Żywienie dietetyczne w chorobach układu krążenia

Układ krążenia (krwionośny) zbudowany jest z zamkniętego systemu naczyń krwionośnych, które pod wpływem rytmicznych impulsów serca transportują nieustannie przez organizm krew. Krew jest nośnikiem substancji odżywczych, niezbędnych do podtrzymywania czynności życiowych, oraz spełnia funkcję oczyszczającą organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Bez przerwy krąży od narządów odżywiających (układ oddechowy, pokarmowy) do tkanek ustroju i narządów wydalniczych (nerki, skóra). Układ krwionośny zbudowany jest z serca i naczyń krwionośnych - tętnic, żył i naczyń włosowatych.

Choroby układu krążenia (z ang. CVD) to najczęściej choroby naczyń krwionośnych prowadzące do upośledzenia dopływu krwi do mięśnia sercowego, mózgu lub innych obszarów naszego ciała. Choroby te powodują zwężenie światła naczyń krwionośnych powodując tym samym zmniejszenie przepływu krwi. Rozwija się miażdżyca, która w społeczeństwach rozwiniętych staje się prawdziwą plagą.

Czynniki wpływające na pojawienie się tego typu dolegliwości możemy podzielić na dwie grupy, czyli te, na które nie mamy wpływu (wiek, płeć, predyspozycje genetyczne) oraz te, które możemy kontrolować (palenie papierosów, podwyższony poziom cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi, brak aktywności fizycznej, otyłość). Ponadto udowodniono, że cukrzycy zapadają na CVD znacznie częściej.

W obszarze Morza Śródziemnego obserwuje się znacznie mniejszą zapadalność na choroby układu naczyniowo-sercowego. Zjawisko to przypisuje się szczególnym atrybutom tradycyjnej diety śródziemnomorskiej. Przez naukowców dieta śródziemnomorska została określona jako jedna z najzdrowszych na świecie. Charakterystyczne dla niej jest spożywanie dużych ilości oliwy z oliwek, którą cechuje bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych, mające niebagatelny wpływ na ludzkie zdrowie. Ponadto extra-virgin oliwa z oliwek zawiera ogromne ilości związków fenolowych taki jak hydrokortyzol czy oleuropein, które poza pozytywnym wpływem na nasz układ sercowo-naczyniowy posiadają również aktywność antyoksydacyjną chroniącą nasz organizm przed wolnymi rodnikami.

Bardzo ciekawe zjawisko naukowcy zaobserwowali we Francji. We wszystkich krajach, w których dieta bogata jest w nasycone kwasy tłuszczowe śmiertelność z powodu CVD jest bardzo wysoka. Okazało się jednak, że prawidłowość ta nie dotyczy Francji, dlatego też sytuację tą nazwano „francuskim paradoksem”. Paradoksalnie, pomimo dużego spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych, śmiertelność z powodu chorób układu naczyniowo-sercowego we Francji jest niewielka. Nawet pomimo tego, że poziom cholesterolu, ciśnienie krwi czy skłonność do palenia papierosów w przypadku Francuzów nie różnią się niczym od skłonności i przypadłości obywateli innych krajów europejskich. Sytuację tą wyjaśniono specyficznymi nawykami kulinarnymi Francuzów, a szczególnie ich zwyczajem picia czerwonego wina podczas spożywania mięsa. Dzieje się tak, ponieważ wino zawiera polifenolowe antyoksydanty, które w sposób bezpośredni związane są z redukcją ryzyka zapadalności na CVD.

Resweratrol jest jednym z tych cudownych związków chemicznych, jakie można znaleźć w czerwonym winie. Ponadto możemy go znaleźć w jagodach, orzeszkach ziemnych, winogronach. Naukowcy stwierdzili również, że związek ten posiada aktywność fitoestrogenową, dzięki czemu chroni nas przed nowotworami hormono-zależnymi oraz osteoporozą. Niewiele jeszcze wiadomo na ten temat w jaki sposób resweratrol metabolizowany jest w naszych organizmach. Najprawdopodobniej dzieje się to w wątrobie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych fitoestrogenów.

Wyodrębniono kilka grup związków organicznych, które w istotny sposób obniżają ryzyko zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego: flawonoidy oraz kwasy fenolowe, które występują w owocach i warzywach, antocyjany, których bogactwo odnajdziemy w jagodach, czosnek oraz inne produkty bogate w siarkę, fitoestrogeny oraz kwas foliowy, który znaleźć możemy w pomarańczach, bananach, fasoli, zielonych liściastych warzywach oraz w szpinaku.