RZECZNIK PRAW DZIECKA

RZECZNIK PRAW DZIECKA

Aleksandra Gierak

I NSP; gr III

RYS HISTORYCZNY

Najwcześniej propozycja wprowadzenia do krajowego prawodawstwa przepisów, chronią -cych prawa dziecka, pojawiła się w Wielkiej Brytanii. W 1819 roku R. Owen zaproponował między innymi, zakaz zatrudniania małych dzieci w kopalniach, fabrykach i rolnictwie. Ustawa taka doczekała się jednak uchwalenia dopiero w 1908 roku, pod nazwą „Children Act”. W tym samym czasie zagadnienie opieki nad dzieckiem pojawiło się w prawodawstwie innych państw europejskich. Wiele organizacji powstało na przełomie stulecia w całej Europie, każda z nich zajmowała się mniej lub bardziej sprawami najmłodszych obywateli, którzy jak każdy z nas posiada swoje prawa, których nie powinno się naruszać. Przemianom legislacyjnym towarzyszyły w tym czasie różnorodne inicjatywy pomocy społecznej. O ile na początku była to działalność dobroczynna z biegiem czasu zmieniała się w pomoc opiekuńczo – wychowawczą na skalę międzynarodową. W 1924 roku, Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację Praw Dziecka, zwaną Genewską. W Deklaracji tej zapisanych zostało 5 najważniejszych postulatów chroniących prawa dzieci, które do tej pory czasami w zmienionej formie funkcjonują w wielu ustawach i aktach prawnych (podstawowe prawa dziecka włączono do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z roku 1948). W dniu 20 listopada 1959 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ podało do publicznej wiadomości Deklarację Praw Dziecka, będącą rozszerzeniem Deklaracji Genewskiej i zawierającą podstawowe zasady ochrony praw dziecka. W 1961 roku została uchwalona Europejska Karta Społeczna, podjęto w niej między innymi zagadnienie ochrony dzieci i młodocianych przed pracą zbyt uciążliwą, zagrażającą rozwojowi, ustalając jednocześnie minimalny wiek zatrudnienia. 17 stycznia 1978 roku polski ambasador przy ONZ Eugeniusz Wezyr skierował do Biura Organizacji narodów Zjednoczonych propozycję by włączyć do Komisji Praw Człowieka temat „kwestia Konwencji o Prawach Dziecka”. Spowodowane to było sytuacją jaka miała miejsce w trakcie I wojny światowej kiedy to dzieci często doświadczały największych cierpień. Przyjęty projekt składał się z 18 artykułów. W 1996 roku Rada Europy przygotowała Europejską Konwencję o wykonywaniu praw dzieci. Polska podpisała, a następnie ratyfikowała ją, jako drugie państwo – już rok później. Konwencja weszła w życie i obowiązuje od 1 lipca 2000 r.

PRAWA DZIECKA

7 lipca 1991 roku Rzeczpospolita Polska ratyfikowała Konwencję o Prawach Dziecka, co stało się dla organizacji pozarządowych i środowisk działających na rzecz praw dzieci,

asumptem do postulowania utworzenia instytucji Rzecznika Praw Dziecka. Rezultatem tych

działań było wprowadzenie do Konstytucji RP z 1997 roku przepisu, dającego podstawy

prawne dla powołania Rzecznika. Art. 72 ust. 4 Konstytucji stanowi, iż „Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka”1. Wprawdzie w zakresie ochrony praw dziecka funkcjonowały już dotychczas organy powołane do działań, włącznie z sądem opiekuńczym, ale Konstytucja stawia krok dalej, powołując nową w naszym ustroju instytucję Rzecznika Praw Dziecka. Z uwagi na specyfikę i charakter tych spraw nie powierzono ich, działającemu już od 1987 r., Rzecznikowi Praw Obywatelskich, ale zdecydowano się powołać odrębny, wyspecjalizowany w zakresie ochrony i pomocy dziecku urząd Rzecznika Praw Dziecka. Polska odegrała bardzo istotną rolę w tworzeniu systemu prawnego ochrony praw dziecka w skali międzynarodowej, wniosła wielki wkład w opracowanie i uchwalenie odpowiedniej konwencji, uczyniła także znaczący gest w stosunkach wewnętrznych powołując wspomnianą już instytucję. Jest to gest wieńczący konstytucyjne regulacje w zakresie prawnego uregulowania sytuacji prawnej dziecka i systemu ochrony jego praw.2 Tym samym zapisano Rzecznika Praw Dziecka jako kolejny konstytucyjny organ kontroli państwa. Zgodnie z Ustawą o Rzeczniku Praw Dziecka, która została przyjęta przez Sejm RP 6 stycznia 2000 roku Rzecznik stoi na straży praw dziecka, określonych w Konstytucji RP, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców.

W preambule do Konwencji o prawach dziecka napisano: „uznając, że dziecko dla pełnego harmonijnego rozwoju swojej osobowości powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia”3

Mówiąc o prawach dziecka należy mieć na względzie kilka podstawowych

zasad:

1. Prawa dziecka są pojęciem z kategorii praw człowieka i wynikają z godności i

niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej.

2. Praw dziecka nie należy utożsamiać z jego podstawowymi potrzebami. Nie ma prawa do wychowania w szczęśliwej rodzinie, czy prawa do miłości, aczkolwiek to niezwykle ważne potrzeby każdego człowieka, a dzieci niewątpliwie szczególnie ważne.

3. O prawach dziecka, podobnie, jak o prawach człowieka, mówi się w relacji władza – jednostka.

4. Rodzice są opiekunami prawnymi dziecka i reprezentują je przed organami państwa, również w przypadkach naruszenia ich praw. W sytuacji, gdy rodzice nie mogą sprawować opieki wobec dziecka, państwo ma obowiązek objęcia opieką publiczną

5. Prawa dziecka nie wynikają z jakichś koncepcji czy teorii wychowania, pojęcia „prawa dziecka” nie należy utożsamiać z antypedagogiką, „partnerskim” czy „bezstresowym” wychowaniem.
6. Jeżeli dziecko/człowiek ma określone prawo to znaczy, że muszą istnieć procedury egzekwowania praw. Posiadanie praw oznacza możliwości roszczenia, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie prawo staje się pustą deklaracją.

Dzieci podlegają władzy rodzicielskiej i to przede wszystkim rodzice decydują o ich wychowaniu czy światopoglądzie. „(...)Wykonując swoje funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania państwo uznaje prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie z ich własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi.” 4

RZECZNIK PRAW DZIECKA

Rzecznik Praw Dziecka jest powoływany na 5 –letnią kadencję przez Sejm za zgodą Senatu. Wniosek o jego powołanie mogą przedstawić:

W myśl art. 1. Ust 4 Ustawy o z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka Rzecznikiem może być ten, kto: 

Rzecznik Praw Dziecka może być odwołany przez Sejm przed końcem kadencji, jeśli zrzekł się wykonywania swoich obowiązków, stał się trwale niezdolny do ich pełnienia na skutek choroby lub utraty sił, a także jeżeli sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

KOMPETENCJE RZECZNIKA PRAW DZIECKA

Ustanowienie Rzecznika Praw Dziecka wraz z przysługującymi mu kompetencjami

w sposób istotny wzbogaciło wcześniejsze instrumentarium ochrony praw najmłodszych

obywateli. Jak wynika z powołanych przepisów, uprawnienia Rzecznika Praw Dziecka w zakresie podejmowania działań na rzecz ochrony dzieci są zakreślone bardzo szeroko. Ich realizacja powinna polegać na każdorazowym podjęciu sprawy, gdy tylko uzyska on informację z jakiegokolwiek źródła o naruszaniu praw dziecka. Dotyczy to w szczególności aktów przemocy domowej, molestowania seksualnego, a także działań podejmowanych wobec dziecka, które co prawda nie mają jeszcze charakteru działań kryminalnych, ale naruszają godność dziecka, przede wszystkim w postaci stosowania kar cielesnych, w tym klapsów.

Działania Rzecznika określa art. 10 ust. 1 ustawy: "Rzecznik może:

Przyjęta 25 października 2008 roku nowelizacja Ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka wzmocniła jego kompetencje, wyposażając go m.in. w uprawnienia do:

w nich udziału na prawach, przysługujących prokuratorowi;

Kolejnym istotnym krokiem w zakresie kształtowania kompetencji Rzecznika Praw

Dziecka było uchwalenie 10 września 2010 roku ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw

Dziecka oraz niektórych innych ustaw. Przedmiotowa nowelizacja wzmocniła kompetencje

poprzez przyznanie Rzecznikowi uprawnień procesowych dających możliwości do:

WSPÓŁPRACA

Rzecznik Praw Dziecka nie wykonuje wszystkich obowiązków sam, ma do pomocy wiele jednostek organizacyjnych m.in.:

monitorowanie stanu przestrzegania praw dziecka

Rzecznika, Dział Komunikacji Społecznej, Audytor Wewnętrzny oraz Asystent

i Sekretarz Rzecznika

Dla funkcjonowania Rzecznika Praw Dziecka jest także zinstytucjonalizowanie jego współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. W 2001 roku na spotkaniu oby rzeczników ustalono jej zasady. Najważniejsze z nich to:

Istnieje ogromna przepaść między tym w jaki sposób dzieci powinny być traktowane, a rzeczywistością. Świat ciągle nie zdaje sobie sprawy z tego, jak wiele dzieci pozbawionych jest praw. Wiele dzieci na całym świecie żyje w ubóstwie, nie mając dostępu do nauki oraz opieki medycznej, są zmuszane do pracy i nie znają swoich podstawowych praw. Ta nieznajomość prowadzi do tego, że są wykorzystywane, a dziecko powinno wychowywać się w rodzinie, która pokaże mu wartości oraz będzie dążyła do tego, żeby te podstawowe prawa nie były łamane. Na szczęście od bardzo długiego czasu na ich rzecz działa Rzecznik Praw, który ciągle kontroluje sytuację, jaka ma miejsce na terenie Unii Europejskiej jak i w poszczególnych krajach. Warto więc szczególną uwagę zwrócić na ten jeden z organów państwowych, który wspiera tych najmłodszych.

Bibliografia:

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej; art. 72

  2. Ustawa z 6 stycznia 2001 r. o Rzeczniku Praw Dziecka

  3. Banaszak Bogusław: Prawo konstytucyjne; //C.H Beck 2008 str. 712-14

  4. Czerwińska Hanna : Prawo dziecka do godnego życia //Remedium. - 2003, nr 2, s. 1-3

  5. Garlicki Leszek: Polskie Prawo Konstytucyjne // Liber 2009, str. 79 – 113

  6. Wiesław Skrzydło: Komentarz do art. 72 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

  7. Ewa Bieńkowska, Lidia Mazowiecka: Rzecznik Praw Dziecka, [w:] Prawa ofiar przestępstw

  8. Ustawa z dnia 24 października 2008 roku o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, Dz. U. Nr 214, poz. 1345.

  9. Konwencja o prawach dziecka

  10. Jaros Paweł: Rzecznik Praw Dziecka : rys historyczny, ustanowienie, porównania międzynarodowe, instytucja, funkcjonowanie


  1. Konstytucja RP; art. 72

  2. Wiesław Skrzydło: Komentarz do art.72 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

  3. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Stanów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.

  4. Konwencja Europejska art. 2 protokół dodatkowy

  5. Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka z 6 stycznia 2000 r.

  6. Ustawa z dnia 24 października 2008 roku o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz ustawy

    o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, Dz. U. Nr 214, poz. 1345.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka, prawa człowieka(2)
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH , RZECZNIK PRAW DZIECKA
RZECZNIK PRAW DZIECKA - ZADANIA, PEDAGOGIKA, PRAWO OŚWIATOWE RODZINNE I OPIEKUŃCZE
o Rzeczniku Praw Dziecka
O Rzeczniku Praw Dziecka (Ustawa z dnia 6 stycznia 2000r.)
RZECZNIK PRAW DZIECKA
ustawa o rzeczniku praw dziecka
Rzecznik Praw Dziecka
Podstawy ochrony Prawnej, Podstawy prawne działania oraz kompetencje Rzecznika praw dziecka
RZECZNIK PRAW DZIECKA
2019 03 07 Rzecznik Praw Dziecka interweniuje ws Karty LGBT Do Rzeczy
2019 03 18 LGBT w szkołach kwestią priorytetową dla oświaty ! Szokująca odpowiedź Bodnara do Rzeczni
18 Rzecznik Praw Dziecka
ustawa o rzeczniku praw dziecka 422 0
Rzecznik Praw Dziecka Katarzyna R
rzecznik praw pacjenta szpitala[1]
Prawa człowieka w RP Rzecznik Praw Obywatelskich
deklaracja praw dziecka
Istota praw dziecka, Prawa dziecka

więcej podobnych podstron