GRUŻLICA

Grużlica jest chorobą zakaźną wywołaną przez prątek Mycobacterium Tuberculosis tzw. prątek Koha. Prątki Koha mogą pochodzenia ludzkiego i bydlęcego. Może obejmować płuca i inne narządy np. nerki, mózg, kości, skórę. Jest też gruźlica jelit wywołana wy wołana przez prątek bydlęcy, którego niebezpiecznym dla człowieka źródłem jest mleko lub mięso skażonych krów.

Czynniki ryzyka:

- osoby źle odżywiane,

- niehigieniczny tryb życia,

- silny stres psychiczny,

- osłabienie odporności – AIDS, nowotwór, cukrzyca.

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową czyli podczas kaszlu, kichania, gdzie prątki wydobywają się od osoby chorej i mogą przedostać się do układu oddechowego drugiej osoby.

Można się również zakazić gruźlicą poprzez skórę. Narażeni na takie zakażenie są osoby, które kaleczą się podczas pracy w prosektoriach i rzeźniach.

Zmiany zapalne spowodowane zakażeniem prątkami noszą nazwę zmian swoistych tzn. ,że rodzaj ziarniny zapalnej jest typowe dla tego zakażenia i różni się od odczynu zapalnego wywołanego przez inne bakterie i czynniki chorobotwórcze.

Najczęstszym umiejscowieniem zakażenia gruźliczego są płuca , wyodrębniamy następujące postacie gruźlicy:

1. Gruźlica pierwotna

2. Gruźlica pierwotna węzłów chłonnych tchawiczo-oskrzelowa i węzłowo płucna

3. Ostra gruźlica prosówkowa

4. Gruźlica płuc rozsiana podostra i przewlekła

5. Gruźlica płuc guzkowa

6. Gruźlica płuc naciekowa

7. Gruźlicze zapalenie opłucnej suche i wysiękowe

8. Gruźlica płuc przewlekła włóknisto- jamista

9. Marskość gruźlicza płuc.

Gruźlicą można zakazić się drogą pokarmową pijąc zakażoną wodę, mleko. Prątki w wodzie, mleku, mięsie giną podczas gotowania i pasteryzacji.

Objawy:

Kaszel suchy, krótki( pokasływanie)występuje najczęściej rano, później z odksztuszaniem a nawet krwioplucie, brak łaknienia, osłabienie, senność, pocenie się szczególnie w nocy, stany podgorączkowe, spadek masy ciała, ból w klatce piersiowej, związany z kaszlem, duszność. W silnie zaawansowanej chorobie może wystąpić krwotok z płuc.

Badania diagnostyczne:

1. Próba tuberkulinowa – dodatni odczyn skórny wskazuje na obecność przeciwciał przeciwko prątkom Koha, natomiast nie świadczy o aktywnej infekcji.

2. Rtg płuc – zmiany w płucach.

3. Badanie plwociny na posiew( obecność prątków)

Leczenie trwa długo 6-9 miesięcy lekami przeciwprątkowymi, często włącza się leczenie kortykosteroidami.chory zażywa kilka leków jednocześnie.

Prątkujący chory w okresie 3-4 tyg od chwili rozpoczęcia leczenia wymaga izolacji, co związane jest w jego pobytem w szpitalu.

Inne metody leczenia to terapia światłem, działanie promieniowania nadfioletowego zmniejsza rozprzestrzenianie się choroby i przyspiesza zdrowienie. Leczenie dietą oraz leczenie sanatoryjne.

Podczas transportu:

1. Zachowanie bezpieczeństwa własnego.

2. Ułożenie półwysokie lub wysokie.

3. Ocena saturacji w razie duszności tlenoterapia.

4. W razie krwotoku z płuc zabezpieczyć przed aspiracją krwi oraz podać kryształki lodu do ssania.

5. Kontrolować parametry życiowe.

6. Dezynfekcja karetki po transporcie.

Profilaktyka: szczepienia noworodków w pierwszym dniu życia BCG, następnie w 12 i 18 r.ż. próba tuberkulinowa. Jeśli odczyn po 3 dniach od próby jest mniejszy niż 6 mm to obrona przed gruźlicą jest słaba i trzeba odszczepić, jeśli przekracza16mm dziecko zetknęło się z gruźlicą.