Osoby niepełnosprawne były dyskryminowane już w społeczeństwach starożytnych. Stary Testament wspomina u usuwaniu ze zbiorowości ludzi zdrowych osób chorych na trąd. Również w średniowieczu tacy ludzie musieli mieszkać w oddaleniu od reszty społeczeństwa. Michel Foucault w "Historii szaleństwa w dobie klasycyzmu" oszacuje liczbę społeczności trędowatych w średniowieczu, żyjących na marginesie zdrowej części społeczeństwa,
na przeszło dwa tysiące we Francji. Trędowaci nie mogli wówczas się kontaktować
ze zdrowymi członkami społeczeństwa, a dodatkową dotkliwą sankcją było wykluczenie ich
z Kościoła jako "nieczystych". Wydawałoby się bardziej rozumowej epoce oświecenia ich los też nie był godny pozazdroszczenia. W XVII wieku zamykano ich w zakładach zamkniętych, które cynicznie nosiły nazwę szpitali, tymczasem pełniły rolę więzień.
Niepełnosprawność kojarzy nam się najczęściej z widocznym elementem wskazującym na deficyt, defekt lub uszkodzenie. Jeżeli ktoś porusza się na wózku, trzyma kule lub białą laskę w dłoni to jest osobą niepełnosprawną z widocznym elementem, który zakłóca sprawność w danej dziedzinie. Powinniśmy jednak zdawać sobie sprawę z tego,
że np. wady wymowy, lekkie upośledzenie umysłowe, choroba wieńcowa to również niepełnosprawność w pełni tego słowa znaczeniu.
Ostatnie dziesięciolecia przyniosły istotne zmiany w sposobie postrzegania osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność nie jest już rozumiana tylko jako rezultat uszkodzenia ciała czy choroby, ale raczej jako wynik barier społecznych, ekonomicznych, fizycznych –jakie napotyka się w środowisku. O prawach osób niepełnosprawnych mówi się w kontekście praw człowieka. Oznacza to, że niepełnosprawni posiadają te same prawa,
co wszyscy inni obywatele. W rzeczywistości jednak napotykają oni zbyt wiele przeszkód,
by mogli z tych praw korzystać w pełni.
Sport jest jednym z kluczowych elementów życia społecznego. Trudno byłoby wyobrazić sobie codzienne życie, w tym także niepełnosprawnych, w świecie bez sportu. Wszyscy oni uprawiają sport nie tylko dla zdrowia i kondycji fizycznej. Nie ulega wątpliwości,
że uprawiając sport wdrażamy wartości takie jak tolerancja, duch działania zespołowego i siła charakteru – nawet jeśli czynimy to nieświadomie. Z tej właśnie przyczyny sport stanowi niezastąpione narzędzie edukacyjne. To także znakomita forma rehabilitacji fizycznej
i społecznej dla osób niepełnosprawnych.
Poszczególne osoby są w stanie lepiej poznać swoje mocne i słabe strony, w działaniu zespołowym i we współzawodnictwie z innymi. W przypadku osób niepełnosprawnych jest jeszcze jedna bardzo ważna rola sportu - zmiana postrzegania ludzi niepełnosprawnych przez zdrowych. Rywalizacja sportowa pozwala na wyjście z zamkniętego środowiska. Na zatarciu różnic między jednymi i drugimi. Sport wykracza daleko poza zajęcia czysto sportowe, pomaga pokonać bariery i kompleksy związane z byciem człowiekiem niepełnosprawnym. Jako forma rehabilitacji, promująca nowy styl życia, staje się elementem powszechnej świadomości i troski społecznej. Stałe działania Wydziału Sportu zapewniają dostęp środowisku osób niepełnosprawnych do kultury fizycznej i uprawiania sportu wyczynowo jak również rekreacyjnie i rehabilitacyjnie.
- długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to również, utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała
lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.
*w 4 kwartale 2001 roku było w Polsce ponad 4,3 mln niepełnosprawnych, w tym ponad 2,0 mln osób w wielu 60 lat i więcej. Znaczny stopień niepełnosprawności dotyczył 21,8 proc. Osób, umiarkowany - 35,7 %, a lekki - 42,5 %.
*statystycznie na świecie znajduje się ponad 650 ludzi będącymi inwalidami pod względem fizycznym, psychicznym lub sensorycznym, co stanowi 10 procent ludzkości,
- jest to stan niekorzystnego dla jednostki ograniczenia ról życiowych uznanych za normalne, zgodne z wiekiem, płciom oraz innymi czynnikami społecznymi i kulturowymi. Stan ten może wynikać z utraty lub nieprawidłowego funkcjonowania struktur lub funkcji psychologicznych, fizjologicznych i anatomicznych.
„ Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie funkcjonowania sprawnego funkcjonowanie w społeczeństwie biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki zewnętrzne”
I. Niepełnosprawność sensoryczną (w skład której wchodzą):
- niewidomi i słabo widzący
- niesłyszący i słabo słyszący
- głuchoniewidomi
II. Niepełnosprawność fizyczna:
- z uszkodzonym narządem ruchu
- z przewlekłymi chorobami narządów wewnętrznych
III. Niepełnosprawność psychiczna:
- lekka - 50-70% (iloraz inteligencji)
- umiar -50-35%
- znaczny - 35-20%
- głęboki -20-0%
IV. Niepełnosprawność złożona (występowanie więcej niż jedno schorzenie)
Powyższą niepełnosprawność możemy przydzielić do dwóch rodzajów niepełnosprawności:
- społecznej - wskazujące na dysfunkcję w wyniku której uniemożliwia pełnienie ról
w sferach życiowych oraz niemożność prawidłowego funkcjonowania fizjologicznego, psychicznego i anatomicznego
- biologiczna - uszkodzenie narządów i związane z nimi czynność które obniżają sprawność funkcjonalną całego organizmu
- wady wrodzone- brak kończyny lub kończyn , deformacje, itp.
- choroby - przewlekłe
- nagłe - wypadki, urazy, zatrucia
1944 - pierwsze zorganizowane zawody sportowe dla weteranów II wojny światowej,
w szpitalu Stoke Mandeville jako formę rehabilitacji.
1948 - początek sportu niepełnosprawnych. W dniu otwarcia Igrzysk Olimpijskich
w Londynie, dr Ludwig Guttmann zorganizował w szpitalu Stoke Mandeville zawody łucznicze dla 16 pacjentów tego szpitala.
1952 - organizacja koordynująca w szpitalu Stoke Mandeville zawody sportowe, przyczyniająca się do propagowania sportu jako czynnika wspomagającego rehabilitację.
1982 - powołanie Międzynarodowego Komitetu Koordynacyjnego (ICC)
i zinstytucjonalizowanie tego ruchu.
1989 - w Dusseldorfie powstał Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski (IPC), koordynujący wszystkie sprawy związane z Igrzyskami Paraolimpijskimi i rozwojem sportu, będącego w gestii Rady ICC tego sportu.
1952 - założenie Zrzeszenia Sportowej Spółdzielni Pracy “Start” zajmującej się sportem
i rehabilitacją inwalidów.
1994 - założenie Zrzeszenia Sportowej Spółdzielni Pracy “Start”, przekształciło się w Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych “Start”, który jest obecnie w Polsce największą, wielodyscyplinową organizacją zajmującą się szkoleniem sportowców
ze schorzeniami narządu ruchu, porażeniami, niewidomymi i niedowidzącymi.
12 lipca 1996 roku “Start” otrzymał uprawnienia Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego
i prawo do reprezentowania Polski w Międzynarodowym Komitecie Paraolimpijskim.
Początki sportu osób niepełnosprawnych w Polsce, oprócz głuchych
i niedosłyszących, który rozwijał się w latach dwudziestolecia międzywojennego, przypadają na lata pięćdziesiąte i związane były z organizacjami rehabilitacyjnymi.
1952r. zostało założone Zrzeszenie Sportowe Spółdzielczości Pracy START, które zajmowało się sportem i rehabilitacją inwalidów. Ich działalność przyczyniła się do tego, że został stworzony unikalny, chroniony rynek pracy dla ponad 250 tys. najbardziej poszkodowanych przez los Polaków.
że został stworzony unikalny, chroniony rynek pracy dla ponad 250 tys. najbardziej poszkodowanych przez los Polaków.
Tacy profesorowie jak Wiktor Dega z Poznania i Marian Weiss z podwarszawskiego Konstancina, stworzyli polski model rehabilitacji ruchowej, w którym sport otrzymał niezwykle ważną rolę.
Prof. Wiktor Dega był ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia do spraw Rehabilitacji, natomiast prof. Marian Weiss przez kilka lat doradzał szejkom w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w sprawach rehabilitacji.
1990 r. likwidacja struktury spółdzielczej START, zachowanie swojej nazwy
i przekształcenie go w Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych START.
PZSK START zajmuje się głównie dwoma grupami sportowców niepełnosprawnych:
z wadami wzroku i z dysfunkcjami ruchu. Do roku 1998 START był jedynym przedstawicielem Polski w ruchu paraolimpijskim. Do Igrzysk Paraolimpijskich w Atlancie (1996) wszyscy reprezentanci Polski byli zawodnikami PZSN START.
1996 r. po raz pierwszy wystartowali sportowcy z lekkim upośledzeniem umysłowym, zawodnicy Polskiego Towarzystwa Społeczno-Sportowego „Sprawni-Razem",
a na Igrzyskach Paraolimpijskich w Sydney (2000 r.) także zawodnicy Polskiego Związku Tenisa na Wózkach.
- został utworzony 22 września 1989 roku. Mający na celu „umożliwienie niepełnosprawnym sportowcom zdobywanie najwyższych umiejętność sportowych inspirując i ekscytując świat.”
MPK jest międzynarodową organizacją przedstawicieli elit sportowych dla sportowców niepełnosprawnych. Jest to międzynarodowa organizacja non-profit, utworzona i prowadzona przez 160 narodów komitetów paraolimpijskich i 5 niepełnosprawnych określonych międzynarodowych organizacji sportowych.
Twórcą igrzyska Paraolimpijskich był sir Ludwig Gutman- neurochirurg w szpitalu Stoke Mandeville,, jako pierwszy promował w 1944r. sport jako złoty środek przyspieszający rehabilitacje paraplegików. Paraolimpijskie Igrzyska sportowe odbywają się w cyklu czteroletnim począwszy od 1960 roku gdzie odbyły się w Rzymie. Udział w nich wzięło 400 sportowców. Odbyły się ok. 3 tygodnie po zakończeniu igrzysk olimpijskich, pełny nadzór nad przebiegiem zawodów pełnił Polski Komitet Paraolimpijski, który usiłował stworzyć takie same warunki rywalizacji sportowej jak w ruchu olimpijskim, zwrócili również uwagę: znicze olimpijskie, ślubowanie, medale itp.
„Polski Komitet Paraolimpijski (PKPar) powołany został w sierpniu 1998 r. z inicjatywy trzech Stowarzyszeń: Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych "Start", Polskiego Towarzystwa Społeczno-Sportowego "Sprawni Razem" oraz Fundacji Ochrony Zdrowia Inwalidów.”
PKPar realizuje cele i zadania ruchu paraolimpijskiego oraz zajmuje się organizacją, upowszechnianiem i działalnością na rzecz rozwoju sportu osób niepełnosprawnych.
Komitet działa zgodnie z ustawą - Prawo o Stowarzyszeniach, ustawą o Kulturze Fizycznej
i statutem PKPar.
PKPar, będąc członkiem Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego (IPC)
i Europejskiego Komitetu Paraolimpijskiego (EPC), jest jedynym reprezentantem sportu paraolimpijskiego na arenie międzynarodowej; współpracuje z innymi Narodowymi Komitetami Paraolimpijskimi oraz Komitetami organizacyjnymi Igrzysk Paraolimpijskich.
Podstawowe zadania PKPar:
- propagowanie idei para olimpizmu,
- współudział w organizowaniu i inspirowaniu sportu paraolimpijskiego w Polsce
oraz reprezentowanie go na arenie międzynarodowej,
- zgłaszanie i zabezpieczenie uczestnictwa polskiej reprezentacji narodowej w Igrzyskach Paraolimpijskich, a także pozyskiwanie środków finansowych dla prowadzenia działalności statutowej.
Członkowie Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego to: Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych "Start", Polskie Towarzystwo Społeczno-Sportowe "Sprawni Razem", Polski Związek Tenisa na Wózkach, Fundacja Aktywnej Rehabilitacji oraz Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabo widzących "CROSS".
Grupa I – Inwalidzi narządu wzroku
Klasa B1 - osoby całkowicie nie widzący lub niedowidzący, ale bez zdolności rozpoznawania przedmiotów, ich zarysów bez względu na daną odległość lub kierunek
Klasa B2 - osoby ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub innych zarysów, ostrość wzroku 2/60 wg skali Snellena lub ograniczenie pola widzenia w zakresie 50
Klasa B3 - osoby ze wzrokiem o ostrości od ponad 2/60 do 6/60 lub ograniczeniem pola widzenia od 50 do 200
Grupa II – Inwalidzi narządu słuchu
Występują 3 klasy medyczne.
Osoby z uszkodzeniem narządu słuchu mogą uprawiać wszystkie dyscypliny sportowe,
po uprzednim wprowadzeniu zmian w sygnalizacji sędziowskiej (zmiana sygnałów dźwiękowych na wizualne).
Grupa III – Inwalidzi z amputacjami
Klasa A1 - obustronna amputacja uda
Klasa A2 - jednostronna amputacja uda
Klasa A3 - obustronna amputacja podudzi
Klasa A4 - jednostronna amputacja podudzia
Klasa A5 - obustronna amputacja ramion
Klasa A6 - jednostronna amputacja ramienia
Klasa A7 - obustronna amputacja przedramion
Klasa A8 - jednostronna amputacja przedramienia
Klasa A9 - amputacje jednego ramienia (przedramienia) i jednej kd (podudzia lub uda)
Klasa A10 - amputacja uda i podudzia
Grupa IV - Paraplegia
Klasa 1A - uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinka szyjnego (na poziomie C6)
Klasa 1B - uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinka szyjnego (na poziomie C7)
Klasa - uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinka szyjnego (na poziomie C8)
Klasa 2 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie górnego odcinka piersiowego Th1-Th5
Klasa 3 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie dolnego odcinka piersiowego Th6-
Th10. Częściowe uszkodzenie rdzenia na wysokości Th11-L1
Klasa 4 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie odcinka piersiowo-lędźwiowego
Th11-L3. Częściowe uszkodzenie na wysokości L2-L5
Klasa 5 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie odcinka lędźwiowego L4-L5
Klasa 6 - uszkodzenie rdzenia odcinka krzyżowego kręgosłupa S1-S3
Grupa V - Les Autres (schorzenia różne narządu ruchu)
Klasa LA1 - zawodnicy z ciężkim uszkodzeniem wszystkich czterech kończyn
Klasa LA2 - zawodnicy z ciężkim uszkodzeniem trzech lub dwóch kończyn
Klasa LA3 - zawodnicy z ograniczoną funkcją przynajmniej dwóch kończyn
Klasa LA4 - zawodnicy z ograniczoną funkcją w dwóch kończynach dolnych
Klasa LA5 - zawodnicy z ograniczoną funkcją jednej kończyny dolnej
Klasa LA6 - zawodnicy z uszkodzeniem jednej kończyny górnej
Grupa VI - porażenie mózgowe CP
Klasa CP1 - quadriplegia – poważne zaburzenia napięcia mięśniowego w czterech
kończynach, konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego
Klasa CP2 - quadriplegia – średnie zaburzenia napięcia mięśniowego w czterech kończynach, konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego
Klasa CP3 - triplegia – umiarkowane zaburzenia napięcia mięśniowego w trzech kończynach (2 dolnych i 1 górnej), korzystanie z wózka inwalidzkiego
Klasa CP4 - paraplegia – porażenie spastyczne kończyn dolnych, zdolność
do pokonywania małych odległości przy pomocy zaopatrzenia ortopedycznego, na co dzień jednak konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego
Klasa CP5 - diplegia – niedowład spastyczny w kkd utrudniający chodzenie, możliwość chodu z lub bez urządzeń pomocniczych lecz na co dzień korzystanie
z wózka
Klasa CP6 - spastyczność czterech kończyn z możliwością samodzielnego poruszania się – umiarkowane zaburzenia napięcia mm
Klasa CP7 - hemiplegia – niedowład spastyczny jednej kończyny dolnej i jednej kończyny górnej, możliwość poruszania się bez urządzeń pomocniczych
Klasa CP8 - minimalny niedowład spastyczny w kończynach dolnych – funkcjonalne kończyny górne
I. Klasyfikacja w piłce siatkowej na siedząco
1. Amputacje - minimalne inwalidztwo
A. kończyna górna:
*amput. Pierwszych dwóch palców w obu rękach
*amput. 7 lub więcej palców obu rąk
*amput. ręki między stawem śródręczno paliczkowym a nadgarstkiem
B. kończyna dolna
*amput. przez staw Lisfranca
*amput. przez staw Choparta
2. Les Ausstres - minimalne inwalidztwo
C. Kończyna górna
- skrót KG więcej niż 33%
- osłabienie siły mięśniowej o minimum 20 pkt.
- ograniczenie ruchomości w stawach
D. Kończyna dolna
- skrót KD o 7%
- osłabienie siły mm. obu KD
3. Porażenie mózgowe CP - minimalne inwalidztwo
- min. diplegia ze spastycznością
- hemiplegia
- monoplegia
- min. atetoza
4. Przypadki specjalne
- dysplazja lub laksacja stawu biodrowego
- całkowita endoproteza kolana lub biodra
- bardzo ciężkie zaburzenie krążenia w obu KKD
- staw rzekomy KD
- niestabilność stawu kolanowego
- laksacja stawu ramienno-łopatkowego
Klasy startowe w pływaniu (styl dowolny grzbietowy delfin, motyl):
Klasa S1 - bardzo ciężka quadriplegia
Klasa S2 - tetraplegia całkowita poniżej C6
- tetraplegia całkowita poniżej C7+ porażenie splotu
Klasa S3
1. - tetraplegia całkowita poniżej C7 - A1
- niższe szyjne porażenie - B1,C1
2. - ciężka quadriplegia - CP3
- ciężka quadriplegia - CP2
3. - Arnelia lub ciężka dysmelia - LA1
Klasa S4
1. - tetraplegia poniżej C3- 1B
- niecałkowite 1A
2. - ciężka diplegia - CP3/CP4
- umiarkowana quadiplegia - CP2
3. - mięśniowe uszkodzenie porównywalne z B1, LA1
- ciężka dysmelia - LA2
Klasa S5
1. - całkowita tetraplegia- C1
- niecałkowita B1 lub częściowe A1
2. - ciężka diplegia - CP4
- ciężka - umiarkowana hemiplegia - CP7
- umiarkowana atetoza lub umiarkowana ataksja - CP6
3. - mięśniowe uszkodzenie porównane z C1 i A1
- karzeł pochodzenia przysadkowego - LA1
4. - umiarkowana dysmelia
Klasa S6
1. - całkowita paraplegia Th9-Ls1
- niecałkowita paraplegia
2. - ciężka diplegia - CP4/5
- umiarkowana hemiplegia - CP7
- umiarkowana atetoza lub ataksja - CP6
3. - wrodzone ubytki 3 kończyn - LA2
- dysmelia ze skróconymi ramionami - A2
- przysadkowe karły niższe niż 125cm
- amputacje powyżej stawu kolanowego - A2 plus sztywny bark po tej samej stronie - A2
4. - obustronna amputacja powyżej stawu łokciowego - A5
- amputacja powyżej stawu łokciowego i kolanowego - A9
Klasa S7
1. - całkowita paraplegia - L2-L3
- porównywalne polio
2. - umiarkowana diplegia - CP5
- lekka hemiplegia - CP7
3. - porażona KG-LA3
4. - obustronna amputacja powyżej stawu kolanowego - A1
- klasa A7
- amputacja powyżej stawu kolanowego łokciowego przeciwnej strony - A9
KlasaS8
1. - paraplegia L4-L5
- porównywalne polio
2. - lekka diplegia - CP5
- minimalna spastyczność w KKG i KKD - CP5
- lekkie oznaki hemiplegi - CP7
3. - częściowa sztywność stawów KKD-LA3/4
4. - obustronna amputacja powyżej stawu kolanowego(1/2) - A1
- obustronna amputacja poniżej stawu kolanowego(1/3) - A3
- pojedyncza amputacja powyżej stawu łokciowego - A6
- obustronna amputacja ręki(1/4 ręki)
Klasa S9
1. - polio z jedną niefunkcjonalną KD
2. - monoplegia - CP8
3. - częściowa sztywność stawów kolanowych - LA4
4. - pojedyncza Amputacja powyżej staw. Kolanowego - A2
- amputacja poniżej obu kolan - A3
- pojedyncza amputacja poniżej stawu łokciowego - A8
Klasa S10
1. - polio i syndrom końskiego ogona - LA/56
2. - spastyczność, ataksja - CP8
3. - niedowład KD - LA5
- sztywność stawu biodrowego - LA6
4. - pojedyncza amputacja poniżej stawu kolanowego - A4
- obustronna amputacja przedstopia - LA5
Styl klasyczny żabka
Klasa SB1
1. - całkowita tetraplegia - A1
- uszkodzenie szyjne - B1,C1
2. - ciężka quadriplegia - CP2,CP3
3. - uszkodzenie mięśniowo-szkieletowe - porównywalne z A1, LA1
- dysmelia KKD, KKG-LA1
4. - amputacja KKG, KKD (bardzo krótkie kikuty)
Klasa SB2
1. - całkowita tetraplegia - B1
2. - ciężka diplegia - CP3
3. - uszkodzenie mięśniowo-szkieletowe - LA1
- ciężka dysmelia KKG, KKD-LA1
Klasa SB3
1. - całkowita tetraplegia - C1
- całkowita paraplegia
- niecałkowicie - B1
2. - od ciężkiej do umiarkowanej diplegii - CP4
- ciężka hemiplegia - CP7
3. - ciężka mięśniowo-szkieletowa - LA1
- ciężka dysmelia - LA1
Klasa SB4
1. - całkowita paraplegia
2. - niecałkowita paraplegia - C1
3. - umiarkowana/lekka spastyczność - CP4/5
- ciężka atetoza - CP6
- ciężka/lekka hemiplegia - CP7
4. - LA3
- LA4
Klasa SB5
1. - całkowita paraplegia
2. - umiarkowana diplegia - CP4/5
- ciężka/umiarkowana atetoza - CP6
- umiarkowana hemiplegia - CP7
3. - obustronna amputacja uda (1/2)
- dysmelia wszystkich KK-LA2/3
- karzeł do - LA3
4. - amputacja - A9
Klasa SB6
1. - Paraplegia - L2-L3
2. - diplegia - CP5, CP7,CP6
3. - obustronna amputacja uda - A1
4. - dysmelia - LA3
KLASA SB7
1. - paraplegia (L4)
2. - lekka diplegia - CP5
- lekka hemiplegia - CP6
- umiarkowana/lekka atetoza - CP6
3. - obustronna amputacja RR-A5,A3,A9
4. - osteogenesis imperfecta - LA4
- A6, LA3
Klasy startowe w narciarstwie alpejskim
1. klasa LW1 - w tej klasie nie wolno używać kijków - A1,A4
2. klasa LW2 - można używać kijków zamiast stabilizatorów - A2,A4
3. klasa LW3 - A1, niesprawność równoważna
4. klasa LW4 - nie dopuszcza się: ankilozy lub artrozy biodrowej - A2,A3, niedowład
motoryczny, całkiem niesprawne kolano
5. klasa LW5/7 - zezwala się na użycie protez - A5,niedowład motoryczny, porażenie KKG
6. klasa LW6/8 - zezwala się na użycie protez - A6, niedowład motoryczny, porażenie KG
7. klasa LW9 - niesprawność KG i KD po tej samej stronie
8. klasa LW10 - A2, niesprawność stawów biodrowych
9. klasa LW11 - paraplegia: IV/2.IV/3,IV/4.CP4,CP
10. klasa LW12 - niekompletna tetroplegia: IV/1A,IV/1B,IV/1C,CP2.CP3
Klasy startowe w narciarstwie nordyckim
1. Klasa LW2 - amputacja jednostronna uda, jedna KG niesprawna
2. Klasa LW3 - niesprawne obie KKD, amputacja podudzia, upośledzenie motoryki, amputacja obustronna podudzia
3.Klasa LW4 - amputacja jednostronna podudzia, upośledzenie motoryki, amputacja obustronna śródstopia, ankiloza lub artroza biodra/kolana
4. Klasa LW5/7 - amputacja KKG, motoryczny niedowład/dysmelia
5. Klasa LW6/8 - amputacja jednostronna KKG, motoryczny niedowład, porażenie / dysmelia KG
6. Klasa LW9 - niesprawna KG,KD, zaburzenie motoryki
7. Klasa LW10 - V/LA3, V/LA4
8. Klasa LW11 - IV2, IV/3, IV/4, IV/5, CP4, CP5
9. Klasa LW12 - III/1A, III/3A
Klasyfikacja punktowa w piłce na stojąco
Grupa A
1 pkt. - amputacja: pierwsze dwa palec obu dłoni, części stopy (1 kończyna),
skrót KG(33%),osłabienie siły mięśniowej
2 pkt. - amputacja części stopy na wysokości stawu Choperta, amputacja KD na wysokości stawu skokowego, skrót KD(12-15%), skrót KG(więcej niż 50%), osłabienie siły mm. KG i KKD –gr. IV kl. CP7
Grupa B
1pkt. - A3, amputacja KKG na wysokości stawu Lisfranca, skrót KD, osłabienie mm. KG
i KKD, sztywne kolano.
4pkt. - A8, A4, skrót KD(50-65,9%), osłabienie siły mm. KG i KKD, biodro sztywne, IV/6
5pkt. - A4, osłabienie siły mięśniowej KG i KKD.
Grupa C
6pkt. - A6, A2, skrót KD(66%), utrata siły mięśniowej KG i KKD, okolice biodra
7pkt. - A4, A2, IV/5
8pkt. - A3, A2, amputacja do okolicy miednicy
Klasyfikacja startowa w tenisie startowym
Klasa 1 - tetraplegia - CP5-CP6
Klasa 2 - tetraplegia -A1, B1
Klasa 3 - paraplegia - C1, 3
Klasa 4 - paraplegia - CP3, trudności w utrzymaniu pozycji siedzącej
Klasa 5 - paraplegia - CP4/5/6
Klasa 6 - niesprawność ręki używanej oraz KKD, A3(amputacja), umiarkowane porażenie obustronne, niewielka spastyczność, zawodnicy umiarkowanie ataksyczni/ atetoidalni.
Klasa 7 - amputacja :A3, A4, A7, A8 niesprawność obu KKG, zawodnicy umiarkowanie ataksyczni/atetoidalni
Klasa 8 - amputacja A2, A3, poważna niesprawność i lub obu KG, swastyka KKD
Klasa 9 - amputacja KG poniżej kolana, osłabiona siła mm. KG lub KKD, słabe porażenie połowiczne.
Klasa 10 - amputacja ramienia lub przedramienia wolnej ręki, utrata siły mm. KG wolnej.
Grupy startowe w podnoszeniu ciężarów
Grupa 1: paraplegia IV/2, IV/3, IV/4, IV/5, IV/6, amputacje: III/A1, III/A2, III/A3, III, A4, les autres: V/LA5
Grupa 2: porażenie mózgowe: IV/CP4, IV/CP5, IV/CP8
Kategorie startowe w szermierce na wózkach
Kategoria A - uszkodzenie rdzenia na poziomie Th10-L4, amputacja KKD
Kategoria B - uszkodzenie rdzenia na poziomie Th1-Th9
Kategoria C - uszkodzenie rdzenia na poziomie C5-C8
Klasy startowe w koszykówce na siedząco
Klasa 1 - uszkodzenie rdzenia na poziomie Th1-Th7.
Klasa 2 - uszkodzenie rdzenia na poziomie Th8-L1.
Klasa 3 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie L2-L4, wyróżniamy pod kategorie: SH1B, SHIC, SH1D, SH2A.
Klasa 4 - uszkodzenie rdzenia na wysokości L5-S2.
Kategorie i pod kategorie startowe w strzelectwie sportowym
Kategoria LSH1 - wszyscy zawodnicy nie potrzebujący podpórki do strzelania, mogą stać
Kategoria LSH2 - zawodnicy którym uniemożliwia trzymanie karabinku w KKG
Kategoria SH1: pod kategoria: SH1A, SH2D,
Klasyfikacja w łucznictwie
1. paraplegia: IV/2, IV/3, IV/4, IV/5, IV/6
2. amputacje: III/A1, III/A2, III/A3, III/A4
3. les autres: LA4, LA5
4. porażenie mózgowe: CP4, CP5, CP6
Sportowy taniec na wózkach
- amputacja jednostronna podudzia, niedowład KKD (według skali Lovetta od3 do 5 pkt.),
System kwalifikacyjny w żeglarstwie
Kwalifikacja medyczna
| Kategoria A | Kategoria B | Kategoria C | Kategoria D | Kategoria E | Kategoria F | |
|---|---|---|---|---|---|---|
Klasa 1 stabilizacja |
- gdy występuje stabilizacja | - słaba stabilność | - stabilność tułowia | - | - | - |
Klasa 2 funkcje kończyn górnych |
- amputacja III/A7 | - amputacja III/A6, III/A8 - całkowity zanik funkcji mięśni ramienia i ręki po jednej stronie |
- amputacja III/A7 - całkowity zanik funkcji mięśni ręki po obu stronach (obu rąk) |
- amputacja III/A6 - całkowity zanik funkcji mięśni ramienia i ręki po jednej stronie |
- niemożność utrzymania linii po jednej stronie - amputacja III/A8 - całkowity zanik funkcji mięśni ręki po jednej stronie - amputacja wszystkich czterech palców - amputacja III/A6, III/A8 |
- ograniczenie zakresu ruchów barków (min.600) - zanik mm. KG - zanik mm. dwugłowego i trójgłowego ramienia (KG) |
Klasa 3 Możliwość poruszania się |
- amputacja bez protez III/A3 - całkowity zanik funkcji mięśni obręczy biodrowej i nogi po obu stronach |
- amputacja powyżej kolana po jednej stronie i przez kolano | - amputacja powyżej kolana - zanik funkcji kończyn dolnych na linii kolano-kostka-stopa - amputacja przez kolano |
- amputacja poniżej kolana po jednej stronie | - amputacja poniżej kolana po jednej stronie w protezie | - |
Klasa 4 wzrok |
- grupa I kl. B1 | - grupa I kl. B2 | - grupa I kl. B3 | - | - | - |
Klasa 5 słuch |
- żeglarz musi przyswajać dźwięk w zakresie 70 do 80 Db | - | - | - | - | - |
Przyjęło się w naszym społeczeństwie obiegowe stwierdzenie: "Jeżeli zapewnimy osobie niepełnosprawnej dobre warunki leczenia, rentę, pracę czy mieszkanie to czego ona jeszcze chciałaby więcej?" Zadający takie pytanie zapominają, że osoba niepełnosprawna, jak każda inna, ma potrzeby wyższego rzędu. Okazuje się, że dla niepełnosprawnych wyjście poza własne środowisko i integracja ze społeczeństwem są niezwykle ważne.
Sport przechodzi, na przestrzeni lat, wiele zmian i przeobrażeń. Podobnie dzieje się ze sportem osób niepełnosprawnych. Zjawisko to nasiliło się zwłaszcza w ostatnich latach.
Przez lata zastanawiano się nad tym czy niepełnosprawni mogą uprawiać sport. Aktywność ruchowa miała służyć rehabilitacji, szybszemu powrotowi do zdrowia. Sport powinien być ważnym czynnikiem terapeutycznym i profilaktycznym. Powszechnie wiadomo, że ćwiczenia mają oddziaływanie lecznicze. Trening powinien być kontynuacją leczenia szpitalnego przez dobór odpowiednich dyscyplin. Trening zwiększa też aktywność ruchową, która jest istotnym czynnikiem kompensującym utracone funkcje.
Z drugiej strony spotyka się głosy krytyczne odnośnie celowości uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne, głównie ze względu na możliwość wystąpienia licznych przeciążeń, rozwoju deformacji i chorób zwyrodnieniowych.
Czy niewidomy może uprawiać narciarstwo zjazdowe? Czy amputowani mogą skakać wzwyż bądź uprawiać siatkówkę w pozycji stojącej? Jest wiele podobnych pytań, na które rehabilitanci i lekarze nie są w stanie odpowiedzieć. Jeśli przed laty mówiło się o doborze odpowiednich dyscyplin sportowych, które miały być kontynuacją leczenia, to narciarstwo zjazdowe nie powinno być polecane osobie niewidomej.
Psycholodzy i terapeuci mają natomiast całkowicie odmienne zdanie twierdząc, że sport (w tym przypadku – narciarstwo zjazdowe) pomaga w przezwyciężeniu lęków oraz barier psychicznych i jest wręcz zalecany. Trudna jest więc do określenia granica co wolno, a czego nie. Czy osoba z epilepsją i porażeniem mózgowym może uprawiać biegi? Czy niedowidzący, któremu grozi odklejenie siatkówki, może skakać w dal? Człowiek jest istotą wolną i ma prawo podejmować decyzje sam, zgodnie z sumieniem i ze swoimi pragnieniami. Nikt nie ma prawa niczego nikomu zabraniać!
II
Ujawniono liczne przypadki zatrzymania się procesu chorobowego i poprawy stanu zdrowia poprzez uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne. Znane są też przypadki pogłębiania przykurczów, chorób zwyrodnieniowych i pogorszenia stanu zdrowia. Wybitna zawodniczka, trenująca przed laty lekką atletykę, cierpiąca na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, zapytana czy nie żałuje tego, że uprawiała sport, odpowiedziała: "To co przeżyłam jest moje. Zwiedziłam świat. Spotkałam ciekawych ludzi. Robiłam to co lubiłam. Czego więc mogę żałować? Ile osób w moim wieku ma podobne problemy?" Jeśli tak twierdzi sportowiec pełnosprawny, to co mógłby powiedzieć inwalida zamknięty w czterech ścianach domu, pracujący w spółdzielni inwalidzkiej, przebywający nieustannie w hermetycznym środowisku?
Dla osoby niepełnosprawnej integracja z ludźmi zdrowymi i wyjście poza własne środowisko są niezwykle ważne. Sport daje taką możliwość "wyjścia do ludzi", zapomnienia o kalectwie, poczucia własnej wartości.
Czy mamy więc prawo zabraniać osobie niepełnosprawnej uprawiania sportu? Absolutnie nie! Czy mamy prawo polecać i dobierać odpowiednie dyscypliny sportowe pod kątem dysfunkcji? Na to pytanie powinni pomóc odpowiedzieć lekarze i medycyna sportowa, ale ostateczny wybór należy do osoby niepełnosprawnej, wolnej w podejmowaniu decyzji. Czy sport może więc pomagać w rehabilitacji? Kasperczyk twierdzi: "Postulat aby sport stanowił integralną część składową programu postępowania rehabilitacyjnego jest nierealny." Czy w świetle powyższego stwierdzenia można mówić, że sport pomaga w rehabilitacji? Jeśli nie, to mamy dziś do czynienia wyłącznie ze sportem kwalifikowanym, a przecież nie o to tu chodzi. Należy więc zdefiniować sport aby uniknąć nieporozumień. Grabowski dzieli sport na wyczynowy, którego celem jest wynik sportowy oraz na sport rekreacyjny, służący utrzymaniu sprawności fizycznej i kondycji. Przy zaakceptowaniu owego podziału także sport osób niepełnosprawnych trzeba rozpatrywać jako sport wyczynowy i sport rekreacyjny. W Polsce trenuje systematycznie 4260 zawodników (dane z 1998 roku). Sportowcy ci ćwiczą w klubach, stowarzyszeniach i innych organizacjach. Rywalizują miedzy sobą w spartakiadach, mistrzostwach województwa, Polski i innych zawodach. Ich celem jest uzyskanie jak najlepszego wyniku. Grabowski mówi, że sport, którego celem jest wynik sportowy, jest sportem wyczynowym. W związku z powyższym sportowcy niepełnosprawni, trenujący w sekcjach i rywalizujący między sobą, są sportowcami wyczynowymi. Czy istnieje więc w populacji osób niepełnosprawnych grupa ludzi trenująca w celu utrzymania sprawności fizycznej i kondycji?
Niepełnosprawni uczestniczą w spływach kajakowych, rajdach pieszych, wycieczkach rowerowych itp. W tych, przed laty, bardzo popularnych formach wypoczynku i podnoszenia sprawności fizycznej, uczestniczy niestety coraz mniej osób, głównie ze względów finansowych. Takie formy aktywności ruchowej służą rehabilitacji, powrotowi do zdrowia, lepszej kondycji. Czy zawodnik niepełnosprawny biegający systematycznie, poprawiający w ten sposób stan krążenia, zwiększający pojemność wyrzutową i minutową serca i mający na celu osiągnięcie jak najlepszego wyniku, uprawia sport wyczynowo czy rekreacyjnie?
I wyczynowo, i rekreacyjnie. Sport wyczynowy i rehabilitacja jednocześnie. Nie należy oddzielać sportu wyczynowego od rehabilitacji, gdyż nawet najwięksi sportowcy pełnosprawni, podnosząc wydolność, wpływają na poprawę ogólnego stanu zdrowia. Rawicz-Mańkowski rozpatruje sport niepełnosprawnych w aspekcie historycznym, dzieląc go na kilka etapów. Według niego pierwotnie była to bardziej rehabilitacja niż sport. Dziś, zdaniem Rawicza-Mańkowskiego, o rehabilitacji nie ma już mowy. Pozostał już tylko sport. Czy można zgodzić się z podobnym stwierdzeniem?
Obecnie sportowcy niepełnosprawni co 4 lata startują w Paraolimpiadach (Igrzyska Olimpijskie dla osób niepełnosprawnych), które odbywają się tuż po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich, w mieście goszczącym sportowców pełnosprawnych. Zawody mają taką samą oprawę, a zmagania sportowców oglądają dziesiątki tysięcy widzów. Zachowany jest identyczny rytuał olimpijski. Co 4 lata rozgrywane są Mistrzostwa Świata, a co 2 lata – Mistrzostwa Europy.
W 1980 roku, podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Arnhem (Holandia), sportowcy polscy (80 zawodników) zdobyli 179 medali, w tym 78 złotych. Zdobycie medali w różnych konkurencjach przez jednego zawodnika nie stanowiło większych problemów. Zofia Mielech z Białegostoku zdobyła 5 medali: w pchnięciu kulą, rzucie dyskiem, skoku w dal, skoku wzwyż oraz w biegu na .
Jeszcze do niedawna zawody sportowe, zgodnie z ideą twórców sportu niepełnosprawnych ze Stoke Mandeville, służyły rehabilitacji i szybszemu powrotowi do zdrowia. W spółdzielniach inwalidów, w
czasie pracy, miała miejsce przerwa tzw. rehabilitacyjna. Przerywano pracę i ćwiczono gimnastykę. Do dziś w wielu miejscach pracy inwalidów zatrudnieni są kierownicy ds. rehabilitacji. Niestety, ich znaczenie jest coraz mniejsze. Temu celowi powinny służyć ośrodki zdrowia i specjalistyczne ośrodki rehabilitacyjne, a nie zakłady pracy. Taki model narzuca gospodarka rynkowa. W pogoni za pieniędzmi zapomina się o wyższych wartościach, o zdrowiu niepełnosprawnych. O ile w 1978 r. niepełnosprawni stanowili 7,1% całej populacji (2485 tys.), w 1988 r. – 9,9% (3735 tys.), o tyle w 1995 r. było to już 14,8% (4376 tys.).
W wyniku przeobrażeń gospodarczych zlikwidowany został Centralny Związek Spółdzielczości Inwalidów, a wraz z nim zniknęły środki finansowe na rehabilitację. Nie ma już Centrum Naukowo-Badawczego Spółdzielczości Inwalidów. Polski Związek Niewidomych, Polski Związek Głuchych i inne organizacje zrzeszające niepełnosprawnych, nie mają już środków służących rehabilitacji. Z drugiej strony, jeszcze do niedawna, ludzie niepełnosprawni byli bardzo aktywną częścią społeczeństwa. Często uczestniczyli w pieszych rajdach, jednodniowych wycieczkach rowerowych, spływach kajakowych itp. Obecnie te najprostsze formy ruchu zastępowane są przez oglądanie telewizji, bierny wypoczynek i konsumpcyjny, konformistyczny model życia.
Do 1988 roku (Igrzyska Paraolimpijskie w Seulu) w niektórych konkurencjach startowały 2, 3 osoby. Obecnie do rozegrania zawodów potrzebny jest udział co najmniej 6 zawodników z 4-ch państw. W wielu krajach sportowcy niepełnosprawni otrzymują wynagrodzenie za starty, pomoc stypendialną, a ich warunki treningowe nie różnią się od najlepszych, pełnosprawnych sportowców świata.
Od 1997 roku, na mocy zarządzenia Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, medaliści Igrzysk Paraolimpijskich, Mistrzostw Europy i Mistrzostw Świata mogą ubiegać się o stypendia sportowe. Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych "Start" oraz Stowarzyszenie "Sprawni Razem" starają się zapewnić sportowcom niepełnosprawnym jak najlepsze warunki przygotowań oraz starty zagraniczne. W 1999 roku polscy sportowcy niepełnosprawni na
Mistrzostwach Europy i Mistrzostwach Świata zdobyli łącznie 202 medale (70 złotych, 57 srebrnych, 75 brązowych).
W 1998 roku powołany został do życia Polski Komitet Paraolimpijski, który, oprócz krzewienia idei paraolimpijskich, ma przede wszystkim na celu przygotowanie sportowców niepełnosprawnych do startu w Igrzyskach. W 1999 roku Polski Komitet Paraolimpijski wysłał 18 sportowców do Sydney (Australia) na rekonesans przedolimpijski, w celu zapoznania się z różnymi reakcjami organizmu na zmianę czasu, klimatu itp. Tylko takie poważne podejście gwarantuje osiągnięcie bardzo dobrych wyników. Dziś, gdy chce się zdobywać medale, nie ma mowy o rehabilitacji!
Zatracony został cel leczniczy sportu osób niepełnosprawnych. Liczą się medale i zwycięstwa. Medale potrzebne są w klubach aby wykazać się przed władzami samorządowymi z dobrze wykonanej pracy. Związki sportowe i Stowarzyszenia rozliczane są przez Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki. Medale świadczą o dobrej pracy trenerów, działaczy i samych zawodników. Udział w zawodach nie jest już istotny. Liczą się medale. One są ważne dla wszystkich. 21.01.1999 r. został powołany Sztab Przygotowań Paraolimpijskich. Kadra paraolimpijska została objęta specjalistycznymi i systematycznymi badaniami lekarskimi. Organizowane są szkolenia, na których trenerzy (a ostatnio też zawodnicy) korzystają z pomocy psychologów, specjalistów ds. żywienia itp. W pracach nad występem sportowców na Igrzyskach Paraolimpijskich "Sydney 2000" wielce pomocny okazuje się Zespół Analiz i Prognoz Wyników Sportowych Centralnego Ośrodka Sportu. Jeśli wziąć pod uwagę różnorodność zgrupowań (z obozami wysokogórskimi włącznie) widać wyraźnie, że sport osób niepełnosprawnych nie różni się od sportu ludzi zdrowych. Coraz częściej pojawiają się przypadki dopingu, a urazowość wśród sportowców niepełnosprawnych stała się zjawiskiem powszechnym. Żaden lek nie zastąpi ruchu, dlatego każdy rodzaj aktywności ruchowej jest wskazany. Ruch polecany jest zwłaszcza osobom niepełnosprawnym, które, na skutek ograniczeń ruchowych, korzystają z niego rzadziej aniżeli pozostali. Ruch to najlepszy lek, dlatego trzeba z niego korzystać. Sport osób niepełnosprawnych uległ ogromnym zmianom. Na Igrzyskach Paraolimpijskich w Atlancie
(1996) startowało 3,5 tys. sportowców ze 127 krajów. Sport jako forma zabawy, spędzania czasu przeszedł do historii. Nie można zatrzymać biegu czasu. Obecnie sport niepełnosprawnych jest sportem wyczynowym. Pomaga niepełnosprawnym w zintegrowaniu się ze społeczeństwem, w pokonywaniu barier psychicznych, w uwierzeniu w siebie.
Te wartości są niezwykle ważne w rehabilitacji społecznej. Ale nie o taką rehabilitację chodziło twórcom sportu osób niepełnosprawnych. Nie do nas należy rozstrzyganie sporu czy ważniejsze jest rehabilitacja lecznicza czy społeczna? Trzeba jednak przyznać, że sport w życiu osób niepełnosprawnych jest bardzo ważny.
Choć w pogoni za wynikami sportowcy niepełnosprawni zapominają często o zdrowiu – nie można im w tym przeszkadzać. Lekarze i medycyna sportowa mogą tylko doradzać, nigdy zakazywać.
Beck J., Sport w rehabilitacji inwalidów. AWF, Warszawa 1977.
Kasperczyk T., Sport jako środek rehabilitacji, w: Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych. Kraków 39-41, 1999.
Maszczak T., Aktywnośd ruchowa jako obszar edukacji osób niepełnosprawnych, w: Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych. Kraków, 173-177, 1999.
Rawicz-Maokowski G., Związki rehabilitacji ze sportem niepełnosprawnych. Medycyna Sportowa III, nr 92, 11-14,1999
www.wikipedia.pl
Bergier J. „Praca, sport i wypoczynek osób niepełnosprawnych”
Garett J. F., Levine E. S. „Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidów”
Ślężyński J. „Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych”
Moris S. Polska S.A. „Niepełnosprawni, normalna sprawa”
Dega W. „Ortopedia i rehabilitacja”
Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Vademecum. Sport niepełnosprawnych. Przepis i regulaminy”
Owczarek S. „Atlas ćwiczeń korekcyjnych”
Sawicki R. „Ogólna klasyfikacja medyczna w sporcie inwalidów”
Sawicki R. „Klasyfikacja do grup i klas startowych w różnych dyscyplinach sportu”
TROCHĘ HISTORII…
Szacuje się, że na świecie ponad pół miliarda osób, to osoby niepełnosprawne. W Europie liczba ta wynosi 50 milionów, a w Polsce około 5 milionów. Wśród nich znaczną część stanowią osoby ze schorzeniami narządu ruchu. Mimo iż przyczyny niepełnosprawności ruchowej są różne, wszystkie te osoby łączy konieczność wykonywania określonych ćwiczeń, które mają na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia.
Pierwsze wzmianki o uczestnictwie w zawodach sportowych osób niepełnosprawnych dotyczą końca XIX wieku i uwzględniały start biegaczy z amputacjami w obrębie kończyn dolnych startujących z drewnianymi protezami. Od początku XIX w. zaczęły powstawać pierwsze kluby sportowe dla niepełnosprawnych w Niemczech, Anglii i USA. Początkowe działania w zakresie sportu osób niepełnosprawnych wykorzystano dla potrzeb rehabilitacji. W 1944 r. na terenie jednego ze szpitali w Anglii zorganizowano pierwsze zawody sportowe dla osób z paraplegią. Jednak za początek zorganizowanego światowego ruchu sportowego przez osoby z dysfunkcjami ruchowymi przyjmuje się 28.07.1948 r., kiedy to Sir Ludwig Guttman (twórca i pionier ruchu sportowego niepełnosprawnych ruchowo) zorganizował zawody w Stoke Mandeville. Idea ta została przychylnie przyjęta przez społeczeństwo i w roku 1952 powstała pierwsza międzynarodowa organizacja: ISMGF (International Stoke Mandeville Games Federation), która później zmieniła nazwę na ISMWSF (International Stoke Mandeville Sport Federation). Organizacja koordynowała sport dla osób poruszających się na wózkach.
W miarę zdobywania doświadczeń i popularyzacji zaczęły powstawać organizacje zrzeszające niepełnosprawnych z innymi rodzajami schorzeń:
ISOD (International Sport Organisation for the Disabled) – założona 1964r., zrzeszająca osoby z amputacjami, niedowładami, porażeniami narządu ruchu.
CP-ISRA (Cerebral Palsy International Sports & Recreation Association) – założona 1979r.,
zrzeszająca osoby z porażeniami mózgowymi.
IBSA (International Blind Sport Association) – założona 1981 r., zrzeszająca osoby ze schorzeniami narządu wzroku.
INAS-FMH (International Association of Sports for Persons with a Mental Handicap) – zrzeszająca osoby z upośledzeniem umysłowym.
IWAS (International Wheelchair & Amputte Sports Federation) – założona w 2004 r., łącząc dwie międzynarodowe organizacje ISMWSF + ISOD.
Współpraca tych czterech pierwszych organizacji, zwłaszcza w organizacji Igrzysk Paraolimpijskich, doprowadziła do powołania 11.03.1982 r. Międzynarodowego Komitetu Koordynacyjnego ICC, który w 1989 r. przerodził się w IPC (International Paralympic Committee). Oficjalnie z IPC współdziałają organizacje konkretnej dyscypliny Sportu federacja piłki koszykowej (IWBF), federacja tenisa (IWTF) oraz federacja wioślarstwa. IPC jest organizacją koordynującą poczynania organizacyjne, merytoryczne popularyzujące sport niepełnosprawnych w zakresie Zimowych i Letnich Igrzysk Paraolimpijskich oraz imprez równorzędnych. Członkostwo w w/w organizacjach umożliwia reprezentacji Polski start zawodników w najważniejszych imprezach sportowych. Generalnie sport uprawiają paraplegicy, tetraplegicy, osoby z amputacjami, z porażeniem mózgowym oraz osoby niewidome i niesłyszące.
Twórcą światowego ruchu paraolimpijskiego był wspomniany już Sir Ludwig Guttmann (1899-1980), z wykształcenia lekarz; założyciel i prezydent największych międzynarodowych organizacji sportu niepełnosprawnych ISMGF i ISOD.
Sport uprawiany przez osoby niepełnosprawne wzorowany jest na sporcie ludzi pełnosprawnych, ale dostosowany do możliwości funkcjonalnych.
Głównym założeniem organizacji Igrzysk Paraolimpijskim dla niepełnosprawnych było stworzenie takich samych warunków rywalizacji sportowej i pełna integracja z ruchem olimpijskim.
XIII IGRZYSKA PARAOLIMPIJSKIE W PEKINIE (Chiny 6-17 września 2008 roku)
Program igrzysk obejmował 20 dyscyplin sportowych. Łącznie przewidziano 471 konkurencji. W zawodach wystartowały reprezentacje 150 państw. Łącznie ok. 4 tys. Zawodników. Zgodnie z polityką IPC położyło nacisk na wzrost liczby uczestniczących kobiet.
O udziale w igrzyskach decydowało uzyskanie kwalifikacji paraolimpijskich, które uwzględniały: ranking na liście światowej w danej dyscyplinie sportowej i limit przyznanych miejsc dla danego kraju przez IPC.
| Miejsce paraolimpiady | Liczba krajów | Liczba zawodników | Polska reprezentacja | Złote medale | Srebrne medale | Brązowe medale |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2008 Pekin | 150 | 4000 | 91 | 5 | 12 | 13 |
Z inicjatywy L. Guttmanna w 1960 roku w Rzymie tuż po igrzyskach olimpijskich odbyła się I Paraolimpiada Paraplegików. Były to pierwsze igrzyska olimpijskie dla osób niepełnosprawnych, zastrzeżone przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Podczas tych zawodów przeprowadzono turniej koszykówki na wózkach. Pierwszym triumfatorem została drużyna USA, która przeważała pod względem technicznym i taktycznym. Dominację tej drużyny przełamano podczas III Igrzysk Paraolimpijskich – w meczu finałowym drużyna Izraela pokonała USA 47:37. Od tego czasu co 4 lata rozgrywane są te zawody, które obecnie przybrały nazwę Igrzyska Paraolimpijskie. Ostatnich Letnich Igrzyskach Paraolimpijskich w Sydney startowało ponad 3800 zawodników ze 122 krajów. Zawody rozgrywano w 20 dyscyplinach sportowych.
Ważnym wydarzeniem w historii polskiego sportu inwalidów był pierwszy udział naszych sportowców w letnich igrzyskach w 1972 roku w Heidenbergu. Polska ekipa zdobyła 33 medale, w tym 14 złotych i okazała się najlepszą drużyną w pływaniu.
Pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie zorganizowano w 1976 roku w Õrnskõldsvik (Szwecja). Startowało w nich17 reprezentacji narodowych, a wśród nich 5 zawodników z Polski (udział naszych sportowców uznano za nieudany). Powrócili jednak na Zimowe Igrzyska Paraolimpijskie w 1984 roku i startują w nich do dziś.
Z każdymi zawodami wzrasta liczba startujących zawodników oraz liczba reprezentowanych krajów. Na Zimowych Igrzyskach Paraolimpijskich w Salt Lake City startowało 416 zawodników (reprezentanci 36 krajów w narciarstwie klasycznym i zjazdowym). Oprócz tego zawody rozgrywano w hokeju na lodzie oraz biathlonie.
Z danych Narodowego Spisu powszechnego wynika, iż liczba osób niepełnosprawnych wciąż wzrasta. W takim przypadku rehabilitacja lecznicza, społeczna, zawodowa i edukacyjna ma szczególne znaczenie. We wszystkich jej przejawach, aktywność ruchowa a przede wszystkim sport, nie tylko wzbogaca i przyspiesza procesy rehabilitacji, ale również wpływa integrująco na środowisko osób niepełnosprawnych. Na potwierdzenie tego jakże znamienne są słowa napisane przez paraolimpijczyków:
„…można udowodnić, że niepełnosprawny też realizuje się poprzez sport. To przede wszystkim sposób na życie…”.
„…Uprawianie sportu daje mi ogromną satysfakcję. Poprzez sportowe kontakty z osobami niepełnosprawnymi pozbyłam się kompleksów i usamodzielniłam się. Sport hartuje i dowartościowuje. Stałam się osobą otwartą na ludzi, czuję się silną psychicznie i pewna siebie. Problemy dnia codziennego łatwiej pokonuję. Uprawianie sportu poprawiło moją siłę fizyczną…”