Ekonomia(nauka,geneza,rozwój)-Ekonomia-grec.oikos-gospodarstwa domowe; nomos-prawa) są to prawa funkcjonowania gospodarstw domowych.Nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr.Twórcą ekonomii jest Arystoteles.Geneza i rowój-Rozwój ekonomii ściśle wiąże się z rozwojem gospodarki. Bardzo powolny rozwój, przyśpieszony gdy zamieniono gospodarkę naturalną na rynkową głównie za sprawą średniowiecznych kupców, którzy zakładali pierwsze manufaktury.W XV–XVIIw. Postawiono pytanie: Co jest przyczyną bogactwa narodu? W odpowiedzi uznano, że przyczyna jest produkcja rolna, ponieważ przynosi nową wartość.Merkantyniści natomiast uważali, że przyczyną bogactwa narodu jest handel, a przejawem bogacenia gromadzenie pieniądza.Adam Smith i David Ricardo,Ich odpowiedź na pytanie:Co jest przyczyną bogactwa narodu?Pogodziła inne odpowiedzi.Uważali oni bowiem, że do bogactwa przyczyniają się 3 czynniki:ziemia,kapitał,praca.Stworzyli system wiedzy o gospodarce ich czasów(gospodarka wolnorynkowa-dużo małych wytwórców,dużo nabywców)Smith-niewidzialna ręka-rynek wymuszał wytwarzanie określonych produktów i ich sprzedaż po niższej cenie.Ricardo-rolnictwo a gospodarka.Poglądy Smitha i Ricarda-ekonomia klasyczna.Przyśpieszony rozwój=zmiany strukturalne w gospodarce.Konkurencja-spadek cen,zmniejszenie liczby producentów,powstawanie monopoli itp.1929 – 1934r-kryzys światowy i państwo zaczyna ingerować w gospodarkę.John Keynes-sformułował teorię cyklicznego rozwoju gospodarki.Założenie–wpływ monopoli na rynkowy system regulacji. Keynes stworzył obraz współczesnej mu gospodarki sprzeczny z ekonomią klasyczną. Po II wojnie światowej powstała ekonomia liberalna-przeciwieństwo pogl.Keynesa.Ekonomiści liberalni twierdzili, że rynek jest sprawnym mechanizmem regulacji. Monetaryzm-Milton Friedman,Akceptował teorię, że im mniej państwa w gospodarce tym lepiej, ale uważał że współczesne państwo odpowiada za rynek pieniądzaPrzedmiot,gł. działy współczesnej ekonomii(A.Smith,D.Ricardo) odpowiada na pytania: Na co przeznaczyć czynniki produkcji by otrzymać odpowiednie rezultaty? Jak ulokować niedobór zasobów by otrzymać korzyści. Ekonomia próbuje rozwiązać coś co jest nie do rozwiązania, gdyż nie da się w zupełności zaspokoić wszystkich ludzkich potrzeb. Ekonomia próbuje zmniejszać niedobór środków, formułuje prawa ekonomiczne, które są jej przedmiotem.Działy:miko,makro,mezo,ekonomia globalna.Prawa ekonomiczne-stale powtarzające się w procesie gospodarczym relacje. Prawa posiadają 4 cechy: statystyczność, historyczność,obiektywizm działania,żywiołowość.Rodzaje praw ekonomicznych:przyczynowo-skutkowe,współinstnienia,funkcjonalne,postępowania ludzi,splotu działań ludzkich,techniczne.Metoda ekonomiczna:abstrakcja,stopniowa konkretyzacja,weryfikacja,Podmioty gospodarki rynkowej i ich współdziałanie:Państwo,gospodarstwo domowe,przedsiębiorstwo.Konkurencja doskonała i niedoskonała- Konkurencja doskonała-wszystkie przedsiębiorstwa i konsumenci uznają, że ich działania nie wpływają na wysokość ceny rynkowej.Musi się ona składać z wielu nabywców i wielu sprzedawców.Konkurencja niedoskonała–gospodarka dotknięta procesem monopolizacji(procesu powstawania monopoli w wysoko rozwiniętej gospodarce kapitalistycznej,będący efektem koncentracji kapitału i produkcji).Formy monopoli wyższego i niższego rzędu Niższego-Pool i ringi(Celem umowy było ograniczenie kontaktów, umowy miały charakter ustawy i obowiązywały tylko na czas kryzysu.)Kartele(umowa ograniczenia kont, w której zakłada się prowadzenie wspólnej polityki cenowej oraz podziału rynku.)Syndykat-rozwinięta forma kartelu.Wyższego-Trust(zjednoczenie przedsiębiorstw, które wytwarzają podobne lub takie same produkty łączą się w jedno wielkie)Koncern(połączeniu przedsiębiorstw ale w innych relacjach. Łączą się w układzie pionowym. Poprzez etapy produkcji w koncernie łączą się przedsiębiorstwa, które zajmują się kolejnymi fazami produkcji)Konglomerat-największa złożoność,ponieważ łączy ze sobą przedsiębiorstwa w układzie pionowym i poziomym, a także takie które nie są z sobą związane są one wielkie o zakresie globalnymStopień monopolizacji rynkuKonkurencja monopolistyczna-Posiada cechy zarówno monopolu jak i konkurencji.Konkurencja monopolistyczna charakteryzuje się tym, że na rynku współzawodniczy wiele przedsiębiorstw, istnieją bariery wejścia i bariery wyjścia, jednak są one niewielkie.Z drugiej strony produkty wytwarzane przez firmy są niejednorodne, dzięki czemu krzywa popytu na produkt każdej z firm jest malejąca.Konkurencja oligopolu-kolejne stadium po konkuręcji niedoskonałej.Występuje on gdy następuje koncentracja rynku gdy przedsiębiorstwa się rozrastają a mniejsze upadają i dochodzi do niej gdy zostaje ich niewiele mówi się wtedy że rynek wszedł w rynek oligopolu.Rynek oligopoli przechodzi dwie fazy:oligopolu nieustabilizowanego,oligopolu ustabilizowanego.Konkurencja monopolu pełnego-monopol administracyjny–państwo ustala ceny maksymalne.monopol pełny naturalny-powstaje gdy przedsiębiorstwo zdołało otrzymać nową technologię produkcji i uzyskało możliwość produkowania nowych nieznanych produktów.Monopol ten to stan rynku na którym pojawia się pionier w jakiejś dziedzinie produkcji i jest on rynkiem zamkniętym dla nowych przedsiębiorstw.Spółki i ich rola.Spółka jawna-nie odegrała dużej roli w koncentracji kapitału gdyż było za mało udziałowców ale i drugi czynnik wiązał się z tym ryzyko gdyż udziałowiec odpowiadał całym swoim majątkiem.Spółka zoo-oznacza zmniejszone ryzyko własne ale podobna jest do spółki jawnej stąd nie ma możliwości do gromadzenia dużych kapitałów.Akcja-papier wartościowy potwierdzający udział w spółce. Akcje dzielą się na anonimowe i imienne Akcjonariusz–osoba nabywająca akcje on bierze odpowiedzialność za spółkę ale do kwoty wartości kupionych akcji i daje pewne uprawnienia, prawo do udziału z zysków ze spółkiPopyt-ilość dóbr jaką nabywcy są skłonni zakupić przy różnym poziomie ceny.Wielkość popytu–ilość dóbr jaką nabywcy są skłonni zakupić w określonym momencie i po określonej cenie.Anomalie w funkcjonowaniu prawa popytu Prawo popytu-Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się ceteris Paribas popyt na ten produkt. Wraz ze spadkiem ceny produktu zwiększa się ceteris Paribas popyt na ten produkt. Paradoks Giffena-sytuacja ekonomiczna,w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny.Efekty Veblena-dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr.Podaż– ilość dobra jaka producenci (sprzedawcy)są gotowi dostarczyć na rynek w danym czasie i przy danej cenie.Wielkość podaży–ilość dobra jaką sprzedawcy są skłonni dostarczyć na rynek w danym czasie i przy danej cenie.Prawo podaży–Wzrost ceny produktu prowadzi ceteris paribas do wzrostu oferowanych ilości tego produktu na rynku. Spadek ceny produktu prowadzi ceteris paribas do spadku oferowanych ilości tego produktu na rynku.Pojęcie i rodzaje cen.Cena-suma,za którą dany zasób może być bezpośrednio nabyty.Wchodząc w jego posiadanie,właściciel nabywa tytuł do przeszłego strumienia kapitału,jakiego ten zasób może dostarczyć. To określona wartość, wyrażona w pieniądzu, przy której dwie strony transakcji(sprzedający i kupujący)są gotowi do wymiany towaru.Rodzaje cen:Producenta(cena towaru kupionego bezp.od wywtórcy),Hurtowa(cena bez marży),Detaliczna(obejmuje wszystkie koszty produkcji,marketingu i dystrybucji),Urzędowe(regulowane przez państwo),Maksymalne(pozbawiają strony możliwości umownego ustalenia ceny ponad określoną wartość),Minimalne(pozbawiają strony możliwości umownego ustalenia ceny poniżej określonej wartości),Wynikowe(stosowane są wówczas, gdy uprawniony organ wiążąco ustalił, w jaki sposób sprzedawca ma ustalić cenę),Sztywne(ceny sztywne sprawiają, że produkt sprzedawany jest po takiej samej cenie wszystkim),Wolnorynkowe(kształtują się swobodnie w oparciu o prawo popytu i podaży)Równowagi(cena, przy której popyt na dane dobro jest równy jego podaży)Rynkowe procesy dostosowawczeRównowaga rynkowa- jest to taka sytuacja na rynku danego dobra w której wielkość popytu równa jest wielkości podaży. Rynek na którym występuje stan równowagi jest rynkiem stabilnym.Nierównowaga rynkowa- oznacza przewagę popytu nad podażą(nadwyżkowy popyt)lub odwrotnie, przewagę podaży nad popytem(nadwyżkowa podaż).Rzadkość dóbr i jej implikacjeRzadkość dóbr-luka pomiędzy ograniczoną ilością zasobów, a wielkością celów do realizacji, których zasoby te mogłyby być użyte.Implikacje rzadkości dóbr:konieczność wyboru wariantu alokacji zasobów,koszt alternatywny,mobilność alokacyjna.Rachunek ekonomiczny- Podstawowe narzędzie służące dokonywaniu wyborów ekonomicznych przy uwzględnieniu ograniczonych zasobów (pracy, kapitału, ziemi) i możliwych alternatyw ich zastosowania.ex-ante-rachunek ekonomiczny przed uruchomieniem działań ekonomicznych, optymalizacja- rachunek optymalizacyjny,ex-post-rachunek ekonomiczny po zrealizowaniu procesów, jest podstawą do oceny, zawiera wnioski na przyszłość.Racjonalność homo oeconomicusRacjonalność- definiowana jako wykorzystanie ludzkiej mądrości,doświadczeniaHomo oeconomicus- człowiek ekonomiczny,wywodzi się z filozofii hedonistyczno-utylitarnejPrzedsiębiorstwo, jego cele i podstawowe…,Przedsiębiorstwo: jednostka gospodarcza,wyodrębniona pod względem techniczno-produkcyjnym,organizacyjnym,ekonomicznym i prawnym-produkuje i wytwarza dochód narodowy.Cele:wzrost poziomu technicznego,ilościowy i jakościowy wzrost produkcji,poprawa efektywności gospodarowania,ekspansja eksportowa,wzrost kwalifikacji i morale pracy załogi,poprawa warunków pracy,powiększenie majątku produkcyjnego.Produkcja-polega na przetwarzaniu zasobów w celu wytworzenia produktów i usługZysk-dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa,oznacza,że ma ono wyższe przychody niż koszty ich uzyskaniaRola zysku wpływa na możliwości inwestycyjne firmy,samofinansowanie przedsięwzięć,wielkość zatrudnienia,rola motywacyjna-Koszty produkcji i ich rodzaje Koszty produkcji–ogół wydatków pieniężnych związany z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i finansowaniu wielkości produkcjiRodzaje kosztów produkcji:stałe niezależne od wielkości produkcji płace pracowników administracji i obsługi,amortyzacja koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokali,koszty obsługi pożyczonego kapitałukary z tytułu przeterminowanych zobowiązań,zmienne-zależne od wielkości produkcji płace pracowników produkcyjnychkoszty surowców,materiałów,półproduktów,koszty energii,wody.Optimum rozmiarów produkcji; pojęcie utargu krańcowego i kosztu krańcowego.Utarg krańcowy-przychód krańcowy, marginal revenue, to wzrost utargu całkowitego, wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę.Zachowania przedsiębiorstw na rynku wolnej konkurencji, konkurencji monopolistycznej, rynku oligopolu i monopolu pełnego.Rynek wolnej konkurencji-Przedsiębiorstwo na rynku konkurencji doskonałej nie ma praktycznie żadnego wpływu na cenę produktu. Może sprzedać w każdej chwili dowolną ilość produktu po danej cenie rynkowej. Cena sprzedaży nie zależy od ilości produktu wytworzonej i oferowanej przez przedsiębiorstwo. Cena sprzedaży = utarg krańcowy.Konkurencja monopolistyczna-głównym sposobem walki jest różnicowanie produktu a nie konkurencja cenowa.Oligopol-Z porozumieniem(Działa podobnie jak wielozakładowy monopol, stara zwiększyć się zyski całej grupy. Uczestnicy mogą szukać dla siebie najkorzystniejszych rozwiązań, ale w ramach ograniczeń narzuconych przez wspólną politykę produkcyjną i cenową)Bez porozumienia-Każde z przedsiębiorstw działa na własną rękę, dążąc do maksymalnego zysku dla siebie.Między przedsiębiorstwami działającymi w danej gałęzi toczy się bezwzględna walka konkurencyjna.Monopol pełny-Monopolista jest jedynym dostawcą określonego produktu na danym rynku.Monopolista sam ustala cenę,ale musi się liczyć z tym, że po wyższej cenie sprzeda mniejszą ilość.BezrobocieStopa bezrobocia-odsetek siły roboczej,która nie ma pracy,lecz jest zarejestrowana jako poszukująca pracy.Bezrobocie jest zasobem, którego wielkość mierzy się w określonym punkcie czasu.Rodzaje bezrobocia:bezrobocie frakcyjne(stanowi niemożliwy do obniżenia minimalny poziom bezrobocia,występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie) bezrobocie strukturalne-powstaje z powodu niedostosowania kwalifikacji pracowników i zapotrzebowania pracodawców)Bezrobocie wynikające z niedostatku popytu-pojawia się wtedy, kiedy faktyczna produkcja jest mniejsza od produkcji potencjalnejBezrobocie klasyczne-rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomuBezrobocie dobrowolne-osoby rezygnują z podjęcia pracy za określone wynagrodzenie na określonych warunkach.PKB,PNB.PKB-produkcja wytworzona na terenie danego kraju niezależnie od tego, kto jest właścicielem czynników produkcji. Inaczej mówiąc, wartość produkcji wytworzonej przez mieszkańców kraju.PNB-całkowity dochód obywateli danego kraju niezależnie od tego,w jakim kraju świadczyli oni usługi posiadanych przez siebie czynników produkcji.Struktura rynku finansowego i jego główne instrumentyRynek finansowy-miejsce,gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi. Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej.Struktura:rynek:walutowy,pieniężny,kapitałowy,instrumentów pochodnych,kredytowy.Funkcje banku centralnegoBank centralny-ma pozycję nadrzędną w stosunku do pozostałych banków, wpływa na ich działalność oraz jest odpowiedzialny za prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. Funkcje-zaopatruje w pieniądz gotówkowy banki,rola monopolu,bank państwa,obsługuje tranaskcje państwoweBilans płatniczy kraju i jego strukturaBilans płatniczy-Usystematyzowane zestawienie transakcji ekonomicznych dokonywanych w ściśle określonym czasie między krajami i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi. Bilans może być sporządzany miesięcznie, kwartalnie, półrocznie i rocznie. Wyraża bezpośrednio poziom i strukturę obrotów płatniczych z zagranicą