Wykład I
Dyżur śr. 11:30 – 13:30 p. 53 AB, mail: muskała@amu.edu.pl (rzadko zagląda), 7 spotkań.
Zaliczenie: z oceną. Prawdopodobnie jedno pytanie pisemne, zadanie obowiązkowe na tydzień przed ostatnim spotkaniem – praca, przeczytanie dowolnej książki, 3-4 strony, mój subiektywny osąd książki (język, treść, zawartość); literatura faktu, beletrystyka, pamiętniki, „My z poprawczaka”, tematyka: niedostosowanie, metodyka, co się z nimi robi np. z ich perspektywy (jak człowiek odbiera w pamiętniku pobyt w więzieniu), pamiętniki osadzonych, „Dzienniki więzienne”, żeby wątek narkomański nie był głównym; każda pozycja przy nazwisku inna (lista!).
Literatura:
Pytka L. „Pedagogika resocjalizacyjna”
Dąbrowski „Metodyka pracy opiekuńczo wychowawczej”
„Zarys metodyka pracy kuratora sądowego”
Czesław Czapów „Wychowanie resocjalizujące” – elementy metodyki i diagnostyki
S. Górski „Metodyka resocjalizacji”
M. Konopczyński „Metody twórczej resocjalizacji”
R. Opora „Resocjalizacja: wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych społecznie”
K. Pospiszyl „Resocjalizacja”
„Terapia w resocjalizacji, część II”
Rocznik „Resocjalizacja Polski”
Pismo „Opieka Wychowanie Terapia”
Pismo „Pedagogika społeczna”
Pismo „Probacja” (strona ministerstwa sprawiedliwości)
Pismo „Przegląd więziennictwa polskiego”
Film „Zakład” z Peszkiem w roli głównej
„Za murami poprawczaka”
Pedagogika resocjalizacyjna – nauka teoretyczna i praktyczna (działania metodyczne) zajmująca się osobami niedostosowanymi. Trzy działy: aksjologia, teoria i metodyka (wyrasta z założeń teoretycznych, które są uwarunkowane wartościami). Aksjologia nigdy nie ma charakteru obiektywnego. Norma jest definiowana tu i teraz, w konkretnych okolicznościach.
Wykład II
Zasady za Lipkowskim:
Podmiotowości,
Indywidualizacji – przez diagnozę dostosowanie oddziaływań do jednostki; bez odpowiedniej diagnozy nie będziemy wiedzieli w jakim kierunku te działania indywidualizować
Kształtowania perspektyw – ukazywanie możliwych dróg; wykształcenie jako szansa i perspektywa po odbyciu kary; pokazanie, że jest inna droga funkcjonowania; pokazanie społecznie akceptowanego i pożądanego sposobu życia; zmienienie percepcji z „tu i teraz” chociażby na przyszły tydzień, ponieważ on ma zaburzony proces czasowy co wynika z zaburzenia socjalizacji (sprzeczne komunikaty rodziców, jeśli ma coś zdobyć i osiągnąć to ma to nastąpić TERAZ; teraz idziemy na mecz a nie za tydzień kiedy tata będzie pijany); MY musimy zbudować perspektywę
Akceptacji – powinniśmy akceptować wychowanka jako człowieka, którego postrzegamy jako osobę która popełniła coś złego, ale nie jest cała, w pełni zła; bez pochopnym wniosków o jego skreślaniu; jest bardzo trudna w niektórych przypadkach; mamy do czynienia z podmiotem; nieistotne ma być to, co on zrobił; lepiej jest patrzeć z perspektywy przyczynowej „dlaczego?” co się dzieje w jego życiu; musimy się dystansować; oni wcale nie muszą być źli i nie są, zachowują się źle, bo zawsze tak rozwiązywali wszystko;
Respektowania
Pomocy – pomoc żeby sobie jakoś poradził po wyjściu, pomoc w codzienności w sensie wsparcia; pomoc to też rozmowa; dotyczy też zapewnienie środków (ubrania, podręczniki); pomóc w lekcjach i edukacji; nauczenie podstawowych czynności np. posługiwania się nożem i widelcem/mycia się; nauka funkcjonowania na tym podstawowym poziomie w życiu codziennym w którym sobie nie radzi, elementarne kwestie jak wycieranie tyłka,
Wykład 14.03
Stosunek wychowawczy może mieć charakter:
Zewnętrzny – gdy wychowanek postrzega kontakty z wychowawcą wyłącznie jako sposób uniknięcia kary
Grupa metod opartych na wpływie osobistym wychowawcy na wychowanka:
Przykład własny – odwzorowywanie przez wychowanka postępowania wychowawcy
Doradzanie wychowawcze
Skuteczne doradzanie wymaga istnienia wewnętrznego związku między wychowawcą i wychowankiem
Istotnym czynnikiem tej metody jest stworzenie przez wychowawcę odpowiednich sytuacji, w których wychowanek będzie oczekiwał od niego rad
Integralnym elementem jest krytykowanie zachowań wychowanka
Przekonywanie –
PRZEKONYWANIE zawiera nie tylko żądanie, ale także argumentację (wymagany wewnętrzny stosunek wychowawczy)
ROZKAZYWANIE – rozkaz wyraża żądanie, pozbawione jakiejkolwiek argumentacji. Rozkazując wymaga się wykonania zlecenia bez względu na zdanie, stosunek czy opinie wykonawcy
Podstawowe zasady przekonywania:
Wymaga odwoływania się do jego istotnych, ważnych potrzeb lub zainteresowań oraz aktualnie przeżywanych problemów ze wskazaniem mu sposobu ich rozwiązania
W dużej mierze rezultaty przekonywania zależą od tego, czy wychowawca potrafi wywołać u wychowanka konflikt przekonań oraz spowodować rozwiązanie go zgodnie ze swoimi oczekiwaniami
Efekt przekonywania jest tym większy im bardziej wychowawca jest dla wychowanka osobą wiarygodną i zarazem znaczącą wewnętrznie
Czynniki decydujące o rezultacie przekonywania:
Cechy wychowawcy
Cechy wychowanka
Rodzaj argumentów i sytuacji
Typy argumentów:
Racjonalna – odwołuje się do rozumowej sfery przekonywanej jednostki, do jej logicznego myślenia, przynosi lepsze rezultaty do osób nie uprzedzonych i nie nastawionych negatywnie
Emocjonalna – oddziałuje na uczucia wychowanka budząc np. niepokój, odstręczając w ten sposób podopiecznego od zajęcia innego stanowiska niż przedstawiane. Wywołuje największe zmiany przekonań u osób uprzedzonych i negatywnie nastawionych do wpajanych poglądów
Jednostronna – obejmuje tylko argumenty „za” danym poglądem; przynosi najlepsze rezultaty w stosunku do osób nastawionych przychylnie
Dwustronna – zawiera argumenty „za” i „przeciw” jakieś tezie; skuteczniejsza do osób bardziej wykształconych i negatywnie nastawionych do przedstawianych poglądów
Oddziaływanie sytuacyjne
Polega na:
Wprowadzaniu zmian do istniejących sytuacji tak, aby ich wpływ na wychowanka był zgodny z życzeniami wychowawcy
Utrzymaniu tych elementów sytuacji, które wywierają oczekiwany wpływ na wychowanka
Wprowadzaniu i utrzymywaniu takich zmian sytuacji, które eliminują niepożądany wpływ na wychowanka
Metody:
Organizowania doświadczeń
Nagradzanie i karanie
Uświadamianie skutków
Trenowanie (trening: )
Autogenny – funkcjonowanie z samym sobą
Interpersonalny – funkcjonowanie z innymi
Socjodramy
Psychodramy
Grupa jako środek resocjalizacji
Grupa wywiera tym bardziej wpływ na członków, im bardziej stanowi grupę odniesienia a nie tylko przynależności
Kluczem jest relacja między wychowankiem a wychowawcą
Żeby ze zbiorowości społecznej powstała grupa społeczna musi zaistnieć jakość relacji, przynajmniej trzy osoby to grupa społeczna (trzecia osoba to element obserwacji pozostałych dwóch)
Niezależnie od ilości osób, grupa jest mała jeśli nie ma w niej wewnętrznych podziałów na podgrupy
Grupa nieformalna z liderem – wystarczy że wejdę w relacje z liderem grupy, który pomoże nam w pracy z grupą
Czy możemy używać elementów drugiego życia w naszej pracy? Chociaż w więzieniu nie ma prawa istnieć drugie życie, grypserka nie powinna mieć racji bytu. Absurdem jest jednak myślenie, że jeśli skoro zabroniliśmy to tego nie ma.
Naszym zadaniem jest rozbijanie struktur podkultury, nie możemy nie dostrzegać i bagatelizować tych zjawisk, ale musimy wkładać kij w mrowisko; musimy umieć wykorzystać reguły panujące w środowisku
Sposoby zwiększania wpływu grupy na podopiecznych
Metoda samorządowa – np. wioski kościuszkowskie;
Metoda kształtowania i przekształcania celu, norm i struktury grupy – to jest nasze zadanie: zmiana ich systemu wartości, struktury grupy;
Metoda podnoszenia spoistości i prestiżu grupy;
Samorządność grupy podopiecznych polega na stopniowym jej wdrażaniu do samodzielnego wykonywania następujących funkcji: planowania działań (ustalenie celów), organizowanie działań (wyznaczanie zadań), kierowanie działań (koordynowanie), przestrzeganie przez grupę zasad warunkujących jej działalność
„Grypsera: przemiana, słabnięcie czy upadek subkultury więziennej?” Toruń 2004 praca magisterska