był przedyskutowany na konferencji w Dumbarton Oakes w 44. Przyjmując kartę NZ jako podstawę powołano do życia ONZ.
Karta NZ jest ewidentnie wzorowana na Karcie Atlantyckiej z tym, ze niektóre postanowienia zostały zmienione z konieczności liczenia się z Sowietami: prawo każdego narodu do wyboru własnego ustroju, został w atlantyckiej podpisany a tam gdzie Rosja ujarzmiła, kraje jak polska nie było to egzekwowane.
Struktura ONZ:
Rada Bezp.: 5 członków stałych i członkowie niestali wybieranych z ZO, z tym ze żadna uchwala RB nie mogła być podjęta bez zgody wszystkich członków stałych, którymi zostały USA, ZSRR, FRANCJA I CHINY (odpowiadała 4policjantom świata)
Zgromadzenie Ogólne: zbierało się raz do roku gdzie każde państwo członkowskie ma jeden glos
Sekretariat Generalny: organ administracyjny, wykonawczy i tu prezydent USA- Truman zaoferował NY na siedzibę i koncepcja ta została przyjęta.
Oprócz tego: rada społeczno - gospodarcza, mająca przygotowywać nowe rozwiązania w dziedzinie spol-gosp nowych państw członkowskich; rada powiernicza, organ zajmujący się wykonywanie władzy z mandatu ONZ nad niektórymi terytoriami kolonialnymi dotychczas; agendy wyspecjalizowane: UNESCO- ochrona dóbr kult i nauki, FAO- rolnictwo i wyżywienie itd.
Pierwszym sekretarzem generalnym miał być norweski polityk- Trygre Lie, był ministrem spraw zagranicznych swojego kraju, Sowieci nie spodziewali się, a rząd amerykański i bryt go wysunęli. Sekretarz generalny miał być wybierany na 5lat przez RB, można odnowić na następne 5, ale więcej już nie wolno, musi być glosowanie.
w czasie gdy obradowała konferencja w San Francisco, polska, jako pierwszy kraj który został napadnięty i stal się ofiara drugiej wojny światowej, nie została powołana do tej konferencji, smutny paradoks, gdyż nie powołano jeszcze rządu jedności narodowej . po zakończeniu obrad podpisano protokół końcowy i wszystkie kraje biorące udział w konferencji dostały tytuł członków założycieli; Polsce przyznano ten tytuł pozostawiając puste miejsce, lecz nie realizując go; dopiero gdy kilka miesięcy później ten rząd powstał umowa została podpisana, a polska formalnie uzyskała tytuł członka założycieli ONZ.

58. Sprawa Traktatu Pokojowego z Niemcami i Traktatów z Sojusznikami Niemiec po II WŚ

Miała się zebrać rada msz 4 mocarstw: USA, WB, FR I ZSRR i miała przygotować t z Niemcami i ich sojusznikami. W skutek rozbieżności zdań rada msz nie mogła niczego uzgodnić, wszystko było sporne i po 4 turach rozmów wysiłki rady zakończyły się niepowodzeniem i traktatu pokojowego z Niemcami nie przygotowano i nie zawarto. 1945-47.
Natomiast powiodły się rokowania o przygotowanie traktatu pokojowego z byłymi sojusznikami Niemiec, wszystkie te traktaty przygotowano do końca 46r. i rada msz postanowiła ze zbierze się w Paryżu na konferencji, na której te traktaty zostaną podpisane ; 10,02,1947 podpisano w Paryżu. Traktaty te przewidziały dwie rzeczy:
-wszystkie zdobycze terytorialne byłych aliantów Niemiec zostały anulowane i wszystkie te kraje miały powrócić do granic przedwojennych, z wyjątkiem Włoch- zabrano im wyspy dodekanezu na morzu egejskim, (..)
-wszystkie te kraje miały zapłacić odszkodowaniami wojenne, Finlandia płaciła je przez 40 lat rozłożone na raty. Nie były one nie do udźwignięcia przez te kraje.
Traktaty pokojowe paryskie zamknęły problem przejścia tych krajów do życia pokojowego i kraje te od razu przyjęto do ONZ-tu. Natomiast na dalekim wschodzie z Japonią sytuacja potoczyła się tak samo jak z Niemcami, nie przygotowano i nie zawarto traktatu pokojowego ze względu na rozbieżności zdań.

59. Geneza zimnej wojny

Jeden z najdłuższych konfliktów światowych.

Zimna wojna- rywalizacja dwóch super mocarstw zwycięskich w następstwie drugiej wojny światowej: Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego, która nigdy nie przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny czyli III wojnę światową. Rywalizacja ideologiczna, gospodarcza, kulturalna, polityczna. Rywalizację cechowała równowaga strachu a mianowicie wynikająca z obaw przed rozpętaniem III wojny światowej i użyciem broni atomowej. Wojna ta toczyła się z rozmaitym natężeniem. Były nawroty i odwroty zimnej wojny. Obfitowała w cały szereg lokalnych konfliktów zbrojnych mających charakter wojen domowych bądź lokalnych, których walczące strony potrzebowały poparcia USA bądź ZSRR.

Wokół super mocarstw wytworzyły się bloki zachodni i wschodni. Blok prosowiecki polegał na zniewoleniu narodów, które były zmuszone do popierania polityki. Polska sobie sojusznika nie wybrała, była zmuszona. Blok zachodni był blokiem państw demokratycznych, na gruncie pewnych wartości, uznając czołową pozycję USA.

Przyczyny:

-ekspansjonizm sowiecki. Rząd USA kierował się początkowo doktryną Roosevelta, która zakładała potrzebę kontynuowania współpracy z ZSRR po zakończeniu wojny. Była doktryną polityki amerykańskiej, miała dodatkowe założenia: ZSRR będzie państwem zwycięskim ale będzie wykończony więc będzie potrzebował dobrych stosunków z zachodem. Dla Rosji nie będzie opłacalne zaczynać nowej wojny tylko raczej kontynuować współpracę. Stalin ujawnił ambicje zaborcze. Ujarzmił narody Europy środkowo-wschodniej (Polskę, Czechosłowację, Rumunię, Bułgarię i stworzył NRD.

Symbolicznym testem było zabronienie udziału w planie Marshalla.

Sowieci zgłaszali roszczenia terytorialne do Norwegii o wyspy Spitzbergen, do Turcji i oprócz tego nie chcieli wycofać wojsk z północnego Iranu.

-Oprócz tego wybuchły dwie silne wojny domowe w Grecji i w Chinach. W obu wojnach Sowieci chcieli opanowania tych krajów przez komunistów- ingerencja w dwie wojny domowe.

Konflikt o Niemcy.

-Uświadomienie sobie przez USA że jest zagrożenie ze strony ZSRR dla reszty świata. Zmiana polityka- zakończyła się wiosną 1947r. Modyfikacja polityki polegała na tym, że przyjęto doktrynę powstrzymywania komunizmu (doktryna Trumana/ doktryna containmentu)

Została ogłoszona w marcu 1947r. Mówi ona : Jeżeli jakiś kraj jest zagrożony przez ZSRR na drodze zagrożenia z zewnątrz lub od środka i ten kraj chce się bronić i zgłasza się po pomoc do USA, to Stany przyjdą z pomocą. Nie mówi w jaki sposób tylko ogólnie o pomocy, może być rozumiana różnie. Doktryna nie dotyczy regionu Europy- takich krajów jak Polska, Czechosłowacja, Węgry nie da się już odzyskać.

Periodyzacja Zimnej Wojny.

Zaczęła się w 1947r. z chwilą gdy została ogłoszona doktryna Trumana. Okres od II wojny do 47r. to okres przejściowy, który się do zimnej wojny nie liczy- okres poprzedzający- były tam elementy współpracy i rywalizacji. W 1947r. zaczęła się rywalizacja i trwała w pierwszym okresie do 1955/1956r. Wówczas po śmierci Stalina i po zebraniu się Moskwie 20-tego zjazdu, nastąpiły procesy odwilży i zahamowania zimnej wojny. Okres +/- do końca lat 60-tych który można nazwać drugim etapem w którym występuje odprężenie i nawrót do konfrontacji ok.15lat. W tym okresie były bardzo ostre starcia np. 79r. samolot W2, konflikt kubański który o mało nie doprowadził do III wojny. Były też elementy odprężenia; rokowania w Genewie.

Trzeci okres do 1979r. lata 70-te pod znakiem odprężenia i ustępstw zachodu. Sowieci prowadzą politykę nasilonej ekspansji w trzecim świecie, osłabienie USA po wojnie w Japonii (kolonializm)

Okres czwarty 1979 do 1986r. nawrót zimnej wojny i ostra polityka prezydenta Reagana. Wielkie zbrojenia zachodu co odbiło się negatywnie na gospodarce sowieckiej.

Ostatni okres pod znakiem odprężenia 1986-1989r. kiedy wznowiony został proces dialogu i największego porozumienia rozbrojeniowego w historii podpisanego w Waszyngtonie.

60. Główne konflikty zimnej wojny

Główne konflikty

-Pierwszy konflikt miał miejsce w Grecji. W 1945r. doszło do wojny domowej w Grecji, po jednej strony siły komunistyczne popierane przez ZSRR, po drugiej niekomunistyczne. W 1959r. zakończyła się zwycięstwem sił niekomunistycznych. Nie udało się ustanowić ustroju komunistycznego.

- Wojna domowa w Chinach. Zakończyła się IIWŚ. Po jednej stronie Partia Narodowa (USA) a po drugiej komunistyczna ( Czang Kai-szek, Mao- tsung-tung). Na północy Chin skupiły się główne siły kom. Siły komunistyczne dostały pomoc od ZSRR. Amerykanie robili dostawy broni, pieniędzy itd. Okazało się, ze siły komunistyczne wzięły przewagę ponieważ ogłoszono, reformę rolną dlatego poparła ich ludność. Czang Kai-Szek miał skorumpowane otoczenie i komuniści zwyciężyli. Zdobycie Pekinu 1 październiku i ogłoszono ChRL. Elity polityczne uciekły na wyspę Tajwan. Tak zakończyła się wojna domowa w Chinach 1 litego 1990R. Podpisany sojusz chińsko-sowiecki – przeciągnął Chiny po stronie Rosji, ale współpraca uległa osłabieniu. Mao zażądał od Stalina aby dostarczył broń atomową.

- Wojna na półwyspie Koreańskim. W 1910r. Koreę podpili Japończycy. Gdy Japonia w 45r. poniosła klęskę. Północną część wyzwolili ZSRR a południową amerykanie. Na równoleżniku 38 podzielono.

W 1950r. Koree północna napadła na południową. USA przystępuje do kontrofensywy. W krótkiej kampanii pokonali ich i ponownie wyzwolili Koreę południową. Dwa państwa koreańskie. Traktatu pokojowego nie zawarto do dzisiaj. Podpisano tylko rozejm w 1953r. o zaprzestaniu walki. Wojna trwała od 50 do 53r. Amerykanie mieli przewagę technologiczną.

- Dwa kryzysy Berlińskie. Pierwszy w 1948r, drugi w 1961r.

Rywalizacja o przyszłość Niemiec była ważna . W 48r. Berlin zachodni został zablokowany przez ZSRR, żeby zagłodzić ludność i amerykanie uciekli stamtąd. Doszło do wielkiego napięcia międzynarodowego. Odkryli plan skuteczny- urządzili most powietrzny- wysłali dostawy żywności do Berlina i do ZSRR ostrzeżenie, ze jeśli otworzą ogień to przystąpią do wojny. Blokada Berlina przezwyciężona przez most powietrzny. Drugi kryzys Berliński był taki, ze nie było granicy. Wschodni jako komunistyczna część. Jak nie ma granicy to można spokojnie przejść. Ludzie zaczęli masowo uciekać bo na zachodzie nastąpił cud gospodarczy. Przywódcy NRD na czele z Ulbrichtem postanowili wybudować wysoki na kilka metrów mur, na tym murze drut kolczasty i postawili żołnierzy. Symbol zimnej wojny i podziału świata oraz Niemiec. Przetrwał do 1989r. czyli 28lat.

6) Konflikt kubański 1962r.

W 1959r. dokonała się rewolucja na Kubie, w rezultacie ustanowiono rząd komunistyczny pod przywodnictwem Fidela Castro. Państwo to zostało wrogiem USA. Stany podjęły go politykiem embarga- zerwały stosunki handlowe i ogłosiły bojkot. Zaciesniły się więc stosunki Kubańsko-rosyjskie. Rosjanie w wielkiej tajemnicy przewieźli rakiety na kubę i zamontowali 40 rakiet atomowych i wycelowali je w największe miasta USA. Amerykańskie służby wywiadowcze to wykryły, Prezydent ogłosił blokadę Kuby (otoczenie). Marynarka wojenna USA blokuje Kubę. W ostatniej chwili okręty sowieckie płynęły w kierunku Kuby zbliżyły się do okrętów amerykańskich, ale rozmyślili się. Papież Jan 23 jako mediator. Ostatecznie zawarto porozumienie- rakiety zdemontowane i wracają do Rosji. Prezydent zdejmuje blokadę (bojkot gospodarczy Kuby do dziś) w 1962. Było najbliżej do III wojny swiatowej.

7) Wojna w Wietnamie

Wietnam pod panowaniem Japonii. Japonia podbiła Wietnam w czasie IIWŚ. Wcześniej była to kolonia Francji. Kiedy Japonia upadła, Francuzi wrócili do Wietnamu i wybuchła wojna domowa o wyzwolenie się. Wietnam chciał niepodległości. Różne siły: komunistyczne i niekomunistyczne. Wojna trwała do 1954r. W tym roku Francuzi ponieśli ciężką klęske i wycofali się rozstawiając Wietnam. Zakończył się pierwszy etap. Wietnam podzielił się na dwa obozy południowy niekomunistyczny i północy komunistyczny. Komunistyczny popierała moskwa a południowy amerykanie. Podobnie jak w Chinach strona komunistyczna wzięła przewagę. Amerykanie wykonali trzy kroki. Prezydent ogłosił dostawy broni i pieniędzy dla sił niekomunistycznych, Kennedy wysłał instruktorów dodatkowo, Johnson wysłał wojska amerykańskie bo instruktorzy nie starczyli i broń.

Wojna zakończyła się niepowodzeniem. Siły niekomunistyczne prowadziły wojnę partyzancką, nie można było opanować żadnego terytorium. Ostatecznie w 1974r. podpisano traktat pokojowy. Najdłuższy konflikt zimnej wojny. Pokój w Paryżu ustanowił że wojska USA wycofują się. Państwo się jednoczy.

Amerykanie głosili koncepcję domina- jak jeden klocek upadnie, to lecą wszystkie- Jak Wietnam będzie komunistyczny to inne kraje Azji też. Koncepcja się nie sprawdziła. Wietnam komunistyczny do dziś, ale inne kraje nie. Amerykanie wyszli osłabieni- jedyna którą przegrali. Na wojnę brano z poboru, to było gorsze bo nie każdy chce iść na wojnę. Dotkliwy konflikt dla zachodu.

- Były konflikty mniej znaczące np. rozmaite konflikty w Afryce.

W świecie postkolonialnym. Jednym z największych był konflikt w Angolii. Wojna domowa zakończyła się po 15 lat kompromisowym pokojem. 1975-1990, po wycofaniu się Portugalczyków.

-W latach 80-tych w Salwadorze gdzie jedna strona walczyła żeby bronić się przed komunizmem.

- Konflikt w Palestynie pomiędzy Żydami i arabami. W czasie ZM państwa arabskie popierane przez ZSRR a Izrael przez USA. W 1948r. po wojnie powstało państwo Izrael wycofały się władze brytyjskie, żydzi ogłosili państwo Izrael. Rada Bezpieczeństwa ONZ wydała uchwałę o podzieleniu Palestyny między żydów a arabów i Jerozolima jako wolne miasto. Ten stan rzeczy nie pomógł. Sowieci uznawali, ze jak się „kupi” arabskie kraje to powstanie socjalizm arabski. W 1966r. kraje arabskie napadły na Izrael i miała miejsce wojna sześciodniowa. Jordania, Syria i Egipt napadają na Izrael w 1967r. Armia żydowska odniosła zwycięstwo. Do tej pory są nowe konflikty. Problem do dziś nie rozwiązany. Dopóki nie będzie to rozwiązane będzie truło SM.

61. 20 Zjazd Komunistycznej Partii ZSRR i polityka pokojowego współistnienia

W 1953r., w marcu Stalin przed wcześnie zmarł, nikt nie wiedział o jego stanie zdrowia. Rozgorzała walka o władzę, Beria wysunął się na pozycję wiodącą, był premierem i odpowiedzialnym za broń atomową. Inni się bali, udało się go aresztować i rozstrzelać w 12.1953r. (fikcyjne zarzuty). Chruszczow Nikita zdołał osiągnąć kierownictwo partii i umocnił się we władzy do 1962r., kiedy nie spodziewanie go wyrzucono. Z jego inicjatywy 20 zjazd Komunistycznej Partii na początku 1967r., potępiono Stalina uchwałą: zarzucenie zbrodni na wielką skalę, kult własnej osoby, nie przygotowania kraju do wojny w 1941r., Ten zjazd ogłosił też koncepcję pokojowego współistnienia kapitalizmu i komunizmu. Ogłosił hasło, że komunizm gospodarczo prześcignie kapitalizm w ciągu jednego pokolenia. Zanim się zjazd zebrał doszło do działań pojednawczych ze strony Rosji. Sowieci uznali, że nie są w stanie prowadzić tak twardej polityki. Konferencja Rozbrojeniowa w Genewie w 1954r., w 1955r., spotkanie na szczycie w Paryżu UK, USA, ZSRR, Francji. Rokowania rozbrojeniowe utknęły w martwym punkcie. W 1955r., uzgodniono i podpisano traktat państwowy z Austrią mówiący o odbudowie państwa i wieczystej neutralności – Traktat Państwowy. Wydawało się, że dojdzie do większego ocieplenia. W 1957r., samolot USA wtargnął do Rosji fotografując coś tam, Chruszczow oskarżył o agresywną politykę i zaostrzenie relacji. XX zjazd, Genewa, Traktat z Austrią – przejawy odwilży na krótki czas, efekt to odbudowanie Austrii.

62. Plan Rapackiego i idea strefy bezatomowej w Europie

Po roku 1956r., nastąpiła poprawa położenia międzynarodowego Polski i pewne nie wielkie usamodzielnienie Polskiej Polityki Zagranicznej, MSZ PRL Adam Rapacki wystąpił w ONZ w 1957r., z koncepcja polityczną, przedstawił projekt stworzenia w Europie Środkowo-wschodniej strefy bezatomowej (brak produkcji i przetrzymywania broni), do tego układu weszłyby Polska, Cz-S, NRD, RFN. Plam został poparty przez Moskwę, natomiast RFN i mocarstwa zachodnie były przeciw tej koncepcji. Koncepcja ta miała pewne pozytywne przesłanki, z drugiej zaś potencjalne ujemne następstwa. Pozytywy: Gdyby doszła do skutku jako plan polityczny to Polska i Cz-S mogłyby uzyskać większą samodzielność w ramach bloku wschodniego, negatywy z pkt., widzenia zachodu: USA musiałyby wtedy wycofać arsenał atomowy z Niemiec zachodnich, osłabiło by to pakt północnoatlantycki a umocniła Układ Warszawski. Rząd zachodnich Niemiec był przeciw plan Rapackiego upadł. Dyplomacja PRL do tego planu wracała, m.in., w Planie Gomułki.

63. Doktryna Breżniewa i stłumienie praskiej wiosny w 1968r.

W latach 50-tych, po śmierci Stalina, i w latach 60-tych, pojawiły się tendencje odśrodkowe, ujarzmione narody dążyły do większej samodzielności. W 1953r., powstanie w NRD zakończone krwawym stłumieniem przez wojska armii sowieckiej. W 1956r., [powstanie w Polsce w Poznaniu, stłumione. W 1956r., w Polsce wyniesienie do władzy Gomułki, zryw w 10.1956r., wystąpienia społeczne, gł. robotnicze. Gomułka przeprowadził proces ograniczonej destalinizacji. Polska poprawiła swoje położenie, a NRD nie. W 1956r., zryw narodu Węgierskiego, interwencja zbrojna w Budapeszcie, Węgry pozbawione szans usamodzielnienia. Ogłosiły neutralność, zwróciły się o pomoc USA, ale jej nie otrzymali. Krwawy odwet sowieckich, stłumienie ich aspiracji. W 1968r., odbywały się pokojowe przemiany w Cz-S, prowadziły do reformy ustroju komunistycznego, w myśl stworzenia ,,socjalizmu z ludzką twarzą”, miej represyjny, bardziej ludzki. Walka o ten socjalizm zostały nazwane praską wiosną. W odpowiedzi na to ZSRR zwrócił się do państw Układu Warszawskiego z prośbą o wspólne stłumienie tych działań. Przywódcą w Moskwie był Breżniew. W tych warunkach Gomułka poparł Breżniewa w imieniu PRL, przywódca Rumunii sprzeciwił się. Niemcy wschodnie udzieliły poparcia. Była interwencja, stłumiono zbrojnie praską wiosnę. Breżniew wygłosił oświadczenie, że jeśli jakieś państwo chce zmienić ustrój, oderwać się od bloku wschodniego to Moskwa i kraje członkowskie ma prawo do interwencji w imieniu obrony bloku wschodniego. Zastosowano doktrynę w 1956r., w stosunku do Słowacji. Doktryna ograniczonej suwerenności krajów bloku wschodniego.

64. Polityka wschodnia (ostpolitic) kanclerza Brandta 1967-1971r.

Ostpolitik, powstały dwa państwa Niemieckie w 1949r.: NRD zależne od ZSRR, należące do Układu Warszawskiego od 1955 i RFN. Oba te państwa wzajemnie się bojkotowały, nie należały do ONZ, nie utrzymywały żadnych relacji. Do 1963r., kanclerzem RFN był Adenauer. Miał on koncepcję że należy pojednać się z zachodem, normalizację, a z blokiem wschodnim jest jeszcze na to za wcześnie. W 1955r., udał się w podróż do Moskwy, miał stosunek negatywny ale się z nim liczył jako potęgą. NRD postanowił nie zauważać, a granicy z Polską nie uznawał. Politykę bojkotu NRD nazywamy Doktryną Hallsteina, był wice MSZ NRD, oświadczył publicznie, że jeżeli jakieś państwo uzna NRD to RFN zerwie z nimi relacje, tak się zdarzyło z Jugosławią. Doktryna ta nie stosowała się do ZSRR, z racji potęgi. Po odejściu Adenauera, kiedy złożył rezygnacje mając blisko 90 lat nastąpił okres przejściowy, rządy wielkiej koalicji. W 1967r., wygrali socjaldemokraci, liderem był Willy Brandt i został kanclerzem, wcześniej burmistrz Berlina zachodniego – 1967r. Brandt chciał ofensywy wobec bloku wschodniego, odwołał doktrynę Hallesteina, podjął rozmowy z Moskwą, a potem z Polską i Cz-S, a potem rozmowy z NRD. Wszystkie rozmowy miały cel normalizacji stosunków wzajemnych, status quo, porządek terytorialny ustanowiony w następstwie II W.Ś. Rozmowy z Moskwa zakończyły się zawarciem traktatu w 08.1969r., potem ciężkie rozmowy w Gomułką – PRL, układ w 12.1970r., układ ten mówił że oba państwa nie mają do siebie żadnych roszczeń terytorialnych, a granica na Odrze i Nysie jest ostateczna. Bundestag jednak uznał potem, że granice ostatecznie może uznać w przyszłości jedynie parlament zjednoczonych Niemiec. W 1971r., traktat z Cz-S, ciężki w finalizacji. Prowadzono rokowania z NRD, w 1972r., podpisał z nimi układ. W 1971r., specjalny układ o statusie Berlina Zachodniego, stronami było NRD, RFN, ZSRR, UK, USA, Francja. Brandt odbył wizytę w NRD, musiał odejść ze stanowiska, wskutek wykrycia szpiega w 1974r., mimo sukcesów. Poprawiono położenie Bloku wschodniego, Polski, korzyści dla Niemiec. USA przeszły

do polityki odprężenia, Francja własna ofensywa, RFN podjęło korzystną politykę.

65. Dekolonizacja i wyzwolenie państw 3 świata

W skutek utworzenia 2 bloków NATO i bloku wschodniego był podział w świecie, ale były też państwa szukające 3 modelu rozwoju, chciały mieć większa swobodę, nie uzgadniać polityki z żadnym z 2 bloków.

Takim państwem było np., były państwa które miały ochotę prowadzić politykę neutralności i chcące wyzwolić się z kolonializmu. W 1955r., w Bandung (Indonezja) zebrała się konferencja państw nie zaangażowanych i zapoczątkowała ruch Państw nie zaangażowanych, inicjatorem Indonezja. Państwom tym bliżej było do bloku wschodniego a ich działania były na rękę sowietom a naprzeciw USA. Było wśród nich: Jugosławia z marszałkiem Tito, Indonezja z prezydentem Sukarno, Indie z premierem Nehru, Egipt z prezydentem Naserem, Kongo z premierem Lumumbo, ruch nie przekształcił się w organizacje, nie potrafili mówić 1 głosem. Szukali forum wyrażania opinii. W ONZ te państwa mówiły głosem bliskim Moskwie. Istniał ruch do lat 80-tych a potem wygasł.

proces uzyskiwania niezależności państwowej przez terytoria będące niegdyś koloniami. Może następować za porozumieniem stron - w sposób pokojowy lub na skutek powstania, rewolucji lub innego konfliktu zbrojnego.

Termin rozpoczęcia się tego procesu nie jest dokładnie określony. Choć część naukowców uważa, że uzyskanie niepodległości przez Stany Zjednoczone i wyzwolenie państw Ameryki Południowej są przykładami dekolonizacji to jednak przyjmuje się, proces ten dotyczy wydarzeń po zakończeniu II Wojny Światowej.Kolonie często miały za zadanie przynosić zyski państwom europejskim, które sprawowały nad nimi zwierzchnictwo. Polityka taka powodowała bardzo duże zacofanie gospodarcze kolonii i zły standard życia ich mieszkańców. Dodatkowo, ludność rdzenna była często dyskryminowana.Czynniki te wzbudzały bardzo często niechęć mieszkańców kolonii do władzy centralnej. Również powstałe po wojnie ONZ sprzeciwiało się łamaniu praw człowieka jakie następowało na terytoriach zależnych od europejskich, kolonialnych potęg.

Przebieg

Tuż po wojnie niepodległość odzyskało wiele państw, zwłaszcza te leżące na terenie Azji (między innymi Indonezja, Wietnam, Korea, Indie, Pakistan, Cejlon). W 1960 roku ONZ uchwaliło deklarację o przyznaniu niepodległości państwo kolonialnym – w tym też roku niepodległość uzyskało najwięcej, bo aż 17 państw Afryki – w ten sposób państwa niepodległe zajmowały 87% powierzchni kontynentu (przy 8% z 1940 roku). W kolejnych latach drugiej połowy XX w. niepodległość uzyskały wszystkie państwa Afryki i większość kolonii na wszystkich kontynentach.

66. Powstanie NATO w 1949r., paktu północnoatlantyckiego (geneza...)

- skrót pochodzi od (pl) Pakt Północnoatlantycki

- organizacja powstała 4 kwietnia 1949r w Waszyngtonie

-podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Holandia, Francja, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, Kanada, USA

-18 lutego 1952: Grecja i Turcja

-5 maja 1955: RFN

-1982: Hiszpania

-lipiec 1966: Francja opuściła wojskowe struktury Paktu, została w strukturach politycznych

-1974: po kryzysie cypryjskim Grecja wycofuje się z struktur wojskowych, powróciła w 1980

-12 marca 1999- przystępują państwa byłego UW: Czechy, Węgry i Polska

-29 marca- Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia

- podstawa prawna NATO to art.51 Karty Narodów Zjednoczonych

- sojusz nie miałby racji bytu gdyby nie wzajemne gwarancje bezpieczeństwa. Art.5 Traktatu Północnoatlantyckiego

-pomysł stworzenia NATO pojawił się w okresie Zimnej Wojny miał być sojuszem obronnym państw zachodnich na wypadek ekspansji komunizmu w odpowiedzi powstał UW.

Skrót NATO pochodzi od angielskiej nazwy North Atlantic Treaty Organisation, czyli Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego. Organizacja ta powstała 4 IV 1949 r. w Waszyngtonie. Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także Kanada i Stany Zjednoczone. 18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 przyjęto RFN, natomiast w 1982 Hiszpanię. W lipcu 1966 Francja opuściła wojskowe struktury Paktu, pozostając jedynie w strukturach politycznych. Grecja wycofała się ze struktur wojskowych po kryzysie cypryjskim w 1974, powróciła jednak do nich w 1980. 12 marca 1999 roku do NATO przystąpiły pierwsze państwa należące dawniej do Układu Warszawskiego: Czechy, Węgry i Polska, a 29 marca 2004 r. Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia. Podstawą prawną utworzenia NATO był art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych który mówił że "nic w tej Karcie nie może uchybiać niepozbywalnemu prawu poszczególnych państw do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w przypadku napaści zbrojnej na któregokolwiek członka Narodów Zjednoczonych, zanim Rada Bezpieczeństwa nie podejmie niezbędnych zarządzeń w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa." Sojusz nie miał by racji bytu gdyby nie wzajemne gwarancje bezpieczeństwa. Gwarancje te zostały ujęte w art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Pomysł utworzenia NATO zrodził się w okresie zimnej wojny. Miał być on sojuszem obronnym państw zachodnich na wypadek ekspansji komunizmu. W odpowiedzi na powstanie NATO było podpisanie 14 maja 1955 w Warszawie Układu Warszawskiego.

67. Geneza Układu Warszawskiego z 1955r. (Blok Wschodni)

był związkiem wojskowym państw Europy środkowej pozostających pod wpływem Związku Radzieckiego. Reguły zostały napisane w roku 1955 przez Chruszczowa. Pakt podpisano 14 maja 1955 w Warszawie. Miał funkcjonować przed 20 lat. Ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie.

Członkowie Układu Warszawskiego

Członkami były następujące państwa:Związek RadzieckiAlbania (oficjalnie wycofała się w roku 1968)Rumunia,NRD,Węgry,Polska,Czechosłowacja

czyli wszystkie państwa komunistyczne ówczesnej Europy poza Jugosławią. Członkowie Układu Warszawskiego mieli bronić się nawzajem w przypadku ataku na jednego z nich. Głównym przeciwnikiem był pakt NATO, powstały w 1949 roku.

Interwencje Układu Warszawskiego:

21 sierpnia 1968 - interwencja podczas Praskiej Wiosny w Czechosłowacji (nie była to jednak interwencja Układu jako takiego, lecz jedynie jego 4 członków - NRD, Bułgarii, Węgier, Polski i ZSRR); w ten sposób została wypełniona tzw. doktryna Breżniewa'

Na szczycie w Bukareszcie w 1989 roku zdecydowano o odejściu od doktryny Breżniewa. Po przemianach we latach 1989-1990 państwa członkowskie postanowiły, że stacjonujące w krajach Układu wojska radzieckie powinny opuścić terytorium tych państw. 25 lutego 1991 roku w Budapeszcie podpisano umowę o zaprzestaniu współpracy wojskowej w ramach Układu, 1 lipca 1991 roku w Pradze rozwiązano struktury polityczne. Oznaczało to ostateczną likwidację Układu Warszawskiego.

Udział państw bloku sowieckiego w Układzie Warszawskim był zabójczy dla ich budżetów. Obecnie jest to bardzo odczuwalne w krajach, które kiedyś należały do tej organizacji, bowiem dużą część produkcji stanowiły zakłady zbrojeniowe, które tworzyły przestarzały sprzęt wojskowy na potrzeby państw członkowskich

68. Traktaty Rzymskie i ustanowienie EWG 1957-1958r.

- Historia integracji Europy w okresie po II wojnie światowej liczy sobie już ponad pięćdziesiąt lat. U jej podłoża legły przede wszystkim względy polityczne: rezygnacja ze stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych i potrzeba współdziałania państw przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych. Pomysł stworzenia "Stanów Zjednoczonych Europy" padł po raz pierwszy z ust Winstona Churchila, ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii, w słynnym przemówieniu wygłoszonym przez niego w Zurychu we wrześniu 1946 r. Nieomal równolegle, zaczęły się pojawiać również inne koncepcje zacieśniania współpracy pomiędzy europejskimi państwami. Były one z dużym zaangażowaniem i przekonaniem lansowane przez grono wybitnych polityków, których zwykło się obecnie nazywać "Ojcami Europy". Zalicza się do nich m.in.: Konrada Adenauera z Niemiec,Leona Bluma, Roberta Schumana i Jean Monneta z Francji, Paula Henri'ego Spaaka z Belgii i Alcide de Gasperi'ego z Włoch.

-maj 1948 Kongres Europejski w Hadze, przyjęto Deklarację Polityczną wzywającą do zjednoczenia państw europejskich

-październik 1948 w Brukseli powstaje Ruch Europejski, celem było propagowanie idei integracji europejskiej

-5 maja 1949 powstanie RADY EUROPY

-państwa założycielskie: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg. Wielka Brytania, Włochy i kraje skandynawskie.

-cele: umacnianie i rozwój demokracji, ochrona praw człowieka, sprawiedliwe rozwiązywanie problemów społecznych i popieranie europejskiej tożsamości kulturowej

- Polska została przyjęta 26listopada 1991

-obecnie 41 członków.

W czasie potęgowanie się zimnej wojny (lata 40 i 50) Rada Europy okazała się niewystarczająca dla integracji europejskiej. Pojawiły się plany o zacieśnieniu współpracy przede wszystkim gospodarka! Oraz łatwiejsze podjęcie współpracy politycznej. Głównym celem było związanie krajów zachodnioeuropejskich, Niemcy i Francja pod względem ekonomicznym co byłoby gwarancją trwałego pokoju.

-9 maja 1950 Robert Schuman (francuski MSZ) przedstawił swój plan (Schumana) utworzenia wspólnoty węgla i stali.

-przyjęto propozycję 18 kwietnia 1951r. Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisali w Paryżu traktat ustanawiający EWWiS tzw. Traktat paryski- sektory węglowy i stalowy krajów członkowskich zostały poddane wspólnej kontroli

-powołano ponadpaństwowe organy EWWiS: Wysoka Władza (przewodził Jean Monnet), Rada Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości oraz Radę Ekonomiczno-Społeczną.

-traktat stał się fundamentem dalszej integracji.

-1952r. w Paryżu podpisano traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej – nie wszedł w życie bo państwa zgłaszały uwagi dot. Ograniczenia ich suwerenności.

-23 października 1954r. z inicjatywy Anthony.ego Edena, MSZ Wielkiej Brytanii, podpisano traktat powołujący Unię Zachodnioeuropejską – UZE- charakter międzyrządowy, zajmująca się problemami militarnymi. Wszedł w życie w maju 1955, nie została ona powiązana z EWWiS ani z późniejszym EWG.

TRAKTATY RZYMSKIE:

25 marca 1957 roku w Rzymie Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy i Francja, czyli kraje tworzące Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, podpisały dwa główne dokumenty zwane traktatami rzymskimi:

1. o ustanowieniu EWG

2. EURATOM

-oba weszły w życie 1 stycznia 1958r. ratyfikowane przez 6 sygnatariuszy na czas nieokreślony.

-cel EWG to utworzenie wspólnego rynku

-cel EURATOM.u zapewnienie kontroli i współpracy w zakresie pokojowego korzystania z energii atomowej

-Prace nad nimi zlecono podczas obrad konferencji międzynarodowej w Messynie (w 1955 roku) belgijskiemu ministrowi spraw zagranicznych Paulowi Henriemu Spaakowi. Dokument, który miała opracować zakładał przygotowanie integracji ekonomicznej państw europejskich, rozszerzających zakres współpracy rozwijanej dotąd w ramach Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

-maj 1956, konferencja w Wenecji, rokowania dyplomatyczne ministrów Szóstki oparte na założeniu Spaaka,

-celem było utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

-25 marca 1957 roku poza założeniem EWG i Euroatomu podpisano również umowę w sprawie wspólnych instytucji, która weszła w skład traktatów rzymskich. Na mocy jej postanowień powołano do życia Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, łączące odrębne zgromadzenia trzech Wspólnot (Parlament Europejski) oraz Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, łączący trzy odrębne trybunały. Obie instytucje miały być wspólne dla EWWiS, EWG i Euratomu

-Umowa weszła w życie l stycznia 1958 roku. Wraz z traktatami rzymskimi zawarto też Konwencję wykonawczą dotyczącą przyłączenia krajów i terytoriów zamorskich Francji, Belgii, Holandii i Włoch do Wspólnot Europejskich. Aktem tym powołano do życia Europejski Fundusz Rozwoju.

- Traktaty rzymskie zakładały rozwój współpracy gospodarczej między sygnatariuszami przez stopniowe eliminowanie ceł wewnętrznych i ujednolicanie ceł zewnętrznych oraz wprowadzanie mechanizmów przepływu kapitału, siły roboczej, towarów i usług. Wprowadzanie tych rozwiązań zaplanowano na trzy kolejne czteroletnie etapy.

-Traktaty rzymskie stały się fundamentem integracji europejskiej stworzyły jej ramy instytucjonalne oraz określiły cele i zasady członkostwa. Obok traktatu paryskiego są one traktatami założycielskimi Wspólnot Europejskich. W prawie wspólnotowym są zaliczane do elementów prawa stanowionego pierwotnego, a dla Unii Europejskiej po zmianach jakie wprowadzono Jednolitym Aktem Europejskim w 1 lipca 1987 roku, mają charakter konstytucyjny.

69. Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach w 1975r.

Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, wielostronne rokowania na szczeblu rządowym prowadzone od początku lat 70. przez państwa europejskie oraz Stany Zjednoczone i Kanadę z racji ich przynależności do NATO.

Idea takiej konferencji pojawiła się już w latach 60. w związku z powolnym odchodzeniem od zimnej wojny na rzecz współpracy w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego. Zgłaszał ją też minister spraw zagranicznych Polski, A. Rapacki na XIX sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1964, a popierały inne kraje Układu Warszawskiego. 1973-1974 trwał proces KBWE, spotkania i konferencje przygotowawcze. Strona radziecka podkreśliła konieczność omówienia problemów umocnienia bezpieczeństwa i rozwoju współpracy gospodarczej, a także zatwierdzenia terytorialnego status quo w Europie. Państwom NATO zależało na obniżeniu ryzyka konfliktu zbrojnego w Europie oraz kwestiach praw człowieka. Przełom nastąpił w grudniu 1974, gdy rozwiązano problemy dotyczące kontaktów międzyludzkich i praw człowieka. Zwołanie konferencji było możliwe dopiero w chwili odprężenia w stosunkach Wschód–Zachód (normalizacja stosunków między RFN a Polską, ZSRR, NRD i Czechosłowacją, podpisanie porozumienia w sprawie Berlina Zachodniego, rozpoczęcie rokowań rozbrojeniowych w Wiedniu). Na ostatnim etapie rokowań w 1975 przywódcy 37 państw podpisali Akt końcowy KBWE. Od tej chwili rozpoczął się tzw. etap weryfikacyjny, który miał na celu realizację postanowień konferencji oraz doprowadzenie do dalszych spotkań (1977 w Belgradzie, 1980 w Madrycie). Proces KBWE był kontynuowany w formie spotkań ekspertów wielu dziedzin, rokowań międzynarodowych oraz konferencji przeglądowych na szczeblu rządowym. 1989 i 1990 w Wiedniu odbyły się dwie rundy rokowań poświęcone redukcji zbrojeń konwencjonalnych i liczebności żołnierzy.

Rola KBWE zmieniła się od lat 90., po zakończeniu konfliktu Wschód–Zachód podpisano nowy dokument – Kartę paryską. Umożliwiło to podjęcie rozmów i zawarcie porozumień stabilizujących bezpieczeństwo w Europie i rozwijających proces rozbrojenia, np. traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych CFE (1990), układ o ograniczeniu stanu osobowego sił zbrojnych (1992), układ otwartego nieba (1992). Osobnym polem aktywności stała się kwestia demokratyzacji państw i ochrony praw człowieka, tzw. ludzki wymiar KBWE, wiąże się to też z udzielaniem pomocy uchodźcom, wysyłaniem misji obserwacyjnych w rejony konfliktu. Po zmianach terytorialnych z lat 90., KBWE liczy 53 członków. Na spotkaniu w Budapeszcie przekształcono ją w Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)

70. Doktryna Trumana (ścisły związek z genezą zimnej wojny)

Doktryna Trumana – program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego. Czasem określano tę doktrynę mianem doktryny powstrzymywania ZSRR. Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji).

Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.

71. Doktryna Monroe (co to było)

2.12.1823 r. ogłoszenie doktryny Monroe (wł. Twórcą doktryny był J.Q. Adams, wygłosił ją prezydent Monroe)

Najistotniejsze 3 stwierdzenia doktryny :

*Kontynent amerykański nie może już odtąd być uważany za teren przyszłej kolonizacji europejskiej. (ze względu na warunki wolności i niepodległości)

*System polityczny mocarstw europejskich jest zasadniczo odmienny od amerykańskiego i wobec tego każda próba rozciągnięcia go na zachodnią półkulę będzie uważana za akt wrogi wobec USA.

*Stany Zjednoczone nie będą się mieszać do wewnętrznych spraw żadnego z mocarstw europejskich.

W wyniku wygłoszenia doktryny Monroe, Stany Zjednoczone rozpoczęły prowadzenie polityki izolacjonizmu – nie mieszania się w sprawy reszty świata.

Odmowa ratyfikacji:

28 Vi 1919-traktat wersalski, traktat zawarty przez mocarstwa sprzymierzone podczas 1 wś, z pokonanymi Niemcami.(miedzy Niemcami a państwami zwycięskimi podczas 1ws). Tr wersalski wynegocjowano podczas konf. paryskiej, z udziałem 27 krajów walczących z państwami centralnymi. Rosja radz nie uczestniczyła bo jej nie zaproszono.

Doktryna Monroe obowiązywała od roku 1823 i w kontekście traktatu wersalskiego kluczowe jest zagadnienie dotyczące nieingerowania w sprawy europejskie. Podczas konferencji podczas ustaleń traktatowych kluczowa postacią był prezydent USA Wilson, a także jego przedstawiciel Edgar House; on również postulował powstanie LN i przewodniczył komisji zajmującej się ta kwestia a pakt LN był integralna częścią każdego z tych traktatów a wiec również wersalskiego. Gdy Wilson podczas konf wrócił do kraju i przedstawił kongresowi ustalenia z Paryża, odniósł się on do doktryny żeby nie mieszać się do europy, a właśnie LN temu postanowieniu zaprzeczała, wiec jeśli USA by przystąpiły to stałyby się jego częścią . dlatego amerykanie podpisali ale nie ratyfikował go kongres, wiec nie weszła w Zycie. Był to przykład amerykańskiego izolacjonizmu, czyli nieingerowania w sprawy europejskie.

72. Polityka imperializmu Japońskiego (podbój Mandżurii, Chin, idea dobrobytu w Azji wsch)

Japonia jako państwo przez dłuższy czas od XVII-XIX wieku prowadziła politykę samoizolacji i samowystarczalności, pod koniec XIX wieku otworzyła się na świat i podjął politykę modernizacji i ekspancji. W 1869r., zaczął się ten proces i zwany jest Erą Meji. Proces ten spowodował zbudowanie nowoczesnego przemysłu, rozwój stosunków handlowych i wzrost potencjału wojskowego. W 1902r., Japonia zawarła strategiczny sojusz z UK, zwany sojuszem dwóch wysp. Spowodował On dalszy awans Japonii, stała się mocarstwem, 1904-1905 Japonia wygrała wojnę z Rosją, a w 1910r., podbiła Koreę. Narodziła się potem idea, że Japonia ma szczególne prawa do rządzenia Azją. Ma największe walory spośród krajów Azji. Ekspansjonizm Japonii zwrócił się przeciw Chinom. Politycy Japońscy wymyślili plan podzielenia Chin na kilka państw, a państwa te były zależne i zarządzane przez Japonię. Japończycy przystąpili do działania, pierw chcieli oderwania Mandżurii od Chin. 03.10.1931r., Japonia uderza na Mandżurię. W Chinach wtedy toczyła się wojna domowa prowadzono przez Komunistyczną Partię Chin (1912r.) oraz Partia Narodowa (Kuomintong). Armia Japońska odniosła sukcesy. Rozbieżności mocarstw należących do Rady Ligii spowodowały, że LN nie zdobyła się do żadnych sankcji, pierwsza kompromitacja LN. LN powołała jedynie specjalną komisję na której czele stanął brytyjczyk Lytton, Komisja Lyttona, prowadziła ona badanie tej Japońskiej agresji i jej przyczyn, i nic nie postanowiła. USA w gwałtowny sposób potępiły agresję Japonii i proklamowały doktrynę Stimsona, oświadczył on, że USA nie uznają żadnych dokonanych przemocą zmian terytorialnych na dalekim wschodzie. USA nie podjęły innych działań, nie pomogli.

W 1932r., proklamowano państwo Mandżukuo, objęło one całą Mandżurię. Społeczność międzynarodowa się podzieliła, część państw uznały ten kraj. Polska uznała to państwo, z racji pomocy Japonii w razie konfliktu z Rosją.

Kryzys LN dotkliwie odbił się na prestiżu tej organizacji.

73. Doktryna Stimsena

Doktryna Stimsona (znana też jako doktryna Hoovera-Stimsona) - jednostronne oświadczenie wydane 7 stycznia 1932 przez Sekretarza Stanu USA Henry Lewisa Stimsona, dotyczące "incydentu mukdeńskiego".

Stimson przekazał przedstawicielom Japonii i Chin w Waszyngtonie notę stwierdzającą, iż USA nie uznają de facto żadnego układu lub sytuacji, które mogłyby przynieść szkodę prawom rządu Stanów Zjednoczonych lub ich obywateli w Chinach.

74. Pakt Brianda – Kelloga 1928r

Pakt o wyrzeczeniu się wojny zaborczej – Pakt Brianda-Kelloga, 27.08.19278r., podpisano. Mówi on, że umawiające się strony wyrzekają się wojny zaborczej. Podpisany przez: Francję, UK, Niemcy, Włochy, USA, Japonia, Związek Sowiecki + Polska, Czechosłowacja, Belgia. Miał ten Układ podlegać procedurze ratyfikacji, inne państwa zgłaszały akces, razem 62 państwa podpisały. Związek Sowiecki złożył propozycję protokołu Litwinowa swoim sąsiadom, 09.02.1929r. Podpisano.

Pakty te nie zatrzymały II Wojny światowej, gdyż nie miały żadnej sankcji. Była to jedynie deklaracja woli.

Pakt B-K miał znaczenie jeśli chodzi o porządek humanitarny. Główne mocarstwa pogwałciły pakt.

znany również jako pakt paryski, był międzynarodowym traktatem ustanawiającym wyrzeczenie się wojny jako instrumentu polityki narodowej. Został zaproponowany w 1927 roku przez Aristide Brianda, ministra spraw zagranicznych Francji, jako traktat między Stanami Zjednoczonymi i Francją, zakazujący prowadzenia wojny między tymi krajami. Była to próba włączenia Stanów Zjednoczonych w francuski system bezpieczeństwa. Briand zdobył poparcie amerykańskich ruchów pacyfistycznych, które naciskały swój rząd, by podpisał traktat.

Frank Billings Kellogg, sekretarz stanu USA, odpowiedział propozycją zawarcia powszechnego paktu przeciwko wojnie. Pakt zawierał bezwzględny zakaz wojny agresywnej między stronami umowy, zezwalał jednak na prowadzenie wojny obronnej.Po negocjacjach został podpisany w Paryżu 27 sierpnia 1928 r. przez 11 krajów: Australia, Kanada, Czechosłowacja, Niemcy, Indie, Wolne Państwo Irlandzkie, Włochy, Nową Zelandię, Afrykę Południową. Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Wsparcia udzieliły cztery dalsze kraje - Polska, Belgia, Francja (w marcu) i Japonia (w kwietniu). Wejście Paktu w życie zostało proklamowane na 24 lipca 1929. Ostatecznie Pakt podpisały 62[1] kraje. Ponieważ Pakt Brianda-Kelloga został zawarty poza Ligą Narodów, nie został unieważniony wraz z jej zniknięciem. Formalnie w dalszym ciągu jest wiążącym aktem prawa międzynarodowego.

W praktyce pakt nie spełnił swojego głównego celu - zaniechania wojny. W tym sensie nie wniósł żadnego realnego wkładu do międzynarodowego pokoju, a swoją nieskuteczność okazał już w 1931 r. wraz z inwazją japońską w Mandżurii i w 1935 r. z włoską inwazją w Etiopii. Wprowadzony przez układ zakaz agresji był wielokrotnie łamany, jednak nawet państwa dopuszczające się aktów agresji nigdy nie kwestionowały otwarcie i oficjalnie zasady zakazu wojny napastniczej, lecz twierdziły z reguły, że agresji dokonała strona przeciwna, działania zostały podjęte na prośbę albo w interesie władz lub ludności państwa zaatakowanego, względnie iż akcja nie ma charakteru działań wojennych, lecz ma tylko charakter "akcji policyjnej lub porządkowej".

Pakt pozostaje istotnym traktatem wielostronnym, gdyż oprócz zobowiązania, jakie stwarzał jego sygnatariuszom, stanowił także prawną bazę do ustanowienia międzynarodowej normy, że użycie siły wojskowej jest z definicji nielegalne. W szczególności pakt posłużył jako prawna podstawa do wprowadzenia pojęcia zbrodni przeciwko pokojowi - w oparciu o nie Trybunał Norymberski skazał pewną liczbę osób za wywołanie drugiej wojny światowej.

Zakaz wojny agresywnej został potwierdzony i rozszerzony przez Kartę Narodów Zjednoczonych, która stwierdza w artykule 2, paragraf 4, że (tłum. własne) "Wszystkie kraje powinny się powstrzymać w stosunkach międzynarodowych od użycia siły przeciwko terytorialnej integralności lub politycznej niezależności jakiekolwiek innego kraju, czy w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych". Konsekwencją tego jest to, że po drugiej wojnie światowej rozmaite kraje, podejmując akcję wojskową, powoływały się na prawo do samoobrony czy obrony zbiorowej.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Historia arkusz IIIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony wypracowanie (2)
Historia arkusz IIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony4
Historia arkusz IIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony (2)
5 wiek XIX
Anegdoty historyczne Wiek XIX i Nieznany (2)
chemia, · Wiek XIX wniósł wiele nowego w dziedzinie chemii
Historia arkusz IIIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony wypracowanie7
05 Wiek XIX
Test XIX wiek, XIX wiek
4. WIEK XIX - notatki do lekcji, NOTATKI DO LEKCJI
Wiek XIX Pajewski71 1918 opracowanie
Wiek XIX i XX, na studia
cz III, Wiek XIX
Historia arkusz IIIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony wypracowanie
Wiek XIX- wiek żelaza i pary, pliki zamawiane, edukacja
consensus 4 wiek XIX
Wiek XIX i XX ewolucja logiki
Historia arkusz IIIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony wypracowanie (2)

więcej podobnych podstron