![]() | Pobierz ca艂y dokument LISTA PYTA艃 DO EGZAMINU Z FINANS脫W PUBLICZNYCH載d.docx Rozmiar 96,3 KB |
LISTA PYTA艃 DO EGZAMINU Z FINANS脫W PUBLICZNYCH
ZAGADNIENIA OG脫LNE
Co to s膮 finanse publiczne z podmiotowego punktu widzenia w co wchodzi w ich zakres ?
Finanse publiczne z podmiotowego (instytucjonalnego) punktu widzenia - dotycz膮 dzia艂alno艣ci pa艅stwa(organy centralne), samorz膮d贸w terytorialnych(powiaty, gminy) i instytucji publicznych.( te instytucje, kt贸re finansowane s膮 z bud偶etu pa艅stwa - o艣wiata, s膮dy, wojsko, policja, s艂u偶ba zdrowia ...) Mamy r贸偶ne podmioty, kt贸re 艣wiadcz膮 us艂ugi spo艂eczne, kt贸re s膮 finansowane tylko z pieni臋dzy publicznych, oraz takie, kt贸re s膮 finansowane cz臋艣ciowo z finans贸w publicznych.
Co to s膮 finanse publiczne z przedmiotowego punktu widzenia i jaki jest ich zakres ?
Finanse publiczne z przedmiotowego(instrumentalnego) punktu widzenia: na finanse publiczne sk艂adaj si臋 publiczne zasoby pieni臋偶ne, operacje publicznych zasob贸w pieni臋偶nych, maj膮tek publiczny i jego wykorzystanie.
Od czego zale偶y zakres ingerencji pa艅stwa w gospodark臋 ?
1. poziom rozwoju gospodarczego i aktualna sytuacja ekonomiczna
2. ustr贸j spo艂eczno- polityczny
3. ukszta艂towanie tradycji
4. preferowane przez w艂adz臋 pa艅stwow膮 doktryny spo艂eczno- ekonomiczne
Interwencjonizm- ingerencja pa艅stwa w sferze 偶ycia gospodarczego
Pa艅stwo jest zobowi膮zane do podejmowania dzia艂a艅 chroni膮cych rynek i wzmacniaj膮cych dodatni wp艂yw mechanizmu rynkowego na racjonalizacj臋 dzia艂alno艣ci gospodarczej. Dzia艂anie mechanizmu rynkowego powoduje bowiem powstanie dodatnich zjawisk i proces贸w nieosi膮galnych w warunkach nierynkowego procesu regulacji
艁agodzenie ujemnych skutk贸w dzia艂ania mechanizmu rynkowego np. dysproporcje w podziale dochodu narodowego, cykliczno艣膰 proces贸w gospodarczych, wyst臋powanie monopolist贸w.
Co to jest p艂ynno艣膰 finansowa pa艅stwa i jak jest realizowana ?
P艂ynno艣膰 finansowa - jest to zdolno艣膰 danego podmiotu do terminowego regulowania zobowi膮za艅 = wyp艂acanie w terminie pensji urz臋dnikom pa艅stwowym. Gdyby pieni膮dze le偶a艂y to traci艂yby na warto艣ci cho膰by przez inflacje. Dlatego ci膮gle lokuje je pa艅stwo na r贸偶ne lokaty. Pa艅stwo jest instytucj膮, kt贸ra musi by膰 bardzo zdecydowanie kontrolowana, ze wzgl臋du na to, 偶e dysponuj臋 najwi臋kszym maj膮tkiem.
Jakie s膮 elementy maj膮tku publicznego ? Wymie艅 je i om贸w.
Maj膮tek publiczny i jego wykorzystanie
grupa: maj膮tek s艂u偶膮cy organom w艂adzy i administracji pa艅stwowej i samorz膮dowej budynki, budowle i grunty,
grupa: maj膮tek s艂u偶膮cy publicznym instytucj膮 us艂ugowym - budynki, budowle i grunty publicznych szk贸艂, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo musz膮 p艂aci膰 czynsze itd.
grupa: maj膮tek w u偶ytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski, ziele艅 miejska, budynki komunalne - przynosi dochody
grupa: maj膮tek zaanga偶owany w zarobkow膮 dzia艂alno艣膰 gospodarcz膮:
gospodarka komunalna - przedsi臋biorstwa samorz膮dowe - dostawa wody, oczyszczalnia 艣ciek贸w - organem za艂o偶ycielskim jest gmina, je艣li s膮 rentowne, to
wtedy p艂ac膮 podatki i przynosz膮 zyski, je艣li nie to samorz膮d musi je dofinansowywa膰.
prowadzenie komercyjnej dzia艂alno艣ci - gmina mo偶e prowadzi膰 dzia艂alno艣膰
gospodarcz膮, z kt贸rej ma zyski, z kt贸rych zasila bud偶et gminy.
Jednoosobowa sp贸艂ka skarbu pa艅stwa - maj膮tek na pograniczu pa艅stwowego i prywatnego. Jest przedsi臋biorstwo, kt贸remu zmienia si臋 form臋 prawn膮 i emituje akcje,
kt贸re zostaj膮 w r臋kach pa艅stwa. Jak znajdzie si臋 inwestor, kt贸ry wykupi akcje to mamy do czynienia z prywatyzacj膮 sp贸艂ki.
Przedsi臋biorstwa pa艅stwowe, pracuj膮ce na w艂asny rachunek. W trakcie dzia艂alno艣ci przynosi zyski, a kapita艂 za艂o偶ycielski nale偶y do pa艅stwa.
Co to jest system finans贸w publicznych i z jakich element贸w si臋 sk艂ada ?
Finanse - to jest podzia艂 i wymiana towar贸w i us艂ug za pomoc膮 pieni膮dza.
Wymiana - transakcja ekwiwalent za ekwiwalent, gdy cena jest promocyjna to nie mamy do czynienia z wymian膮.
Podzia艂 - jednostronne przekazanie towar贸w, us艂ug i pieni臋dzy bez bezpo艣redniego wzajemnego 艣wiadczenia 鈥 dotacje, subsydia, podatek, renta, emerytura, ochrona, obrona.
Podzia艂em zajmuj膮 si臋 finanse publiczne.
Wymiana i podzia艂 podlega finansom tylko wtedy, gdy do nich dochodzi za pomoc膮 pieni膮dza.
Elementy systemu finans贸w publicznych:
W przekroju instytucjonalnym
skarb pa艅stwa
bud偶et pa艅stwa
bud偶ety wojew贸dztw, powiat贸w i gmin
publiczne fundusze celowe
agencje w艂adz publicznych oraz regionalne izby obrachunkowe
W przekroju podmioty
w艂adze ustawodawcze szczebla centralnego (parlament) oraz w艂adze szczebla po艣redniego (rady regionalne) i szczebla samorz膮dowego (rady gminne)
w艂adze wykonawcze (rz膮dy, zarz膮dy itp.) wymienionych wy偶ej szczebli
w艂adze kontrolne dzia艂aj膮ce w imieniu w艂adz stanowi膮cych, kt贸rych zasi臋giem obj臋te s膮 wszystkie dziedziny 偶ycia gospodarczego i spo艂ecznego, kt贸re implikuj膮 finanse publiczne, w przypadku Polski jest to Najwy偶sza Izba Kontroli i Regionalne Izby Obrachunkowe.
aparat skarbowy (finansowy) zajmuj膮cy si臋 na bie偶膮co realizacj膮 dochod贸w i wydatk贸w publicznych, ich kontrol膮 (tzw. policja skarbowa), zarz膮dzaniem bud偶etem, funduszami ubezpieczeniowymi itp. Struktura aparatu skarbowego jest w r贸偶nych krajach r贸偶na, ale funkcje s膮 identyczne lub zbli偶one.
podmioty (jednostki), kt贸re s膮 finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szko艂y, jednostki wojskowe, s膮downictwo, policja, jednostki administracji publicznej itp.)
W przekroju prawnym
konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawieraj膮ca og贸lne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowi膮zki poszczeg贸lnych rodzaj贸w w艂adz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych.
prawo bud偶etowe
coroczne ustawy bud偶etowe i uchwa艂y bud偶etowe samorz膮d贸w
ustawy podatkowe
ustawy o pozabud偶etowych funduszach publicznych
ustawy o finansach samorz膮dowych (lokalnych, regionalnych)
ustawy reguluj膮ce dzia艂alno艣膰 Ministra Finans贸w oraz dzia艂alno艣膰 aparatu skarbowego
ustawa karno- skarbowa
ustawa o zobowi膮zaniach podatkowych
akty normatywne reguluj膮ce dzia艂alno艣膰 Ministra Finans贸w, rz膮du, innych ministr贸w, na szczeblu lokalnym za艣 zarz膮du gminy i jego przedstawicieli聽
Instrumenty
podatki centralne
podatki lokalne
op艂aty
c艂a
dochody z maj膮tku publicznego
sk艂adki na ubezpieczenie spo艂eczne
subwencje
dotacje
kredyty pa艅stwowe i po偶yczki publiczne
Co to jest skarb pa艅stwa i jakie funkcje pe艂ni ?
Skarb pa艅stwa - jest instytucj膮 niejednoznaczn膮, reprezentuj膮c膮 pa艅stwo jako w艂a艣ciciela maj膮tku publicznego w stosunkach cywilno-prawnych. W Polsce skarb pa艅stwa ma osobowo艣膰 prawn膮 i mo偶e podejmowa膰 decyzje, zaci膮ga膰 kredyty. Je艣li nie ma osobowo艣ci prawnej to dzia艂a w ramach osobowo艣ci pa艅stwa.
Skarb pa艅stwa - jest m贸zgiem, bacznie obserwuje te przep艂ywy pieni臋偶ne, synchronizuje dochody z wydatkami, aby pa艅stwo nie straci艂o p艂ynno艣ci finansowej.
Skarb pa艅stwa ma do realizacji 2 podstawowe zadania:
zarz膮dzanie maj膮tkiem publicznym - pa艅stwo albo finansuje ten maj膮tek czyli utrzymuje go, ale procesami jego prywatyzacji. Nie ponosi odpowiedzialno艣ci za dzia艂anie przedsi臋biorstw pa艅stwowych, z wyj膮tkiem tych samorz膮dowych. Skarb pa艅stwa ma powi膮zania z gospodark膮 lokaln膮. Przekazuje 艣rodki pieni臋偶ne, subwencje, dotacje, aby mog艂y realizowa膰 swoje zadania. Ale maj膮tek komunalny jest wy艂膮czony ze skarbu pa艅stwa.
finansowanie maj膮tku publicznego- do zada艅 w tym zakresie nale偶y:
gromadzenie i wydatkowanie 艣rodk贸w publicznych
dzia艂alno艣膰 gospodarcza w postaci kasjera i bankiera gospodarki narodowej.
Co si臋 sk艂ada na maj膮tek pa艅stwa ? Wymie艅 i om贸w jego elementy.
Maj膮tek publiczny i jego wykorzystanie
grupa: maj膮tek s艂u偶膮cy organom w艂adzy i administracji pa艅stwowej i samorz膮dowej budynki, budowle i grunty,
grupa: maj膮tek s艂u偶膮cy publicznym instytucj膮 us艂ugowym - budynki, budowle i grunty publicznych szk贸艂, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo musz膮 p艂aci膰 czynsze itd.
grupa: maj膮tek w u偶ytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski, ziele艅 miejska, budynki komunalne - przynosi dochody
grupa: maj膮tek zaanga偶owany w zarobkow膮 dzia艂alno艣膰 gospodarcz膮:
gospodarka komunalna - przedsi臋biorstwa samorz膮dowe - dostawa wody, oczyszczalnia 艣ciek贸w - organem za艂o偶ycielskim jest gmina, je艣li s膮 rentowne, to
wtedy p艂ac膮 podatki i przynosz膮 zyski, je艣li nie to samorz膮d musi je dofinansowywa膰.
prowadzenie komercyjnej dzia艂alno艣ci - gmina mo偶e prowadzi膰 dzia艂alno艣膰
gospodarcz膮, z kt贸rej ma zyski, z kt贸rych zasila bud偶et gminy.
Jednoosobowa sp贸艂ka skarbu pa艅stwa - maj膮tek na pograniczu pa艅stwowego i prywatnego. Jest przedsi臋biorstwo, kt贸remu zmienia si臋 form臋 prawn膮 i emituje akcje,
kt贸re zostaj膮 w r臋kach pa艅stwa. Jak znajdzie si臋 inwestor, kt贸ry wykupi akcje to mamy do czynienia z prywatyzacj膮 sp贸艂ki.
Przedsi臋biorstwa pa艅stwowe, pracuj膮ce na w艂asny rachunek. W trakcie dzia艂alno艣ci przynosi zyski, a kapita艂 za艂o偶ycielski nale偶y do pa艅stwa.
Na czym polega rola skarbu pa艅stwa jako kasjera ?
Skarb Pa艅stwa jako kasjer realizuje nast臋puj膮ce zadania:
1. Dokonuje operacji finansowych 鈥 inkasuje i wyp艂aca 艣rodki pieni臋偶ne
Inkasowanie polega na kontrolowaniu dochod贸w i wydatk贸w gromadzonych przez bud偶et
pa艅stwa, dokonywanie operacji na rachunkach specjalnych, dokonuje transferu 艣rodk贸w do
bud偶et贸w samorz膮dowych w postaci dotacji, zaliczek, subwencji, udziela po偶yczek i zarz膮dza
d艂ugiem publicznym)
2. Czuwa nad zachowaniem p艂ynno艣ci finansowej pa艅stwa 鈥 dba aby 艣rodki by艂y
rozporz膮dzalne czyli dost臋pne odpowiednio do potrzeb regulowania zobowi膮za艅 pa艅stwa - czyli zachowania p艂ynno艣ci finansowej 鈥 polega na tym, aby znale藕膰 spos贸b pozwalaj膮cy na to, 偶eby w ka偶dej chwili skarb pa艅stwa dysponowa艂 艣rodkami pieni臋偶nymi wystarczaj膮cymi na terminowe regulowanie zobowi膮za艅. Skarb pa艅stwa zajmuje si臋 gromadzeniem dochod贸w czasowych czyli zwrotnych 鈥 mo偶e zaci膮ga膰 kredyty, aby nie straci膰 p艂ynno艣ci.
Co to s膮 czasowe (zwrotne) dochody skarbu ? Wymie艅 i om贸w jeden z nich.
Dochody czasowe (zwrotne) Skarbu Pa艅stwa:
Po偶yczki zagraniczne
Mi臋dzypa艅stwowe
mi臋dzynarodowe
Po偶yczki wewn臋trzne
艢rodki korespondent贸w Skarbu Pa艅stwa 鈥 wszystkie instytucje publiczne, kt贸re s膮 finansowane ze 艣rodk贸w pa艅stwowych. Te 艣rodki dostaj膮 systematycznie raz w miesi膮cu, ale w mi臋dzyczasie skarb pa艅stwa wykorzystuje je do innych cel贸w, operuje tymi 艣rodkami, aby pracowa艂y, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy przychodzi data w kt贸rej trzeba wyp艂aci膰 wynagrodzenia, wtedy skarb pa艅stwa musi mie膰 te 艣rodki na ten cel. Je艣li np. nie ma w tej chwili pieni臋dzy, to musi zaci膮gn膮膰 po偶yczk臋
Bony skarbowe 鈥 najwa偶niejsze dochody.
Bony skarbowe 鈥 kr贸tkookresowe (1 dzie艅 鈥 5 lat) s膮 to papiery warto艣ciowe kt贸rych emitentem jest Skarb Pa艅stwa, nabywcami s膮 banki, przedsi臋biorstwa, przedsi臋biorstwa ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze s膮 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe s艂u偶膮 finansowaniu deficytu i d艂ugu publicznego, nazywane s膮 wekslami skarbowymi. Sprzedaje si臋 je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bon贸w skarbowych po cenie ni偶szej ni偶 nominalna, a p贸藕niej po cenie nominalnej.
Zaliczki Banku emisyjnego 鈥 s膮 to emisje prostego pieni膮dza. Dodatkowa emisja pieni膮dza jest to dodrukowywanie pieni臋dzy, w wyniku czego rosn膮 ceny towar贸w, poniewa偶 musi zachowa膰 si臋 r贸wnowaga pieni膮dza.
Ilo艣膰 pieni臋dzy = ilo艣膰 towar贸w * cena -> r贸wnowaga pieni膮dza.
Obligacje skarbowe 鈥 s膮 to d艂ugoterminowe papiery warto艣ciowe, kt贸rych emitentem jest Skarb Pa艅stwa, a nabywcami ludno艣膰. Emitowane s膮 na okres 15-20 lat. Obligacje klasyczne 鈥 ze wzgl臋du na d艂ugi okres emitowania.
Co to s膮 po偶yczki zagraniczne i jakie s膮 ich rodzaje ?
Po偶yczki zagraniczne - jeden z instrument贸w zachowania p艂ynno艣ci finansowej,
zaci膮ganie d艂ug贸w. 艢rodki pieni臋偶ne po偶yczone za granic膮, kt贸re zobowi膮zujemy si臋 odda膰 wraz z odsetkami. Po偶yczki zagraniczne mog膮 by膰:
po偶yczki mi臋dzypa艅stwowe - zaci膮gane s膮 mi臋dzy dwoma pa艅stwami, rz膮dami
dw贸ch pa艅stw.
po偶yczki mi臋dzynarodowe - zaci膮gane w bankach innych pa艅stw.
Co to s膮 艣rodki korespondent贸w skarbu pa艅stwa i jak s膮 wykorzystywane ?
艢rodki korespondent贸w Skarbu Pa艅stwa 鈥 wszystkie instytucje publiczne, kt贸re s膮 finansowane ze 艣rodk贸w pa艅stwowych. Te 艣rodki dostaj膮 systematycznie raz w miesi膮cu, ale w mi臋dzyczasie skarb pa艅stwa wykorzystuje je do innych cel贸w, operuje tymi 艣rodkami, aby pracowa艂y, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy przychodzi data w kt贸rej trzeba wyp艂aci膰 wynagrodzenia, wtedy skarb pa艅stwa musi mie膰 te 艣rodki na ten cel. Je艣li np. nie ma w tej chwili pieni臋dzy, to musi zaci膮gn膮膰 po偶yczk臋
Co to s膮 bony skarbowe i czemu s艂u偶膮 ?
Bony skarbowe 鈥 [kr贸tkookresowe (1 dzie艅 鈥 5 lat)] s膮 to papiery warto艣ciowe kt贸rych emitentem jest Skarb Pa艅stwa, nabywcami s膮 banki, przedsi臋biorstwa, przedsi臋biorstwa ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze s膮 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe s艂u偶膮 finansowaniu deficytu i d艂ugu publicznego, nazywane s膮 wekslami skarbowymi. Sprzedaje si臋 je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bon贸w skarbowych po cenie ni偶szej ni偶 nominalna, a p贸藕niej po cenie nominalnej.
Co to s膮 zaliczki banku emisyjnego i jakie s膮 skutki ich emisji ?
Zaliczki banku emisyjnego - s膮 to emisje prostego pieni膮dza. Dodatkowa emisja pieni膮dza jest to dodrukowywanie pieni臋dzy, w wyniku czego rosn膮 ceny towar贸w, poniewa偶 musi zachowa膰 si臋 r贸wnowaga pieni膮dza.
Ilo艣膰 pieni臋dzy = ilo艣膰 towar贸w * cena -> r贸wnowaga pieni膮dza.
Co to s膮 obligacje i jakie s膮 ich rodzaje ?
Obligacja聽鈥 emitowany papier warto艣ciowy, w kt贸rym聽emitent聽stwierdza, 偶e jest d艂u偶nikiem聽obligatariusza聽i zobowi膮zuje si臋 wobec niego do spe艂nienia okre艣lonego 艣wiadczenia. S膮 to papiery masowego obrotu, wyst臋puj膮 wi臋c w seriach. W przeciwie艅stwie do聽akcji, obligacje nie daj膮 posiadaczowi 偶adnych uprawnie艅 wzgl臋dem emitenta typu wsp贸艂w艂asno艣膰, dywidenda聽czy te偶 uczestnictwo w聽walnych zgromadzeniach. Obligacje reprezentuj膮 prawa maj膮tkowe podzielone na okre艣lon膮 liczb臋 r贸wnych jednostek, co oznacza, i偶 przyznaj膮 identyczne uprawnienia.
Obligacje skarbowe 鈥 s膮 to d艂ugoterminowe papiery warto艣ciowe, kt贸rych emitentem jest Skarb Pa艅stwa, a nabywcami ludno艣膰. Emitowane s膮 na okres 15-20 lat.
Obligacje klasyczne 鈥 ze wzgl臋du na d艂ugi okres emitowania.
Rodzaje obligacji:
wed艂ug po偶yczkodawcy
dla ludno艣ci 2,3,4,10 letnie
dla inwestor贸w 10,20 letnie
wed艂ug stopnia p艂ynno艣ci
obligacje rynkowe (w obrocie gie艂dowym 鈥 bardziej p艂ynne) 3 letnie
obligacje oszcz臋dno艣ciowe ( nie wyst臋puj膮 na rynku gie艂dowym 鈥 mniej p艂ynne) - 2,4,10 letnie
wed艂ug oprocentowania
obligacje o sta艂ym oprocentowaniu 鈥 2 letnie
obligacje o zmiennym oprocentowaniu 鈥 3,4,10 letnie
wed艂ug kapitalizacji odsetek
obligacje z kapitalizacj膮 odsetek 鈥 2,10 letnie
obligacje bez kapitalizacji odsetek 鈥 pozosta艂e
Jakie s膮 rodzaje obligacji emitowanych w Polsce ?
1. o sta艂ym oprocentowaniu
2 鈥 letnie, nie gie艂dowe, odsetki naliczane s膮 co roku. Kapitalizacja odsetek.
2. O zmiennym oprocentowaniu
3 鈥搇etnie 鈥 gie艂dowe. Oprocentowanie wed艂ug wska藕nika WIBOR 6M (oprocentowanie po偶yczek na okres 6 miesi臋cy na rynku mi臋dzynarodowym). Odsetki naliczane co p贸艂 roku. Brak kapitalizacji odsetek.
3 鈥 letnie 鈥 nie gie艂dowe. Oprocentowanie zmienne 鈥 indeksowanie : stopa inflacji za 10 miesi臋cy og艂aszana przez GUS + mar偶a. Odsetki naliczane co rok. Brak kapitalizacji odsetek.
10 鈥 letnie 鈥 nie gie艂dowe. Oprocentowanie zmienne 鈥 indeksowanie stopa inflacji og艂aszana przez US za 12 miesi臋cy + mar偶a. Odsetki naliczane co rok. Brak kapitalizacji odsetek.
20 鈥 letnie dla inwestor贸w.
Na czym polega rola skarbu pa艅stwa jako bankiera ?
Skarb pa艅stwa jako BANKIER
1. Bank emisyjny
a) bicie monet okoliczno艣ciowych
b) emisja papier贸w warto艣ciowych
c) udzielanie gwarancji 鈥 podejmowanie zobowi膮za艅 za podmiot kt贸remu udzielono
gwarancji. je艣li nie b臋dzie on sp艂aca艂 swych zobowi膮za艅 my za nie odpowiemy.
2. Bank handlowy 鈥 udziela po偶yczek
a) udzielanie po偶yczek 鈥 po偶yczki rzeczowe, tzw. inkubatory przedsi臋biorczo艣ci 鈥
dla os贸b kt贸re chc膮 podj膮膰 dzia艂alno艣膰 gospodarcz膮 a nie maj膮 zabezpieczenia
gospodarczego.
b) wsp贸艂finansowanie przedsi臋biorczo艣ci - Skarb Pa艅stwa nie udziela po偶yczek w
pieni膮dzu, ale mo偶e je wsp贸艂finansowa膰.
Co to s膮 inkubatory przedsi臋biorczo艣ci i jak s膮 realizowane ?
Inkubatory przedsi臋biorczo艣ci聽- instytucje (o r贸偶nej formie prawnej), kt贸rych celem jest wspieranie przedsi臋biorczo艣ci.
W zale偶no艣ci od grupy docelowej mo偶na wyr贸偶ni膰 kilka szczeg贸lnych rodzaj贸w inkubator贸w przedsi臋biorczo艣ci, kt贸rych oferta jest skierowana do:
pocz膮tkuj膮cych przedsi臋biorc贸w z聽sektora ma艂ych i 艣rednich przedsi臋biorstw, rozpoczynaj膮cych lub dopiero zamierzaj膮cych rozpocz膮膰 dzia艂alno艣膰 gospodarcz膮,
m艂odzie偶y i student贸w (akademickie inkubatory przedsi臋biorczo艣ci - tworzone w otoczeniu聽szk贸艂 wy偶szych聽akademickie inkubatory przedsi臋biorczo艣ci (AIP) s膮 ofert膮 wsparcia w praktycznych dzia艂aniach rynkowych. Wyra偶a si臋 to przede wszystkim przez umo偶liwienie beneficjentom prowadzenia w艂asnej dzia艂alno艣ci (pionu w AIP), korzystaj膮c z聽osobowo艣ci prawnej聽inkubatora.)
podmiot贸w ekonomii spo艂ecznej (inkubatory przedsi臋biorczo艣ci spo艂ecznej - S膮 tworzone przez聽samorz膮dy聽lub聽organizacje pozarz膮dowe. Oferuj膮 doradcze, szkoleniowe i infrastrukturalne wsparcie)
Co to jest bud偶et pa艅stwa i z jakich element贸w si臋 sk艂ada ?
Bud偶et pa艅stwa - zajmuje centralne miejsce w finansach, dysponuje ona ogromnymi 艣rodkami pieni臋偶nymi. Jest wa偶ny, poniewa偶 艣rodki finansowe dzieli praz przesuwa do samorz膮d贸w terytorialnych.(ksi臋gowy)
Bud偶et pa艅stwa nale偶y rozumie膰 jako:
a) scentralizowany fundusz pieni臋偶ny
b) akt normatywny
c) plan finansowy pa艅stwa 鈥 kt贸ry musi by膰 przedstawiony do pa藕dziernika roku
poprzedzaj膮cego rok bud偶etowy.
Jest to kryterium wed艂ug wa偶no艣ci.
Bud偶et pa艅stwa jest to plan wydatk贸w i dochod贸w pa艅stwa w okre艣lonym okresie czasu (zazwyczaj w ci膮gu roku), stanowi on zestawienie ex ante i ex post dochod贸w i wydatk贸w zwi膮zanych z wykonywaniem przez w艂adze pa艅stwow膮 tj. rz膮d danego kraju okre艣lonych zada艅 ekonomicznych i spo艂ecznych.
Jakie s膮 zasady bud偶etowe ? Wymie艅 i om贸w jedna z nich.
Zasady bud偶etowe:
R贸wnowagi 鈥 dochody = wydatki, jednak w praktyce jest inaczej. W bud偶ecie musza by膰 uj臋te wszystkie dochody i wydatki. W Polsce ta zasada nie jest realizowana. Posiadamy fundusze publiczne, agencje 鈥 艣rodk贸w pieni臋偶nych dla nich nie uwzgl臋dnia si臋 w bud偶ecie.
Zupe艂no艣ci (powszechno艣ci)
Jedno艣ci 鈥 wszystkie dochody i wydatki musza by膰 uj臋te w jednym planie.
formalna 鈥 bud偶et wsp贸lny dla pa艅stwa i jednostek samorz膮du terytorialnego.
materialna 鈥 dochody gromadzimy jako ca艂o艣膰 i nie wi膮偶emy ich z konkretnymi celami.
Jawno艣ci
Przejrzysto艣ci - zwi膮zana z zasad膮 jawno艣ci 鈥 ka偶dy obywatel ma prawo zobaczy膰
jak wygl膮daj膮 dochody i wydatki pa艅stwa. Na podstawie tych danych mo偶emy
rozpozna膰 procesy jakie zachodz膮 w gospodarce.
Realno艣ci 鈥 bud偶et musi by膰 oparty na konkretnych wska藕nikach ekonomicznych.
Gospodarno艣ci 鈥 wydatki musz膮 by膰 racjonalnie zagospodarowane.
Operatywno艣ci 鈥 plan powinien by膰 艂atwy do realizacji.
Jednoroczno艣ci - planowany na rok kalendarzowy.
Jaki jest uk艂ad administracyjny Polski po 1999 roku ?
Jakie s膮 藕r贸d艂a dochod贸w samorz膮du terytorialnego ? Wymie艅 i om贸w jedno z nich.
Dochody - samorz膮du terytorialnego: ( nale偶ne wojew贸dztwu, powiatowi, gminie)
1. W艂asne:
podatki - lokalne, gromadzone przez gmin臋
- maj膮tkowe:
od spadk贸w i darowizn,
od 艣rodk贸w transportu pow. 3,5 tony,
podatek od nieruchomo艣ci
od czynno艣ci cywilno-prawnych
karta podatkowa
op艂aty - tylko gmina (targowa, miejsca, uzdrowiskowa, z tytu艂u wydobywania kopalin, adiacencka -> z tytu艂u wzrostu warto艣ci nieruchomo艣ci b臋d膮cej wynikiem rpzeprowadzonej rpzez gmin臋 inwestycji infrastrukturalnych)
udzia艂y - partycypacja jednostek samorz膮du terytorialnego w dw贸ch podatkach, kt贸re gromadzone s膮 przez bud偶et pa艅stwa - PIT i CIT
dochody z maj膮tku - sprzeda偶 maj膮tku, prywatyzuj膮 sw贸j maj膮tek, wynajem
dochody z jednostek bud偶etowych - jednostka bud偶etowa - finansowana metod膮 brutto - jak ma dochody, to przekazuje je do bud偶etu, a finansowana jest z bud偶etu,
dochody z zak艂ad贸w bud偶etowych- finansowane metod膮 netto, nadwy偶ka przekazywana do bud偶etu, strata pokrywana z bud偶etu.
odsetki od lokat
2. Uzupe艂niaj膮ce - transfery - ka偶dy ze szczebli dostaje pieni膮dze od pa艅stwa, aby wyr贸wnywa膰 poziom panuj膮cy na terenach r贸偶nych jednostek.
subwencje- jest podzielona na 3 cz臋艣ci
wyr贸wnawcz膮 - wyr贸wnanie dochod贸w gmin, ze wzgl臋du na r贸偶nic臋 w dochodach w艂asnych. - dla biedniejszych gmin, mniej rozwini臋tych.
r贸wnowa偶膮c膮 - gminy dostaj膮 艣rodki pieni臋偶ne, ze wzgl臋du na zmiany systemowe - gdy udzia艂 w podatkach jest obni偶ony wynikaj膮cy z przepis贸w prawa, to aby nagle samorz膮dy nie straci艂y pieni臋dzy musz膮 dosta膰 wyr贸wnanie z g贸ry
o艣wiatowa - finansowanie o艣wiaty w gminach, powiatach, wojew贸dztwach
dotacje - 艣rodki pieni臋偶ne uzyskane na przygotowany projekt do realizacji. Mo偶na
je uzyskiwa膰 r贸wnie偶 w tedy, gdy jednostka nadrz臋dna chce, by podrz臋dna jednostka co艣 zrobi艂a.
3. Obce:
po偶yczki
kredyty
emisja papier贸w warto艣ciowych - obligacje komunalne emitowane przez samorz膮dy terytorialne
spadki, darowizny, zapisy
艣rodki Unii Europejskiej
Kto to jest wojewoda i jakie zadania spe艂nia ?
Wojewoda jest przedstawicielem rz膮du w terenie (jest finansowany z 艣rodk贸w centralnych) sprawuje piecze nad finansami w terenie, ma nadz贸r nad: ( nazywamy administracja zespolon膮 - kt贸re s膮 w gestii powiatu )
Policj膮
stra偶膮 po偶arn膮
nad inspekcjami: weterynaryjn膮, budowlan膮 ,sanitarn膮
Zadania bud偶etu wojew贸dztwa i 藕r贸d艂a ich finansowania.
WOJEW脫DZTWO
na czele stoi marsza艂ek wojew贸dztwa
16 - reforma w 1999 roku
Zadania wojew贸dztwa:
zajmuje si臋 rozwojem regionalnym
tworzenie warunk贸w wzrostu gospodarczego
specjalistyczna opieka zdrowotna - CZ Matki Polski, szpitale wojew贸dzkie
szkolnictwo wy偶sze
filharmonie i opery
殴r贸d艂a finansowania - wszystkie z wyj膮tkiem podatk贸w i op艂at. Udzia艂y w
PIT 1,6%
CIT 15,9%
Zadania bud偶etu powiatowego i 藕r贸d艂a ich finansowania.
POWIAT
na czele stoi starosta
308 powiat贸w ziemskich
65 powiat贸w grodzkich - miasta na prawach powiat贸w
Zadania
przekraczaj膮 mo偶liwo艣ci jednej gminy:
policja, stra偶 po偶arna
nadzory ; sanitarna, epidemiologiczna i weterynaryjna
bezpiecze艅stwo publiczne
walka z bezrobociem i zagro偶eniami nadzwyczajnymi (powodzie)
o艣wiata ponadgimnazjalna - licea, technika, pomaturalne szko艂y
lecznictwo szpitalne
pogotowie ratunkowe
drogi i komunikacja w skali powiatu
instytucje kultury: teatry
ochrona praw konsument
殴r贸d艂a finansowania - udzia艂y
PIT10,25%
CIT 1,4%
Zadania bud偶etu gminy i 藕r贸d艂a ich finansowania.
GMINY
ok 2500
na czele stoi
gmina wiejska - w贸jt
gmina miejska, miejsko wiejska - burmistrz
gmina miejska na prawach powiatu 鈥 prezydent miasta
Zadania
o艣wiata podstawowa - przedszkola, szko艂a podstawowa, gimnazjum
podstawowa pomoc lekarska - przychodnie i o艣rodki zdrowia
walka z chorobami i gru藕lic膮 - szczepienia, badania ochronne
transportem zbiorowym i taxi
domy spo艂eczne
zasi艂ki i pomoc rzeczowa rodzinom potrzebuj膮cym
殴r贸d艂a finansowania - udzia艂y:
PIT 39,34%
CIT 6,71%
Co to s膮 udzia艂y i czemu s艂u偶膮 ?
Udzia艂y 鈥 procentowy udzia艂 w ca艂o艣ci (partycypacja jednostek samorz膮du terytorialnego w dw贸ch podatkach, kt贸re gromadzone s膮 przez bud偶et pa艅stwa - PIT i CIT.)
Udzia艂y s艂u偶膮 zwi臋kszeniu doch贸d jednostek samorz膮du terytorialnego.
Co to s膮 publiczne fundusze celowe i jakie maj膮 cechy ?
Fundusz - celowe wyodr臋bnienie 艣rodk贸w pieni臋偶nych i przeznaczenie ich na okre艣lone zadania uj臋te w statucie lub w przepisach prawa.
Cechy funduszu:
wydziela si臋 je z mocy prawa lub z mocy innych przepis贸w z og贸艂u 艣rodk贸w, bud偶etu, przedsi臋biorstwa, gospodarstwa domowego, albo jest ustawa (u nas nie ma), u nas fundusze s膮 powo艂ywane z ustawy bud偶etowej.
wi膮偶e si臋 z finansowaniem okre艣lonych zada艅
kierunki wydatkowania 艣rodk贸w najcz臋艣ciej okre艣la nazwa funduszu NFO艢, NFZ
艣rodki gromadzi si臋 i wydatkuje w spos贸b ci膮g艂y, - to jest uelastycznienie gospodarki funduszu
granic膮 wydatk贸w jest ilo艣膰 zgromadzonych 艣rodk贸w
pozosta艂o艣膰 艣rodk贸w z danego roku, przechodzi na rok nast臋pny
fundusze ujmuje si臋 w okre艣lone ramy organizacyjno- prawne
Jakie znasz rodzaje funduszy celowych ? Wymie艅 i om贸w jedn膮 z grup.
Rodzaje funduszy
Fundusze finansuj膮ce 艣wiadczenia spo艂eczne
Fundusz ubezpiecze艅 spo艂ecznych - gromadzi 艣rodki pieni臋偶ne dla ZUS, polityk臋 wydatkowania realizuje ZUS,
a) sk艂adki: 45% funduszu wynagrodze艅 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE
emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)
rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)
chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)
wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)
FG艢P - 0,1% - (100% pracodawca)
FP- 2,45% - (100% pracodawca)
b) dotacja bud偶etowa
c) odsetki od lokat i papier贸w warto艣ciowych.
Tworzy si臋 fundusze rezerwowe:
ubezpieczenie rentowe i chorobowe
ubezpieczenie wypadkowe
Fundusz Pracy - zasi艂ki dla bezrobotnych, finansowanie szkole艅, po偶yczki na
rozpocz臋cie dzia艂alno艣ci bezrobotnych, dysponentem s膮 PUP
Fundusz Gwarantowanych 艢wiadcze艅 Pracowniczych - straci艂 osobowo艣膰 prawn膮, nie realizuje 偶adnych zada艅, jest tylko rachunkiem na kt贸ry wp艂ywaj膮 艣rodki. Fundusz ten przeznaczony jest na wyp艂at臋 jednorazowych 艣wiadcze艅 dla pracownik贸w upadaj膮cych firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki spo艂ecznej i urz膮d marsza艂kowski. Sk艂adka powi臋kszona jest o subwencje z bud偶etu, odsetki z lokat, darowizny.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo艂ecznego - sk艂ada si臋 4 pod funduszy:
fundusz sk艂adkowy ubezpiecze艅 spo艂ecznych rolnik贸w - wypadkowe, chorobowe, macierzy艅ski
fundusz emerytalno- rentowy
Oba fundusze realizowane s膮 ze sk艂adek, refundacji z funduszu ubezpiecze艅 spo艂ecznych, dotacji z bud偶etu.
Sk艂adki :
Rolnik prowadz膮cy gospodarstwo
do 50 ha - 68 z艂otych miesi臋cznie
50 - 100 ha - 150 z艂otych miesi臋cznie
100 - 150 ha - 230 z艂otych miesi臋cznie
150 - 300 ha - 311 z艂otych miesi臋cznie
powy偶ej 300 ha - 392 z艂otych miesi臋cznie
fundusze administracyjne - koszty obs艂ugi ubezpieczonych - 4% poprzednich funduszy
fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie koszt贸w rzeczowych i osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i emerytalno-rentowego.
Pa艅stwowy Fundusz Kombatant贸w - w ca艂o艣ci finansowany z dotacji bud偶etowych.
Fundusz Rehabilitacji Os贸b Niepe艂nosprawnych - straci艂 osobowo艣膰 prawn膮 od 2012 roku, sta艂y si臋 rachunkiem na kt贸re wp艂ywaj膮 pieni膮dze, ale nie realizuj膮 偶adnych zada艅. Zadania przejmuje WUP oraz marsza艂kowskie, resort pracy i polityki spo艂ecznej. Wg nowej ustawy tylko du偶e zak艂ady pracy chronionej b臋d膮 mog艂y utrzyma膰 si臋.
Fundusz Alimentacyjny(do 2004)- od 2008 wr贸ci艂 i dzia艂a na tej samej zasadzie, z
dotacji bud偶etowych oraz 艣ci膮gni臋cia z rodzica.
Fundusze finansuj膮ce us艂ugi spo艂eczne
Fundusz Promocji Tw贸rczo艣ci - w kulturze, s艂u偶y na nagrody i stypendia dla m艂odych tw贸rc贸w, 藕r贸d艂em dochod贸w s膮 odsetki od sprzeda偶y ksi膮偶ek i dzie艂 sztuki - 1% wiedza z pocz膮tk贸w 2000 roku
Narodowy Fundusz Zdrowia - 16 oddzia艂贸w - 9%, 7,75% odliczamy od podatku.
Narodowy Fundusz Ochrony 艢rodowiska
Fundusz Ochrony Grunt贸w Rolnych - przeznaczony na rekultywacj臋 i popraw臋 jako艣ci grunt贸w rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.
Pozosta艂e
Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi 鈥 sporz膮dzanie map, liczenie grunt贸w ornych, sprzeda偶 map, informacj臋 turystyczn膮, pomiary
melioracyjne, 藕r贸d艂em dochod贸w jest sprzeda偶 艣wiadcze艅 oraz dotacje z bud偶etu
pa艅stwa.
Fundusz Ko艣cielny - zosta艂 reaktywowany w 1998 roku, mia艂 by膰 przeznaczony na cz臋艣ciow膮 rekompensat膮 za utracone przez ko艣ci贸艂 w艂asno艣ci i innych praw maj膮tkowych i 艂agodzenie bezprawnej nacjonalizacji maj膮tk贸w ko艣cio艂a przez PRL. Komisja maj膮tkowa zosta艂a rozwi膮zana. M贸wi si臋 o tym, aby rozwi膮za膰 ten fundusz, gdy偶 ju偶 w wi臋kszo艣ci przypadku zrekompensowano ko艣cio艂owi. Proponuje si臋 0,3% cz臋艣ci podatku z przeznaczeniem na wsparcie ko艣cio艂a katolickiego. Na ko艣ci贸艂 ok 500 mln z艂otych rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytk贸w - 26, pensje dla kapelan贸w 30,5 mln.....
Na co przeznaczony jest Fundusz Ubezpiecze艅 Spo艂ecznych i jakie s膮 藕r贸d艂a jego finansowania ?
Fundusz ubezpiecze艅 spo艂ecznych - gromadzi 艣rodki pieni臋偶ne dla ZUS, polityk臋 wydatkowania realizuje ZUS,
a) sk艂adki: 45% funduszu wynagrodze艅 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE
emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)
rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)
chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)
wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)
FG艢P - 0,1% - (100% pracodawca)
FP- 2,45% - (100% pracodawca)
b) dotacja bud偶etowa
c) odsetki od lokat i papier贸w warto艣ciowych.
Tworzy si臋 fundusze rezerwowe:
ubezpieczenie rentowe i chorobowe
ubezpieczenie wypadkowe
Fundusz ubezpiecze艅 spo艂ecznych pokrywa nast臋puj膮ce podstawowe rodzaje pieni臋偶nych 艣wiadcze艅 spo艂ecznych:
emerytury i renty
zasi艂ki chorobowe
zasi艂ki wychowawcze
zasi艂ki macierzy艅skie
Co to jest Fundusz Pracy i jakie s膮 藕r贸d艂a finansowania jego zada艅 ?
Fundusz Pracy 鈥 jest pa艅stwowym funduszem celowym w dyspozycji ministra w艂a艣ciwego do spraw pracy.聽Z funduszu s膮 finansowe zasi艂ki dla bezrobotnych, finansowanie szkole艅, po偶yczki na rozpocz臋cie dzia艂alno艣ci bezrobotnych, dysponentem s膮 PUP.
殴r贸d艂a finansowania:
Obowi膮zkowe sk艂adki z zak艂ad贸w pracy w wysoko艣ci 2,45% podstawy wymiaru sk艂adek na ubezpieczenie spo艂eczne
uzupe艂niaj膮cej dotacji bud偶etu na sfinansowanie innych obowi膮zk贸w 艣wiadcze艅 i wydatk贸w
oprocentowania 艣rodk贸w na rachunkach bankowych.
Co to jest Fundusz Gwarantowanych 艢wiadcze艅 Pracowniczych i jakie s膮 藕r贸d艂a jego dochod贸w ?
Fundusz Gwarantowanych 艢wiadcze艅 Pracowniczych 鈥 pa艅stwowy fundusz celowy, straci艂 osobowo艣膰 prawn膮, nie realizuje 偶adnych zada艅, jest tylko rachunkiem na kt贸ry wp艂ywaj膮 艣rodki. Fundusz ten przeznaczony jest na wyp艂at臋 jednorazowych 艣wiadcze艅 dla pracownik贸w upadaj膮cych firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki spo艂ecznej i urz膮d marsza艂kowski.
殴r贸d艂em jego dochod贸w jest sk艂adka powi臋kszona o subwencje z bud偶etu, odsetki z lokat, darowizny.
Co to jest KRUS ? Jakie s膮 jego zadania oraz 藕r贸d艂a ich finansowania.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo艂ecznego - sk艂ada si臋 4 pod funduszy:
fundusz sk艂adkowy ubezpiecze艅 spo艂ecznych rolnik贸w - wypadkowe, chorobowe, macierzy艅ski
fundusz emerytalno- rentowy
Oba fundusze realizowane s膮 ze sk艂adek, refundacji z funduszu ubezpiecze艅 spo艂ecznych, dotacji z bud偶etu.
Sk艂adki :
Rolnik prowadz膮cy gospodarstwo
do 50 ha - 68 z艂otych miesi臋cznie
50 - 100 ha - 150 z艂otych miesi臋cznie
100 - 150 ha - 230 z艂otych miesi臋cznie
150 - 300 ha - 311 z艂otych miesi臋cznie
powy偶ej 300 ha - 392 z艂otych miesi臋cznie
fundusze administracyjne - koszty obs艂ugi ubezpieczonych - 4% poprzednich funduszy
fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie koszt贸w rzeczowych i osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i emerytalno-rentowego.
Zadania:
obs艂uga ubezpieczonych rolnik贸w i 艣wiadczeniobiorc贸w Kasy (emeryt贸w i rencist贸w) w sprawach dotycz膮cych obejmowania聽ubezpieczeniem spo艂ecznym rolnik贸w i op艂acania sk艂adek聽na to ubezpieczenie;
przyznawania i wyp艂aty 艣wiadcze艅 emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzy艅skich oraz 艣wiadcze艅 poza ubezpieczeniowych
dzia艂alno艣膰 prewencyjna聽na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i
prowadzenie nieodp艂atnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej聽dla os贸b uprawnionych do 艣wiadcze艅 w KRUS, zagro偶onych ca艂kowit膮 niezdolno艣ci膮 do pracy lub wykazuj膮cych okresowo ca艂kowit膮 niezdolno艣膰 do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym.
wspieranie ubezpiecze艅 wzajemnych
obs艂uga聽ubezpieczenia zdrowotnego
殴r贸d艂a finansowania:
sk艂adki
refundacji z funduszu ubezpiecze艅 spo艂ecznych
dotacji z bud偶etu.
Jakie znasz fundusze finansuj膮ce us艂ugi spo艂eczne ? Wymie艅 i om贸w jeden z nich.
Fundusze finansuj膮ce us艂ugi spo艂eczne
Fundusz Promocji Tw贸rczo艣ci 鈥
Pa艅stwowy fundusz celowy, kt贸ry zosta艂 powo艂any do 偶ycia na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Celem funduszu jest przyznawanie stypendi贸w i pomocy socjalnej tw贸rcom, dofinansowanie koszt贸w wyda艅 utwor贸w o szczeg贸lnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wyda艅 dla niewidomych.
Przychodami funduszu s膮
op艂aty uiszczane przez producent贸w i wydawc贸w egzemplarzy utwor贸w literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych, kt贸rych czas ochrony autorskich praw maj膮tkowych up艂yn膮艂. S膮 oni obowi膮zani do przekazywania na rzecz funduszu wp艂aty wynosz膮cej od 5 proc. do 8 proc. wp艂yw贸w brutto (obecnie 5 proc.), bez uwzgl臋dnienia podatku od towar贸w i us艂ug ze sprzeda偶y egzemplarzy tych utwor贸w.
stanowi膮 kary pieni臋偶ne. Tw贸rca mo偶e domaga膰 si臋, by sprawca zawinionego naruszenia jego autorskich praw maj膮tkowych, dokonanego w ramach dzia艂alno艣ci gospodarczej, ui艣ci艂 odpowiedni膮 sum臋 pieni臋偶n膮 z przeznaczeniem na fundusz. Suma ta nie mo偶e by膰 ni偶sza ni偶 dwukrotna wysoko艣膰 uprawdopodobnionych korzy艣ci odniesionych przez sprawc臋 z dokonanego naruszenia.
dobrowolne wp艂aty, zapisy i darowizny oraz inne wp艂ywy
Narodowy Fundusz Zdrowia 鈥 16 oddzia艂贸w, 9% , 7,75% odliczamy od podatku
Narodowy Fundusz Ochrony 艢rodowiska
Fundusz Ochrony Grunt贸w Rolnych 鈥 przeznaczony na rekultywacj臋 i popraw臋 jako艣ci grunt贸w rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.
Co to jest fundusz ko艣cielny ? Czemu s艂u偶y i jakie s膮 藕r贸d艂a jego dochod贸w ?
Fundusz Ko艣cielny - zosta艂 reaktywowany w 1998 roku, mia艂 by膰 przeznaczony na cz臋艣ciow膮 rekompensat膮 za utracone przez ko艣ci贸艂 w艂asno艣ci i innych praw maj膮tkowych i 艂agodzenie bezprawnej nacjonalizacji maj膮tk贸w ko艣cio艂a przez PRL. Komisja maj膮tkowa zosta艂a rozwi膮zana. M贸wi si臋 o tym, aby rozwi膮za膰 ten fundusz, gdy偶 ju偶 w wi臋kszo艣ci przypadku zrekompensowano ko艣cio艂owi. Proponuje si臋 0,3% cz臋艣ci podatku z przeznaczeniem na wsparcie ko艣cio艂a katolickiego. Na ko艣ci贸艂 ok 500 mln z艂otych rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytk贸w - 26, pensje dla kapelan贸w 30,5 mln.....
Jakie s膮 cele polityki regionalnej UE ?
Cele polityki
regionalne
wsparcie dla region贸w gdzie PKB/1 mieszka艅ca < 75% 艣redniej dla wsp贸lnot
pomoc dla region贸w maj膮cych problemy strukturalne
horyzontalne
rozw贸j zasob贸w ludzkich
modernizacja rynku pracy
zmniejszenie bezrobocia
wsparcie o艣wiaty
przeciwdzia艂anie dyskryminacji - wykluczeniu spo艂ecznem
Jakie s膮 zasady realizacji cel贸w polityki UE ?
Zasady realizacji cel贸w polityki regionalnej
zasada koncentracji 艣rodk贸w - realizowa膰 ma艂膮 liczb臋 cel贸w, pomoc najmniej zamo偶nym krajom unii
zasada partnerstwa - wsp贸艂praca mi臋dzy komisja europejska a w艂adzami wszystkich szczebli danego kraju. Wi臋zi na poziomie zar贸wno gminy, jak i pa艅stwa
zasada programowania - finansowanie kompleksowych, zintegrowanych, d艂ugofalowych program贸w rozwoju
zasada dodawalno艣ci - 艣rodki wsparcia nie zast臋puj膮 pieni臋dzy pa艅stwowych, tylko je uzupe艂niaj膮
zasada subsydiarno艣ci - pomocniczo艣ci - 偶aden organ zarz膮dzaj膮cy nie powinien podejmowa膰 dzia艂a艅 wtedy, gdy mog膮 one by膰 realizowane przez szczebel ni偶szy.
Jakie znasz fundusze UE na lata 2007-2013 ? Wymie艅 i om贸w jeden z nich.
Etap II 2007- 2013 (program)
Mamy 3 zasadnicze fundusze
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - mamy 5 program贸w operacyjnych:
Infrastruktura i 艢rodowisko - rozbudowa i modernizacja techniczna - kanalizacja, oczyszczalnie, transport, energetyka, kultura i zdrowie
Kapita艂 ludzki - cz臋艣ciowo program ten mie艣ci si臋 w 1, ale finansowany przez 2 -
zwi臋kszenie zatrudnienia i potencja艂u adaptacyjnego przedsi臋biorstw, podniesienie
poziomu wykszta艂cenia spo艂ecze艅stwa, zmniejszenie obszaru wykluczenia
spo艂ecznego, wsparcie budowy struktur administracyjnych - aby biurokracja by艂a
bardziej wykszta艂cona i lepiej obs艂ugiwa艂a petent贸w.
Innowacyjna gospodarka - wpieranie innowacyjno艣ci nauki, techniki, organizacji,
finans贸w i handlu.
Program Rozwoju Polski Wschodniej - lubelskie, 艣wi臋tokrzyskie, podkarpackie,
warmi艅sko 鈥 mazurskie
Pomoc techniczna
Europejski Fundusz Spo艂eczny - kapita艂 ludzki, poprawienie rynku pracy, poprawa funkcjonowania polityki spo艂ecznej, o艣wiaty, inwestycje w kapita艂 ludzki. Pierwsze dwa s膮 regionalnymi, za ich pomoc膮 realizowane s膮 programy regionalne i finansuj膮 programy.
Fundusz Sp贸jno艣ci - finansuje si臋 projekty bez wzgl臋du na region. Dotycz膮:
transeuropejskiej sieci transportowej
infrastruktura ochrony 艣rodowiska
po艂膮czenia kolejowe, morskie i 艣r贸dl膮dowe
transport miejski
inwestycje 艣rodowiskowe
Jakie znasz rodzaje dochod贸w pa艅stwa ? Wymie艅 i om贸w jeden z nich.
Rodzaje dochod贸w bud偶etowych
Zwrotne (czasowe) - m贸wili艣my przy skarbie pa艅stwa (po偶yczki zagraniczne, krajowe),
Po偶yczki zagraniczne 鈥
po偶yczki mi臋dzypa艅stwowe - zaci膮gane s膮 mi臋dzy dwoma pa艅stwami, rz膮dam dw贸ch pa艅stw.
po偶yczki mi臋dzynarodowe - zaci膮gane w bankach innych pa艅stw.
Po偶yczki wewn臋trzne
艢rodki korespondent贸w Skarbu Pa艅stwa 鈥 wszystkie instytucje publiczne finansowane s膮 ze 艣rodk贸w publicznych.
Bony skarbowe 鈥 najwa偶niejsze dochody.
Bony skarbowe 鈥 kr贸tkookresowe (1 dzie艅 鈥 5 lat) s膮 to papiery warto艣ciowe kt贸rych
emitentem jest Skarb Pa艅stwa, nabywcami s膮 banki, przedsi臋biorstwa, przedsi臋biorstwa
ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze s膮 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe s艂u偶膮 finansowaniu deficytu i d艂ugu publicznego, nazywane s膮 wekslami skarbowymi. Sprzedaje si臋 je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bon贸w skarbowych po cenie ni偶szej ni偶 nominalna, a p贸藕niej po cenie nominalnej.
Zaliczki Banku emisyjnego 鈥 s膮 to emisje prostego pieni膮dza.
Dodatkowa emisja pieni膮dza jest to dodrukowywanie pieni臋dzy, w wyniku czego rosn膮 ceny
towar贸w, poniewa偶 musi zachowa膰 si臋 r贸wnowaga pieni膮dza.
Ilo艣膰 pieni臋dzy = ilo艣膰 towar贸w * cena -> r贸wnowaga pieni膮dza.
Obligacje skarbowe 鈥 s膮 to d艂ugoterminowe papiery warto艣ciowe, kt贸rych emitentem jest Skarb Pa艅stwa, a nabywcami ludno艣膰. Emitowane s膮 na okres 15-20 lat.
Obligacje klasyczne 鈥 ze wzgl臋du na d艂ugi okres emitowania.
Bezzwrotne (sta艂e)
Niepodatkowe
z maj膮tku i praw maj膮tkowych 鈥 sprzeda偶, wynajem, prywatyzacja
ze sk艂adek (ubezpieczenia spo艂eczne, ubezpieczenia zdrowotne
od jednostek i zak艂ad贸w bud偶etowych(praktycznie zlikwidowane, zosta艂y zak艂ady komunalne) oraz innych plac贸wek
darowizny i zapisy
zwroty po偶yczek i zaliczek
dochody z udzia艂贸w w przedsi臋biorstwach - sp贸艂ki skarbu pa艅stwa (sp贸艂ka kapita艂owa, gdzie skarb pa艅stwa posiada kontrolny pakiet akcji)
Podatkowe
podatki
op艂at
c艂a
Co to s膮 podatki i jakie maj膮 cechy ? Wymie艅 i om贸w jedn膮 z nich.
Podatek聽鈥 obowi膮zkowe 艣wiadczenie pieni臋偶ne pobierane przez zwi膮zek publicznoprawny (pa艅stwo, jednostka samorz膮du terytorialnego) bez konkretnego, bezpo艣redniego 艣wiadczenia wzajemnego. Zebrane podatki s膮 wykorzystywane na potrzeby realizacji zada艅 publicznych
Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zosta艂y uznane za podatki musz膮 posiada膰 4 cechy:
Nieodp艂atno艣膰 鈥 nic nie otrzymujemy w zamian
Przymusowo艣膰 鈥 obowi膮zek zap艂aty wynika bezpo艣rednio z przepisu prawa podatkowego albo z decyzji administracyjnej organu, wykonanie zabezpieczone jest przymusem pa艅stwa (pob贸r kwot d艂u偶nych za pomoc膮 instrument贸w egzekucji administracyjnej), jako potencjalne zagro偶enie dla podatnika
Powszechno艣膰 - 聽ka偶dy obywatel, przedsi臋biorca itp. powinien by膰 obj臋ty podatkiem, je偶eli spe艂nione s膮 warunki powstania stosunku podatkowego
Bezzwrotno艣膰 鈥 wp艂ata nie rodzi po stronie w艂adzy publicznej obowi膮zku zwrotu kwoty podatnikowi
pieni臋偶ny charakter 鈥 zap艂ata w pieni膮dzu b臋d膮cym prawnym 艣rodkiem p艂atniczym na terytorium danego kraju
Co to jest system podatkowy i od czego zale偶膮 jego zmiany ?
System podatkowy - og贸艂 podatk贸w funkcjonuj膮cych w danym kraju oraz przepisy prawne,
kt贸re je reguluj膮. Systemy podatkowe s膮 zr贸偶nicowane w r贸偶nych krajach
Zmiany system贸w podatkowych zazwyczaj zmieniaj膮 si臋 w spos贸b ewolucyjny, ale czasami
zmieniaj膮 si臋 w spos贸b rewolucyjny - w Polsce w 1990 roku - najcz臋艣ciej mamy z tym do
czynienia w trakcie wojen, rewolucji lub ca艂kowitej zmiany systemu zarz膮dzania.
Jakie znasz czynniki wp艂ywaj膮ce na zr贸偶nicowanie system贸w podatkowych ? Wymie艅 i om贸w jeden z nich.
Czynniki wp艂ywaj膮ce na zr贸偶nicowanie system贸w podatkowych w poszczeg贸lnych krajach:
tradycje historyczne - generalnie jeste艣my przeciwni zmianom, m贸wi si臋 o bezw艂adno艣ci system贸w podatkowych, przyzwyczajamy si臋 do istniej膮cych podatk贸w i nie lubimy zmienia膰 zwyczaj贸w.
Bezw艂adno艣膰 jest zwi膮zana z dwoma przyczynami:
z przywi膮zania ludzi do istniej膮cego stanu, obawa przed zmianami, kt贸re mog膮 pogorszy膰 ich sytuacj臋
op贸r administracji skarbowej (dzia艂a sztampowo, ka偶da zmiana budzi sprzeciw, bo wymaga nauki)
warunki administracyjne - aparat administracyjny wp艂ywa na kszta艂t systemu podatkowego - odpowiada za system zgodnie ze swoimi kwalifikacjami oraz za sprawy techniczne, ale tak偶e moralne. Je艣li s膮 skomplikowane systemy podatkowe, to administracja musi by膰 dobrze wykszta艂cona. Nie tylko z艂o偶ono艣膰 powoduje ucieczki od podatk贸w, ale r贸wnie偶 ta 藕le wykszta艂cona administracja skarbowa. W krajach wysokorozwini臋tych skarbowcy s膮 bardzo dobrze wykszta艂ceni, tam gdzie s膮 藕le wykszta艂ceni pracownicy powinien by膰 prosty system podatkowy.
uwarunkowania ekonomiczne - z tego punktu widzenia dzieli si臋 kraje na:
wysoko uprzemys艂owione - system podatkowy szeroko zakrojony, a dochody s膮 znaczne. Ludzie zarabiaj膮 du偶o i p艂ac膮 podatki, tak jak przedsi臋biorstwa, bo warunki rozwoju gospodarczego na to pozwalaj膮
s艂abo rozwini臋te - system powinien by膰 uproszczony. Przemys艂 s艂abo rozwini臋ty, a dochody ludzi ma艂e, wi臋c ma艂e doch贸d dla pa艅stwa. W krajach trzeciego 艣wiata, s膮 olbrzymie problemy z systemem podatkowym - du偶y odsetek analfabet贸w, brak mo偶liwo艣ci wype艂nienia zezna膰 i znajomo艣ci prawa.
uwarunkowania polityczne - mo偶emy podzieli膰 kraje na:
demokratyczne - systemy oparte na przepisach prawa, maj膮 swoj膮 konstrukcj臋 na podstawie kt贸rej s膮 pobierane. Tam gdzie rz膮dz膮 socjaldemokracji, podatki s膮 wysokie ( wi臋ksza ilo艣膰 us艂ug ma by膰 dostarczana bezp艂atnie przez pa艅stwo), a tam gdzie s膮 partie prawicowe- liberalne, tam dominuje system rynkowy, podatki s膮 znacznie ni偶sze.
autorytarne - Polska w okresie gospodarki centralnej planowania - nie mamy podatk贸w tylko quazi podatki, przedsi臋biorstwo nie p艂aci艂o np. podatku tylko podatek od mar偶y, nadwy偶ka od ustalonego zysku, kt贸ry mog艂o sobie przedsi臋biorstwo zostawi膰.
Co to s膮 ucieczki przed podatkami i jakie s膮 ich przyczyny ?
Ucieczki przed podatkami 鈥 s膮 to albo oszustwa podatkowe, np. zatajenie przedmiotu opodatkowania, zatajenia rachunkowe lub unikanie podatk贸w, np. wykorzystywanie luk niedoskona艂o艣ci w prawie podatkowym.
Przyczyny ucieczek przed podatkami:
czynniki moralne - wynikaj膮 one z niskiej 艣wiadomo艣ci podatkowej. Niep艂acenie podatk贸w nie jest niczym z艂ym - jestem taki przebieg艂y , 偶e nie p艂ac臋. Najcz臋艣ciej w krajach s艂abo rozwini臋tych
czynniki polityczne - ludzie nie p艂ac膮, bo nie akceptuj膮 rz膮du, albo jest nadmierny fiskalizm.
czynniki ekonomiczne - wynikaj膮 z nadmiernego fiskalizmu, powoduj膮 tworzenie si臋 szarej strefy. Zatrudnianie pracownik贸w bez umowy o prac臋, aby nie p艂aci膰 podatk贸w i ZUS
czynniki techniczne - gdy system jest zbyt z艂o偶ony, a kadra skarbowa s艂abo wykszta艂cona
Jakie s膮 mo偶liwo艣ci unikania podatk贸w ? Wymie艅 i om贸w je.
Unikanie podatku- polega na 艣wiadomym powstrzymaniu si臋 przed dokonywaniem pewnych czynno艣ci, kt贸re wywo艂uj膮 powstanie stosunku podatkowego.
unikanie podatk贸w
wykorzystanie zgodnie z prawem mo偶liwo艣ci tkwi膮cych w systemie podatkowym
wykorzystanie luk i niedoskona艂o艣ci w prawie podatkowym
przeniesienie dzia艂alno艣ci na inny teren lub od innego pa艅stwa, gdzie podatki s膮 ni偶sze
zaniechanie dzia艂alno艣ci b臋d膮cej przedmiotem opodatkowania lub pozbycie si臋 warto艣ci materialnych b臋d膮cych przedmiotem opodatkowania.
Jakie mog膮 by膰 rodzaje oszustw podatkowych ? Wymie艅 i om贸w je.
Oszustwa podatkowe - s膮 艂amaniem prawo i jako takie podlegaj膮 karze.
oszustwa podatkowe - rodzaje oszustw podatkowych:
zatajenie przedmiotu opodatkowania (zatajenie materialne) - w przypadku towar贸w importowanych (przywozimy towar o okre艣lonej ilo艣ci, a w aucie jest 5 razy wi臋cej, w spadkach i darowiznach
zatajenie rachunkowe - kreatywna rachunkowo艣膰 - sprzeda偶 bez rachunku, rachunek bez zakup贸w, fa艂szywe kwalifikowanie - towar do grupy, gdzie p艂aci si臋 ni偶szy podatek.
zorganizowanie niewyp艂acalno艣ci - powodowanie strat
niep艂acenie podatk贸w
Jakie s膮 konsekwencje ucieczki przed podatkami ? Wymie艅 i om贸w je.
Konsekwencje ucieczek przed podatkami:
Zmniejszenie wp艂yw贸w bud偶etowych
zaburzenie funkcji redystrybucyjnej bud偶etu
naruszenie zasady sprawiedliwo艣ci podatkowej
demoralizacja podatnik贸w
podniesienie stawek podatkowych lub wprowadzenie nowych podatk贸w - jak ma mniejsze dochody, to je podnosi
zak艂贸cenie gospodarki
Rodzaje zada艅 finansowanych z bud偶etu.
wydatki publiczne - ponoszone s膮 na realizacj臋 zada艅 publicznych w celu zaspokojenia potrzeb og贸lnospo艂ecznych (bezpiecze艅stwo wewn臋trzne, wymiar sprawiedliwo艣ci, bezpiecze艅stwo zew, administracje - wydatki absolutnie obligatoryjne) i spo艂ecznych (o艣wiata, ochrona zdrowia, kultura - cz臋艣ciowo p艂atne z bud偶etu, cz臋艣ciowo zasada rynkowo艣ci) mieszka艅c贸w danego kraju. Ich ranga jest tak wysoka 偶e w艂adza finansuje je w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci ze 艣rodk贸w publicznych. Kierunki wydatk贸w publicznych wyra藕nie wskazuj膮 polityk臋 pa艅stwa, ma艂e wydatki lub du偶e wydatki. Du偶e znaczenie ma stopie艅 decentralizacji, kt贸re polegaj膮 na podziale zada艅 mi臋dzy poszczeg贸lne szczeble w艂adzy terytorialnej - obowi膮zuje tu zasada subsydialno艣ci - pomocno艣ci - zadania powinny by膰 realizowane na terenie ich po艂o偶enia lub oddzia艂ywania. Wydatki powinny by膰 realizowane najbli偶ej cz艂owieka.
Przyczyny wzrostu wydatk贸w publicznych we wsp贸艂czesnym 艣wiecie. Wymie艅 i om贸w jedna z nich.
Przyczyny wzrostu wydatk贸w publicznych:
rosn膮cy doch贸d na jednego mieszka艅ca - powoduje, 偶e pa艅stwo musi finansowa膰 takie przedsi臋wzi臋cia:
rynek kapita艂owy, budow臋 most贸w, infrastruktury
kanalizacja, pr膮d, drogowa
przemiany technologiczne - obliguj膮 pa艅stwo do modernizacji wyposa偶enia poszczeg贸lnych podmiot贸w (publicznych szk贸艂, s艂u偶by zdrowia, instytut贸w), wzrost koszt贸w w s艂u偶bie zdrowia
zmiany demograficzne - w zale偶no艣ci od przyrostu naturalnego, tam gdzie jest ma艂y przyrost, to powinno si臋 zwi臋kszy膰 nak艂ady na geriatri臋, domy opieki spo艂ecznej, lub odwrotnie
koszty 艣wiadcze艅 publicznych - rosn膮 przede wszystkim z powodu inflacji, a z drugiej strony, bo nie przeprowadza si臋 rachunku koszt贸w.
urbanizacja - wi臋kszo艣膰 ludzi ze wsi przenosi si臋 od miasta, systematyczny i d艂ugotrwa艂y proces, w zwi膮zku z tym, trzeba wyposa偶y膰 miasta w domy i infrastruktur臋.
Wymie艅 specyficzne cechy wydatkowania 艣rodk贸w publicznych i om贸w jedn膮 z nich.
Specyficzne cechy wydatkowania 艣rodk贸w publicznych:
arbitralno艣膰 decyzji dotycz膮cych rozmiar贸w i kierunk贸w wydatkowania 艣rodk贸w publicznych 鈥 tkwi w samej naturze administracyjnego mechanizmu alokacji zasob贸w. Jej skutkiem mo偶e by膰 lepsze lub gorsze dostosowanie wydatk贸w publicznych do potrzeb spo艂ecznych. Stopie艅 arbitralno艣ci decyzji alokacyjnych mo偶e by膰 ograniczony przez wprowadzenie zobiektywizowanych kryteri贸w przeznaczania 艣rodk贸w publicznych na poszczeg贸lne cele, ale wyeliminowanie czynnika arbitralno艣ci jest niemo偶liwe. Wynika to z faktu, 偶e decyzje alokacyjne podejmowane w ramach mechanizmu administracyjnego podlegaj膮 te偶 presji politycznej wywieranej przez r贸偶ne grupy interes贸w.
niebezpiecze艅stwo marnotrawstwa 艣rodk贸w publicznych 鈥 przez nadmiern膮 rozrzutno艣膰 gestor贸w funduszy publicznych, wynika tak偶e ze sposobu pozyskiwania pieni臋dzy publicznych. Alokacja to nie jest poddawana weryfikacji ekonomicznej, tak jak to si臋 dzieje w przypadku mechanizmu rynkowego. Z tych w艂a艣nie powod贸w mo偶liwe s膮 sytuacje 鈥瀙refinansowania鈥 pewnych dziedzin dzia艂alno艣ci, zada艅 publicznych, konkretnych projekt贸w. Weryfikacja sposobu zu偶ywania 艣rodk贸w publicznych dokonywa膰 si臋 mo偶e paradoksalnie, prowadzi膰 do marnotrawstwa 艣rodk贸w publicznych. Przyk艂adem jest wadliwy system planowania wydatk贸w publicznych i bezkrytyczne wykonywanie tych plan贸w nawet wtedy, gdy rzeczywiste potrzeby publiczne r贸偶ni膮 si臋 od przyj臋tych w planach. W gospodarowaniu 艣rodkami publicznymi do艣膰 powszechnie znane jest zjawisko wydawania pieni臋dzy na koniec roku fiskalnego, gdy偶 ich niewydanie grozi艂oby przyznaniem mniejszych 艣rodk贸w publicznych w nast臋pnym roku fiskalnym.
niebezpiecze艅stwo nadu偶y膰 i korupcji podmiot贸w wydatkuj膮cych 艣rodki publiczne 鈥 powstaje w zwi膮zku z administracyjnym charakterem ich wydatkowania. Pa艅stwo czy w艂adze publiczne s膮 pot臋偶nym uczestnikiem rynku, gdy偶 realizacja cz臋艣ci zada艅 publicznych tworzy zagregowany popyt na towary i us艂ugi dostarczane jednostkom sektora publicznego przez sektor prywatny. W warunkach konkurencji, gospodarki ograniczone popytem itp. Zam贸wienia w艂adz publicznych zw艂aszcza na wieloletnie dostawy towar贸w i 艣wiadczenie us艂ug, s膮 atrakcyjne dla prywatnych przedsi臋biorstw. Wyb贸r partnera w艂adz publicznych dokonuje si臋 przy ostrej rywalizacji o zam贸wienia. Rodzi to naturalne poniek膮d warunki do korumpowania gestor贸w 艣rodk贸w publicznych w zamian za otrzymanie zam贸wie艅 rz膮dowych (samorz膮dowych). Poza kryminalnym charakterem tej dzia艂alno艣ci, kt贸r膮 zreszt膮 bardzo trudno wykry膰, istnieje niebezpiecze艅stwo marnotrawstwa 艣rodk贸w publicznych przez zlecenie zam贸wie艅 wcale nie korzystniejszych z punktu widzenia realizowanych zada艅.
"wypychanie" zasob贸w poza obieg stricte gospodarczy - przeznaczanie 艣rodk贸w publicznych na pokrywanie partykularnych potrzeb w艂adzy.
Rodzaje wydatk贸w publicznych wed艂ug podstawowych zada艅 pa艅stwa. Wymie艅 i om贸w.
Om贸w rodzaje podatk贸w wed艂ug kryterium politycznego.
Kryteria klasyfikacji wydatk贸w publicznych:
Wg ministerstw - znaczenie praktyczne, przy realizacji planu bud偶etowego, daje si臋
najpierw ministerstwom, a one po zostawieniu sobie cz臋艣ci 艣rodk贸w, przekazuje reszt臋
ni偶ej...
Wg funkcji pa艅stwa
a. klasyczne - te kt贸re s膮 finansowane w ca艂o艣ci przez pa艅stwo( obrona narodowa, bezpiecze艅stwo wewn臋trzne, wymiar sprawiedliwo艣ci, administracja publiczna)
b. socjalne - przeznaczone na us艂ugi finansowane z bud偶etu - szkolnictwo, turystyk臋,
socjalne zw, z osobami potrzebuj膮cymi pomocy
c. ekonomiczne - wsparcie podmiot贸w gospodarczych - kopalnie
Wg kategorii
a. realne - dotacje na funkcjonowanie poszczeg贸lnych instytucji
b. transfery- 艣rodki pieni臋偶ne przekazywane z bud偶et贸w pa艅stwa do bud偶et贸w JST -
subwencje i dotacje, kt贸re s艂u偶膮 na wyr贸wnanie dochod贸w JST
Wg terytorium
a. krajowe
b. zagraniczne - sp艂aty wcze艣niejszych zobowi膮za艅 wraz z odsetkami.
5. Ze wzgl臋du na przeznaczenie
a. bie偶膮ce - wydatki na wynagrodzenia i uposa偶enia oraz sk艂adki od nich odprowadzane, jak r贸wnie偶 inne 艣wiadczenia na rzecz os贸b fizycznych (fundusze socjalne), s膮 to tzw. wydatki osobowe. Wydatki rzeczowe to wydatki przeznaczone na zakup towar贸w i us艂ug. wydatki na subwencje og贸lne dla jednostek samorz膮du terytorialnego a tak偶e dotacje
b. maj膮tkowe (inwestycyjne) - wydatki na inwestycje pa艅stwowych jednostek bud偶etowych (budowa urz臋d贸w skarbowych, s膮d贸w), wydatki na przyrost maj膮tku trwa艂ego pa艅stwa (budowa dr贸g, most贸w). wydatki na zakup i obj臋cie akcji oraz wniesienie wk艂ad贸w do sp贸艂ek prawa handlowego, s膮 to tzw. inwestycje kapita艂owe.
6. Wg szczebla
a. centralne
b. regionalne
c. lokalne
7. Klasyfikacja polityczna
a. neutralne - nie maj膮 偶adnego wp艂ywu na spo艂eczn膮 i ekonomiczn膮 stron臋 pa艅stwa, - obrona narodowa
b. aktywne - za ich pomoc膮 pa艅stwo ingeruje w 偶ycie spo艂eczne, polityczne i ekonomiczne kraju
polityczne - dotacje dla partii politycznych, subwencje dla prasy, radia, telewizji,
spo艂eczne - bezp艂atna o艣wiata, kultura, gospodarcze
8. Klasyfikacja finansowa
a. definitywne - nie musza by膰 zwracane
b. czasowe - po pewnym czasie musz膮 by膰 zwr贸cone - po偶yczka 鈥 inkubatory
przedsi臋biorczo艣ci
warunkowe - wydatki potencjalne - pa艅stwo daje gwarancje.
Poj臋cie i rodzaje deficytu bud偶etowego. Wymie艅 i om贸w.
Deficyt bud偶etowy:
nadwy偶ka wydatk贸w nad dochodami danego bud偶etu
cz臋艣膰 wydatk贸w bud偶etu, kt贸ra nie znajduje pokrycia w dochodach
Rodzaje deficytu bud偶etowego
deficyt rzeczywisty - jest faktyczn膮 r贸偶nic膮 mi臋dzy dochodami i wydatkami w danym roku bud偶etowym
deficyt strukturalny - jest kategori膮 hipotetyczn膮 zak艂adaj膮c膮 wielko艣膰 ujemnego salda dochod贸w i wydatk贸w zrealizowanych przy pe艂nym wykorzystaniu zdolno艣ci wytw贸rczych gospodarki. Czy pe艂ne wykorzystanie gospodarki nie da艂oby nam pokrycia deficytu.
deficyt cykliczny - jest rezultatem cyklicznego przebiegu proces贸w gospodarczych. - m贸g艂by by膰 u nas w Polsce brany pod uwag臋, gdy偶 mamy kryzys, kt贸ry jest zjawiskiem cyklicznym.
Wymie艅 i om贸w metody ograniczania deficytu bud偶etowego.
Metody ograniczania deficytu bud偶etowego
podwy偶szanie stawek podatkowych
podwy偶szanie dochod贸w niepodatkowych - procesy prywatyzacji
ograniczanie wydatk贸w
zaci膮ganie po偶yczek (krajowych i zagranicznych)
Poj臋cie d艂ugi publicznego i mechanizm jego powstawania.
D艂ug publiczny
suma deficyt贸w bud偶etowych powsta艂ych w poprzednich okresach
finansowe zobowi膮zanie w艂adz publicznych (pa艅stwowych i samorz膮dowych) z tytu艂u zaci膮gni臋tych po偶yczek.
Mechanizm powstawania:
D艂ug publiczny, d艂ug pa艅stwowy, suma nie sp艂aconych przez rz膮d lub inne zwi膮zki publicznoprawne zobowi膮za艅 zar贸wno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych.
G艂贸wn膮 przyczyn膮 powstawania d艂ugu publicznego jest kumulowanie si臋 wyst臋puj膮cych w kolejnych latach deficyt贸w bud偶etowych, na sfinansowanie kt贸rych wymienione instytucje emituj膮 papiery warto艣ciowe (np. obligacje, bony, weksle) lub zaci膮gaj膮 kredyty i po偶yczki.
Elementami d艂ugu publicznego mog膮 by膰 r贸wnie偶 kredyty zaci膮gane przez skarb pa艅stwa lub instytucje w艂adzy terytorialnej na inwestycje infrastrukturalne lub produkcyjne, salda mi臋dzypa艅stwowych rozlicze艅 maj膮tkowych, dotacje, odszkodowania za wyw艂aszczone mienie (np. w zwi膮zku z nacjonalizacj膮 niekt贸rych dziedzin gospodarowania), odszkodowania wojenne i inne. Wierzycielami krajowego d艂ugu publicznego mog膮 by膰 krajowe instytucje finansowe, podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne. Po偶yczkodawcami zagranicznymi s膮 z regu艂y pa艅stwowe i komercyjne instytucje finansowe. Zapewnienie r贸wnowagi finans贸w publicznych wymaga, aby d艂ugu publiczny nie przekroczy艂 kwoty 60% produktu krajowego brutto. Nadmierny wzrost d艂ugu publicznego os艂abia bowiem aktywno艣膰 gospodarki.
W celu zmniejszenia uci膮偶liwo艣ci d艂ugu publicznego dla bud偶etu i gospodarki rz膮d mo偶e podj膮膰 dzia艂ania zmierzaj膮ce do konwersji d艂ugu ( negocjacje z wierzycielami, zw艂. zagranicznymi, w sprawie cz臋艣ciowego umorzenia, wyd艂u偶enia okresu sp艂at, obni偶enia oprocentowania), og艂osi膰 moratorium, tzn. zawiesi膰 okresowo obs艂ug臋 d艂ugu lub repudiacj臋, tzn. ca艂kowicie zaniecha膰 sp艂aty d艂ugu, uzna膰 go za nieby艂y.
Konwersja d艂ugu, zmiana warunk贸w po偶yczki (stopy procentowej, waluty, terminu i warunk贸w sp艂aty) na inne, z regu艂y korzystniejsze dla d艂u偶nika. W istocie jest to przewa偶nie zast膮pienie istniej膮cej po偶yczki przez now膮. Jej celem jest przewa偶nie d膮偶enie d艂u偶nika od obni偶enia koszt贸w obs艂ugi d艂ugu. Konwersja mo偶e dotyczy膰 tak po偶yczek wewn臋trznych, jak i zagranicznych. Zasad膮 jej jest zgoda wierzyciela, cho膰 zdarzaj膮 si臋 od niej wyj膮tki.
Konwersja d艂ugu mo偶e polega膰 tak偶e na dobrowolnej zmianie formy sp艂aty: d艂ug za zgod膮 lub na wniosek d艂u偶nika mo偶e zosta膰 zamieniony na udzia艂 w maj膮tku d艂u偶nika (np. dotychczasowy wierzyciel staje si臋 wsp贸艂w艂a艣cicielem firmy, kt贸rej po偶yczy艂 pieni膮dze) lub te偶 d艂u偶nik mo偶e zosta膰 zobowi膮zany do przeznaczenia r贸wnowarto艣ci d艂ugu lub jego cz臋艣ci na wskazany przez wierzyciela cel (np. na ochron臋 艣rodowiska). Ma to miejsce cz臋sto w przypadku d艂ug贸w przeterminowanych
Przyczyny powstawania d艂ugu publicznego. Wymie艅 i om贸w.
Przyczyny powstawania d艂ugu publicznego
systematyczne utrzymywanie si臋 deficytu bud偶etowego
okresy wzmo偶onych wydatk贸w publicznych (wojny, g艂臋bokie kryzysy gospodarcze, zmiany polityczne)
szeroko realizowana doktryna interwencjonizmu pa艅stwowego
osi膮ganie cel贸w politycznych rz膮dz膮cej elity przez obni偶anie podatk贸w przy braku ci臋膰 w wydatkach bud偶etowych.
Instrumenty zaci膮gania d艂ugu publicznego.
Instrumenty zaci膮gania d艂ugu publicznego
1. Krajowe
kredyty bankowe
bony skarbowe
weksle skarbowe
zaliczki Banku Centralnego
po偶yczki (obligacje)
艣rodki korespondent贸w skarbu pa艅stwa
2. Zagraniczne
Mi臋dzypa艅stwowe
mi臋dzynarodowe
![]() | Pobierz ca艂y dokument LISTA PYTA艃 DO EGZAMINU Z FINANS脫W PUBLICZNYCH載d.docx |