ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM I RYNKI FINANSOWE – WYKŁADY
14.11.2013
1. Bony skarbowe w Polsce:
Wartość nominalna bonów skarbowych w Polsce wynosi aktualnie 10 000 zł za jeden bon. W ostatnich dwóch latach wartość i częstotliwość przetargów na bony skarbowe znacznie się zmniejszyła z uwagi na zmianę struktury czasowej zadłużenia państwa (skarb państwa preferuje pożyczki długoterminowe, zaciągane w formie obligacji skarbowych).
Wartość rynku zmniejszyła się z 28 mld (w 2010r.) do 10 mld (w 2012r.). Udział tych papierów w zadłużeniu ogółem państwa jest niewielki (2010 około 5%, 2012 2,3%). W państwach strefy euro zadłużenie z tytułu emisji bonów skarbowych wynosi około 10-15% udziału w zadłużeniu w państwach ogółem. W ostatnich latach wydłuża się także średni termin zapadalności bonów skarbowych – w ostatnich 4 latach wzrost z 35 tygodni do 47. Rentowność bonów skarbowych jest silnie skorelowana z jednoroczną stopą WIBOR oraz oprocentowaniem lokat bankowych dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. W ostatnich dwóch latach rentowność ta jest wyższa od lokat, ale niższa od stawki WIBOR. Rentowność w 2013r. dla tych papierów wartościowych mieściła się w przedziale 3-3,5%.
Nabywcami bonów skarbowych w Polsce są przede wszystkim banki komercyjne (około 60% udziału w rynku). Pozostali inwestorzy to instytucje zagraniczne, zakłady ubezpieczeń oraz fundusze emerytalne.
Rynek wtórny nie jest zorganizowany formalnie (rynek OTC). Ponad 90% transakcji przed terminem wykupu jest zawierane na tym rynku. Około 5% transakcji rynku wtórnego jest realizowana za pośrednictwem zorganizowanego segmentu giełdy papierów wartościowych (GDW, tzw. rynku Bond Spot).
2. Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne w Polsce:
a) Banki komercyjne emitują papiery wartościowe w celu pozyskania środków na prowadzenie akcji kredytowej. Generalnie środki te pochodzą z wpłat na lokaty, a emisja papierów wartościowych stanowi jedynie uzupełnienie tych wpłat. Emisja tych papierów jest popularniejsza w bankach specjalistycznych, które mogą mieć problemy z pozyskaniem lokat bankowych (są mniej popularne). W Polsce papiery te emitowane są w formie obligacji (na podstawie ustawy o obligacje) oraz w postaci certyfikatów depozytowych lub bonów bankowych (na podstawie kodeksu cywilnego).
Jest to forma pożyczki do banku komercyjnego, którą od lokaty odróżnia przede wszystkim to, że nie jest to lokata imienna, a papier na okaziciela.
b) Analiza i ocena wartości i rentowności certyfikatów depozytowych
Wycena wartości certyfikatu odbywa się najczęściej na podstawie modelu kapitalizacji prostej, zgodnie z zapisem:
$$W_{c} = \ W_{n} \bullet (1 + \frac{r \bullet t}{360})$$
Wn – wartość nominalna
r – oprocentowanie roczne
t- okres zapadalności
Przykład 1.
Oblicz wartość końcową certyfikatu o wartości nominalnej 450 000 i terminie wykupu 60 dni przy oprocentowaniu rocznym 7%.
r= 7% = 0,07
t= 60
Wn= 450 000
$W_{c} = \ 450\ 000 \bullet (1 + \frac{0,07 \bullet 60}{360})$ = 455 350,00
zysk = 5250,00
Odp. Inwestor który nabył certyfikat depozytowy po 60 dniach otrzyma zwrot kapitału i odsetki w wysokości 5250. Odsetki te dla banku komercyjnego stanowią koszt pozyskania kapitału w wysokości 450 000 na 60 dni.
Przykład 2.
Oblicz rentowność roczną 45 dniowego certyfikatu o wartości nominalnej 100 000 i wartości wykupu 101 234.
R = $\frac{\text{zysk}}{\text{zain}.\text{kap}.}\ \bullet \ \frac{360}{t}$
R = $\frac{Wc - Wn}{\text{Wn}}$ $\bullet \ \frac{360}{t}$
R = $\frac{101\ 234 - 100000}{100000}$ $\bullet \ \frac{360}{45}$ = 0,0897 = 9,87%
Opd. Rentowność certyfikatu w skali roku wyniesie 9,87%.
3. Certyfikaty mogą także być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. Wówczas ich rentowność wyznaczana jest na podstawie ceny sprzedaży.
Przykład 3.
Certyfikat o wartości nominalnej 56 000 został sprzedany po 15 dniach od jego emisji za 56 128 zł. Oblicz rentowność tej inwestycji w skali roku.
Wn = 56 000
Cs = 56128
R = $\frac{Cs\ \bullet Wn}{\text{Wn}}$ $\bullet \ \frac{360}{t}$
R = $\frac{128}{56000}$ $\bullet \ \frac{360}{15} = 0,05485 = 5,49\%\ $
Odp. Rentowność inwestycji w skali roku wyniosła 5,49%.
4. Wycena wartości („kwotowanie”) na rynku wtórnym może odbywać się także na bazie stóp procentowych, a nie wartości nominalnych. Wówczas inwestor oblicza cenę sprzedaży zgodnie z następującym wzorem:
$$C = Wn\ x\frac{1 + \frac{\text{r\ x\ t}}{360}}{1 + \frac{R\ x\ t'}{360}}$$
r – pierwotne oprocentowanie certyfikatu
t- termin wykupu certyfikatu
R- rentowność będąca podstawą kwotowania na rynku wtórnym
t’ – czas pozostały do wykupu certyfikatu
Przykład 4.
Wartość nominalna certyfikatu wynosi 60 000, a pierwotne oprocentowanie 8,5 % rocznie, okres zapadalności 70 dni. Certyfikat został na 45 dni przed terminem wykupu sprzedany na rynku wtórnym przy rocznej rentowności 7%. Ile wynosiła cena sprzedaży tego certyfikatu na rynku wtórnym.
Wn= 60 000
t = 70
t’ = 45
R = 7% = 0,07
r= 8,5 %= 0,085
$C = 60000\ x\frac{1 + \frac{0,085\ x\ 70}{360}}{1 + \frac{0,07\ x\ 45}{360}}$ = 60462,62
Odp. Cena sprzedaży na rynku wtórnym wyniosła 60462,62.
5. KBPD w Polsce – stanowią bardzo małe źródło finansowania działalności banków. W 2011 i 2012 wartość i liczba emisji wyraźnie wzrosła, ale udział tych papierów w pasywach sektora bankowego nie przekroczył 1%. Rentowność tych papierów jest obliczana na podstawie stawek WIBOR. Inwestorami na tym rynku są najczęściej banki komercyjne i fundusze emerytalne.
Rynek wtórny słabo rozwinięty z uwagi na krótki okres zapadalności. Jest to rynek nieregulowany – OTC.