Czas wolny (Joffre Dumazedier'e) - po wypełnieniu wszystkich obowiązków, zajęcia dobrowolne, dla spełnienia zainteresowań. / To życie w relatywnej wolności od zew. przymusów kulturowych i środowiska zew.
Czas półwolny (semi loisir) -autoteliczna bezinteresowność i cele instrumentalne
Wychowanie do czasu wolnego-zdolność do działania z własnych zamiłowań, uznawanych jako wartościowe i stanowiące podst. do naszych przekonań.

Nie typ zachowań, ale przyjemność decydują czy zajęcie kwalifikuje się do kategorii czasu wolnego, rekreacji.

Czas wolny (Wolańska) - czas po wypełnieniu wszystkich obowiązków, zajęcia podejmowane dobrowolnie, dla spełnienia wł. zainteresowań a) krótki - jedna dobra, czas w trakcie dnia b) średni - weekendowy, dni wolne od pracy c) długi- ferie, wakacje

Klasyfikacja: *zajęcia kulturalne *odpoczynek bierny *dokształcanie się *życie towarzyskie *hobby

Kultura fizyczna (Grabowski) -element kultury społeczeństwa. Cel: *dbałość o zdrowie *poprawa postawy *prawidłowy rozwój i rezultaty Rozwój kul.fiz: *tradycje *światopogląd *wychowanie

5 elementów kultury fizycznej:
a) wychowanie fizyczne (wyrobienie)
b) rehabilitacja (przywrócenie)
c) rekreacja (czynny wypoczynek)
d) sport (aktywność, ukierunkowana na rezultat)
e) turystyka

Rekreacja- wszelkie zajęcia w czasie wolnym, wszelka aktywność, działanie, po wykonaniu czynności związanych z pracą zawodową. Ściśle powiązana z czasem wolnym, ale to nie to samo.
3 znaczenia: a) działania, zachowania w czasie wolnym b) wypoczynek po pracy, proces usuwania zmęczenia c)zjawisko społ-kulturowe

Rekreacja: a) bierna (zachowania pasywne np. czytanie, leżenie) b)czynna ( wymaga wysiłku psych. lub fiz.)

Rekreacja ruchowa/fizyczna (Wolańska) - zajęcia o treści ruchowej (sportowe, tańce, spacery) w czasie wolnym, dla wypoczynku a)autoteliczne - tylko dla samorealizacji b)instrumentalne -aby osiągnąć cel

Cele rekreacji ruchowej:
-zaspokojenie potrzeby ruchu niezbędnego dla zdrowia
-zrównoważenie bilansu energetycznego
-poprawa/utrzymanie/budowanie ciała
-osiągnięcie przyjemności

Sport dla wszystkich - prawo każdego człowieka do sportu, do korzystania z warunków uczestnictwa w sporcie, bez względu na status społ, materialny, wiek itp.
Rekreacja=sport masowy=sport dla wszystkich

Fitness (Wolańska) - ogólna sprawność, wydolność, kondycja psychofizyczna, zdolność przystosowania się, stała gotowość do podejmowania wysiłków fizycznych
(Grodzka-Kubiak) - stan (system) poszukiwań dobrego samopoczucia z punktu widzenia psychologii i socjologii, w połączeniu z dążeniem do osiągnięcia maks. dla jednostki spraw. fizycznej, po przez różnorodne formy ruchowe dostosowane do możliwości, gustu, oczekiwań tej jednostki, która tym samym bierze odpowie. za funkcjonowanie.

Współczesny sport dla wszystkich. Jaki powinien być?
a) ustawiczność -możliwe do uprawiania przez cały czas "sporty całego życia"
b)prozdrowotność- przynosić pozytywny wpływ na zdrowie bio-psych-społ, "areobowy", długotrwały, ciągły, o ruchu cyklicznym
c)przystępność - dostosowanie poziomu
d) przydatność dla treningu zdrowotnego - aktyw. fizyczna służąca doskonaleniu wydolności fizycznej i sprawności
e)atrakcyjność -spełnianie oczekiwań, możliwość współzawodnictwa, socjalizacja
f)plenerowość - wykorzystanie warunków naturalnych, wartości relaksacyjne, mniej kosztowne
g) sezonowość - wykorzystanie sportów sezonowych
h)przygodowość -sprawdzanie się w trudnych sytuacjach/warunkach
i) integracja- kontakty międzyludzkie, aspekt wychowawczy, przyjęcie wspólnych syst.wartości, zajęcia grupowe
j) indywidualizacja - dobór form aktywności i intensywności do możliwości wydolnościowych i sprawności fizycznej i zdrowia
ADAPTOWANA- dla niepełnosprawnych
k) kształtowanie sylwetki - stosowanie metod gimnastycznych i kulturystyki opartych na przyborach, zastosowanie w praktyce wyników badań dotyczących żywienia, fizjologii itp.

Rekreacyjna aktywność ruchowa (Od czego zależy?)
*doświadczenie *potrzeby *przyzwyczajenia *umiejętności *możliwości biologiczne *motywacje *pobudzenie biospołeczne

Najczęściej zaspokajane potrzeby ( R. Winiarski)
*wypoczynek i relaks
*aktywność psychofizyczna
*zmiana trybu i środowiska życia
*kontakt z naturą
*emocje, wrażenia

Korzyści zdrowotne ( T. Wolańska) "Motywacja zdrowotna stała się główną przyczyną podejmowania aktywności"

Społeczno-wychowawcze funkcje rekreacji i turystyki:
-edukacyjna
-wypoczynkowa
-socjalizacyjna
-integracyjna
-samorealizacyjna
-akulturacyjna

Środowisko rekreacji:
-rodzina
-grupy koleżeńskie
-osiedla mieszkaniowe
-małe dzieci
-młodzież szkolna

Wychowanie do rekreacji - budowanie/rozwijanie/przekazywanie/nauczanie zamiłowania do potrzeb wiedzy o znaczeniu umiejętności kształtowania sprawności. Cel- uczestnictwo przez całe życie

Grupy rekreacyjne (np. panie w klubie fitness, chłopcy na piłce)
-duża atrakcyjność z nieformalnych charakterów stosunków
-interakcje- charakter podmiotowy, pozbawione formalizmu, nie powodują negatywnych następstw
Cele:
-zaspokojenie potrzeb grupy
-odbywa się w atmosferze zabawy, pozytywne nastawienie do świata zew.

Normy grupowe- nie narzucone (np. wykluczenie)

Socjalizacja do sportu- środowiska procesu
1. rodzina, koledzy, trenerzy, media
2.sytuacje społeczne (środowisko, zabawy, sportu) - istotny czynnik
3.osobiste cechy i zdolności

Środowiska wychowania i socjalizacji:
-rodzina (przez działania celowe i intencjonalne) np. prowadzenie na zajęcia, zakup piłki, roweru
-szkoła
-grupy rówieśnicze
-środowiska lokalne i zawodowe
-organizacje kultury fizycznej

Skąd potrzeba wychowania i socjalizacji?
1.wzmagająca się potrzeba kontaktów społecznych i partnerstwa przez sport,koleżeństwo,sąsiedztwo
2. wzrastająca potrzeba dbałości o ciało, jego sprawne działanie, funkcjonowanie i wygląd

Istota, rola, znaczenie i uwarunkowania realizacji rekreacji:
- choroby cywilizacyjne (niezakaźne!) a rekreacja ruchowa
-wyrównanie braku ruchu/kompensacja
*prewencja pierwotna (przed chorobą) - wtórna (po chorobie)
-neutralizacja stresów i przeciążeń psych.
-prewencja chorób i przeciążeń
-regeneracja sił psych - fiz/ odnowa
-rozwój somatyczny, psych i społ.
-rozwój zainteresowań, stymulacja autoportretu, modyfikacja hierarchii wartości, zaspokajanie potrzeb

Funkcje rekreacji ruchowej:
*Aktywność -> dostarcza radości, odprężenia, przyjemnych wrażeń, umożliwia relaks, obniża poziom kontroli emocjonalnej
*Dobrowolność -> poczucie swobody, wyboru, możliwości działania zgodnie z zainteresowaniami
*Odmienność -> w stosunku do obowiązków i zasad dnia powszedniego, pełnionych ról społecznych, rodzinnych, zawodowych
*Bezinteresowność -> brak motywów ekonomicznych przy podejmowaniu działań rekreacyjnych
*Zabawa i rozrywka -> możliwość przeniesienia się w świat zabawy, podejmowanie działania dla przyjemności

Warunki rekreacji ruchowej:
-dysponowanie czasem wolnym
-dostępność obiektów i urządzeń sportowo-rekreacyjnych
-posiadanie predyspozycji (uzdolnienia, umiejętności, stan zdrowia)
-możliwość wyboru odpowiedniej formy rekreacji
-sytuacja finansowa
-brak przeszkód natury prawnej, kulturowej, religijnej

Potrzeby stymulacyjne aktywność ruchową:
-wypoczynku i relaksu (oderwanie się od obowiązków)
-aktywność psychofizyczna (ruch, wyładowanie)
- zmiany trybu, środowiska życia

MOTYW - bodziec inspirujący, wynika z potrzeb, tłumaczy działanie człowieka
Wartości- przedmioty i przekonania warunkujące działania jednostki, powszechnie akceptowane i pożądane.
*obiektywne
*normatywne
*subiektywne
ich wzajemne relacje(hierarchia)
a)autoteliczne - same w sobie są wartościami
b) instrumentalne - służą osiągnięciu wyższych celów
c)utylitarne - użyteczne
d)hedonistyczne - przyjemne
e) witalne - związane z życiem
f) duchowe - poznawcze, estetyczne

Procesy w ontogenezie ( nieodwracalne, kierowane, powiązane ze sobą) :
*społeczny (dojrzałość do pełnienia ról)
* biologiczny (zmiany motoryczne, fizjologiczne)
* psychiczny (ukształtowanie struktur poznawczych)

Podstawowe okresy:
*Anafaza do 25 r. życia
*Mezofaza 25-30 do 55-60
*Katafaza 60+

	ANAFAZA	MEZOFAZA	KATAFAZA
Potrzeby	-ruch,interakcje społeczne, zabawa, relaks, kontakt z naturą, poprawa aparycji	-oderwanie od pracy, wypoczynek, relaks, realizacja pasji	-opieka, stabilizacja, relacje między ludzkie, wygoda,spokój
Motywy	-ciekawość, predyspozycje, wzorce z otoczenia, chęć imponowania, pragnienie wyróżnienia	- utrzymanie sylwetki, moda na zdrowy tryb życia, zrzucanie kg	-pomoc nast.pokoleniom, przekazywanie wiedzy, utrzymanie kondycji

Kultura fizyczna w ontogenezie
*Stymulacja (funkcja rozwojowa)
*Adaptacja (f.przystosowawcza)
*Kompensacja (f.wyrównawcza)
*Korektywa (f.naprawcza)

ANAFAZA	MEZOFAZA	KATAFAZA
-wspomaganie, autotymulacja, spontaniczna aktywność ruchowa	-podtrzymanie, dostarczenie bodźców, utrzymanie sprawności fiz., starzenie się motoryczne	-przeciwdziałanie, spowalnianie procesów inwoluacyjnych
FUNKCJA ADAPTACYJNA
-kształtowanie psychofizyczne, uodparnianie	-wymagania zw. z pracą zawodową	-załagodzenie negatywnych skutków
FUNCKCJA KOMPENSACYJNA I KOREKTYWA
- zapobieganie i leczenie nieprawidłowego rozwoju, autoprofilaktyka	- profilaktyka chorób niezakaźnych	-zapobieganie przedwczesnym zmianom w układach org.
PODSUMOWANIE
-zbieranie "kapitału" fizycznego, korekta odchyleń	-utrzymanie, profilaktyka i zapobieganie	-kompensacja-korektywa

3 ogniwa rekreacji ruchowej
-programowanie
-realizacja
-ocena skuteczności

I. Etap rozbudzający -programowanie ( jak nakłonić ludzi do czynnego uczestnictwa w KF, do podejmowania rekreacji fizycznej)

Łatwiej przekonać grupę, zasada konkretności, środki przekazu:
*żywe słowo, obraz, druk, muzyka, uczestnictwo

Kryteria do opracowania programu:
-liczebność i rodzaj grupy
-środowisko dla którego będzie przygotowane
-zaspokojenie indywidualnych i społecznych potrzeb
-zapewnienie ujścia dla twórczych aspiracji uczestników

Program dla zespołu:
- dawać wszystkim jednakowych możliwości
- przydatny dla obu płci, wieku
- przystosowany do różnych poziomów sprawności
-umożliwia doskonalenie w różnych dziedzinach
-popiera i rozwija oryginalne formy działalności
-formy które umożliwiają udział dużej licznie osób i nie wymagają wysokich um.technicznych
-zapewniać bezpieczeństwo i higieniczne warunki

Diagnoza środowiskowa:
-środowisko materialne (rzeczy, teren, klimat)
-wzory osobowe (ludzie, rodzina, wychowawcy, modele spędzania czasu)
-org. życia (kiedy ludzie mogą korzystać z rekreacji)

Lustracja społeczna- czynności prowadzące do poznania środowiska

Diagnoza osobnicza ( z kim pracujemy, ustalenie granic obciążeń)
-cechy biologiczne (morfologiczne, testy, pomiary)
-cechy psychospołeczne (zainteresowania, motywy, obserwacja)

Badamy:
-potrzeby, motywy, postawy, przekonania, nawyki, przyzwyczajenia
(to są wyznaczniki rekreacji)
* cechy biologiczne (płeć, wiek)
*cechy społeczne (zawód, wykształcenie)
*nietypowości (otyłość, wady)

II. Etap podtrzymujący

UDOSTĘPNIENIE	UPRZYSTĘPNIENIE
-stworzenie warunków bezpośredniego zetknięcia się ludzi ze sportem	-pomoc człowiekowi w osiągnięciu więzi z rekreacją aby zasmakował, wykształcił w nich nawyki

a)informacja (gazeta, prasa)
b)poradnictwo (charakter kompleksowy)
c)instruktaż indywidualny (żywy, jasny)

Wykorzystywanie umiejętności samokontroli (samoocena i samoobserwacja)

Zmiany w stylu życia:
* utrzymanie - regularnie
* działanie - wykonałem pewne zmiany
*przygotowanie - jestem gotowy na zmiany
*rozważanie - myślę o zmianach
*przedwstępny - nie chcę zmian

1. Czynniki personalne a zachowanie zdrowotne
   * płeć, wiek itp.

CZY POTRFIĘ?	CZY SIĘ OPŁACA?
- wydolność -zaufanie do siebie -dostęp do infrastruktury -bezpieczne środowisko	-motywacja -przyjemność -poglądy -wiedza -odpowiednie nastawienie

1. Czynniki ułatwiające
   -określenie celu
   -samoocena
   -samoobserwacja
   -planowanie
   -zdolność do działania

2. Czynniki wzmacniające
   -sukcesy
   -efekty

Bariery uczestnictwa w rekreacji ruchowej

Bariery społeczne
-obiektywne i subiektywne czynniki tkwiące w świadomości społecznej, przybierające postać indywidualnych oraz zbiorowych przekonań, systemów wartości, wzorców kulturowych, norm i ocen które utrudniają bądź uniemożliwiają uprawianie rekreacji. Bariery rzadko występują pojedynczo, stanowią wzajemnie powiązany układ

TYPY:

a)Czas wolny
-Niedostatek czasu wolnego stanowi najpotężniejszą barierę. Jest on najczęściej wymieniony jako przyczyna nie uprawiania sportu.
Pokonywanie tej bariery zależy już nie tylko od rozwiązań administracyjnych, ile od jakości usług, organizacji życia indywidualnego i w rodzinie, od uznanej hierarchii wartości, miejsca, jakie zajmuje rekreacja.

b) psychologiczne
-słabą lub nietrwałą motywację,niedorozwój potrzeb, skromne aspiracje i ambicje, pewne opory psychiczne spowodowane niechętnym stosunkiem otoczenia wobec niektórych form spędzania wolnego czasu

c)ekonomiczne
-Powodem istnienia tej bariery jest obniżenie poziomu warunków życia ludności przy jednoczesnym wzroście usług sportowych i turystycznych

d)kulturowe
-Rekreacja ruchowa stanowi jeszcze pewną innowację w kulturze czasu wolnego. Nadal jeszcze wysiłek fizyczny charakterystyczny dla sportu kojarzy się ze zmęczeniem i pracą niż z wypoczynkiem

e) umiejętności
-Udział w sporcie rekreacyjnym jest możliwy w zależności od stopnia przygotowania i opanowania pewnego zasobu umiejętności i technik sportowych przydatnych dla rekreacji

f)zdrowotne
-Rekreacja ruchowa potrzebna jest wszystkim: zdrowym, chorym, pełno i niepełnosprawnym, w zapobieganiu, leczeniu irehabilitacji

g) ekologiczne
-Tereny zielone, jezioro - to najbardziej atrakcyjne miejsca dla rekreacji. Szczególnie odczuwalne jest stopniowe ograniczanie korzystania z pływania w akwenach naturalnych z powodu skażenia wód. Pod dyskusję poddaje się także kwestie udostępnienia dla celów rekreacji naturalnych terenów zielonych.

h)poznawcze
-Są to zawarte w świadomości zbiorowej treści utrudniające albo uniemożliwiające umasowienie rekreacji fizycznej. Szczególnie zaś brak znajomości funkcjonowania organizmu i jego ruchowych potrzeb

i) klimatyczna
-Jest to bariera związana z niechęcią podejmowania aktywności fizycznej w niedogodnych warunkach atmosferycznych. (zimno, upał).

Motoryczność dla metodyki rekreacji

Metodyka- droga, sposób postępowania, uświadamianie, nakierowanie na cel
-systematyczność
-powtarzalność
-sposób postępowania dla osiągnięcia wytyczonego celu

NOWORODEK	Po 1 r. i przedszkolny	Początek 3 r.	Ok.5 roku	Młodszo-szkolny	Dojrzewanie, pokwitanie
-zdolności chwytalne -ruchy manipulacyjne (daleki-bliski, ciepło-zimno)	-pokonywanie przestrzeni -2 r. ruchy swobodne -16-18m. pokonywanie przeszkód	-początki skoków,rzutów,biegu -2/3 -początek ruchów celowych (PRAKSJE)	-pierwsze apogeum motoryczności LATERALIZACJA-któro ręczny, -pełna sprawność fizjologiczna -ruchy lokomocyjne, manualne	-10-11 d. -12-13 ch. -drugie apogeum motoryczności	-wpływ hormonów na wzrost siły -wzrost mięśni ze wzrostem wys. -wytrzymałość ( u dz.do 13r. u mężczyzn do 20r.) 2 fazy: a)destrukcji- rozpadanie się harmonii b)strukturalizacji - nowy model motoryczności

Promocja zdrowia
Zdrowie-czyli brak choroby, komfort biolo-psycho-społ.

Powstanie terminu w celu stworzenia idei zespalającej tych którzy rozumieją, że krzewienie zdrowia wymaga zmiany stylu życia.
Promocja zdrowia jest procesem umozliwiającym ludziom zwiększenia kontroli nad własnym zdrowię oraz jego poprawę.

Idea promocji zdrowia:
- stwarzać warunki sprzyjające wyborom korzystnych dla zdrowia,
- ukształtować właściwe pojmowanie szacunku dla siebie i innych
-dostarczać właściwej wiedzy i umiejętności niezbędnych dla promowania ludzi
-stwarzać otoczenie sprzyjające zdrowiu
-umożliwić udział w działach rzecz promocji zdrowia
-chronić przed produktami zagrażającymi

Dokumenty WHO.....

Zadanie:
-zwalczać choroby (zakaźne)
-polepszenie (poprawa!) warunków życia ludzi