Azymut (ar. as-sumūt, as-simūt(lm), od samt=prosta droga, kierunek, cel)[1] - to kąt zawarty między północną częścią południka odniesienia, a danym kierunkiem poziomym. Wartość azymutu liczy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara i wyraża w mierze kątowej, najczęściej w stopniach. Azymut może służyć do orientacji w terenie i do orientowania pomiarów geodezyjnych.

Azymut geograficzny - kąt między północną częścią południka geograficznego a danym kierunkiem poziomym. Jak każdy azymut, liczony jest zgodnie z ruchem wskazówek zegara - od kierunku północy zdefiniowanego przez południk odniesienia, a jego wartość wyrażana jest w mierze kątowej. Azymut geograficzny wyznaczany jest w terenie z użyciem żyroskopu. Różnica między azymutem geograficznym a azymutem kartograficznym to zbieżność południków.

Ciąg poligonowy jest wielobokiem otwartym lub zamkniętym, w którym zostały pomierzone kąty wierzchołkowe i długości boków. Mogą one występować pojedynczo lub tworzyć sieci poligonowe.

Ciągi poligonowe ze względu na sposób nawiązania dzieli się na:

dwustronnie nawiązany

jednostronnie nawiązany

Ciągi poligonowe ze względu na kształt wieloboku dzieli się na:

zamknięte

otwarte

Prostokątny układ współrzędnych to układ współrzędnych, który na płaszczyźnie tworzą dwie, a w przestrzeni trzy wzajemnie prostopadłe proste, miejsce ich przecięcia jest początkiem układu współrzędnych.

Współrzędne geograficzne – szerokość i długość geograficzna mierzone w stopniach, minutach i sekundach kątowych. Początkiem układu współrzędnych geograficznych jest przecięcie się południka zerowego (Greenwich) z równikiem.

Jeden stopień (°) to 60 minut ('), a jedna minuta to 60 sekund ("). Znaków minut i sekund geograficznych (') i (") nie należy mylić z cudzysłowem („”) i (‚’).

Układ współrzędnych elipsoidalny

W układzie współrzędnych elipsoidalnych są określane dokładne współrzędne punktów geodezyjnych. Punkty są zrzutowane z fizycznej powierzchni Ziemi na powierzchnię elipsoidy. Punkt jest określony przy pomocy dwóch współrzędnych - jest to szerokość geodezyjna (elipsoidalna) B oraz długość geodezyjna (elipsoidalna) L. Może być określona również wysokość punktu nad powierzchnią elipsoidy - jest to tzw. wysokość elipsoidalna.

W życiu codziennym przy wykonywaniu szeregu zadań pomiarowych na morzu, w lotnictwie, a przede wszystkim w artylerii stosowany jest układ współrzędnych biegunowych na płaszczyźnie.Układ współrzędnych biegunowych tworzy punkt początkowy O - zwany biegunem, i ustalona w tym punkcie oś biegunowa ON oraz orientacja płaszczyzny.Współrzędnymi biegunowymi można posługiwać się zarówno w terenie, jak i na mapie, przy czym za oś biegunową może być przyjęty dowolny kierunek. Najczęściej jednak ze względu na łatwość dokonywania pomiaru kątów i możliwość przejścia z terenu na mapę lub odwrotnie, za oś biegunową przyjmuje się kierunek północy topograficznej, geograficznej lub magnetycznej.Układ współrzędnych biegunowych poza wygodą w posługiwaniu się przy wskazywaniu celów, przy prowadzeniu ognia, a także w nawigacji lotniczej i morskiej ma i tę zaletę, że pozwala na przeliczenie współrzędnych biegunowych za pomocą prostych wzorów na współrzędne prostokątne: D x = D cos a , D y = D sin a , lub odwrotnie, przeliczenie współrzędnych prostokątnych na biegunowe.

Charakterystyka układu odniesienia WGS84

Współrzędne WGS84 odnoszą się do układu współrzędnych ziemskich ortokartezjań-skich, realizowanym na bazie zmodyfikowanego układu NSWC 9Z-2 (WGS72 - NNSS TRANSIT).

Początek układu współrzędnych WGS84 (rys. 6 ) pokrywa się ze środkiem mas Ziemi, oś Z jest skierowana do umownego bieguna ziemskiego (Conventional Terrestrial Pole - CTP). Kierunek osi X jest wyznaczony przez przecięcie płaszczyzny południka i płaszczyzny równika związanego z CTP, a oś Y uzupełnia prawoskrętny ortogonalny układ współrzędnych.

Mapa - jest obrazem powierzchni Ziemi wykonanym na płaszczyźnie w pomniejszeniu (skali) z uwzględnieniem krzywizny terenu. Przedmioty terenowe, zjawiska przyrodnicze oraz zagadnienia gospodarcze i społeczne przedstawione są za pomocą odpowiednich znaków.

Cechy mapy:

-zastosowanie znaków umownych do prezentacji treści mapy,

-dobór i uogólnienie elementów treści mapy - generalizacja,

-możliwość określenia położenia geograficznego dzięki zastosowaniu kartograficznego odwzorowania mapy,

- możliwość odczytywania i pomiaru różnych cech ilościowych i jakościowych (dzięki kartografii i skali).

Elementy mapy:

-osnowa (podstawa) matematyczna na którą składają się odwzorowania kartograficzne, skala mapy, punkty geodezyjne,

-treść mapy,

-legenda.

Rodzaje map:

Ze względu na skalę:

W skład map wieloskalowych wchodzą mapy topograficzne i poglądowe Mapa taka posiada skalę większą Niż 1: 200000 .

W skład map średnioskalowych wchodzą mapy topograficzno-przeglądowe a Skala tych map wynosi od 1:200000 do 1:1000000 .

W skład map małoskalowych wchodzą mapy przeglądowe a Skala tych map jest mniejsza Niż 1:2000000.

-wielkoskalowe,

-średnioskalowe,

-małoskalowe.

Ze względu na treść mapy:

-ogólnogeograficzne,

-tematyczne.

Wielkoskalowymi, ogólnogeograficznymi są mapy topograficzne. Oprócz siatki kartograficznej zawierają siatkę topograficzną ułatwiającą określenie położenia obiektów. Na mapach tych stosuje się poziomice (linie o jednakowej wysokości), znaki topograficzne.

Mapy tematyczne przedstawiają wybrane elementy: roślinność sieć wodną, gospodarkę, morza, jeziora.

-mapy przyrodnicze,

-mapy społ-gospod.

Mapa zasadnicza – nazywana również Podstawową Mapą Kraju to podstawowe opracowanie geodezyjno-kartograficzne wykonywane w danym kraju. Powinno obejmować swoim zasięgiem obszar całego państwa. Służy celom ewidencyjnym, gospodarczym, planistycznym i strategicznym. Na podstawie mapy zasadniczej wykonywane są inne opracowania kartograficzne, które służą do celów komercyjnych np. projektowych czy budowlanych. Mapa zasadnicza jest własnością państwową, a jej prowadzenie zostało powierzone starostwom powiatowym (w szczególnych wypadkach gminom za zgodą właściwego wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego) jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Obecnie obowiązującym układem odniesienia dla prowadzenia mapy zasadniczej jest układ "2000" (do 31 grudnia 2009 r. był nim układ "1965") oraz układ wysokościowy z punktem odniesienia "Kronsztad" (Rosja).

Mapa zasadnicza stanowi:

podstawowy element państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w rozumieniu art. 40 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne,

podstawowy materiał kartograficzny, wykorzystywany do zaspokojenia różnorodnych potrzeb gospodarki narodowej, a w szczególności zagospodarowania przestrzennego, katastru nieruchomości i powszechnej taksacji,

źródłowe opracowanie kartograficzne do sporządzania map pochodnych i innych wielkoskalowych map tematycznych oraz aktualizacji mapy topograficznej w skali 1:10 000 (1:5000).

Mapa zasadnicza to mapa wielkoskalowa wykonywana w skalach 1:500 - 1:1000 dla obszarów wysokozurbanizowanych (duże zagęszczenie obiektów stanowiących treść mapy np. gęsta zabudowa lub duża ilość urządzeń podziemnych), 1:1000 - 1:2000 dla obszarów średniozurbanizowanych i 1:5000 dla zwartych obszarów rolnych i leśnych. W przypadkach bardzo dużego zagęszczenia obiektów naziemnych i podziemnych wykonuje się mapy w skali 1:250 (np rejon Metra warszawskiego). Skala powinna być tak dobrana, żeby mapa była przejrzysta i czytelna.

Treść mapy zasadniczej obejmuje dane o:

ewidencji gruntów i budynków (katastrze),

zagospodarowaniu terenu (ulice, drzewa, obiekty użyteczności publicznej),

podziemnym, naziemnym i nadziemnym uzbrojeniu terenu (Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu),

ukształtowaniu terenu (wysokości szczegółów sytuacyjnych, formy ukształtowania terenu).

W Polsce zasady obowiązujące przy tworzeniu mapy zasadniczej zawarte są w instrukcji technicznej K-1.

atrybuty obiektów mapy numerycznej

Podstawą funkcjonowania systemu informacji przestrzennej jest zgromadzenie odpowiednich danych o obiektach świata rzeczywistego będących przedmiotem zainteresowania. Dane te opisujące cechy poszczególnych obiektów nazywane są atrybutami.

Każdy obiekt stanowiący treść mapy numerycznej musi mieć przyporządkowane sobie: (K-1)

atrybuty przestrzenne - określające położenie obiektu, wielkość i geometryczny kształt obiektów i ich przestrzenne (topologiczne) relacje oraz może mieć przyporządkowane sobie, zależne od charakteru obiektu

atrybuty nieprzestrzenne - określające inne właściwości obiektu.

Wśród atrybutów nieprzestrzennych wyróżnia się atrybuty opisowe- jawnie występujące na mapie w postaci tekstów opisujących.

Niezależnie od stopnia generalizacji koniecznej do przedstawienia obiektu na graficznym obrazie mapy system informatyczny wspomagający prowadzenie mapy numerycznej powinien przechowywać pełen opis geometrii i atrybutów obiektu.

Podręczny zestaw znaków umownych na mapie zasadniczej wg instrukcji K-1

Kąt pionowy - w geodezji, kąt zawarty w płaszczyźnie pionowej między kierunkiem odniesienia, a kierunkiem na dany punkt terenowy. Jeżeli kierunkiem odniesienia jest poziom, kąt pionowy wyznaczony w jego oparciu nazywa się kątem pochylenia. Jeżeli zaś kierunkiem odniesienia jest zenit, kąt pionowy wyznaczony w jego oparciu nazywa się kątem zenitalnym.

Kąt pionowy może być mierzony teodolitem lub tachymetrem.

Kąt poziomy - w geodezji, kąt dwuścienny zawarty między dwiema płaszczyznami pionowymi przechodzącymi przez pomierzone w terenie kierunki. Kąt poziomy nie podlega bezpośredniemu pomiarowi w terenie. Pomiarem objęte są kierunki poziome, których różnica daje wartość kąta poziomego.

Kierunki mogą być mierzone z użyciem teodolitów lub tachymetrów.

Osnowa geodezyjna – zbiór odpowiednio wybranych i stabilizowanych punktów terenowych, dla których matematycznie określono współrzędne płaskie lub wysokościowe w przyjętym układzie współrzędnych.

Punkty osnowy geodezyjnej pełnią rolę nawiązania dla wszystkich robót geodezyjnych, których wynikiem są współrzędne określone w państwowym układzie współrzędnych. Punkty geodezyjnej osnowy pomiarowej mogą być punktami ciągów poligonowych dwustronnie nawiązanych, ciągów poligonowych jednostronnie nawiązanych, ciągów poligonowych zamkniętych, ciągów niwelacyjnych dwustronnie nawiązanych, ciągów niwelacyjnych zamkniętych oraz innych konstrukcji geodezyjnych. Osnowa pomiarowa (realizacyjna) tworzona jest na potrzeby konkretnej roboty.

Osnowy geodezyjne, ze względu na sposób przedstawienia wzajemnego położenia punktów, dzielą się na:

osnowę poziomą, w której określone jest wzajemne poziome położenie punktów na powierzchni, bez uwzględnienia różnic wysokości,

osnowę wysokościową, w której określono wysokość punktów względem punktu odniesienia,

osnowę dwufunkcyjną, której punkty maja znane położenie i wysokość, a więc spełniają równocześnie funkcje punktów osnowy poziomej i wysokościowej,

osnowę przestrzenną, w której punkty mają znane położenie w układzie geocentrycznym.

Ze względu na gęstość rozmieszczenia, dokładność oraz rolę w pracach geodezyjnych osnowy dzielą się na:

osnowa pozioma:

podstawowe (I klasa)

szczegółowe (II i III klasa)

pomiarowe (nieklasyfikowana)

osnowa wysokościowa:

podstawowe (I i II klasa)

szczegółowe (III i IV klasa)

pomiarowe (nieklasyfikowana)