Skoliozy

Przyczyny i podział skolioz

Boczne skrzywienie kręgosłupa jest to odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej, które pociąga za sobą wtórne zmiany w układzie narządu ruchu, klatce piersiowej i narządach wewnętrznych.

Boczne skrzywienie kręgosłupa – skolioza – to zniekształcenie kręgosłupa i tułowia, które powoduje zmiany w postawie ciała, a także może doprowadzić do zaburzeń w układzie oddechowo-krążeniowym i innych narządach.

Najczęściej spotykanym podziałem skolioz jest podział Cobba, który dzieli skoliozy na:

1.Czynnościowe(funkcjonalne)

2.Strukturalne

Ze względu na lokalizację skoliozy dzielimy na:

-piersiowe

-lędźwiowe

-szyjne

Z uwagi na liczbę łuków dzielimy na:

-jednołukowe

-dwułukowe lub wielołukowe(maksymalnie 4-łukowe)

Z uwagi na wielkość kąta skrzywienia skoliozy dzielimy na (podział Bogdanowa):

I stopień skrzywienia – wielkość kątowa do 20 st.

II stopień skrzywienia – od 20 do 40 st.

III stopień skrzywienia – od 40 do 60 st.

IV stopień skrzywienia – powyżej 60 st.

Typy skolioz:

1)Funkcjonalne(czynnościowe) – są to skrzywienia, w których przyczyna leży poza kręgosłupem np.: skrócenie kończyny, przykurcz biodra, podrażnienie korzeni rdzeniowych. Skoliozy funkcjonalne są przeważnie jednostronne.

2)Strukturalne – wykazują zmiany nieodwracalne biorąc pod uwagę przyczyny ich powstawania dzielimy następująco:

a)kostnopochodne(osteopatyczne)

-wrodzone(np. zrosty żeber, krąg klinowy)

-torakogenne(np.: ropniak opłucnej, po zabiegach operacyjnych na kl. Piersiowej)

-inne kostnopochodne

b)nerwopochodne

-wrodzone

-po ch. Heinego-Medina

c)mięśniopochodne

-wrodzone

-dystrofia mięśniowa

-inne mięśniopochodne(w przebiegu schorzeń i zmian w układzie mięśniowym)

d)idiopatyczne – których przyczyna powstawania nie jest znana. Jest ich najwięcej bo ok. 80-90 %.

Skoliozy idiopatyczne ze względu na czas powstawania (wg Jamesa):

1.Typ niemowlęcy (scoliosis infantilis). Pojawia się przed 3 r.ż., zazwyczaj między 6-24 miesiącem życia. Dotyczy głownie chłopców. Wygięcie pierwotne lokalizuje się w odcinku Th i jest przeważnie lewostronne, rzadziej występuje jako skrzywienie podwójne.

2.Typ dziecięcy (scoliosis iuvenilis). Skolioza pojawia się między 3 a 10 r.ż., a najczęściej między 5-8 r.ż. Ma wszystkie inne cechy podobne do skolioz młodzieńczych, przy czym rokowanie może być gorsze ze względu na długi okres progresji.

3.Typ młodzieńczy (scoliosis adolescentium). Skrzywienie pojawia się między 10 a 14 r.ż., jest najczęstsze oraz najbardziej charakterystyczne dla problemu skolioz idiopatycznych.

Obraz kliniczny

Boczne skrzywienie kręgosłupa jest procesem chorobowym, który nie daje ostrych objawów, tj.:

-bólu

-podniesionej ciepłoty ciała

-złego samopoczucia

Stąd początek skrzywienia jest nieuchwytny. W przypadku wrodzonych skolioz, skrzywienie zauważę się przeważnie gdy dziecko zaczyna siadać, stać i chodzić, a więc pod koniec pierwszego i drugiego roku życia.

Idiopatyczne boczne skrzywienie kręgosłupa jest trudno dostrzegalnie w początkowej fazie, gdy wartości wygięcia pierwotnego są poniżej 20-30 stopni. Gdy skrzywienie przekroczy 30 stopni staje się łatwiej dostrzegalne. Tworzy się garb żebrowy i wał mięśniowy, może dołączyć się nierówne ustawienie barku, przesunięcie boczne górnej części tułowia względem miednicy, uwypuklenie konturu jednego biodra z głębokim wcięciem talii po stronie wklęsłości skrzywienia, pozorne skrócenie kończyny z powodu jednostronnego uniesienia się miednicy. Szybkość postępu skrzywienia jest różna w poszczególnych przypadkach i okresach wzrostu.

Badanie kliniczne dziecka powinno obejmować:

-ogólną ocenę symetrii sylwetki

-ocenę symetrii klatki piersiowej w pozycji stojącej

-ocenę krzywizn fizjologicznych kręgosłupa tj. kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej

-ocenę symetrii talii przy swobodnie opuszczonych kończynach górnych

-ocenę symetrii barków przy swobodnie opuszczonych kończynach górnych

-ocenę długości kończyn dolnych: w pozycji stojącej

-ocena wysokości kolców biodrowych przednich górnych oraz ocena wysokości kolców biodrowych tylnych górnych

-ocenę linii wyrostków kolczystych kręgów tzw. test zgięciowy tj. wizualną ocenę symetrii okolic przykręgosłupowych w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa podczas skłonu do przodu – w kierunku obecności garbu żebrowego oraz wału lędźwiowego.

Postępowanie leczniczo-korekcyjne w bocznych skrzywieniach kręgosłupa

Leczenie skolioz jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii. Dotyczy to skolioz o nieznanej etiologii lub takich, gdzie znamy czynnik etiologiczny, lecz nie potrafimy zadziałać na niego leczniczo w sposób bezpośredni.

Na skutek tego postępowanie terapeutyczne ma charakter wybitnie objawowy. Trudności te zwiększa jeszcze tendencja do stałego postępowania skrzywienia, który przebiegając w warunkach nieprawidłowych potęguje zmiany zniekształcające.

Celem leczenia jest:

-usunięci lub zmniejszenie skrzywienia

-jeżeli jest to nieosiągalne – to zatrzymanie postępu skrzywienia

-utrzymanie osiągniętych wyników

Postępowanie leczniczo-korekcyjne obejmuje:

1.Znalezienie przyczyny powstania skoliozy.

2.Usunięcie przyczyny, poprzez:

-masaże

-parafiny

-redresja

-ćwiczenia asymetryczne – rozciągające mięśnie po stronie wklęskłej

-ćwiczenia rozluźniające – rozciągające kręgosłup

Postępowanie zespołowe:

-ćwiczenia symetryczne

Celem korekcji skolioz czynnościowych tj. tych w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa, jest:

-wyrównanie skrzywienia

-usunięcie przykurczów więzadeł i mięśni (zwłaszcza w obrębie grzbietu i miednicy)

-zrównoważenie sił układu mięśniowego

-podniesienie ogólnej wydolności fizycznej

-wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała

Program postępowania korekcyjnego obejmuje:

a)ćwiczenia ogólnorozwojowe

b)ćwiczenia mięśni grzbietu oraz pozostałych mięśni posturalnych

c)ćwiczenia oddechowe

d)ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne

e)ćwiczenia Klappa

f)ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała

g)gry i zabawy ruchowe

h)ćwiczenia rozluźniające

i)pływanie