Piotr Niedzielski

BHP sem.2

Andrzej Wiltosiński

Techniczne Bezpieczeństwo Pracy

Wymagania BHP z zakresu maszyn energetycznych

Piotr Niedzielski, Referat: „Wymagania BHP z zakresu maszyn energetycznych”

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy z zakresu maszyn energetycznych są szczegółowo regulowane przez rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych. Regulacje dotyczą wszystkich maszyn energetycznych w rozumieniu prawa energetycznego Dz.U. 1997 Nr 54 poz. 348, ich eksploatacji, za wyjątkiem jednostek jądrowych, których zasady eksploatacji zawarte są w prawie atomowym Dz.U. 2001 nr 3 poz. 18 oraz podziemnych maszyn górniczych, których dotyczą odrębne przepisy prawa geologicznego i górniczego Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981.

Każda maszyna energetyczna dopuszczona do użytku na terenie Polski powinna posiadać szczegółowe instrukcje obsługi zawierające:

• Charakterystyki maszyn

• Opisy w niezbędnym zakresie układów automatyki, regulacji, pomiarów, sygnalizacji i zabezpieczeń

• Zestawy schematów i rysunków pomocniczych

• Opis czynności eksploatacyjnych i obsługowych

• Wymagania dotyczące postojów, remontów (wraz z organizacją prac) i konserwacji maszyn

• Wymagania ochrony przeciwpożarowej dla danej grupy obiektów energetycznych

• Wykaz zidentyfikowanych zagrożeń zdrowia i życia ludzkiego związanych z eksploatacją maszyn

• Wymagania dotyczące ochrony zbiorowej i indywidualnej w celu ograniczenia ryzyka zawodowego

Wszystkie maszyny funkcjonujące przed wejściem w życie nowego rozporządzenia muszą być dostosowane do obowiązującego aktu prawnego.

Firma lub inna instytucja prowadząca eksploatację danego obiektu energetycznego, jest zobowiązana do prowadzenia wykazu osób upoważnionych, które za zgodą prowadzącego eksploatację mogą w jego imieniu wydawać polecenia, koordynować prace oraz dopuszczać prace związane z użytkowaniem i obsługą maszyn. Wykaz ten powinien zawierać:

1. imię i nazwisko osoby upoważnionej

2. zakres upoważnienia

3. określenie okresu, na jaki upoważnienie zostało udzielone

Prace związane z eksploatacją obiektu energetycznego w świetle polskiego prawa mogą wykonywać tylko osoby uprawnione lub upoważnione. Wszystkie obiekty o których mowa powinny być właściwie oznaczone, umożliwiając łatwą identyfikację obiektu jak i zagrożeń z nim związanym. Obiekty stwarzające zagrożenie życia i zdrowia pracowników muszą być odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych, a praca przy obiekcie bez odpowiednich urządzeń związanych z ochroną zdrowia przewidzianych w zestawie dokumentów maszyny jest zabroniona.

Szczególnym typem prac, który wiąże się z eksploatacją urządzeń energetycznych są prace wykonywane w zbiornikach, kanałach i innych zamkniętych przestrzeniach. Wszystkie wymagania związane z tego typu szeregiem prac są zawarte w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. W zamkniętych wnętrzach urządzeń, w których mogą gromadzić się niebezpieczne dla zdrowia gazy, muszą zostać dokonane pomiary stężeń tych gazów przeprowadzone zgodnie z przepisami dotyczącymi wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń lub wartości opisanych w przepisach ochrony przeciwpożarowej. Wszystkie mierzone wartości muszą być rejestrowane. Jeżeli praca wykonywana jest w środowisku, w którym nie jest możliwe obniżenie niebezpiecznych wartości stężeń i natężeń, praca powinna być wykonywana z użyciem dodatkowych środków ochrony, ze szczególną ostrożnością, zgodnie z instrukcjami wykonywania tych prac, a w pozostałych przypadkach należy dążyć do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Gdy istnieje zagrożenie wybuchem, ze względu na istnienie w zbiorniku odpowiedniego stężenia gazów wybuchowych zastosowanie mają przepisy związane z możliwością wystąpienia wybuchu w miejscu pracy atmosfery wybuchowej, natomiast prace dokonywane w zbiornikach lub wnętrzach kotłów wymagają wcześniejszego wyłączenia technologicznego oraz przewietrzenia. Podejmując prace związane z eksploatacją kotłów i zbiorników zamkniętych, remonty okresowe należy przeprowadzać przy otwartych włazach, zapewniając odpowiednie parametry powietrza . W przypadku gdy nie jest to możliwe, należy zapewnić stały nadmuch powietrza.

Górną granicą temperatury, w której można dokonywać prace związane z eksploatacją zamkniętych urządzeń energetycznych, jest temperatura 40 °C. Przy wyższej temperaturze pracownikom należy zapewnić dostęp do:

• napoi chłodzących i środków obniżających temperaturę powietrza (np. wentylatorów miejscowych)

• odpowiednich środków ochrony indywidualnej, częstszych przerw w pracy oraz bezpiecznego miejsca odpoczynku

Ustawodawca zabrania jednoczesnego wykonywania prac na różnych poziomach urządzenia energetycznego bez odpowiednich zabezpieczeń.

W przypadku odcinków rurociągów, urządzeń cieplnych, a także instalacji zainstalowanych w komorach prace eksploatacyjne związane z konserwacją lub remontem instalacji należy wykonywać po odłączeniu odcinka instalacji, na którym będą przeprowadzane prace oraz zabezpieczeniu armatury lub innych urządzeń odcinających dopływ czynnika przed przypadkowym otwarciem. Jeżeli to konieczne, należy odpowiednio rozprężyć, odwodnić i wychłodzić instalację. Następnie ustawodawca nakazuje sprawdzenie szczelności armatury zabezpieczającej dopływ czynnika, która powinna być oznakowana przed przystąpieniem do prac remontowych. Jeżeli to konieczne, należy zastosować dodatkowe środki ochrony wymienione w instrukcji eksploatacyjnej maszyny.

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku przeprowadzania prac w siłowniach wodnych oraz w budowlach hydrotechnicznych, w tym wewnątrz sztolni, w rurociągach doprowadzających i odprowadzających, w których turbiny, hydrozespoły i pompy muszą zostać wyłączone w sposób przewidziany w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Dz.U. 2011 nr 128 poz. 728. Dotyczy to również prac eksploatacyjnych przy użyciu sprzętu pływającego.

Prace eksploatacyjne przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy wykonywać przestrzegając wymagań przewidzianych w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchomienia instalacji gazowych gazu ziemnego, w Dz.U. 2010 nr 2 poz. 6.

Prace dokonywane przy urządzeniach elektroenergetycznych, w myśl ustawy, zostały rozdzielone na trzy rodzaje:

1. Prace pod napięciem

2. Prace w pobliżu napięcia

3. Prace przy wyłączonym napięciu

Minimalne odstępy od nieosłoniętych urządzeń i instalacji:

Wyjątek stanowią instalacje sieci trakcyjnej i kolejowej zasilanej z poziomu napięcia 3kV, w przypadku których minimalne odstępy w tabeli powyżej nie mają zastosowania.

Napięcie od urządzeń należy odłączyć w sposób uniemożliwiający pojawienie się napięcia. Przed przystąpieniem do prac należy wykonać szereg czynności analogicznych do metodyki odłączania innych urządzeń energetycznych wcześniej opisanych: zastosować odpowiednie zabezpieczenia przed wystąpieniem napięcia, oznaczyć miejsce wyłączenia, sprawdzić czy nie występuje napięcie na odłączonych elementach, dodatkowo uziemić wyłączone urządzenia i instalacje elektryczne (przy czym co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca wykonywania prac, w strefie uziemionej) oraz oznaczyć strefę pracy znakami/tablicami bezpieczeństwa. Prace niebezpieczne przy urządzeniach elektroenergetycznych, przy których występuje szczególne narażenie życia lub zdrowia ludzkiego wymagają pozwolenia pisemnego osoby administrującej. Prac tych nie należy przeprowadzać samodzielnie. Szczegółowy wykaz prac niebezpiecznych zawarty jest w dalszej części rozporządzenia.