1.Znakowanie opakowań jednostkowych.

Wszystkie wyroby w opakowaniach będące przedmiotem wymiany towarowej winny być zaopatrzone w odpowiednie znaki, nośniki niezbędnych informacji. W ciągu wieków wykształciły się w tym zakresie odpowiednie zwyczaje handlowe, których miejsce z czasem zajęły regulacje prawne. Znaki umieszczone na opakowaniach i jednostkach ładunkowych są wyrażone w postaci napisu, litery, cyfry lub rysunku z zastosowaniem barwy kontrastowej.

Wzrost ilościowy i zwiększenie się obszaru międzynarodowej wymiany towarów skłoniły Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO - International Organization for Standardization) do wydania zaleceń normalizacyjnych dotyczących stosowania piktograficznych (rysunkowych) oznaczeń towarów, stwarzających potencjalne zagrożenie dla otoczenia.

Piktograficzne oznakowanie ma również niebagatelny aspekt reklamowy, użytkowy, technologiczny oraz istotny ze względu na utrzymanie wymaganego poziomu jakości.

Niedostateczne lub niewyraźne oznakowanie może spowodować:

Ø      ułożenie ładunku na statku lub składzie portowym w nieodpowiednim miejscu;

Ø      ułożenie ładunku w nieodpowiedni sposób;

Ø       pomieszanie z inną partią ładunków;

Ø      wyładowanie w niewłaściwym porcie;

Ø      wydanie niewłaściwemu odbiorcy.

W Polsce w zakresie oznakowania opakowań jednostkowych i transportowych z zawartością, obowiązują odpowiednio normy: PN-90/O-79251 i PN-85/O-79252. Zgodnie z tymi normami, znaki umieszczone na opakowaniach jednostkowych i transportowych dzielą się na znaki; zasadnicze, informacyjne, niebezpieczeństwa i manipulacyjne. Na opakowaniach jednostkowych mogą być dodatkowo umieszczone znaki reklamowe, mające na celu zachęcenie do kupna danego wyrobu.

Znaki i znakowanie opakowań jednostkowych

Na znaki zasadnicze umieszczone na opakowaniach jednostkowych składają się; nazwa towaru, znak firmowy wyrażający pełną lub skróconą nazwę zakładu wytwórcy lub zakładu pakującego oraz określenie zastosowania towaru. Na rys. 1 przedstawiono fragment Wiadomości Urzędu Patentowego informujący o pierwszym zarejestrowanym w Polsce znaku towarowym.

     

Rys. 1. Pierwszy zarejestrowany w Polsce znak towarowy pruszkowskiej fabryki ultramaryny Sommer i Nower.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa: http://www.carpent-tua.resam.com.pl/znak-tow.htm

Znak towarowy jest swego rodzaju wizytówką przedsiębiorstwa. Dzięki niemu łatwiej dociera się do potencjalnego odbiorcy. Uchwalona 31 stycznia 1985 roku ustawa o znakach towarowych* stwierdza;

„Znakiem towarowym w rozumieniu ustawy, może być znak nadający się do odróżnienia towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa od towarów lub usług tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma plastyczna, melodia lub inny sygnał dźwiękowy bądź zestawienie tych elementów”. Nie ma dostatecznych znamion odróżniających znak, który stanowi tylko nazwę rodzajową towaru lub informuje jedynie o właściwości, jakości, liczbie, ilości, masie, cenie, przeznaczeniu, sposobie, czasie lub miejscu wytworzenia, składzie, funkcji lub przydatności towaru, bądź inne podobne oznaczenie nie dające wystarczających podstaw odróżniających pochodzenie towarów. Zgodnie z ustawą o znakach towarowych niedopuszczalna jest rejestracja znaku, który:

• Ø      jest sprzeczny z obowiązującym prawem lub zasadami współżycia społecznego,

• Ø      narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich,

• Ø      zawiera dane niezgodne z prawdą,

• Ø      zawiera nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole - godło, barwy lub hymn, znak Sił Zbrojnych, państwowy znak jakości i znak bezpieczeństwa,

• Ø      zawiera nazwę lub herb polskiego województwa, miasta lub miejscowości, reprodukcję polskiego orderu, odznaczenia, odznaki honorowej oraz odznaki lub oznaki wojskowej (w uzasadnionym wypadku znak taki może być zarejestrowany po uprzednim wyrażeniu zgody przez właściwy organ państwowy lub właściwą jednostkę organizacyjną),

• Ø      zawiera nazwę lub skrót nazwy państwa albo symbole (herb, flagę, godło) państwa będącego członkiem Związku Paryskiego Ochrony Własności Przemysłowej, nazwę lub skrót nazwy albo symbole międzynarodowej organizacji rządowej, której członkami są jedno lub więcej państw należących do tego Związku, oraz symbol olimpijski, o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do używania takiego znaku w obrocie gospodarczym.

Znak towarowy spełnia 3 podstawowe funkcje:

• Ø      oznaczenie pochodzenia – pozwalające na zidentyfikowanie danego produktu, pochodzącego z konkretnej fabryki, w grupie wyrobów pokrewnych. Niekiedy właściciel znaku towarowego udziela cesji na używanie tego znaku (licencja, franchising). Wówczas nie ma związania miejsca powstania towaru ze znakiem. Istotne jest jedynie życzenie właściciela znaku, aby konsumenci łączyli towar z jego firmą;

• Ø      reklamową;

• Ø      jakościową - pozytywne skojarzenia z określonymi wyrobami.

Zgodnie z ustawą:

„Niedopuszczalna jest rejestracja znaku dla towarów tego samego rodzaju, jeśli: jest podobny w takim stopniu do znaku towarowego zarejestrowanego na rzecz innego przedsiębiorstwa, że w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby wprowadzać w błąd odbiorców, co do pochodzenia towarów, a także jest podobny w takim stopniu do znaku towarowego powszechnie znanego w Polsce jako znaku dla towarów pochodzących z innego przedsiębiorstwa, że w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby wprowadzać w błąd odbiorców, co do pochodzenia towarów”.

Gdy znak towarowy jest oryginalny i nie ma wątpliwości, co do jego rejestracji, właściciel może umieścić obok niego literkę „R” wpisaną w okrąg (â), która informuje potencjalnych nabywców oraz konkurentów, że znak został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym („registered trade mark”). Właściciel znaku towarowego może nim dowolnie dysponować, może go zatem umieszczać nie tylko na sprzedawanych towarach, ale także na różnych materiałach reklamowych, firmowych dokumentach, szyldach itd.

Znaki towarowe dzieli się na zwykłe, powszechnie znane i słowne. W Polsce znak towarowy zwykły jest chroniony od chwili rejestracji, a właściwie od zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Na rysunku 2 przedstawiono znaki towarowe firm: „Belmatex” i „Unizeto”.

 

        

             MASZYNY I TECHNOLOGIE WŁÓKIENNICZE

Rys.2. Przykłady znaków towarowych firm „Belmatex” i „Unizeto”.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa: http://www.carpent-tua.resam.com.pl/znak-tow.htm

Znak powszechnie znany korzysta z ochrony (nawet bez rejestracji), jeżeli jest prawidłowo kojarzony przez znaczącą część potencjalnych nabywców towarów lub usług danego rodzaju. Na ogół uznaje się, że brak rejestracji jest kompensowany przez powszechną znajomość tego znaku. Ekskluzywną grupę stanowią znaki słowne rozpoznawane przez większość nabywców. Są to symbole pewnych towarów, ale również wysokiej jakości. W Polsce takimi znakami są na przykład: WEDEL i POLLENA 2000. Wyniki sondażu przeprowadzonego w 1990 roku przez brytyjską firmę marketingową, wykazały, że najbardziej popularnym znakiem na świecie jest COCA-COLA, a następnie SONY. Znaki cechują się najprzeróżniejszymi kształtami i zestawieniem barw. Na rys. 3. przedstawiono znak firmowy Spółki z o. o. „Sparks Europe”. Znak stwarza wrażenie głębi obrazu. Wykorzystując obecną technikę, znaki firmowe tworzą często obraz wielowymiarowy, wielobarwny a także w zależności od kąta padania światła o zmieniającym się wizerunku – hologram.

Rys. 3. Znak firmowy Spółki z o. o. „Sparks Europe”

Źródło: Materiały reklamowe firmy Sparks Europe Sp. z o.o. Warszawa 2000.

Coraz częstszym sposobem identyfikacji towarów jest ich oznaczanie za pomocą Kodu Kreskowego EAN**. Kody kreskowe, to określona kombinacja liniowo ułożonych, jasnych i ciemnych kresek, o zróżnicowanych szerokościach, odzwierciedlających w usystematyzowany sposób, ciąg ściśle określonych znaków. Ta najprostsza definicja kodu kreskowego wymaga już w tej chwili modyfikacji, gdyż najnowsze kody kreskowe nie zawsze mają postać równolegle do siebie ułożonych pasków czy kresek, lecz również prostokątów lub kresek ułożonych piętrowo tzw. kody dwuwymiarowe. W tym świetle, kody kreskowe należy zdefiniować jako specjalny, graficzny obraz znaków czytelnych wzrokowo.

Bardzo pomocnym w optymalizacji procesów obiegu towarów okazał się rozwój logistyki. Logistyka jest dziedziną wiedzy stanowiącą teorię i praktykę działalności obejmującej zintegrowane systemy planowania, organizowania, kierowania i kontrolowania fizycznych procesów obiegu towarów i ich informacyjnych uwarunkowań w aspekcie optymalizacji realizowanych działań i celów. Integracja gospodarcza krajów Wspólnoty Europejskiej stawia określone wymagania przed towarami eksportowanymi na jej obszar, odnoszące się do jakości towarów i ich opakowań. Jednym z nich jest konieczność znakowania towarów, wspomnianym już międzynarodowym kodem kreskowym EAN (EAN-13 i EAN-8). EAN jest to jednolity system identyfikacji towarów, używający symboli, które są automatycznie odczytywane i interpretowane. System ten zapewnia jednoznaczną identyfikację każdego typu towaru, bez względu na jego pochodzenie czy przeznaczenie.

Istotne cele znakowania towarów kodem EAN to;

• Ø      usprawnienie obrotu towarowego poprzez ewidencjonowanie ruchu towarów w obrocie handlowym, niezależnie od kraju ich pochodzenia i miejsca sprzedaży,

• Ø      dokumentowanie poszczególnych transakcji handlowych,

• Ø      zmniejszanie nadmiernych zapasów,

• Ø      bieżąca informacja asortymentowo-ilościowo-wartościowa o zbycie i stanach magazynowych,

• Ø      edycja dziennych i okresowych raportów w dowolnych ujęciach,

• Ø      operatywne zarządzanie magazynami i placówkami handlowymi,

• Ø      stworzenie warunków do systematycznej i usprawnionej obserwacji i analizy popytu i podaży na towary.

Międzynarodową koordynacją prac w zakresie jednolitego kodowania towarów, zajmuje się Międzynarodowe Stowarzyszenie Kodowania Towarów IANA (International Article Numbering Association), którego Polska jest członkiem.

Organizacją narodową jest CKK - Centrum Kodów Kreskowych w Instytucie Gospodarki Magazynowej w Poznaniu. W Polsce już ponad 900 przedsiębiorstw oznacza swoje wyroby kodem kreskowym EAN.

Międzynarodowe standardy znakowania towarów kodami kreskowymi EAN są podstawowym narzędziem AI (Automatic Identification) - automatycznej identyfikacji towarów.

Techniki AI wspierają Elektroniczną Wymianę Danych - EDI (Electronic Date Interchange), która stała się już normą w międzynarodowych transakcjach handlowych.

Międzynarodowy system EAN oznaczania towarów kodem kreskowym jest systemem specjalnych numerów kodowych, reprezentowanych przez symbol - szereg równoległych ciemnych kresek i spacji (jasnych pasm) o różnej szerokości, który może być odczytywany przez optyczne skanery lub inne elektroniczne czytniki.

System ten nie zawiera żadnych informacji o towarze, a zapewnia tylko jednoznaczną identyfikację każdego towaru w każdym miejscu na świecie, bez względu na jego pochodzenie. Informacje o towarach gromadzone są natomiast w pamięci komputerów, do których kluczem jest unikalny numer Kodu EAN.

Wymagania, zgodne z zasadami dokumentacji technicznej, opracowanej przez IANA zawierają Polskie Normy:

Ø      PN-EN 797 + AC 1997. Kod kreskowy. Wymagania dotyczące symboliki „EAN/UPC”,

Ø      PN-ISO 7064:1998. Przetwarzanie danych. Systemy znaków kontrolnych.

Zgodnie z tymi normami symbol EAN może zawierać liczbę kodowaną: 13-cyfrową - symbol pełnej długości (EAN- 13) lub 8-cyfrową - symbol skróconej długości (EAN- 8), stosowany na małych opakowaniach, gdzie nie można zmieścić 13 znaków.

Strukturę oraz obraz symboli EAN -13 i EAN-8 przedstawiono w tabelach 1 i 42 oraz na rysunkach 4 i 5.

Tabela 1

Struktura symbolu EAN-13

Prefiks kraju	Numer jednostki kodującej	Numer towaru	Cyfra kontrolna
PPP PPP PPP PPP	J1 J2 J3 J4 J1 J2 J3 J4 J5 J1 J2 J3 J4 J5 J6 J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7	T1 T2 T3 T4 T5 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T1 T2	C C C C

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Rys. 4. Kod kreskowy EAN –13

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Tabela 2

Struktura symbolu EAN-8

Prefiks kraju	Numer towaru	Cyfra kontrolna
PPP	T1 T2 T3 T4	C

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Rys. 5. Kod kreskowy EAN – 8

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Pierwsze trzy cyfry nazywane są prefiksem i oznaczają numer organizacji krajowej przyznającej numery producentowi. Polska np. ma prefiks 590, Niemcy 400- 440, Grecja 520 itd. Niektóre kraje, jak Austria, Belgia, Holandia, Australia, Nowa Zelandia i inne, które najwcześniej zastosowały kody EAN mają prefiksy dwucyfrowe. Towary przeznaczone do sprzedaży detalicznej identyfikowane są zawsze przy pomocy numerów EAN-13 i EAN-8. Numer EAN-13 uzupełniony o dodatkową cyfrę na początku, określającą rodzaj jednostki wysyłkowej, nazywa się EAN-14 i używany jest do oznaczania jednostek wysyłkowych. W Polsce zgodnie z ustaleniami międzynarodowymi jednostki wysyłkowe oznaczane są kodem EAN-13 lub EAN-14 (w symbolice ITF*) wyjątkowo rzadko kodem EAN-8. W przypadku zastosowania kodu EAN-13 lub EAN-8 zaleca się stosowanie jak największych symboli kodu (współczynnik powiększenia 1,5-2,0). Na rysunku 6 przedstawiono kod kreskowy EAN-14 (ITF-14).

Informacje uzupełniające koduje się łącznie z numerem identyfikacyjnym w standardzie UCC/EAN-128. Jest to standard międzynarodowy ale również międzybranżowy. Standard ten nie zastępuje standardów EAN –13 czy EAN-14 a jest do nich komplementarny. Na informacje uzupełniające składają się: data ważności, numer serii produkcyjnej, data produkcji itp.. Standard EAN-128 znajduje zastosowanie w monitorowaniu jednostek logistycznych, głównie palet. Kod ten pozwala na zakodowanie 128 znaków występujących w 3 zbiorach po 106 znaków (niektóre ze znaków powtarzają się). Na rysunku 7. przedstawiono operację odczytywania kodu kreskowego. Na rys. 8. przedstawiono kod kreskowy EAN-128.

Rys.6. Kod kreskowy EAN-14

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Rys. 7. Odczytywanie kodu kreskowego czytnikiem laserowym.

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Wykaz prefiksów krajów stosujących kody EAN podano w Tabeli 3.

Tabela 3

Wykaz prefiksów identyfikacyjnych krajów stosujących kody EAN

Prefiks	Kraj	Prefiks	Kraj	Prefiks	Kraj
00-13	USA i Kanada	560	Portugalia	76	Szwajcaria
20-29	Numery wewn.*	569	Islandia	770	Kolumbia
30-37	Francja	57	Dania	773	Urugwaj
380	Bułgaria	590	Polska	775	Peru
383	Słowenia	594	Rumunia	777	Boliwia
385	Chorwacja	599	Węgry	779	Argentyna
387	Bośnia i Hercegowina	600-601	Południowa Afryka	780	Chile
400-440	Niemcy	609	Mauritius	784	Paragwaj
45+49	Japonia	611	Maroko	786	Ekwador
460-469	Federacja Rosyjska	613	Algieria	789	Brazylia
471	Tajwan	616	Kenia	80-83	Włochy
474	Estonia	619	Tunezja	84	Hiszpania
475	Łotwa	621	Syria	850	Kuba
477	Litwa	622	Egipt	858	Słowacja
479	Sri Lanka	625	Jordania	859	Czechy
480	Filipiny	626	Iran	860	Jugosławia
482	Ukraina	628	Arabia Saudyjska	867	Korea Północna
484	Mołdawia	64	Finlandia	869	Turcja
485	Armenia	690-692	Chiny	87	Holandia
486	Gruzja	70	Norwegia	880	Korea Pd.
487	Kazachstan	729	Izrael	885	Tajlandia
489	Hong Kong	740	Gwatemala	888	Singapur
50	Wielka Brytania	741	Salwador	890	Indie
520	Grecja	742	Honduras	893	Wietnam
528	Liban	743	Nikaragua	899	Indonezja
529	Cypr	744	Kostaryka	90-91	Austria
531	Macedonia	745	Panama	93	Australia
535	Malta	746	Dominikana	94	Nowa Zelandia
539	Irlandia	750	Meksyk	955	Malezja
54	Belgia i Luksemburg	759	Wenezuela	958	Makao

Rys. 8. Kod kreskowy EAN-128*

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Cyfrę kontrolną potwierdzającą, że symbol kodu EAN został poprawnie wczytany, określa się na podstawie dziesięciomodułowego algorytmu następująco:

1.       Zaczynając od prawej strony symbolu, wyznacza się sumę cyfr na miejscach parzystych.

2.       Obliczoną sumę (punkt 1) mnoży się przez 3.

3.       Zaczynając od miejsca trzeciego z prawej strony symbolu, sumuje się wartość cyfr na miejscach nieparzystych.

4.       Zsumowuje się wyniki otrzymane według punktu 2 i 3.

5.       Cyfrą kontrolną jest najmniejsza liczba, która po dodaniu do wyniku uzyskanego według punktu 4, tworzy liczbę będącą wielokrotnością liczby 10.

Znaki informacyjne określają: gatunkowość (gatunek lub klasa towaru), jakość (rys. 9), skład (zasadnicze składniki), numer serii produkcyjnej, ilość wyrobu, numer normy, wg której jest wyprodukowany, numer kontroli jakości (KJ) i numer kontrolera zakładu pakującego wyrób, kraj pochodzenia wyrobu, sposób użycia, datę produkcji (lub pakowania), termin przydatności do spożycia, datę ważności oraz w przypadku niektórych towarów określonych odpowiednimi rozporządzeniami (PN-90/O-79251) znak bezpieczeństwa (rys . 10.).

        

Rys.9. Znaki wyższej jakości wyrobu

a - międzynarodowy znak jakości

b - państwowy znak jakości

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 10. Znak bezpieczeństwa stosowany na opakowaniach jednostkowych niektórych towarów

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

W zakresie nadawania krajowych symboli i znaków jakości zachodzą obecnie znaczące zmiany. Jedną z nich jest nadawanie towarom produkcji krajowej o najwyższym standardzie międzynarodowym znaku z rysunkiem biało-czerwonego sztandaru i napisem „TERAZ POLSKA” (rys. 11.) Do stosunkowo nowych znaków informacyjnych stosowanych na opakowaniach jednostkowych należą znaki informacyjne o możliwości: biologicznego rozkładu zawartości opakowania, odzysku opakowania (rys. 12, 13, 14, 15.) oraz oznaczenie gwarantowanej objętości lub masy zawartości z dokładnością do 1%.

Rys. 11. Znak jakości „Teraz Polska”.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa: http://www.carpent-tua.resam.com.pl

 

Rys.12. Oznaczenie opakowań zawierających produkty ulegające biodegradacji, nie powodujące zanieczyszczenia środowiska. Znak stosowany w Europie.

Źródło: Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach z opakowań (wersja z 6 grudnia 1999 r.). Strona internetowa: www.most.org.pl/otzo/opakowania/uopak

                               

Rys. 13. Oznaczenie opakowania przeznaczonego do odzysku (często przy znaku umieszcza się napis „RECYCLABLE”). Znak stosowany w Europie, USA, Kanadzie.

Źródło: Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach z opakowań (wersja z 6 grudnia 1999 r.). Strona internetowa: www.most.org.pl/otzo/opakowania/uopak

Rys. 14. Oznaczenie opakowania aluminiowego przeznaczonego do odzysku. Znak stosowany w Europie, USA, Kanadzie.

Źródło: Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach z opakowań (wersja z 6 grudnia 1999 r.). Strona internetowa: www.most.org.pl/otzo/opakowania/uopak.

Znaki niebezpieczeństwa na opakowaniach jednostkowych, wyróżnione przez PN-90/O-79251 różnią się nieznacznie od zalecanych przez Międzynarodowy Morski Kodeks Towarów Niebezpiecznych (IMDG Code - International Maritime Dangerous Goods Code). Przykładowo PN nie zawiera oznakowania „substancje gazowe o różnym rodzaju niebezpieczeństwa”, wyróżnia natomiast znaki „upośledzenie sprawności psychofizycznych”- stosowane na opakowaniach leków, znak -  „środek odurzający”, czy „wyłącznie dla zwierząt”. Dąży się do tego aby wszystkie znaki niebezpieczeństwa na całym świecie były ujednolicone niezależnie od środka transportu, na którym przewożone są ładunki niebezpieczne. Poniżej przedstawiono międzynarodowe konwencje transportowe odnoszące się do ładunków niebezpiecznych

Lista międzynarodowych konwencji transportowych

1.       Kodeks IMDG: Międzynarodowy kodeks morski w sprawie towarów niebezpiecznych.

2. ADNR: Ustalenie warunków przewożenia substancji niebezpiecznych Renem (1970) [  ].

3.       ADR: Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (1957).

4. COTIF: Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami towarów niebezpiecznych (1985).

5.  RID: Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (1985).

6. Konwencja SOLAS: Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu [43]) [  ].

7. Konwencja MARPOL: Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (1973/1978).

8. Konwencja z Chicago: Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (1944), której załącznik 18 traktuje o przewozie towarów niebezpiecznych transportem lotniczym.

We wszystkich tych konwencjach za priorytetowe uznaje się właściwe opakowanie i oznakowanie ładunków, w celu ograniczenia do minimum zagrożenia dla ludzi i środowiska. Towary niebezpieczne, ze względu na rodzaj stwarzanego zagrożenia podzielono na 9 klas, a pięć z nich dodatkowo na podklasy. Rodzaj niebezpieczeństwa sygnalizowany jest przez umieszczenie na opakowaniach odpowiedniej nalepki z piktogramem i numerem klasy. Wyróżnia się następujące klasy materiałów niebezpiecznych:

Ø      klasa 1 - materiały i przedmioty wybuchowe (6 podklas),

Ø      klasa 2 - gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem (3 podklasy)’

Ø      klasa 3 - ciecze łatwopalne,

Ø      klasa 4 – materiały stałe łatwopalne (3 podklasy),

Ø      klasa 5- materiały utleniające i nadtlenki organiczne (2 podklasy),

Ø      klasa 6 - materiały toksyczne i zakaźne (2 podklasy),

Ø      klasa 7 - materiały promieniotwórcze,

Ø      klasa 8 - materiały powodujące korozję,

Ø      klasa 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne.

Poniżej przedstawiono przykładowe nalepki umieszczane na opakowaniach zawierających ładunki niebezpieczne.

   

Rys. 15. Nalepki klasy 1 – Materiały wybuchowe, podklasa 1 i 6.

- umieszczone na nalepce litery oznaczają grupy „zgodności”: A i N

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

 

Rys. 16. Nalepki klasy 2. - Gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 17. Nalepki klasy 3. - Ciecze łatwo palne

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 18. Nalepki klasy 4, podklasy 4.1. - Łatwo palne ciała stałe

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 19. Nalepka klasy 4, podklasy 4.2. - Substancje samozapalne

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 20. Nalepka klasy 4, podklasy 4.3. Substancje wydzielające  gazy  łatwo  palne w stanie wilgotnym

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 21. Nalepka klasy 5, podklasy 5.1 - Substancje utleniające

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 22. Nalepka klasy 5, podklasy 5.2 - Nadtlenki organiczne

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 23. Nalepka klasy 6, podklasy 6.1 - Materiały toksyczne

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 24. Nalepka klasy 6, podklasy 6.2 - Materiały zakaźne

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Rys. 25 Nalepki klasy 7. - Materiały promieniotwórcze

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

a.               b.

Rys. 26. Nalepka klasy 8 - Materiały powodujące korozję (a.)

i klasy 9 – Inne niebezpieczne (b.)

Źródło: The Computerized International Maritime Dangerous Goods Code, Version 4, Solid Bulk Cargoes (BC Code), Copyright IMO/ETL London 1998.

Znaki manipulacyjne na opakowaniach jednostkowych z zawartością wskazują na konieczność zastosowania określonego sposobu postępowania z opakowaniem czasie manipulacji związanych ze składowaniem, przemieszczaniem i użytkowaniem.

Wyróżnia się 19 znaków manipulacyjnych:

Rys. 27. „Ostrożnie, kruche”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 28. „Hakami bezpośrednio nie zaczepiać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 29. „Góra, nie przewracać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 30. „Chronić przed nagrzaniem (ciągłym)”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 31. „Miejsce zakładania zawiesi”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 32. „Chronić przed wilgocią”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 33. „Środek ciężkości”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 34. „Nie podnosić wózkami”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 35. „Nie toczyć”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

d)

Rys. 36. „Ograniczenie piętrzenia” i „Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 37. „Tu chwytać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 38. „Przestrzegać zakresu temperatury”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 39. ”Opakowanie hermetyczne”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 40. ”Chronić przed promieniowaniem”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 41. ”Produkty szybko psujące się”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 42. ”Żywe zwierzęta”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 43. ”Podnosić bezpośrednio za ładunek”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys.  44. ”Tu otwierać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znaki powinny być nanoszone na opakowania za pomocą drukowania, wypalania, tłoczenia i litografowania, tak, aby były odporne na działanie wilgoci oraz na ścieranie. Ich wielkość jest uzależniona od wielkości opakowania oraz wymagań estetyki i reklamy. Znaki niebezpieczeństwa i manipulacyjne umieszcza się na opakowaniach jednostkowych, w miejscach najbardziej widocznych lub w miejscach, do których się bezpośrednio odnoszą (np. ”Tu otwierać”).

Znaki manipulacyjne mają barwę czarną na tle kontrastowym, albo barwę białą lub jasnożółtą na tle ciemnym. Barwę znaków niebezpieczeństwa określa PN-90/O-79251 i Kodeks IMDG. Barwa pozostałych znaków może być dowolna i zależy od wymagań estetyki, reklamy i przyjętych zwyczajów.

* ITF - Interleaved Two of Five (Przeplatany Dwa z Pięciu). Symbolika kodu kreskowego, kodująca 10 znaków danych numerycznych: 0 – 9, unikalny znak start i unikalny znak stop. Znaki są kodowane parami, a zatem liczba cyfr w danych musi być zawsze parzysta. Jest to kod ciągły, z możliwością zakodowania danych o dowolnej długości, ale w określonych aplikacjach kod ten powinien mieć stałą długość (14 cyfr).

* Numery wewnętrzne - obowiązują tylko w jednostkach kodujących.

*IZ (Identyfikator Zastosowania) jest prefiksem kodu określającym znaczenie następujących po nim informacji. IZ (00) przedstawiony na rysunku oznacza seryjny numer jednostki wysyłkowej

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI¹⁾

z dnia 16 grudnia 2002 r.

w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych.

(Dz. U. z dnia 19 grudnia 2002 r.)

Na podstawie art. 15 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 44 i Nr 154, poz. 1802 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1145 i Nr 166, poz. 1360) oraz art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634 i Nr 128, poz. 1408 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1145 i Nr 166, poz. 1362) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. 1. Rozporządzenie reguluje szczegółowy zakres i sposób znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych, w opakowaniach jednostkowych, zbiorczych i bez opakowań, przeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta, oraz zakres informacji podawanych na opakowaniu.

2. Szczegółowy sposób znakowania środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego określają przepisy wydane na podstawie art. 10 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.

Rozdział 2

Przepisy dotyczące znakowania wszystkich środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych

§ 2. 1. Środek spożywczy w opakowaniu jednostkowym znakuje się, podając, z zastrzeżeniem ust. 2, co najmniej następujące informacje:

  1)   nazwę środka spożywczego;

  2)   dotyczące składników występujących w środku spożywczym;

  3)   datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia;

  4)   sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym;

  5)   dane identyfikujące:

a)  producenta środka spożywczego lub

b)  wprowadzającego środek spożywczy do obrotu w kraju,

c)  kraj, w którym wyprodukowano środek spożywczy lub w którym dokonano przetworzenia zmieniającego właściwości środka spożywczego, w przypadku gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumenta w błąd;

  6)   zawartość netto lub liczbę sztuk środka spożywczego w opakowaniu;

  7)   warunki przechowywania, jeżeli oznakowanie środka spożywczego zawiera informację o terminie przydatności do spożycia oraz w przypadku, gdy jakość środka spożywczego w istotny sposób zależy od warunków jego przechowywania;

  8)   oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach;

  9)   klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów.

2. Dopuszcza się znakowanie środka spożywczego w opakowaniu jednostkowym, którego największa powierzchnia nie przekracza 10 cm², przez podanie co najmniej następujących informacji:

  1)   nazwy środka spożywczego;

  2)   daty minimalnej trwałości albo terminu przydatności do spożycia;

  3)   zawartości netto lub liczby sztuk środka spożywczego w opakowaniu.

3. Środek spożywczy w opakowaniu zbiorczym przeznaczony bezpośrednio dla konsumenta znakuje się na etykiecie, obwolucie, zawieszce trwale przymocowanej do opakowania lub bezpośrednio na opakowaniu, jeżeli z zewnątrz nie można przeczytać treści oznakowania na opakowaniu jednostkowym umieszczonym w tym opakowaniu zbiorczym, podając co najmniej następujące informacje:

  1)   nazwę środka spożywczego;

  2)   datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia;

  3)   zawartość netto środka spożywczego w opakowaniu zbiorczym, z zaznaczeniem zawartości netto tego środka w pojedynczym opakowaniu jednostkowym oraz liczbę takich opakowań umieszczonych w opakowaniu zbiorczym, w przypadku gdy liczba opakowań jednostkowych nie jest widoczna z zewnątrz;

  4)   dane identyfikujące:

a)  producenta środka spożywczego lub

b)  wprowadzającego środek spożywczy do obrotu w kraju,

c)  kraj, w którym wyprodukowano środek spożywczy lub w którym dokonano przetworzenia zmieniającego właściwości środka spożywczego, w przypadku gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumenta w błąd;

  5)   oznaczenie partii produkcyjnej, o której mowa w ust. 1 pkt 8;

  6)   klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach określających szczegółowe wymagania w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów.

4. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy następujących środków spożywczych:

  1)   jednoskładnikowych środków spożywczych, jeżeli nazwa środka spożywczego:

a)  jest taka sama jak nazwa składnika, albo

b)  umożliwia dokładną identyfikację charakteru składnika;

  2)   świeżych, nieobranych i nierozdrobnionych:

a)  owoców,

b)  warzyw, w tym ziemniaków;

  3)   wody gazowanej, jeżeli w jej oznakowaniu zawarta jest informacja o nasyceniu dwutlenkiem węgla;

  4)   octu, wytworzonego z jednego surowca metodą fermentacyjną, bez dodatku innych składników;

  5)   serów, masła, fermentowanego mleka i śmietany, śmietanki i napojów mlecznych, jeżeli do ich wytworzenia użyto tylko składników mleka, niezbędnych w procesach przetwórczych enzymów lub drobnoustrojów, a w przypadku serów innych niż twarogowe i topione użyto również soli spożywczej w ilości niezbędnej do produkcji tych serów;

  6)   piwa, wyrobów winiarskich, napojów spirytusowych, z tym że w przypadku gdy te środki spożywcze zawierają dozwolone substancje dodatkowe, w ich oznakowaniu podaje się wykaz tych substancji.

5. Przepisy ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 pkt 2 nie dotyczą masła oraz smalcu przeznaczonego do przechowywania w chłodniach.

6. Przepisy ust. 1 pkt 3, ust. 2 pkt 2 i ust. 3 pkt 2 nie dotyczą następujących środków spożywczych:

  1)   świeżych, nieobranych i nierozdrobnionych:

a)  owoców,

b)  warzyw, w tym ziemniaków

- z wyjątkiem kiełkujących nasion i kiełków roślinnych;

  2)   wyrobów winiarskich;

  3)   napojów o zawartości alkoholu powyżej 10% objętościowych;

  4)   cukru, z wyjątkiem lukru;

  5)   octu;

  6)   soli, z wyjątkiem soli jodowanej;

  7)   gumy do żucia;

  8)   wyrobów cukierniczych, zawierających wyłącznie albo prawie wyłącznie cukier oraz aromaty i barwniki, typu lizaki;

  9)   produktów piekarskich i ciastkarskich, które są przeznaczone do spożycia w ciągu 24 godzin od wytworzenia;

  10)  przeznaczonych dla zakładów żywienia zbiorowego napojów bezalkoholowych, soków owocowych, nektarów i napojów alkoholowych, jeżeli ich zawartość w pojedynczym opakowaniu wynosi więcej niż 5 litrów;

  11)  pojedynczych porcji lodów.

§ 3. 1. Środek spożywczy w opakowaniu jednostkowym znakuje się dodatkowo poprzez zamieszczenie informacji:

  1)   "pakowany w atmosferze modyfikowanej", jeżeli przy pakowaniu środka spożywczego użyto gazu obojętnego powodującego przedłużenie okresu trwałości tego środka;

  2)   "zawiera substancję/e słodzącą/e", jeżeli środek spożywczy zawiera jedną lub więcej substancji słodzących;

  3)   "zawiera cukier/cukry i substancję/e słodzącą/e", jeżeli środek spożywczy zawiera jednocześnie cukier lub cukry oraz jedną lub więcej substancji słodzących;

  4)   "zawiera źródło fenyloalaniny", jeżeli środek spożywczy zawiera aspartam;

  5)   "spożycie w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający", w przypadku:

a)  słodzików stołowych zawierających poliole,

b)  innych niż słodziki stołowe środków spożywczych, w których zawartość polioli przekracza 10%;

  6)   o gatunku rośliny, z której pochodzi skrobia, jeżeli oznakowanie środka spożywczego wskazuje na obecność w nim skrobi lub skrobi modyfikowanej fizycznie lub enzymatycznie, a skrobia ta może zawierać gluten.

2. Słodzik stołowy w opakowaniu jednostkowym znakuje się dodatkowo poprzez zamieszczenie informacji "słodzik stołowy na bazie ..." uzupełnionej nazwą substancji słodzącej wchodzącej w skład słodzika.

3. Informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, zamieszcza się w tym samym polu widzenia co nazwę środka spożywczego.

§ 4. Oznakowanie środka spożywczego może dodatkowo zawierać następujące informacje:

  1)   "wyprodukowano metodami integrowanymi" lub skrót "IPO" (Integrowana Produkcja Ogrodnicza) - w przypadku owoców wyprodukowanych w wyniku metody dającej pierwszeństwo metodom ekologicznym, minimalizującej niepożądane efekty uboczne stosowanych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, z uwzględnieniem ochrony środowiska, jeżeli producent posiada dokumentację potwierdzającą stosowanie takiej metody produkcji;

  2)   "produkt może być spożywany przez wegetarian", pod warunkiem że środek spożywczy nie zawiera składników pochodzących z nieżywych zwierząt oraz że substancje pochodzące z nieżywych zwierząt nie były używane w procesie produkcyjnym;

  3)   "produkt może być spożywany przez wegan", pod warunkiem że środek spożywczy nie zawiera żadnych składników pochodzenia zwierzęcego oraz że składniki takie nie były używane w procesie produkcyjnym,

§ 5. 1. Informację, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, podaje się w formie wykazu występujących w środku spożywczym składników, w tym preparatów białek roślinnych i zwierzęcych, które są zwyczajowo dodawane w procesie produkcji, zwanego dalej "wykazem składników", z podaniem nazwy składnika, według ich masy, w porządku malejącym, z zastrzeżeniem § 7 ust. 3 i 4.

2. Wykaz składników poprzedza się nagłówkiem zawierającym wyraz "składniki" albo "skład".

3. W przypadku składnika złożonego z kilku składników, który stanowi co najmniej 25% gotowego środka spożywczego, w wykazie składników tego środka podaje się nazwę takiego składnika złożonego wraz z wyszczególnieniem występujących w nim składników, według ich masy w porządku malejącym.

4. Nie wymaga się podawania w wykazie składników:

  1)   części składowych składnika, które zostały czasowo oddzielone w procesie produkcyjnym, a później ponownie dodane w ilości nieprzekraczającej ich pierwotnej zawartości;

  2)   innych niż aromaty dozwolonych substancji dodatkowych, których obecność w danym środku spożywczym wynika z tego, że były one zawarte w jednym lub większej ilości składników tego środka spożywczego, pod warunkiem że nie pełnią one funkcji technologicznej w tym środku spożywczym;

  3)   substancji pomagających w przetwarzaniu;

  4)   substancji użytych w procesie produkcji, w ilości ściśle niezbędnej jako rozpuszczalniki, w tym rozpuszczalniki ekstrakcyjne albo nośniki dozwolonych substancji dodatkowych, w tym jako nośniki aromatów;

  5)   wody jako składnika środka spożywczego:

a)  jeżeli woda jest stosowana podczas produkcji wyłącznie do odtworzenia składników używanych w formie skoncentrowanej lub odwodnionej,

b)  w przypadku roztworów wodnych, które normalnie nie są spożywane,

c)  jeżeli zawartość wody nie przekracza 5% masy gotowego środka spożywczego.

5. W przypadku środków spożywczych, o których mowa w § 2 ust. 4 pkt 5, do których dodano inne niż wymienione w tym przepisie składniki, w wykazie składników podaje się tylko te dodane składniki, z tym że wykaz składników poprzedza się nagłówkiem zawierającym wyrazy "składniki dodatkowe".

§ 6. 1. Zamieszczając w wykazie składników dozwolone substancje dodatkowe, podaje się ich nazwę lub symbol oraz funkcję technologiczną, określone przepisami w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu i warunków ich stosowania, a w przypadku aromatów podaje się określenie "aromat(y)" albo nazwę lub opis, o których mowa w tych przepisach.

2. Nazwa aromatu może zostać uzupełniona określeniem "naturalny" albo określeniem równoznacznym, w tym również, jeżeli nazwa ta zawiera odniesienie do środka spożywczego lub źródła aromatów, wyłącznie w przypadkach określonych w przepisach w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu i warunków ich stosowania.

3. W przypadku dozwolonych substancji dodatkowych, w tym aromatów, które są genetycznie zmodyfikowane lub zostały wyprodukowane z substancji genetycznie zmodyfikowanych, informacja, o której mowa w art. 11 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, jest podawana w wykazie składników w nawiasach, bezpośrednio po nazwie dozwolonej substancji dodatkowej.

4. Informacja, o której mowa w ust. 3, może być podana w formie wyraźnie zaznaczonego odnośnika o wielkości czcionki takiej samej jak czcionka, której użyto w wykazie składników.

5. W przypadku środków spożywczych, dla których nie jest wymagane podawanie wykazu składników, informację, o której mowa w ust. 3, podaje się w sposób czytelny w oznakowaniu środka spożywczego.

6. W wykazie składników środków spożywczych, w których jako aromaty zostały użyte kofeina albo chinina, bezpośrednio po określeniu "aromat(y)" podaje się odpowiednio określenie "chinina" albo "kofeina".

7. Jeżeli zawartość kofeiny w środku spożywczym gotowym do spożycia przekracza 150 mg/l, w jego oznakowaniu, w tym samym polu widzenia co nazwa środka spożywczego, podaje się informację "wysoka zawartość kofeiny" wraz z określeniem w nawiasach tej zawartości wyrażonej w mg/100 ml.

8. Przepisu ust. 7 nie stosuje się do napojów zawierających kawę, herbatę, ekstrakty kawy albo ekstrakty herbaty, jeżeli nazwa takiego napoju zawiera określenie wskazujące na to, że napój ten został wyprodukowany na bazie kawy albo herbaty, albo ich ekstraktów.

§ 7. 1. Wodę stanowiącą składnik środka spożywczego oraz lotne składniki tego środka spożywczego wymienia się w wykazie składników według ich masy, w porządku malejącym. Masę wody będącej składnikiem środka spożywczego stanowi różnica całkowitej masy tego środka spożywczego i całkowitej masy innych składników, które zostały użyte do jego wyprodukowania.

2. Składniki środka spożywczego użyte w zagęszczonej lub odwodnionej formie, odtworzonej w czasie produkcji, mogą być wymieniane w wykazie składników według ich masy przed ich skoncentrowaniem lub odwodnieniem, w porządku malejącym.

3. W przypadku środka spożywczego zagęszczonego lub odwodnionego, przeznaczonego do przywrócenia do stanu pierwotnego (odtworzonego) poprzez dodanie wody, jego składniki mogą być wymienione w wykazie składników w kolejności zawartości w produkcie przywróconym do stanu pierwotnego, pod warunkiem że wykaz składników będzie uzupełniony określeniem "składniki odtworzonego produktu" albo "składniki produktu gotowego do spożycia".

4. W przypadku mieszanek owoców, warzyw, ziół oraz przypraw, w których żaden ze składników nie występuje w ilości dominującej, składniki te mogą być wymieniane w wykazie składników w dowolnej kolejności, pod warunkiem że wykaz składników będzie uzupełniony określeniem "w różnych proporcjach".

§ 8. 1. W wykazie składników zamiast nazwy składnika może być podana jedynie nazwa kategorii składników, do której składnik ten należy; składniki, w stosunku do których zamiast ich nazwy może być podana nazwa ich kategorii, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Mięso ssaków i ptaków, z wyłączeniem mięsa oddzielonego mechanicznie, stanowiące składnik środka spożywczego, podaje się w wykazie składników poprzez użycie określenia "mięso", z podaniem nazwy gatunku zwierzęcia, z którego ono pochodzi, jeśli zawartość tłuszczu i tkanki łącznej w tym mięsie nie przekracza:

  1)   25% tkanki łącznej i 25% tłuszczu - w przypadku mięsa ssaków innych niż króliki i świnie oraz mieszanek mięsa z przewagą mięsa ssaków;

  2)   30% tłuszczu i 25% tkanki łącznej - w przypadku mięsa świń ;

  3)   15% tłuszczu i 10% tkanki łącznej - w przypadku mięsa ptaków i królików.

3. W przypadku gdy maksymalne poziomy zawartości tłuszczu i tkanki łącznej, o których mowa w ust. 2, są przekroczone, określenie "mięso..." uzupełnia się o informację dotyczącą obecności tłuszczu i tkanki łącznej.

4. Zawartość tkanki łącznej, o której mowa w ust. 2, wyraża się stosunkiem zawartości kolagenu do zawartości białek mięsa, a zawartość kolagenu określa się zawartością hydroksyproliny pomnożoną przez cyfrę 8.

5. Mięso oddzielone mechanicznie, stanowiące składnik środka spożywczego, podaje się w wykazie składników poprzez użycie określenia "mięso oddzielone mechanicznie", z podaniem nazwy gatunku zwierzęcia, z którego ono pochodzi.

6. Części zwierząt i ptaków inne niż mięso, stanowiące składnik środka spożywczego, podaje się w wykazie składników poprzez użycie ich nazwy wraz z podaniem nazwy gatunku zwierzęcia, z którego pochodzą.

§ 9. 1. W oznakowaniu środka spożywczego w opakowaniu jednostkowym podaje się ilościową zawartość składnika lub kategorii składników tego środka spożywczego, jeżeli:

  1)   nazwa składnika lub kategorii składników występuje w nazwie środka spożywczego lub nazwa tego środka spożywczego jest zazwyczaj kojarzona przez konsumenta z zawartością składnika lub kategorii składników w tym środku spożywczym;

  2)   nazwa składnika lub kategorii składników jest podkreślona w oznakowaniu środka spożywczego w formie pisemnej, przy użyciu obrazków lub grafiki;

  3)   składnik lub kategoria składników jest istotna dla scharakteryzowania środka spożywczego i odróżnienia go od innych środków spożywczych, z którymi może być mylony ze względu na podobieństwo nazwy lub wyglądu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:

  1)   składnika lub kategorii składników środka spożywczego, w przypadku gdy dla tego składnika lub kategorii składników w oznakowaniu podano masę netto po odsączeniu albo całkowitą masę netto;

  2)   składnika lub kategorii składników środka spożywczego, dodanych w celach aromatycznych lub przyprawowych w ilości poniżej 2% masy środka spożywczego;

  3)   składnika lub kategorii składników, które występując w nazwie środka spożywczego, nie wpływają na wybór konsumenta, ze względu na fakt, że ich zawartość w środku spożywczym nie jest istotna dla scharakteryzowania tego środka spożywczego lub nie wpływa na odróżnienie go od podobnych środków spożywczych;

  4)   mieszanek owoców, warzyw, orzechów, przypraw oraz ziół, w przypadku gdy żaden ze składników mieszanki nie występuje w znacznej przewadze wagowej;

  5)   zawartości substancji słodzących i cukru, jeżeli oznakowanie środka spożywczego zawiera informację, o której mowa w § 3 ust. 1 pkt 2 lub pkt 3;

  6)   witamin i składników mineralnych, jeżeli informacja o ich zawartości w środku spożywczym została podana w oświadczeniu żywieniowym.

§ 10. 1. Informację o ilościowej zawartości składnika lub kategorii składników podaje się w nazwie środka spożywczego, obok tej nazwy albo w wykazie składników obok składnika lub kategorii składników.

2. Informację o ilościowej zawartości składnika lub kategorii składników określa się w procentach, podając ilość składnika lub kategorii składników, w momencie ich użycia w procesie produkcyjnym, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

3. Jeżeli ilość składnika lub całkowita ilość wszystkich składników użytych do wytworzenia gotowego środka spożywczego przekracza 100%, informację o ilościowej zawartości tego składnika podaje się poprzez określenie masy tego składnika użytego do przygotowania 100 g gotowego środka spożywczego.

4. Informacje o ilościowej zawartości składników lotnych podaje się w odniesieniu do ich procentowej zawartości w gotowym środku spożywczym.

5. Sposób obliczania ilościowej zawartości składników w środku spożywczym określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 11. 1. Datę minimalnej trwałości w oznakowaniu środka spożywczego podaje się, określając w kolejności dzień, miesiąc i rok, z tym że w przypadku środków spożywczych o trwałości:

  1)   nieprzekraczającej 3 miesięcy można podać jedynie zień i miesiąc;

  2)   od 3 do 18 miesięcy można podać jedynie miesiąc i rok;

  3)   powyżej 18 miesięcy można podać jedynie rok.

2. Datę minimalnej trwałości poprzedza się wyrażeniem "najlepiej spożyć przed ...", jeżeli jest określona datą dzienną, albo wyrażeniem "najlepiej spożyć przed końcem ..." w innych przypadkach.

3. Termin przydatności do spożycia w oznakowaniu środka spożywczego określa się, podając w kolejności dzień, miesiąc i, jeżeli to możliwe, rok.

4. Jeżeli ze względów technicznych nie jest możliwe umieszczenie daty minimalnej trwałości albo terminu przydatności do spożycia po wyrażeniu słownym odnoszącym się do tej daty albo terminu, po wyrażeniu tym należy umieścić informację, w którym miejscu opakowania albo etykiety, obwoluty lub zawieszki trwale przymocowanej do opakowania znajduje się ta data albo termin.

5. W oznakowaniu masła w opakowaniu jednostkowym przeznaczonego do przechowywania w chłodniach zamieszcza się datę produkcji, podając w kolejności dzień, miesiąc i rok oraz określenie "masło chłodnicze".

6. W oznakowaniu smalcu w opakowaniu jednostkowym przeznaczonego do przechowywania w chłodniach zamieszcza się datę produkcji, podając w kolejności dzień, miesiąc i rok oraz określenie "smalec chłodniczy".

7. W miejscu sprzedaży masła oraz smalcu, o których mowa w ust. 5 i 6, podaje się w sposób widoczny do wiadomości konsumenta ich datę minimalnej trwałości.

§ 12. Środek spożywczy w butelce szklanej, z powierzchnią trwale oznakowaną nazwą środka spożywczego i zawartością netto, przeznaczonej do wielokrotnego użytku, na której nie jest możliwe umieszczenie etykiety, obwoluty lub trwale przymocowanej do niej zawieszki, można znakować poprzez podanie jedynie daty minimalnej trwałości albo terminu przydatności do spożycia.

§ 13. 1. W oznakowaniu środka spożywczego w opakowaniu jednostkowym zawartość netto tego środka spożywczego podaje się:

  1)   w jednostkach objętości - w przypadku środków spożywczych w postaci płynnej;

  2)   w jednostkach masy - w przypadku środków spożywczych innych niż określone w pkt 1.

2.  Podawanie zawartości netto środka spożywczego w oznakowaniu, o którym mowa w ust. 1, nie jest wymagane:

  1)   jeżeli liczba pojedynczych, nieopakowanych sztuk środka spożywczego, takich jak: jaja, owoce, warzywa, umieszczonych w opakowaniu jednostkowym jest widoczna i łatwa do policzenia z zewnątrz albo wskazana w oznakowaniu;

  2)   w przypadku środków spożywczych, których masa netto jest niższa niż 5 g lub 5 ml, z wyjątkiem przypraw i ziół.

3. Jeżeli opakowanie środka spożywczego zawiera dwie albo więcej oddzielnie opakowanych porcji (sztuk) tego samego środka spożywczego, nieprzeznaczanych do wprowadzania do obrotu pojedynczo, w oznakowaniu tego środka podaje się masę netto ogółem oraz liczbę porcji (sztuk).

4. W oznakowaniu środka spożywczego w stanie stałym, znajdującego się w płynie, takim jak: woda, zalewa, olej, solanka, wodne roztwory kwasów spożywczych, ocet, wodny roztwór cukru i innych substancji słodzących, a w przypadku puszkowanych owoców i warzyw - także w soku owocowym albo warzywnym, należy podać także masę netto środka spożywczego po odsączeniu, jeżeli płyn ten stanowi jedynie dodatek do podstawowego składu tego środka spożywczego i nie jest czynnikiem wpływającym na wybór konsumenta.

§ 14. 1. Informacje, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 5 lit. a i b oraz ust. 3 pkt 4 lit. a i b, obejmują firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres.

2. Informacje, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 6, a także moc alkoholu podaje się w oznakowaniu środka spożywczego w tym samym polu widzenia.

§ 15. Informację, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 7, podaje się obok terminu przydatności do spożycia albo daty minimalnej trwałości.

§ 16. 1. Informację, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 8, podaje się przy użyciu kodu identyfikacyjnego, określonego przez producenta lub wprowadzającego środek spożywczy do obrotu, umożliwiającego identyfikację środka spożywczego pochodzącego z danej partii produkcyjnej.

2. W przypadku gdy nie jest możliwe jednoznaczne odróżnienie kodu identyfikacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, należy poprzedzić go literą "L".

3. Podawanie w oznakowaniu środka spożywczego informacji, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 8, nie jest wymagane w przypadku:

  1)   środków spożywczych, których oznakowanie zawiera datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia określone z podaniem co najmniej dnia i miesiąca, jeżeli określenie to wystarcza do identyfikacji partii produkcyjnej;

  2)   produktów rolnych w stanie surowym, przeznaczonych do dalszego natychmiastowego przetworzenia.

4. W przypadku pojedynczych porcji lodów kod identyfikacyjny partii produkcyjnej podaje się wyłącznie w oznakowaniu opakowania zbiorczego.

§ 17. 1. Informacja dotycząca wartości odżywczej środka spożywczego, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, określa:

  1)   wartość energetyczną, zawartość białka (obliczoną jako wynik przemnożenia zawartości azotu ogólnego, oznaczonego metodą Kjedahla przez współczynnik przeliczeniowy 6,25), zawartość tłuszczu całkowitego (włączając fosfolipidy), zawartość węglowodanów przyswajalnych (metabolizowanych) albo

  2)   dane, o których mowa w pkt 1, oraz zawartość:

a)  wszystkich cukrów prostych i dwucukrów zawartych w środku spożywczym, z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych,

b)  błonnika pokarmowego,

c)  kwasów tłuszczowych nasyconych (kwasów bez podwójnych wiązań),

d)  sodu.

2. Jeżeli oświadczenie żywieniowe odnoszące się do danego środka spożywczego zawiera informację dotyczącą zawartości:

  1)   cukrów lub

  2)   błonnika pokarmowego, lub

  3)   kwasów tłuszczowych nasyconych, lub

  4)   sodu

- w oznakowaniu tego środka informacje dotyczące wartości odżywczej podaje się zgodnie z ust. 1 pkt 2.

3. Informacja dotycząca wartości odżywczej środka spożywczego zawarta w jego oznakowaniu może ponadto określać zawartość:

  1)   skrobi;

  2)   alkoholi wielowodorotlenowych (poliole);

  3)   kwasów tłuszczowych jednonienasyconych;

  4)   kwasów tłuszczowych wielonienasyconych;

  5)   cholesterolu;

  6)   witamin oraz składników mineralnych, jeżeli ich zawartość w 100 g albo 100 ml środka spożywczego wynosi co najmniej 15% dziennego zalecanego spożycia; wykaz witamin i składników mineralnych, których zawartość podaje się w informacji dotyczącej wartości odżywczej środka spożywczego wraz z ich dziennym zalecanym spożyciem, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

4. Jeżeli informacja dotycząca wartości odżywczej środka spożywczego zawarta w jego oznakowaniu dotyczy zawartości cukrów, alkoholi wielowodorotlenowych lub skrobi, zawartość tę podaje się, określając zawartość węglowodanów ogółem, w tym:

  1)   cukrów;

  2)   alkoholi wielowodorotlenowych (polioli);

  3)   skrobi.

5. Jeżeli informacja dotycząca wartości odżywczej środka spożywczego zawarta w jego oznakowaniu dotyczy zawartości kwasów tłuszczowych lub zawartości cholesterolu, zawartość tę podaje się, określając zawartość tłuszczu ogółem, w tym:

  1)   kwasów nasyconych;

  2)   jednonienasyconych;

  3)   wielonienasyconych;

  4)   cholesterolu.

6. Wartość energetyczną środka spożywczego podawaną w jego oznakowaniu określa się w kilodżulach (kJ) i kilokaloriach (kcal), stosując następujące współczynniki przeliczeniowe:

  1)   17 kJ/g i 4 kcal/g - w przypadku węglowodanów przyswajalnych;

  2)   17 kJ/g i 4 kcal/g - w przypadku białka;

  3)   37 kJ/g i 9 kcal/g - w przypadku tłuszczu;

  4)   29 kJ/g i 7 kcal/g - w przypadku etanolu;

  5)   13 kJ/g i 3 kcal/g - w przypadku kwasów organicznych;

  6)   10 kJ/g i 2,4 kcal/g - w przypadku alkoholi wielowodorotlenowych.

7. Informację dotyczącą zawartości składników odżywczych podawaną w oznakowaniu środka spożywczego wyraża się w następujących jednostkach:

  1)   białko - gramy (g);

  2)   węglowodany przyswajalne - gramy (g);

  3)   tłuszcz - gramy (g);

  4)   błonnik pokarmowy - gramy (g);

  5)   sód - gramy (g);

  6)   skrobia - gramy (g);

  7)   cholesterol - miligramy (mg);

  8)   witaminy i składniki mineralne - w jednostkach określonych zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia oraz w procentach (%) dziennego zalecanego spożycia;

  9)   alkohole wielowodorotlenowe - gramy (g).

8. Wartość energetyczną oraz zawartość składników odżywczych podaje się w oznakowaniu środka spożywczego w przeliczeniu na:

  1)   100 ml - w przypadku środków spożywczych w postaci płynnej;

  2)   100 g - w przypadku pozostałych środków spożywczych.

9. Informacje, o których mowa w ust. 8, mogą być dodatkowo podawane w przeliczeniu na jedną porcję, w przypadku gdy w oznakowaniu podana jest liczba porcji w opakowaniu.

10. W informacji dotyczącej wartości odżywczej środka spożywczego zawartej w jego oznakowaniu podaje się wartości średnie, ustalone na podstawie analizy środka spożywczego dokonanej przez producenta lub na podstawie obliczenia wykonanego z uwzględnieniem składu recepturowego środka spożywczego i zawartości składników podanych w ogólnie dostępnych tabelach wartości odżywczej środków spożywczych.

11. Informację dotyczącą wartości odżywczej środka spożywczego zawartą w jego oznakowaniu odnosi się do środka spożywczego w formie, w jakiej jest wprowadzany do obrotu.

12. W przypadku środka spożywczego przeznaczonego do spożycia po przygotowaniu informacja dotycząca wartości odżywczej może odnosić się do środka spożywczego po przygotowaniu, pod warunkiem że w oznakowaniu zostanie podana dokładna instrukcja dotycząca przygotowania tego środka do spożycia.

13. Wszelkie informacje dotyczące wartości odżywczej środka spożywczego podaje się w jego oznakowaniu w jednym polu widzenia i, jeżeli to możliwe, w formie tabeli.

§ 18. 1. W miejscu sprzedaży środków spożywczych bez opakowań, oprócz nazwy środka spożywczego, na wywieszce dotyczącej danego środka podaje się:

  1)   w przypadku mięsnych i drobiowych środków spożywczych:

a)  składniki,

b)  klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów;

  2)   w przypadku świeżych warzyw, w tym ziemniaków, i owoców:

a)  nazwę odmiany;

b)  dane identyfikujące wprowadzającego do obrotu w kraju, obejmujące firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres;

c)  klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup;

  3)   w przypadku środków spożywczych innych niż wymienione w pkt 1 i 2 - klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do dokumentów przewozowych.

3. W przypadku środka spożywczego bez opakowania jednostkowego, umieszczonego w opakowaniu zbiorczym, kod identyfikacyjny partii produkcyjnej podaje się na tym opakowaniu zbiorczym, a w przypadku jego braku - na dokumencie towarzyszącym środkowi spożywczemu.

§ 19. 1. Dozwolone substancje dodatkowe, z wyjątkiem aromatów, wprowadzane do obrotu odrębnie lub mieszane ze sobą, znakuje się, podając następujące informacje:

  1)   nazwę dozwolonej substancji dodatkowej i jej numer określone przepisami w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu i warunków ich stosowania, a w przypadku gdy przepisy te nie zawierają takich danych, opis tej substancji dokonany w sposób umożliwiający jej odróżnienie od substancji, z którymi mogłaby zostać pomylona;

  2)   bezpośrednio po nazwie, o której mowa w pkt 1, nazwy składników ułatwiających przechowywanie, sprzedaż, standaryzację, rozcieńczanie lub rozpuszczanie dozwolonej substancji dodatkowej albo mieszaniny dozwolonych substancji dodatkowych, podane według ich masy w porządku malejącym;

  3)   dane identyfikujące producenta lub pakującego, lub wprowadzającego dozwoloną substancję dodatkową do obrotu, obejmujące firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres;

  4)   informacje, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3, 4 i 6-8.

2. Aromaty znakuje się, podając następujące informacje:

  1)   określenie "aromat" albo bardziej szczegółową nazwę lub opis aromatu;

  2)   bezpośrednio po informacji, o której mowa w pkt 1, nazwę składnika aromatu lub jego numer określony przepisami w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu i warunków ich stosowania, podane według ich masy w porządku malejącym;

  3)   dane identyfikujące producenta lub pakującego, lub wprowadzającego aromat do obrotu, obejmujące firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres;

  4)   informacje, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3, 4 i 6-8.

3. Do znakowania dozwolonych substancji dodatkowych, w tym aromatów, stosuje się odpowiednio przepisy § 6 ust. 2-8 oraz § 11, § 13, § 15 i § 16.

4. W oznakowaniu dodatkowych substancji dozwolonych, w tym aromatów, dodatkowo podaje się określenia "do stosowania w żywności" albo "do ograniczonego stosowania w żywności", albo dokładniejszy opis przeznaczenia do żywności - zależnie od przeznaczenia tych substancji.

Rozdział 3

Przepisy szczególne dotyczące znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych

§ 20. 1. W oznakowaniu mleka i przetworów mlecznych w opakowaniach jednostkowych podaje się dodatkowo informację o zawartości tłuszczu wyrażonej w procentach masy lub objętości.

2. Przepis ust. 1 stosuje się do mleka i przetworów mlecznych w opakowaniach zbiorczych, jeżeli z zewnątrz nie można przeczytać informacji na opakowaniu jednostkowym.

3. Mleko i przetwory mleczne niezawierające dozwolonych substancji dodatkowych, w butelkach szklanych przeznaczonych do wielokrotnego użytku, można znakować na kapslu, podając jedynie nazwę środka spożywczego, nazwę producenta, zawartość tłuszczu, a w przypadku środków spożywczych o terminie przydatności do spożycia krótszym niż 7 dni - również termin przydatności do spożycia wyrażony cyfrowo lub nazwą słowną dnia tygodnia.

§ 21. 1. W oznakowaniu mleka surowego przeznaczonego do bezpośrednio spożycia podaje się informację "mleko surowe do bezpośredniego spożycia".

2. W oznakowaniu przetworów mlecznych wyprodukowanych z mleka surowego, których proces produkcji nie obejmuje obróbki cieplnej ani termizacji, podaje się informację "wyprodukowano z mleka surowego".

3. W przypadku przetworów mlecznych innych niż wymienione w ust. 2, w oznakowaniu podaje się informację określającą rodzaj obróbki cieplnej zastosowanej na końcu procesu produkcji.

§ 22. 1. W oznakowaniu cukru, dekstrozy (D-glukozy), fruktozy, syropu cukru i syropu glukozowego, syropu glukozowego w proszku oraz roztworów cukru w opakowaniach jednostkowych zawierających te środki spożywcze w ilości poniżej 20 g nie wymaga się podawania zawartości netto w opakowaniu.

2. W oznakowaniu roztworu cukru, roztworu cukru inwertowanego oraz syropu cukru inwertowanego w opakowaniach jednostkowych podaje się informację o zawartości suchej masy oraz zawartości cukru inwertowanego.

3. W oznakowaniu syropu cukru inwertowanego w opakowaniach jednostkowych, w którym występuje krystalizacja, podaje się dodatkowo informację "skrystalizowany".

4. W oznakowaniu syropu glukozowego oraz syropu glukozowego w proszku zawierającego fruktozę w ilości większej niż 5% suchej masy w opakowaniach jednostkowych nazwę środka spożywczego podaje się odpowiednio przy użyciu określenia "syrop glukozowo-fruktozowy" albo "syrop fruktozowo-glukozowy" oraz "syrop glukozowo-fruktozowy w proszku" albo "syrop fruktozowo-glukozowy w proszku", zależnie od przewagi glukozy albo fruktozy w syropie.

§ 23. 1. Napoje spirytusowe w butelkach szklanych o pojemności 0,05 l i 0,1 l można znakować tak jak opakowanie jednostkowe, o którym mowa w § 2 ust. 2, z uwzględnieniem ust. 2.

2. W oznakowaniu napojów alkoholowych, w opakowaniach jednostkowych zawierających powyżej 1,2% objętościowych alkoholu, podaje się informację o nominalnej mocy tego napoju oznaczonej w temperaturze 20°C, wyrażoną w procentach objętościowych; sposób podawania tej informacji określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

3. Przepis ust. 2 stosuje się do napojów alkoholowych w opakowaniach zbiorczych, zawierających powyżej 1,2% objętościowych alkoholu, jeżeli z zewnątrz nie można przeczytać informacji na oznakowaniu opakowania jednostkowego.

§ 24. 1. W oznakowaniu środków spożywczych głęboko mrożonych w opakowaniach jednostkowych podaje się dodatkowo informacje:

  1)   "produkt głęboko mrożony";

  2)   określające okres przechowywania przez konsumenta wraz z temperaturą przechowywania lub wymaganym rodzajem wyposażenia do przechowywania;

  3)   "nie zamrażać powtórnie" albo podobne określenie.

2. W oznakowaniu środków spożywczych głęboko mrożonych w opakowaniach zbiorczych podaje się informacje określone w § 2 ust. 3 pkt 1 i 3-5.

§ 25. 1. W oznakowaniu wyrobów czekoladowych, takich jak czekolada, czekolada mleczna, czekolada mleczna familijna, czekolada biała, czekolada nadziewana, czekoladki, wprowadzanych do obrotu w formie mieszanki, w opakowaniach jednostkowych, nazwy poszczególnych wyrobów wchodzących w skład mieszanki mogą być zastąpione określeniami, takimi jak "czekolady mieszane", "czekolady nadziewane mieszane", "mieszanka czekoladowa" lub podobnymi, a składniki mogą być podane dla wszystkich wyrobów mieszanki w jednym wykazie składników.

2. Oznakowanie czekolady w proszku, czekolady do picia, kakao słodzonego, czekolady, czekolady mlecznej, czekolady mlecznej familijnej, czekolady a la taza oraz czekolady familiar a la taza uzupełnia się wyrażeniem "masa kakaowa minimum...%", podając zawartość całkowitej suchej masy kakaowej.

3. W oznakowaniu kakao i proszku kakaowego o obniżonej zawartości tłuszczu kakaowego oraz czekolady do picia, kakao słodzonego i słodzonego proszku kakaowego podaje się zawartość tłuszczu kakaowego oraz w przypadku obniżenia zawartości tego tłuszczu - informację "obniżona zawartość tłuszczu".

4. Oznakowanie wyrobów czekoladowych, w których użyto jako składnika tłuszczu roślinnego innego niż tłuszcz kakaowy, uzupełnia się określeniem "oprócz tłuszczu kakaowego zawiera tłuszcze roślinne".

5. Określenie, o którym mowa w ust. 4, umieszcza się w pobliżu nazwy wyrobu czekoladowego, w tym samym polu widzenia co wykaz składników, wyraźnie od niego oddzielone i napisane pogrubioną czcionką o przynajmniej takiej samej wielkości jak czcionka użyta w tym wykazie.

6. Nazwy "czekolada", "czekolada mleczna" i czekolada "couverture" mogą być uzupełnione informacjami albo opisem odnoszącym się do jakości tych środków spożywczych, jeżeli:

  1)   zawartość całkowitej suchej masy kakaowej wynosi nie mniej niż 43%, w tym nie mniej niż 26% tłuszczu kakaowego - w przypadku czekolady;

  2)   zawartość całkowitej suchej masy kakaowej wynosi nie mniej niż 30%, a zawartość suchej masy mlecznej pochodzącej z częściowo lub całkowicie odwodnionego mleka pełnego, półtłustego lub odtłuszczonego lub śmietanki, śmietanki całkowicie lub częściowo odwodnionej, masła lub tłuszczu mlecznego zawierającego nie mniej niż 4,5% tłuszczu mlecznego - wynosi nie mniej niż 18% - w przypadku czekolady mlecznej;

  3)   zawartość suchej odtłuszczonej masy kakaowej wynosi nie mniej niż 16% - w przypadku czekolady "couverture".

§ 26. 1. W oznakowaniu owocowych dżemów, galaretek, marmolady z owoców cytrusowych, słodzonego przecieru z kasztanów jadalnych, konfitur, powideł śliwkowych oraz marmolady owocowej w opakowaniach jednostkowych nazwę środka spożywczego uzupełnia się wykazem użytych gatunków owoców, w kolejności malejącego wagowego udziału, z tym że w przypadku środków spożywczych wytworzonych z trzech lub większej ilości gatunków owoców wykaz może być zastąpiony określeniem "owoce mieszane" lub wskazaniem liczby użytych gatunków owoców.

2. Środki spożywcze wymienione w ust. 1 znakuje się dodatkowo poprzez:

  1)   wskazanie zawartości owoców w produkcie gotowym do spożycia, obliczonej po odliczeniu masy wody użytej do sporządzenia ekstraktu wodnego, przy użyciu wyrażenia "sporządzono z ... g owoców na 100 g produktu";

  2)   wskazanie zawartości cukru w produkcie gotowym do spożycia, określonej refraktometrycznie w temperaturze 20°C, z uwzględnieniem ±3 stopni tolerancji, przy użyciu wyrażenia "łączna zawartość cukru ... g na 100 g produktu";

  3)   uzupełnienie wykazu składników informacją o pozostałości dwutlenku siarki, jeżeli zawartość ta jest większa niż 10 mg na 1 kg środka spożywczego.

3. Informacja, o której mowa w ust. 2 pkt 2, nie jest wymagana w przypadku oznakowania środka spożywczego wartością odżywczą z uwzględnieniem zawartości cukru.

4. Informacje określone w ust. 2 i 3 podaje się wyraźnie w tym samym polu widzenia co nazwę środka spożywczego.

5. W nazwie dżemów i galaretek w opakowaniach jednostkowych może być użyte określenie "niskosłodzony/a", jeżeli łączna zawartość cukrów wynosi:

  1)   nie mniej niż 28 g i nie więcej niż 50 g na 100 g produktu - w przypadku dżemów;

  2)   30 g±2 g na 100 g produktu - w przypadku galaretki;

  3)   nie więcej niż 45 g na 100 g produktu - w przypadku konfitur.

§ 27. 1. Nazwy umieszczonych w opakowaniach jednostkowych soków i nektarów odtworzonych, otrzymanych z dwóch lub więcej rodzajów owoców, z wyjątkiem użycia soku z cytryny w przypadku produkcji nektarów owocowych z jabłek, gruszek i brzoskwiń lub mieszaniny tych owoców, podawane w ich oznakowaniu, uzupełnia się wykazem użytych gatunków owoców, w kolejności malejącego wagowego udziału użytych soków lub przecierów, z tym że w przypadku soków i nektarów wytworzonych z trzech lub większej ilości gatunków owoców wykaz może być zastąpiony terminem "wieloowocowy" lub wskazaniem liczby użytych gatunków owoców.

2. W oznakowaniu soków owocowych słodzonych w opakowaniach jednostkowych nazwę środka spożywczego uzupełnia się określeniem "słodzony" albo "z dodatkiem cukru", ze wskazaniem maksymalnej ilości dodanego cukru w przeliczeniu na suchą masę, wyrażoną w gramach na 1 litr.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy soków, do których cukier został dodany w celu korekcji kwaśnego smaku.

4. W przypadku umieszczonego w opakowaniu jednostkowym soku owocowego otrzymanego z soku zagęszczonego (koncentratu soku), mieszaniny soku owocowego i soku owocowego otrzymanego z soku zagęszczonego oraz nektaru owocowego otrzymanego w całości lub części z jednego lub więcej zagęszczonych soków lub zagęszczonych przecierów, w pobliżu nazwy środka spożywczego podaje się, w sposób czytelny i wyróżniający się od tła, odpowiednio informację "wyprodukowano z soku zagęszczonego (soków zagęszczonych)", "częściowo wyprodukowano z soku zagęszczonego (soków zagęszczonych)" lub inną odpowiednią informację - w zależności od stosowanych zagęszczonych składników.

5. W oznakowaniu nektarów owocowych w opakowaniach jednostkowych, w tym samym polu widzenia co nazwa środka spożywczego, podaje się informację określającą minimalną zawartość soku owocowego, przecieru owocowego lub ich mieszaniny, przy użyciu określenia "zawartość owoców minimum ...%" .

6. Soki i nektary w opakowaniach jednostkowych związane z krajem pochodzenia, tradycyjną technologią ich wytwarzania lub stosowaniem specyficznych surowców można znakować z użyciem następujących nazw:

  1)   "Vruchtendrank" - dla nektarów owocowych;

  2)   "Süβmost" w połączeniu z nazwami produktów "Fruchtsaft" lub "Fruchtnectar" dla nektarów owocowych uzyskanych wyłącznie z soków owocowych, zagęszczonych soków owocowych lub mieszaniny tych produktów niespożywanych w stanie naturalnym z powodu ich wysokiej naturalnej kwasowości, lub dla soku owocowego uzyskanego z gruszek z ewentualnym dodatkiem jabłek, bez dodatku cukru;

  3)   "succo e polpa" lub "sumo e polpa" - dla nektarów owocowych uzyskanych wyłącznie z przecierów owocowych lub zagęszczonych przecierów owocowych;

  4)   "aeblemost" - dla soku jabłkowego bez dodatku cukru;

  5)   "Sur...saft" łącznie z duńską nazwą użytego owocu - dla soków bez dodatku cukrów uzyskanych z czarnych porzeczek, wiśni, czerwonych porzeczek, białych porzeczek, malin, truskawek lub jagód bzu czarnego;

  6)   "sod...saft" lub "sodet...saft" łącznie z duńską nazwą użytego owocu - dla soków uzyskanych z czarnych porzeczek, wiśni, czerwonych porzeczek, białych porzeczek, malin, truskawek lub jagód bzu czarnego z dodatkiem powyżej 200 g cukru na litr;

  7)   "äpplemust" - dla soku jabłkowego bez dodatku cukru;

  8)   "mosto" jako synonim soku winogronowego;

  9)   "zagęszczony sok jabłkowy o wysokiej naturalnej kwasowości" - dla soku zagęszczonego jabłkowego, którego kwasowość ogólna przy ekstrakcie refraktometrycznym 65% jest nie niższa niż 2,5% w przeliczeniu na kwas jabłkowy.

§ 28. 1. W oznakowaniu płynnego ekstraktu kawy w opakowaniu jednostkowym nazwa "płynny ekstrakt kawy" może być uzupełniona określeniem "zagęszczony", pod warunkiem że zawartość suchej masy pochodzącej z kawy jest większa wagowo niż 25% tego środka spożywczego.

2. W oznakowaniu płynnego ekstraktu cykorii w opakowaniu jednostkowym nazwa "płynny ekstrakt cykorii" może być uzupełniona określeniem "zagęszczony", pod warunkiem że zawartość suchej masy pochodzącej z cykorii jest większa wagowo niż 45% tego środka spożywczego.

3. W oznakowaniu umieszczonego w opakowaniu jednostkowym ekstraktu kawy w proszku, ekstraktu kawy w postaci pasty, płynnego ekstraktu kawy, w tym samym polu widzenia co opis środka spożywczego umieszcza się określenie "kawa bezkofeinowa", pod warunkiem że zawartość bezwodnej kofeiny nie przekracza wagowo 0,3% suchej masy pochodzącej z kawy.

4. W oznakowaniu umieszczonego w opakowaniu jednostkowym płynnego ekstraktu kawy i płynnego ekstraktu cykorii, w tym samym polu widzenia co opis środka spożywczego umieszcza się informacje zawierające nazwę użytych rodzajów cukrów z użyciem określenia "z ......." albo "z dodatkiem ......", albo "upalona z .......".

5. W oznakowaniu umieszczonego w opakowaniu jednostkowym płynnego ekstraktu kawy i ekstraktu kawy w postaci pasty wskazuje się minimalną zawartość suchej masy pochodzącej z kawy, wyrażoną w procentach wagowych gotowego środka spożywczego.

6. W oznakowaniu umieszczonego w opakowaniu jednostkowym płynnego ekstraktu cykorii i ekstraktu cykorii w postaci pasty wskazuje się minimalną zawartość suchej masy pochodzącej z cykorii, wyrażoną w procentach wagowych gotowego środka spożywczego.

§ 29. 1. Nazwa "masło" może być użyta wyłącznie do oznakowania:

  1)   środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości wyłącznie tłuszczu mlecznego nie mniejszej niż 80% i nie większej niż 90%, zawartości wody nie większej niż 16% oraz zawartości suchej masy beztłuszczowej mleka nie większej niż 2%, w których inne składniki dodane w procesie produkcji nie zastępują składników mleka;

  2)   złożonych środków spożywczych, których zasadniczym składnikiem jest mleko lub produkt mleczny, zawierających co najmniej 75% tłuszczu mlecznego, wyprodukowanych na bazie masła, o którym mowa w pkt 1, oraz innych składników, z których żaden nie zastępuje składników mleka.

2. Nazwa "produkt maślany" może być użyta wyłącznie do oznakowania złożonych środków spożywczych, których zasadniczym składnikiem jest mleko lub produkt mleczny, zawierających mniej niż 75%, ale nie mniej niż 62% tłuszczu mlecznego, wyprodukowanych na bazie masła, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, oraz innych składników, z których żaden nie zastępuje składników mleka.

3. Nazwa "masło stołowe" może być użyta wyłącznie w oznakowaniu środka spożywczego wyprodukowanego ze śmietany lub śmietanki, w którym zawartość tłuszczu mlecznego wynosi nie mniej niż 73,5%, a zawartość wody wynosi nie więcej niż 24%.

4. Nazwa "masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości wyłącznie tłuszczu mlecznego nie mniejszej niż 60% i nie większej niż 62%, w których inne składniki dodane w procesie produkcji nie zastępują składników mleka.

5. Nazwa "masło półtłuste" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczu mlecznego nie mniejszej niż 39% i nie większej niż 41%, w których inne składniki dodane w procesie produkcji nie zastępują składników mleka.

6. Nazwa "tłuszcz mleczny do smarowania x%" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", w których inne składniki dodane w procesie produkcji nie zastępują składników mleka, zawierających wyłącznie tłuszcz mleczny w następujących ilościach:

  1)   mniejszej niż 39%,

  2)   większej niż 41%, ale mniejszej niż 60%,

  3)   większej niż 62%, ale mniejszej niż 80%

- przy czym "x%" oznacza procentowy udział tłuszczu mlecznego w środku spożywczym.

7. Nazwa "margaryna" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 80%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego nie większej niż 3% całkowitej zawartości tłuszczu.

8. Nazwa "margaryna o zawartości trzech czwartych tłuszczu" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 60% i nie większej niż 62%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego nie większej niż 3% całkowitej zawartości tłuszczu.

9. Nazwa "margaryna półtłusta" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 39% i nie większej niż 41%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego nie większej niż 3% całkowitej zawartości tłuszczu.

10. Nazwa "tłuszczowe substancje do smarowania x%" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o następującej zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych:

  1)   mniejszej niż 39%,

  2)   większej niż 41%, ale mniejszej niż 60%,

  3)   większej niż 62%, ale mniejszej niż 80%

- w tym o zawartości tłuszczu mlecznego nie większej niż 3% całkowitej zawartości tłuszczu, przy czym "x%" oznacza procentowy udział tłuszczu w środku spożywczym.

11. Nazwa "mieszanka tłuszczowa" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 80%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego pomiędzy 10% a 80% całkowitej zawartości tłuszczu.

12. Nazwa "mieszanka tłuszczowa o zawartości trzech czwartych tłuszczu" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 60% i nie większej niż 62%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego pomiędzy 10% a 80% całkowitej zawartości tłuszczu.

13. Nazwa "mieszanka półtłusta" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych nie mniejszej niż 39% i nie większej niż 41%, w tym o zawartości tłuszczu mlecznego pomiędzy 10% a 80% całkowitej zawartości tłuszczu.

14. Nazwa "mieszana substancja do smarowania x%" może być użyta wyłącznie do oznakowania środków spożywczych w formie stałej, miękkiej emulsji typu "woda w oleju", o następującej zawartości tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych:

  1)   mniejszej niż 39%,

  2)   większej niż 41%, ale mniejszej niż 60%,

  3)   większej niż 62%, ale mniejszej niż 80%

- w tym o zawartości tłuszczu mlecznego pomiędzy 10% a 80% całkowitej zawartości tłuszczu, przy czym "x%" oznacza procentowy udział tłuszczu w środku spożywczym.

§ 30. 1. Środki spożywcze, o których mowa w § 29, znakuje się dodatkowo informacjami wskazującymi:

  1)   całkowitą procentową zawartość tłuszczu w środku spożywczym;

  2)   zawartość tłuszczów roślinnych, tłuszczów mleka lub innych tłuszczów zwierzęcych według malejącej kolejności masy, wyrażonej jako procent całkowitej masy - w przypadku środków spożywczych, o których mowa w § 29 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i 11-14;

  3)   procentową zawartość soli podawaną w wykazie składników.

2. Środki spożywcze spełniające wymagania określone w § 29 ust. 9 można znakować nazwami "minarine" lub "halvarine".

3. Oznakowanie środków spożywczych, o których mowa w § 29, może być uzupełnione określeniem gatunku rośliny lub zwierzęcia, od których pozyskano surowce do produkcji tych środków, przy czym dopuszcza się 2% tolerancję dla zawartości innych tłuszczów niż wskazane w określeniu, oraz informacjami dotyczącymi metod produkcji.

4. Określenie "roślinny" może być użyte w przypadku tłuszczów do smarowania, o których mowa w § 29 ust. 7-10, pod warunkiem że dany środek spożywczy zawiera jedynie tłuszcz pochodzenia roślinnego, przy czym uwzględnia się 2% tolerancję dla zawartości tłuszczów zwierzęcych.

5. Określenie "obniżona zawartość tłuszczu" może być użyte w oznakowaniu środków spożywczych, o których mowa w § 29, jeżeli zawartość tłuszczu w tych środkach spożywczych przekracza 41% i wynosi nie więcej niż 62%.

6. Określenie "niska zawartość tłuszczu" albo "lekki" może być użyte w oznakowaniu środków spożywczych, o których mowa w § 29, jeżeli zawartość tłuszczu w tych środkach spożywczych wynosi nie więcej niż 41%.

7. Określenie "o obniżonej zawartości tłuszczu" oraz "o niskiej zawartości tłuszczu" albo "lekkie" może zastąpić odpowiednio określenie "o zawartości trzech czwartych tłuszczu" oraz "półtłuste", o których mowa w § 29 ust. 4, 5, 8, 9, 12 i 13.

§ 31. 1. W punktach sprzedaży pieczywa przy określonym rodzaju pieczywa należy podać następujące informacje:

  1)   dane identyfikujące producenta obejmujące firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres;

  2)   rodzaj pieczywa;

  3)   masę jednostkową;

  4)   informację "Pieczywo produkowane z ciasta głęboko mrożonego", w przypadku użycia takiego ciasta do produkcji pieczywa;

  5)   wykaz składników oraz datę minimalnej trwałości, w przypadku pieczywa, przy którego produkcji użyto dozwolonych substancji dodatkowych przedłużających świeżość.

2. Nie jest wymagane podawanie w punktach sprzedaży informacji, o których mowa w ust. 1, jeżeli są one zawarte w oznakowaniu opakowań jednostkowych.

Rozdział 4

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 32. Środki spożywcze i dozwolone substancje dodatkowe w opakowaniach jednostkowych oznakowane zgodnie z dotychczasowymi przepisami mogą być wprowadzane do obrotu w tych opakowaniach do czasu wyczerpania zapasów opakowań, jednak nie dłużej niż do dnia 1 stycznia 2005 r.

§ 33. 1. Przepis § 18 ust. 1 stosuje się od dnia 1 maja 2003 r.

2. Przepis § 8 ust. 2 stosuje się od dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, z tym że środki spożywcze, których dotyczą te przepisy, wyprodukowane przed tym dniem mogą znajdować się w obrocie do czasu wyczerpania zapasów.

3. Przepisy § 6 ust. 4-6 oraz § 29 i § 30 tracą moc z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.

§ 34. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.²⁾

________

¹⁾   Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rynki rolne, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 32, poz. 305).

²⁾   Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych, przeznaczonych do obrotu (Dz. U. Nr 86, poz. 402, z 1995 r. Nr 92, poz. 461 oraz z 1999 r. Nr 22, poz. 204), które utraci moc z dniem 31 grudnia 2002 r. na podstawie art. 59 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634 i Nr 128, poz. 1408 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1145 i Nr 166, poz. 1362).

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

SKŁADNIKI, W STOSUNKU DO KTÓRYCH ZAMIAST ICH NAZWY W WYKAZIE SKŁADNIKÓW MOŻE BYĆ PODANA NAZWA ICH KATEGORII

 

Lp.	Składniki	Nazwa kategorii składników
1	2	3
1	Oleje rafinowane, oprócz oliwy z oliwek	"Olej" łącznie z: - przymiotnikiem "roślinny" lub "zwierzęcy", w  zależności od pochodzenia; albo - wskazaniem konkretnego pochodzenia roślinnego  lub zwierzęcego. W razie użycia określenia "utwardzony" należy wskazać rodzaj oleju utwardzonego
2	Tłuszcze rafinowane	"Tłuszcz" łącznie z: - przymiotnikiem "roślinny" lub "zwierzęcy", w  zależności od pochodzenia, albo - wskazaniem konkretnego pochodzenia roślinnego  lub zwierzęcego. W razie użycia określenia "utwardzony" należy wskazać rodzaj oleju utwardzonego
3	Mieszaniny mąki uzyskanej z dwóch lub więcej rodzajów zbóż	"Mąka", po którym następuje lista zbóż, z których ją uzyskano, w malejącym porządku według masy
4	Skrobie oraz skrobie modyfikowane metodami fizycznymi, enzymatycznymi	"Skrobia", z uzupełnieniem informacji o nazwę gatunku rośliny, z której pochodzi skrobia, jeżeli skrobia ta może zawierać gluten
5	Wszystkie gatunki ryb, w przypadku gdy ryba stanowi składnik innego środka spożywczego i pod warunkiem, że nazwa oraz prezentacja takiego środka spożywczego nie odwołują się do określonego gatunku ryby	"Ryba"
6	Wszystkie rodzaje sera, w przypadku gdy ser stanowi składnik innego środka spożywczego, którego nazwa i wygląd nie odnoszą się do specyficznego rodzaju sera	"Ser"
7	Wszystkie przyprawy nieprzekraczające 2% masy środka spożywczego	"Przyprawa/y" albo "mieszanka przypraw"
8	Wszystkie zioła lub mieszanki ziół nieprzekraczające 2% masy środka spożywczego	"Zioło/a" albo "mieszanki ziół"
9	Wszystkie składniki używane do produkcji bazy gumy do żucia	"Baza gumowa"
10	Wszystkie rodzaje rozdrobnionych pieczonych produktów zbożowych	"Bułka tarta" albo "suchary"
11	Wszystkie rodzaje sacharozy	"Cukier"
12	Bezwodny cukier gronowy lub jednowodny cukier gronowy	"Cukier gronowy" albo "glukoza"
13	Syrop glukozowy lub bezwodny syrop glukozowy	"Syrop glukozowy"
14	Wszystkie białka mleka (kazeiny, kazeiniany oraz białka serwatki mleka) oraz ich mieszanki	"Białka mleka"
15	Tłoczony, prasowany lub rafinowany tłuszcz kakaowy	"Tłuszcz kakaowy"
16	Wszystkie owoce smażone w cukrze nieprzekraczające 10% masy środka spożywczego	"Owoce kandyzowane"
17	Mieszanki warzyw nieprzekraczające 10 % masy środka spożywczego	"Warzywa"
18	Wszystkie rodzaje wina, z wyjątkiem gdy wskazano rodzaj wina w nazwie środka spożywczego lub w inny sposób	"Wino"

 

ZAŁĄCZNIK Nr 2

SPOSÓB OBLICZANIA ILOŚCIOWEJ ZAWARTOŚCI SKŁADNIKÓW W ŚRODKU SPOŻYWCZYM

  1.   Zawartość ilościową składnika oblicza się, z zastrzeżeniem ust. 2, dzieląc jego masę przez masę ogólną wszystkich składników środka spożywczego, z wyłączeniem masy wody dodanej jako składnik oraz składników lotnych, które wyparują w trakcie przetwarzania, według następującego wzoru:

                                  m_s

                   % składnika = ---- x 100%

                                  m_o

gdzie :

m_s -  masa składnika [kg]

m_o -  masa składników ogółem [kg]

  2.   Zawartość ilościową składnika owocowego w sokach, nektarach i napojach, z uwzględnieniem wody jako składnika tych środków spożywczych, oblicza się, dzieląc masę soku owocowego, warzywnego lub przecieru owocowego, warzywnego w środku spożywczym przez masę ogólną gotowego środka spożywczego według wzoru:

                                              m_s

     % składnika owocowego albo warzywnego = ---- x 100%

                                              m_o

gdzie:

m_s -  masa soku owocowego, warzywnego lub przecieru owocowego, warzywnego w środku spożywczym [kg]

m_g -  masa gotowego środka spożywczego (soku, nektaru, napoju) [kg]

  3.   Wartość procentowa wyrażana jest z dokładnością jednego miejsca po przecinku i może być zaokrąglona do 0,5.

ZAŁĄCZNIK Nr 3

WYKAZ WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH, KTÓRYCH ZAWARTOŚĆ PODAJE SIĘ W INFORMACJI DOTYCZĄCEJ WARTOŚCI ODŻYWCZEJ ŚRODKA SPOŻYWCZEGO WRAZ Z ICH DZIENNYM ZALECANYM SPOŻYCIEM

 

Witaminy i składniki mineralne	Dzienne zalecane spożycie
1	2
Witamina A	800     µg
Witamina D	5     µg
Witamina E	10     mg
Witamina C	60     mg
Tiamina	1,4   mg
Ryboflawina	1,6   mg
Niacyna	18     mg
Witamina B6	2     mg
Folacyna	200     µg
Witamina B12	1     µg
Biotyna	0,15  mg
Kwas pantotenowy	6     mg
Wapń	800     mg
Fosfor	800     mg
Żelazo	14     mg
Magnez	300     mg
Cynk	15     mg
Jod	150     µg

 

ZAŁĄCZNIK Nr 4

SPOSÓB PODAWANIA NOMINALNEJ MOCY ALKOHOLU W OZNAKOWANIU NAPOJÓW ZAWIERAJĄCYCH PONAD 1,2% ALKOHOLU

1. Moc alkoholu należy podawać z dokładnością nie większą niż do jednego miejsca po przecinku. Po wartości liczbowej należy dodać symbol "% obj." i można poprzedzić skrótem "alk.". Dopuszcza się również znakowanie symbolem "% vol.", co jest równoznaczne z symbolem "% obj.".

2. Przy znakowaniu nominalnej mocy alkoholu dopuszcza się następujące tolerancje:

  1)   ±0,5 % objętościowych w przypadku:

a)  piwa o mocy nieprzekraczającej 5,5% obj.,

b)  napojów alkoholowych produkowanych z winogron, klasyfikowanych w grupie 2206 00 59 lub 2206 00 89 według kodu Polskiej Scalonej Nomenklatury Towarowej Handlu Zagranicznego (PCN);

  2)   ±1 % objętościowych w przypadku:

a)  piwa o mocy co najmniej 5,5% obj.,

b)  napojów alkoholowych produkowanych z winogron, klasyfikowanych w grupie 2206 00 39 według kodu Polskiej Scalonej Nomenklatury Towarowej Handlu Zagranicznego (PCN);

c)  jabłeczników (cider) innych niż beczkowe, win z gruszek oraz innych fermentowanych napojów winiarskich;

  3)   ±1,5% obj. w przypadku:

a)  napojów zawierających macerowane owoce lub części roślin,

b)  jabłeczników (cider) beczkowych;

  4)   ±0,8% obj. w przypadku:

a)  win jakościowych produkowanych w określonych regionach i przechowywanych w butelkach dłużej niż 3 lata,

b)  win gronowych: likierowych, musujących, musujących gazowanych, półmusujących, półmusujących gazowanych;

  5)   ± 0,5% obj. w przypadku pozostałych win niewymienionych w pkt 4;

  6)   ± 0,3% obj. dla pozostałych napojów niewymienionych powyżej.

3. Tolerancje wymienione w ust. 2 uwzględnia się niezależnie od tolerancji wynikających z metod analizy stosowanych do oznaczania mocy alkoholu.