26.01.2008 Egzamin 14:00-16:00
Energia pierwotna i energia pochodna
Energia pierwotna
- energia występuje w przyrodzie w postaci energii pierwotnej
- energia pierwotna = suma energii zawartej w pierwotnych nośnikach energii
Energetyka: przetwarza energię zasobów energetycznych (pierwotną) do postaci wymaganej przez odbiorcę), przesyła energię do odbiorcy
Energia pochodna
- jest to suma pochodnych nośników energii (nośniki, któe uzyskuje się w procesach przemian energetycznych):
a) brykiety z węgla kamiennego i z węgla brunatnego
b) produkty procesów koksowania węgla (np. koks, gaz koksowniczy)
c) produkty przerobu ropy naftowej w rafineriach
d) paliwa gazowe z procesów technologicznych
e) energia elektryczna
f) energia cieplna
Wskaźnik R/P
Wskaźnik R/P określa relację pomiędzy rezerwami surowca a jego produkcją (wydobyciem), czyli prawdopodobny okres eksploatacji tych zasobów w latach przy obecnym poziomie produkcji.
R – wielkość rezerw danego surowca
P – wielkość wydobycia danego surowca
Rezerwy – to ilości paliwa, prawdopodobne do pozyskania bez znaczących zmian w technice i kosztach ich wydobycia – złoża rozeznana
Zasoby – to paliwo w złożach trudniejszych do wydobycia nie spełniających ww. warunków
Wskaźnik R/P
- ropa naftowa 27-43
- gaz ziemny >60
- węgiel kamienny 200
- węgiel brunatny 230
-paliwa jądrowe 60-210
- łupki bitumiczne 120
- energia odnawialna nieograniczony
Ropa naftowa
- światowe zasoby szacowane sąna ok. 140 mld ton (bez uwzględnienia tzw. piasków bitumicznych)
- roczna produkcja ropy naftowej wyniosła w latach 2000-2003 ok. 3,4 mld ton
- w 2007 wydobycie wynosiło 3,9 mld ton
- od połowy XIX w (początek eksploatacji złóż ropy naftowej) do 2000r. światowe wydobycie zużycie wynosiłu łącznie 121 mld ton
Baryłka
- ang. barrel, jednostka objętości cieczy
- 1 barrel (US)=42 gal (US)=158,987 dm3
Zasoby ropy naftowej na świecie
- Kraje Bliskiego Wschodu (65% zasobów światowych)
- Ameryka Północna i Południowa (12% zasobów światowych)
- Byłe kraje ZSRR (6% zasobów światowych
- Afryka i Azja (10% światowych zasobów)
- Europa (1,8% światowych zasobów)
OPEC – organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową - )wydobywających ponad 30% i posiadających ok. 75% światowych złóż ropy naftowej)
- powołana w 1960 r w Bagdadzie (siedziba w Wiedniu)
Cele OPEC:
- ujednolicenie polityki w dziedzinie produkcji i zbytu ropy naftowej
- przez ustalanie limitów wydobycia i cen
- oraz zabezpieczenie interesów jej producentów
- a także prowadzenie badań
Do OPEC obecnie należą (w nawiasie rok przystąpienia):
Do OPEC należeli również:
Egipt (wykluczony po podpisaniu traktatów w Camp David w 1978)
Kraje eksportujące ropę naftową:
- Arabia Saudyjska
- Rosja
- Norwegia
- Iran
- Zjednoczone Emiraty Arabskie
Kraje importujące ropę naftową:
- Stany Zjednoczone
- Japonia
- Chiny
- Niemcy
- Korea Południowa
Gaz ziemny
- światowe wydobycie w ostatnich latach wykazuje stałą tendencję wzrostową
- stwierdzone zasoby na świecie ok. 140 bln m3
- wiele złóż jest jeszcze niezagospodarowanych
- udział energii uzyskiwanej z gazu ziemnego wynosi ok. 26%
- gaz transportowany jest głównie rurociągami (80%) a tylko 20% w postaci skroplonej
- światowe wydobycie w 2007 wyniosło 2,94 bln m3
Największe zasoby gazu ziemnego
- Dawne kraje ZSRR (39% zasobów światowych)
- Bliski Wschód (30%)
- Azja i Australia (9,3%)
- Afryka (6,7%)
- Ameryka Łacińska (5,1%)
- Ameryka Północna (4,9%)
- Europa (2,8%)
Węgiel kamienny
- do połowy lat 60 XX w. Stanowił najważniejsze źródło energetyczne
-zakłada się spadek znaczenia węgla kamiennego w gospodarce, jakkolwiek w ostatnich latach jego znacznie ponownie wzrasta
a) mniej wrażliwy od ropy i gazu na konflikty gospodarcze
b) znaczne rezerwy
c) dostępny w ok. 50 krajach świata
d) nowe technologie pozwalają na ograniczenie zagrożeń środowiskowych
- światowe rezerwy węgla szacowane są na ok. 5 bln ton
- w 2005 węgiel stanowił ok. 25% uzysku światowej energii pierwotnej
- międzynarodowy handel węglem uległ w ostatnich latach dużym zmianom:
a) objęcie dominującej pozycji na rynkach światowych prze tzw. dostawców zamorskich
b) zachwianie pozycji dotyczących producentów europejskich
Największe zagłębia węgla kamiennego na świecie
Stany Zjednoczony
Europa
- Wielka Brytania
- Niemcy
Byłe kraje ZSRR
- Rosja
- Ukraina
Azja
- Chiny
- Indie
Eksporterzy:
- Australia
- Indonezja
- Rosja
Importerzy:
- Japonia
- Korea Pd.
- Holandia
Węgiel brunatny
- mała zawartość energetyczna surowca, mało zwięzły, zawiera dużo wody i popiołu, nie opłaca się go transportować na duże odległości
- opłacalna jest odkrywkowa eksploatacja złóż