1. Sporządzić 100 mL roztworu 0,2 M cytrynianu sodu.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta w ćwiczeniu sól jest solą prostą czy hydratem? Jeżeli sól jest hydratem proszę wrócić uwagę na ten fakt w trakcie obliczeń. Podać nazwę systematyczną hydratu. Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać wzór sumaryczny oraz strukturalny kwasu cytrynowego oraz cytrynianu sodu.

http://www.acdlabs.com/products/draw_nom/draw/chemsketch/

1. Sporządzić 100 g roztworu 3,5% soli morskiej (w ćwiczeniu sól bocheńska). Uzyskany roztwór posłuży jako przykład wody morskiej.

Opisać właściwości fizyczne substancji użytej w ćwiczeniu takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Wymienić jakie sole wchodzą w skład wody morskiej (sześć głównych soli). Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)?

Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność składników wchodzących w skład „soli morskiej”. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru).

1. Sporządzić 100 mL 6 M roztworu NaOH. Uwaga: NaOH jest substancją bardzo agresywną, nie dotykać pastylek NaOH rękami, w czasie sporządzania roztworu użyć okularów ochronnych. Po sporządzeniu roztworu kolbie szklanej przelać jej zawartość do butelki z tworzywa sztucznego.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Dlaczego roztwory NaOH nie mogą być przechowywane w szklanych naczyniach? Odpowiedź uzasadnij odpowiednim równaniem chemicznym.

1. Sporządzić 100 g wodnego 3% roztworu NH₄Fe(SO₄)₂.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta w ćwiczeniu sól jest solą prostą czy hydratem? Jeżeli sól jest hydratem proszę wrócić uwagę na ten fakt w trakcie obliczeń. Podać nazwę systematyczną hydratu. Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Do jakiej grupy związków można zakwalifikować ten związek? (Odpowiedź, że jest to sól jest niewystarczająca).

1. Sporządzić 100 g wodnego 3% roztworu Na₂S₂O₃

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Narysować wzór strukturalny soli użytej w ćwiczeniu.

1. Sporządzić 100 g wodnego 5% roztworu CuSO₄.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać nazwę soli użytej w zadaniu oraz jej hydratu. Narysować wzór strukturalny soli użytej w ćwiczeniu.

1. Sporządzić 100 mL roztworu 0,5 M kwasu winowego.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać wzór sumaryczny oraz strukturalny kwasu winowego.

http://www.acdlabs.com/products/draw_nom/draw/chemsketch/

1. Sporządzić 100 mL roztworu 0,5 M węglanu sodu.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać nazwę zwyczajową soli użytej w zadaniu, wodorosoli oraz hydratu.

1. Sporządzić 100 ml wodnego 0,1 M roztworu K₃[Fe(CN)₆].

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Do jakiej grupy związków można zakwalifikować ten związek? (Odpowiedź, że jest to sól jest niewystarczająca).

1. Sporządzić 100 ml wodnego 0,1 M roztworu szczawianu amonu

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać wzór strukturalny soli.

1. Sporządzić 100 g wodnego 5% roztworu azotanu amonu

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać wzór strukturalny soli.

1. Sporządzić 100 g wodnego 5% roztworu K₃[Fe(CN)₆].

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Do jakiej grupy związków można zakwalifikować ten związek? (Odpowiedź, że jest to sól jest niewystarczająca).

1. Sporządzić 100 ml wodnego 0,1 M roztworu Na₂HPO₄

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Do jakiej grupy związków można zakwalifikować ten związek? (Odpowiedź, że jest to sól jest niewystarczająca).

1. Sporządzić 100 ml wodnego 0,1 M roztworu NaH₂PO₄

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Do jakiej grupy związków można zakwalifikować ten związek? (Odpowiedź, że jest to sól jest niewystarczająca).

1. Przygotować 100 mL roztworu 0.1 M FeSO₄.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta sól dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru).

1. Sporządzić 100 g roztworu 5% kwasu cytrynowego.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w wodzie (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Podać wzór strukturalny kwasu cytrynowego.

http://www.acdlabs.com/products/draw_nom/draw/chemsketch/

1. Sporządzić 100 g 1% roztworu fenoloftaleiny w 70% alkoholu etylowym. Ćwiczenie rozpocząć od sporządzenia 70% roztworu alkoholu etylowego (d _{70% etanol} = 0.8677 g/ml; 20 °C). Wyznaczyć gęstość otrzymanego roztworu fenoloftaleiny - piknometr.

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości lub stężenie. W przypadku cieczy zapisać jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w alkoholu (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru).

Wyznaczyć gęstość sporządzonego roztworu używając piknometru.

1. Sporządzić 100 g roztworu 2% kwasu salicylowego w 68% alkoholu etylowym (d = 0.8724 g/ml; 20 °C).

Zapisać nazwę odczynnika oraz wzór sumaryczny substancji, która była użyta w czasie ćwiczenia, masę molową oraz stopień czystości lub stężenie. W przypadku cieczy zapisać, jaka była jej gęstość. Opisać właściwości fizyczne substancji takie jak stan skupienia, kolor, zapach, pokrój i wielkość kryształów.

Czy użyta substancja dobrze rozpuszcza się w alkoholu (podać subiektywną ocenę opisową, np. łatwo rozpuszczalna, rozpuszczalna ale wymaga intensywnego mieszania zawartości kolby, rozpuszczana ale wymaga poddania roztworu działaniu ultradźwięków, etc.)? Korzystając z kart charakterystyki sprawdzić rozpuszczalność substancji. Ocenić efekt termiczny rozpuszczania (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru). Wzór strukturalny oraz sumaryczny kwasu salicylowego. Wyznaczyć gęstość otrzymanego roztworu - piknometr.

1. Reaktywność metali (Al, Sn, Zn, Cu, Fe, Pb, Bi)

Ćwiczenie przeprowadzić pod dygestorium!

Do podpisanych probówek wlać po około 2 mL (wysokość słupa cieczy w probówce ok. 2 cm):

• 6 M NaOH

• 6 M HCl

Do probówek wrzucić oczyszczone mechanicznie przy pomocy papieru ściernego lub chemicznie metale i obserwować zachodzące zmiany. Jeżeli reakcja nie zachodzi ogrzać zawartość probówki do wrzenia. W tym celu zagotować w zlewce o pojemności 250 ml wodę i umieścić w niej probówki z metalami, które nie reagowały w temperaturze pokojowe. Opisać zachodzące procesy. Po zakończeniu doświadczenia zawartość probówek wlać do dużej(np. 1 l) zlewki z wodą. Kilkakrotnie wymienić wodę w zlewce i odzyskać niezużyte metale, np. przelewając zawartość zlewki przez plastikowe sito.

Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany. Czy wśród badanych układów metal – kwas były takie, w których teoretycznie metal powinien był reagować z kwasem solnym? Na podstawie czego można przewidzieć czy dany metal będzie reagował z HCl? Czy procesy zachodzące w czasie doświadczenia znalazły zastosowanie praktyczne? Podać przykłady. Zapisać równanie reakcji opisującej proces „czyszczenia” powierzchni glinu.

Metale wymagające oczyszczania chemicznego (nie zawsze konieczne):

Zn – wrzucić kawałek cynku do 2 M HCl na kilka sekund a następnie opłukać wodą destylowaną i użyć do reakcji.

Al – oczyścić poprzez zanurzenie w 6 M HCl, nie płukać wodą, natychmiast wrzucić do badanego roztworu.

1. Kataliza homogeniczna

Do trzech zlewek o pojemności 50 ml wlać około 10 ml 3% siarczanu(VI) amonu i żelaza(III). Zanotować barwę roztworu.

1. Do pierwszej probówki wlać 10 ml 3% tiosiarczanu sodu. Zanotować barwę roztworu i obserwować jej ewentualne zmiany. Uwaga: czasami zmiana barwy zachodzi dość szybko, w przypadku wątpliwości ćwiczenie powtórzyć.

2. Do drugiej dodajemy 2 krople 5% siarczanu(VI) miedzi(II) a następnie 10 ml 3% tiosiarczanu sodu. Zanotować barwę roztworu i obserwować jej ewentualne zmiany. Porównać szybkość zaniku barwy w porównaniu z doświadczeniem z punktu a). Doświadczenie można również wykonać dodając równocześnie roztwór tiosiarczan sodu do uprzednio przygotowanych probówek a) i b).

3. Do trzeciej probówki wlać 10 ml 3% tiosiarczanu sodu a następnie 2 krople 5% siarczanu(VI) miedzi(II). Zanotować barwę roztworu i obserwować jej ewentualne zmiany.

Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany, tj. pojawienie się zabarwienia oraz reakcję jego zaniku bez katalizatora i w obecności katalizatora.

Co to jest katalizator? Co to jest kataliza homogeniczna? Jak nazywa się dział chemii fizycznej zajmujący się badaniem szybkości reakcji chemicznych?

Informacje dodatkowe – pomocne w przygotowaniu sprawozdania:

W doświadczeniu mają miejsce dwa procesy chemiczne: tworzenie barwnego związku kompleksowego [Fe(S₂O₃)₂]^- oraz reakcja redoks, w czasie której zużywane są jony Fe³⁺ i S₂O₃^2-. W czasie reakcji redoks powstaje Fe²⁺ (roztwór bezbarwny lub blado zielonkawy) i S₄O₆^2- (bezbarwny).

1. Probówka 1: tworzy się związek kompleksowy brązowy [Fe(S₂O₃)₂]^-, którego ilość w roztworze powoli maleje, roztwór się odbarwia, ponieważ zachodzi reakcja redoks między Fe³⁺ a S₂O₃^2-, w czasie której zużywane są jony Fe³⁺ i S₂O₃^2- i brązowy kompleks nie ma się z czego tworzyć. W czasie reakcji redoks powstaje Fe²⁺ (roztwór bezbarwny lub blado zielonkawy) i S₄O₆^2- (bezbarwny).

2. Probówka 2. Zachodzą te same reakcje co poprzednio ale reakcja redoks jest katalizowana przez jony Cu²⁺ i barwa brązowa zanika dużo szybciej (czasem prawie natychmiast, brązowe zabarwienie znika momentalnie lub prawie się nie pojawia, na skutek szybkiego „zużycia”  Fe³⁺ i S₂O₃^2-)

3. Probówka 3. Te same reakcje jak poprzednio. Jeżeli katalizator dodany był do brązowego roztworu – czyli tuż po dodaniu tiosiarczanu do soli żelaza – wtedy w miejscu wkraplania katalizatora widać jasne smugi, czyli miejsca gdzie redukcja żelaza zaszła, brązowy kompleks uległo rozkładowi. Po wymieszaniu kolor roztworu powinien być taki sam jak w probówce 2. Po dłuższym czasie wszystkie (1,2,3) roztwory powinny mieć zbliżony kolor.

1. Kataliza heterogeniczna

Do trzech probówek wlać około 2 ml 3% wody utlenionej. Sprawdzić przy pomocy papierka wskaźnikowego odczyn roztworu.

1. Pierwsza probówka posłuży jako roztwór porównawczy, będzie użyta w dalszej części ćwiczenia.

2. Do drugiej probówki dodać szczyptę tlenku manganu(IV).

3. W trzeciej umieścić drucik platynowy.

Czy w każdej z trzech z probówek obserwowane są jakieś zmiany? Opisać zachodzące procesy.

1. W pierwszej probówce umieścić drucik miedziany. Czy jego wprowadzenie powoduje jakieś są jakieś zmiany?

2. Drucik miedziany wyjąć a do probówki dodać 2 ml amoniaku o stężeniu 2 M i wymieszać, sprawdzić przy pomocy papierka wskaźnikowego odczyn roztworu. Czy wprowadzenie amoniaku wywołało jakieś zmiany, poza zmianą odczynu?

3. Ponownie wprowadzić drucik miedziany do roztworu. Obserwować zachodzące zmiany.

Uzupełnić tabelę:

Nr	Katalizator	Odczyn	Dodatkowe substancje	Obserwacje^*
	-		-
	MnO2		-
	Pt		-
	Cu		-
	-		NH3
	Cu		NH3

^*np. zmiana barwy, wydzielanie gazu, wytrącanie osadu, zmętnienie, zmiana temperatury, inne

Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany. Podać nazwę systematyczną związku chemicznego wchodzącego w skład wody utlenionej. Czy trwałość wody utlenionej zależy od odczynu roztworu? Co to jest katalizator? Co to jest kataliza heterogeniczna? Jak nazywa się dział chemii fizycznej zajmujący się badaniem szybkości reakcji chemicznych?

1. Krystalizacja z roztworu przesyconego

Do przygotowanego wcześniej roztworu CH₃COONa zawierającego 160 g CH₃COONa·3H₂O oraz 30 ml wody ostrożnie wrzucić kryształek CH₃COONa·3H₂O. Obserwować zachodzące zmiany. Sprawdzić efekty termiczny towarzyszący zachodzącym zmianom. Po zakończeniu procesu umieścić kolbę stożkową z badaną substancją na płycie grzejnej, przykryć szkiełkiem zegarkowym i ogrzewać ostrożnie. Obserwować zachodzące zmiany.

Jaka jest rozpuszczalność soli użytej w ćwiczeniu? Jakie jest stężenie procentowe nasyconego roztworu octanu sodu? Jakie jest stężenie procentowe octanu sodu w użytym w ćwiczeniu roztworze (zwrócić uwagę, że do przygotowania użyto hydrat a nie substancję bezwodną)? Co to jest roztwór przesycony? Jak można otrzymać roztwór przesycony? Opisać proces krystalizacji. Co to jest krystalizacja przez szczepienie? Czy proces obserwowany w ćwiczeniu znalazł praktyczne zastosowanie, jeżeli tak to jakie?

1. Badanie pH zaczynu cementowego.

   1. Beleczkę ze stwardniałej zaprawy cementowej przełamać na pół. Miejsce przełamania spryskać 1% roztworem fenoloftaleiny. Obserwować zabarwienie przełomu. Zapisać wymiary beleczki. Zanotować, w jakiej odległości od krawędzi belki znajduje się barwna plama. Narysować jak wygląda przełom po poddaniu go działaniu fenoloftaleiny. Wyjaśnić skąd biorą się różnice w barwie poszczególnych obszarów beleczki. Przedyskutować znaczenie praktyczne wykonanego doświadczenia – badanie karbonatyzacji betonu.

   2. W zlewce o objętości 250 ml umieścić dwie łyżeczki cementu a następnie wlać 50 ml wody. Całość mieszać na mieszadle magnetycznym przez 10 min. Wyłączyć mieszadło, odczekać 5 minut, zdekantować roztwór do zlewki o pojemności 25 ml, zmierzyć pH uzyskanego roztworu.

2. Badanie właściwości mechanicznych belek wykonanych z betonu komórkowego oraz zaczynu cementowego.

   1. Spróbować zarysować powierzchnię badanego materiału przy pomocy ostrego przedmiotu. Zanotować obserwacje.

   2. Spróbować przeciąć badane próbki przy pomocy brzeszczotu. Zanotować obserwacje.

   3. Zanurzyć kawałek badanego materiału w wodzie. Zanotować obserwacje.

3. Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność chlorku sodu.

Do 5 ml nasyconego roztworu chlorku sodu dodać kilka kropli stężonego kwasu solnego.

Obserwować zachodzące zmiany. Doświadczenie wykonać pod dygestorium.

Jaka jest rozpuszczalność chlorku sodu w wodzie o temperaturze 20°C a jaka we wrzącej wodzie? Obliczyć stężenie molowe nasyconego roztworu chlorku sodu w temperaturze 20°C. Zdefiniować pojęcie iloczyn rozpuszczalności oraz wyjaśnić na podstawie przeprowadzonego doświadczenia na czym polega „efekt wspólnego jonu”.

1. Reakcje barwne

Przygotować cztery zlewki o pojemności od 100 ml do 250 ml. Do pierwszej wlać 50 ml wody a następnie 0,5 ml 1% roztworu fenoloftaleiny. Do drugiej zlewki dodać 5 kropli 5% roztworu sody. Zawartość zlewki pierwszej wlać do zlewki drugiej. Obserwować zachodzące zmiany. Do trzeciej zlewki wlać 1 kroplę 50% roztworu chlorku żelaza(III) a następnie przelać do niej zawartość zlewki numer dwa. Obserwować zachodzące zmiany. Do czwartej zlewki wlać 1 kroplę 38% KSCN a następnie przelać do niej zawartość zlewki numer trzy. Obserwować zachodzące zmiany. Następnie do czwartej zlewki dodać kilka kropel 6M NaOH lub wody wapiennej. Obserwować zachodzące zmiany.

Wyjaśnić, jakie procesy odpowiedzialne są za obserwowane zmiany. Zapisać odpowiednie równania reakcji (hydrolizy, tworzenia związków kompleksowych, inne). Podać nazwy systematyczne produktów reakcji.

1. Amfoteryczność

1. 30 g ałunu KAl(SO₄)₂·12H₂O rozpuścić w 750 ml wody. Dodać 5 ml stężonego kwasu siarkowego(VI) (roztwór ałunu zazwyczaj jest przygotowany wcześniej). Do zlewki o pojemności od 100 ml do 250 ml wlać 20 ml roztworu ałunu. Dodawać kroplami 6 M NaOH, obserwować zmiany. W przypadku pojawienia się osadu dodać nadmiar odczynnika celem sprawdzenia czy osad jest rozpuszczalny w nadmiarze odczynnika.

2. Powtórzyć doświadczenie w obecności wskaźnika pH. Doświadczenie rozpocząć od sprawdzenia jak użyty w ćwiczeniu wskaźnik barwi się w roztworach o odczynie kwaśnym a jak w zasadowym. W tym celu do dwóch zlewek o pojemności od 100 ml do 250 ml wlać 20 ml wody. Do pierwszej zlewki wlać 2 krople 6 M NaOH a do drugiej 2 krople stężonego HCl. Następnie do obu zlewek dodać 2 krople badanego wskaźnika. Zanotować, jakie barwy przybiera wskaźnik w roztworach kwaśnych a jakie w zasadowych. Następnie powtórzyć doświadczenie opisane w punkcie a). W zlewce umieścić świeżą porcję ałunu, dodać 2 krople wskaźnika a następnie dodawać roztworu NaOH. O ile zmiany barw użytego wskaźnika będą wystarczająco wyraźne określić pH, przy którym pojawia się i przy jakim zanika osad. Zapisać, jaki wskaźnik był użyty w czasie ćwiczenia.

Wyjaśnić, jakie procesy odpowiedzialne są za pojawienie się i zanikanie osadu. Zapisać odpowiednie równania reakcji. Podać nazwy systematyczne produktów reakcji. Co to jest wskaźnik pH? Podać, jakie substancje naturalne i syntetyczne mogą pełnić funkcję wskaźnika pH, podać po dwa przykłady.

1. Związki kompleksowe żelaza.

Przygotować dwie zlewki o pojemności od 100 ml do 250 ml. Do każdej z nich wlać 20 ml wody a następnie dwie krople 5% roztworu K₃[Fe(CN)₆]. Zanotować jaką barwę ma roztwór. Do pierwszej zlewki dodać 1 kroplę 50% roztworu chlorku żelaza(III) a do drugiej 1 kroplę świeżo sporządzonego 5% roztworu siarczanu(VI) żelaza(II). Obserwować zachodzące zmiany. Roztwory zostawić na kilkanaście minut. Sprawdzić zmiany.

Obliczyć ile gramów FeSO₄·7H₂O i wody należy odważyć, aby przygotować 100 g roztworu FeSO₄ o stężeniu 5%.

Wyjaśnić, jakie procesy odpowiedzialne są za obserwowane zmiany. Zapisać odpowiednie równania reakcji. Podać nazwy systematyczne produktów reakcji oraz nazwę zwyczajową kompleksu żelaza. Wskazać atom centralny oraz ligandy w związkach kompleksowych użytych w ćwiczeniu. Jaka jest liczba koordynacyjna żelaza w związku kompleksowym użytym w ćwiczeniu?

1. Pomiary pH produktów codziennego użytku. Zapoznanie z działaniem pehametru oraz jego kalibracją.

Zapisać jakie roztwory zostały użyte do kalibracji urządzenia. Do pięciu zlewek wlać około 25 ml badanych roztworów. Zmierzone wartości pH umieścić w tabeli. Jaki składnik badanego roztworu decyduje o odczynie roztworu? Zapisać równania reakcji wyjaśniające odczyn roztworów wodnych badanych w czasie ćwiczenia (reakcje dysocjacji kwasów, zasad, hydrolizy). Co to jest roztwór buforowy?

W przypadku badania odczynu napojów gazowanych usunąć rozpuszczony CO₂ umieszczając próbkę przelaną do zlewki w łaźni ultradźwiękowej.

Substancje do wyboru badane w czasie ćwiczeń to: coca cola lub pepsi, soki owocowe butelkowane i świeżo wyciśnięte (cytryna, pomarańcza), sok z kwaszonych ogórków, mleko, ocet, mydło w płynie, żele do prania, wybielacze, wiórki mydła rozpuszczone w wodzie, woda morska (roztwór soli bocheńskiej) inne.

Lp.	Substancja	pH zmierzone	Odczyn	Substancja odpowiedzialna za pH produktu
1.
2.
3.
4.
5.

1. Dysocjacja, hydroliza octanu sodu.

1. 6 g octanu sodu umieścić w małej zlewce (np. 100 ml), dodać 10 ml wody destylowanej i 5 kropli roztworu 1% fenoloftaleiny. Mieszaninę wstrząsnąć. Jaką barwę przybiera fenoloftaleina w roztworze octanu sodu?

2. Do kolby płaskodennej wprowadzić 15 g octanu sodu i dodać 5 kropli fenoloftaleiny. Kolbę zakorkować i ogrzać ostrożnie na płycie grzejnej. Obserwować zmiany. Kolbę ochłodzić w strumieniu zimnej wody i/lub umieścić w kuwecie z mieszaniną wody i lodu. Obserwować zmiany.

Na każdym z etapów ćwiczenia notujemy czy nastąpiła zmiana barwy roztworu, wydzielenie się osadu lub inne obserwacje. Wyjaśnić jakie procesy są odpowiedzialne za obserwowane zmiany.

3 gramy CH₃COONa·3H₂O to około 1 płaska łyżeczka

1. Hydroliza soli oraz zapoznanie z działaniem pehametru oraz jego kalibracją.

Zapisać, jakie roztwory zostały użyte do kalibracji urządzenia. Co to jest roztwór buforowy?

Do pięciu zlewek wlać około 25 ml badanych roztworów. Zmierzone wartości pH umieścić w tabeli.

Lp.	Nazwa soli	Rodzaj soli^#	Anion^*	Kation^**	pH zmierzone	Odczyn
1.
2.
3.
4.
5.

^# - wodorosól, hydroksosól, sól kompleksowa, sól podwójna, sól prosta, inne

^*,** - Wpisać o jakiej mocy był kwas i zasada, których jony wchodzą w skład soli; ^* - mocny kwas, słaby kwas, kwas średniej mocy; ^** - mocna zasada, słaba zasada,

Zapisać równania hydrolizy wyjaśniające odczyn roztworów wodnych badanych w czasie ćwiczenia.

1. Efekty cieplne reakcji chemicznej

   1. Reakcja kwas octowy – wodorowęglan sodu

Do zlewki o pojemności 125 ml wlać 20 ml octu. W zlewce umieścić termometr, zanotować temperaturę. Do zlewki wsypać 1 łyżeczkę sody oczyszczonej. Obserwować zachodzące zmiany. Zanotować temperaturę po reakcji.

Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany. Z jakim typem reakcji chemicznej mamy do czynienia (wziąć pod uwagę efekt cieplny oraz charakter reagentów). Przedstawić efekt energetyczny przy pomocy diagramu zależności energii układu jako funkcji postępu reakcji (zaznaczyć korzystając z arbitralnie przyjętych jednostek poziom energii substratów, produktów, energię aktywacji). Jak nazywa się dział chemii fizycznej omawiający relacje energetyczne w układach i procesach interesujących chemików?

1. Reakcja glinu z siarczanem(VI) miedzi(II)

Do zlewki o pojemności 125 ml wlać 20 ml 10% CuSO₄. Zmierzyć temperaturę. Wrzucić kawałek folii aluminiowej oczyszczonej za pomocą kwasu solnego. Obserwować zmiany. Zanotować temperaturę. Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany.

Z jakim typem reakcji chemicznej mamy do czynienia (wziąć pod uwagę efekt cieplny oraz charakter reagentów). Przedstawić efekt energetyczny przy pomocy diagramu zależności energii układu jako funkcji postępu reakcji (zaznaczyć korzystając z arbitralnie przyjętych jednostek poziom energii substratów, produktów, energię aktywacji). Jak nazywa się dział chemii fizycznej omawiający relacje energetyczne w układach i procesach interesujących chemików? Zapisać równanie reakcji opisującej proces „czyszczenia” powierzchni glinu.

Al – oczyścić poprzez zanurzenie w 6 M HCl, nie płukać wodą, natychmiast wrzucić do badanego roztworu.

1. Oblicz stężenie molowe 85-procentowego kwasu ortofosforowego(V). Potrzebne dane znajdziesz na etykiecie umieszczonej poniżej. Jaką objętość kwasu należy pobrać, aby otrzymać 100 mL kwasu ortofosforowego(V) o stężeniu 1 M. Korzystając z roztworu 1 M H₃PO₄ sporządzić 100 ml roztworu o stężeniu 0,2 M. Jakich naczyń laboratoryjnych należy użyć aby do sporządzenia tego roztworu. Które z nich to naczynia kalibrowane (na wlew, na wylew?). Czy naczynia kalibrowane można suszyć w podwyższonej temperaturze?

Ocenić efekt termiczny rozcieńczania kwasu (egzo-, endotermiczna, zmiana temperatury niezauważalna bez użycia termometru).

1. Szybkość reakcji w stanie stałym a szybkość reakcji w roztworze wodnym.

1. Do suchego naczynia z nakrętką wsypać ćwierć łyżeczki azotanu(V) ołowiu(II) oraz pół łyżeczki jodku potasu. Uwaga sole Pb(II) są trujące! Naczynie zamknąć. Zanotować jakie barwy miały użyte w doświadczeniu sole. Zawartość naczynia kilka razy wymieszać. Zanotować obserwacje. Zawartość naczynia intensywnie wymieszać. Zanotować obserwacje. Dodać kilka mililitrów wody, wymieszać. Porównać szybkość przebiegu reakcji oraz ilość produktu w obecności i nieobecności wody.
   
   Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany. Jakie masy soli należy odważyć, aby zmieszać reagenty w stosunku stechiometrycznym? Czy powstały produkt jest rozpuszczalny w wodzie – sprawdzić w tablicach rozpuszczalności soli? Podać wartość rozpuszczalności lub wartość iloczynu rozpuszczalności. Czy na ilość produktu wpłynie stopień rozdrobnienia substratów? Jeżeli tak to w jaki sposób?

Natychmiast po wykonaniu ćwiczenia umyć naczynie, opłukać wodą destylowaną i umieścić w suszarce, aby umożliwić innym zespołom wykonanie ćwiczenia.

1. Do szalki Petriego nalać wody aż będzie prawie pełna. Pod spodem umieścić białą kartkę. W miejscach zaznaczonych strzałkami umieścić równocześnie kilka kryształków azotanu(V) ołowiu(II) (prawa strona) oraz kilka kryształków jodku potasu (lewa strona). Obserwować zachodzące zmiany. Nie mieszać zawartości szalki. Na rysunku zaznaczyć strefę reakcji.

Wyjaśnić jakie procesy (fizyczne i chemiczne) są odpowiedzialne za obserwowane zmiany (dysocjacja, dyfuzja, reakcja chemiczna). Porównać wartości rozpuszczalności soli użytych w zadaniu. Podać równania chemiczne opisujące zachodzące zmiany.

Porównać szybkość procesu zachodzącego w przypadku użycia dwóch stałych soli z szybkością reakcji w przypadku roztworów. Na podstawie wykonanego ćwiczenia opisać jakie warunki muszą być spełnione aby mogła zajść reakcja chemiczna.

1. Redukcja manganianu(VII) potasu

1. Do kolby stożkowej wlać 50 ml wody a następnie 10 ml 6 M NaOH. Wsypać 1/3 łyżeczki sacharozy. Do zlewki o pojemności 125 – 250 ml wlać 50 ml wody a następnie 0,5 ml roztworu manganianu(VII) potasu (skład roztworu: 5 g manganianu(VII) potasu + 100 ml wody). Zanotować, jaką barwę ma roztwór w zlewce. Kolbę stożkową umieścić na białym tle a następnie wlać do niej zawartość zlewki. Obserwować zmiany. Uwaga: zmiany zachodzą dość szybko. Pomocna może okazać się dokumentacja fotograficzna.

2. Do kolby stożkowej wlać 50 ml wody, 0,5 ml roztworu manganianu(VII) potasu oraz 10 ml 6 M kwasu octowego. Biuretę wypełnić 0,1% roztworem wody nadtlenku wodoru. Kolbę stożkową umieścić pod wylewem biurety i dodawać do niej kroplami roztwór z biurety. Obserwować zmiany.

Zapisać równanie reakcji opisujące zachodzące zmiany w środowisku kwaśnym. Obliczenia współczynników stechiometrycznych rozpocząć od zapisania bilansu elektronowego a bilans umieścić w sprawozdaniu. Wskazać proces utleniania i redukcji oraz utleniacz i reduktor. W przypadku reakcji w środowisku zasadowym podać jedynie równania połówkowe, opisujące zmianę stopnia utlenienia manganu. Jakie barwy mają roztwory manganu na różnych stopniach utlenienia?

1. Kontrakcja objętości

   1. Przygotować biuretę o pojemności 50 ml. Około 30 ml alkoholu etylowego (96%) przelać do zlewki i zabarwić kilkoma kroplami błękitu metylenowego. Do drugiej zlewki nalać zimnej wody wodociągowej. Wodę wodociągową wlać do biurety, tak aby jej objętość wynosiła 25 ml. Następnie do biurety wlać powoli przy pomocy lejka przylegającego do ściany biurety zabarwiony alkohol. Objętość alkoholu powinna wynosić 25 ml. W przypadku wlania większej ilości alkoholu ostrożnie odkręcić kranik i wylać taką objętość wody, aby poziom alkoholu osiągnął linię „0” na biurecie. Zdjąć biuretę ze statywu, zasłonić dłonią wlew, wymieszać zawartość biurety. Umieścić biuretę ponownie w statywie, odpisać poziom cieczy. Zlewki alkoholu przelać do specjalnie przygotowanej butelki, nie wlewać do pojemników na ogólne odpady organiczne w laboratorium.

   2. Obliczyć różnicę poziomów cieczy przed i po zmieszaniu. Na podstawie przeprowadzonego doświadczenia wyjaśnić czym jest kontrakcja. Jakie zjawiska/procesy są odpowiedzialne za występowanie kontrakcji?

2. Napięcie powierzchniowe

1. Do zlewki o pojemności 250 ml wlać 100 ml wody. Umieścić na powierzchni „obiekty” wykonane z drucików (uprzednio wykonane oraz własnego pomysłu).

2. Wlać do zlewki kroplę detergentu. Zanotować obserwacje. Wylać zawartość zlewki przelewając przez sitko plastikowe, celem odzyskania drucików, które należy przepłukać wodą i umieścić w pudełku. Wyjaśnić, co się dzieje po wprowadzeniu detergentu do układu. Czy istnieją substancje powodujące przeciwne do detergentów zmiany napięcia powierzchniowego? Podać przykład.

3. Przedstawić graficznie, jakie siły oddziaływają na przedmiot umieszczony na powierzchni cieczy (można użyć nadmuchiwanego balonika do zobrazowania jak działają te siły).

4. Do słoja z podziurkowaną pokrywką wlać wodę, zamknąć słój. Nad zlewem próbować energicznie odwrócić słój do góry dnem. Zanotować obserwacje. Doświadczenie powtórzyć z acetonem, słój odwracać do góry dnem nad krystalizatorem celem uniknięcia ewentualnego rozlania acetonu. Aceton zlać do specjalnie przygotowanej butelki. Czy na podstawie przeprowadzonego doświadczenia można stwierdzić, która z badanych cieczy ma większe napięcie powierzchniowe? Porównać wnioski z przeprowadzonego doświadczenia z wartościami tablicowymi napięcia powierzchniowego acetonu i wody (porównać wartości dla tej samej temperatury).

5. Wyjaśnić pojęcia: siły spójności, napięcie powierzchniowe, kohezja.

1. Korozja

1. Do zlewki o pojemności 250 ml odważyć 3,75 g chlorku sodu. Następnie wlać 125 ml wody. Zawartość zlewki zagotować. Do gorącego roztworu dodać żelatynę (zgodnie z przepisem producenta). Po napęcznieniu żelatyny do roztworu dodać 5 ml 5% K₃[Fe(CN)₆] oraz 1 ml 1% fenoloftaleiny. W przezroczystym naczyniu (w laboratorium może to być szalka Petriego, w domu słoik, etc.) umieścić dwa gwoździe stalowe, z których jeden zawinąć w drucik miedziany tak, aby się nie dotykały¹. Zawartość naczynia zalać tężejącym roztworem żelatyny, usunąć pęcherzyki powietrza. Obserwować zmiany (kwestia godzin, dni, słój najlepiej zamknąć celem wyeliminowania parowania).

2. Udokumentować obserwowane zmiany (2-3 zdjęcia). Napisać równania odpowiedzialne za obserwowane procesy. Wyjaśnić, na czym polega korozja żelaza, jakie czynniki przyczyniają się do jej nasilenia. Wyjaśnić pojęcie „korozja wżerowa”. Czy owinięcie gwoździa stalowego drucikiem miedzianym lub folią aluminiową miało wpływ na proces korozji, jeżeli tak, jaki i dlaczego?

1. Emulsje

1. Do zlewki wlać 10 ml parafiny oraz 10 ml wody (wodę można zabarwić). Wymieszać. Powtórzyć to samo doświadczenie w kolejnej zlewce używając zamiast zwykłej parafiny, parafiny z dodatkiem emulgatora (np. Oillan, Oilatum, inne). Porównać mieszaniny uzyskane w obu zlewkach. W którym przypadku uzyskano emulsję?

2. Do trzech słoików z zakrętką wlać 10 ml octu z dodatkiem barwnika. Następnie dodać 10 ml parafiny lub oleju. Wymieszać, zapisać obserwacje. Następnie do pierwszego słoika dodać pół łyżeczki białka jaja kurzego, do drugiej pół łyżeczki żółtka a do trzeciej kilka kropli płynu do mycia naczyń. Zawartości wszystkich naczyń wymieszać, zapisać obserwacje. Ustalić, która z substancji ma najlepsze właściwości emulgujące.

3. Odpisać skład roztworu parafiny z dodatkiem emulgatora, wśród składników zidentyfikować emulgator/emulgatory. Wyjaśnić, czym jest emulsja i na czym polega działanie emulgatora oraz pojęcia takie jak faza ciągła i rozproszona. Jakie składniki substancji użytych w doświadczeniu b pełnią funkcję emulgatorów. Farby emulsyjne – co wchodzi w ich skład. Znaleźć 3 nazwy handlowe emulgatorów używanych do produkcji farb. W przypadku jednego z komercyjnych emulgatorów spróbować znaleźć, jakie substancje chemiczne pełnią funkcję emulgatora.

Podać definicję współczynnika podziału – odnieść się do mieszaniny parafina – ocet – barwnik.

1. Twardość wody

1. Do zlewki pobrać 200 ml zimnej wody wodociągowej (przed pobraniem próbki odkręcić kran na około 2 minuty). Do kolby stożkowej pobrać pipetą 50 ml analizowanego roztworu. Następnie rozcieńczyć przy pomocy wody destylowanej do objętości 150 ml. Następnie dodać 15 ml roztworu trójetanoloaminy (1:1). Kolbę przenieść pod dygestorium i wlać 12 ml stężonego roztworu amoniaku. Dodać szczyptę (rożek prostokątnej łopatki) wskaźnika „mieszanego”. Miareczkować przy pomocy roztworu EDTA do zmiany zabarwienia wskaźnika. Zapisać objętość zużytego EDTA. Jak zmienia się barwa wskaźnika w czasie miareczkowania.

2. Obliczyć sumaryczne stężenie jonów wapnia i magnezu w próbce wody. Jakie substancje są odpowiedzialne za „twardość wody”. Wyjaśnić pojęcia twardość przemijająca i nieprzemijająca. Jak można zmniejszyć twardość wody? Obliczyć twardość wody wyrażoną w stopniach niemieckich. Co to jest EDTA.

1. Destylacja

1. Próbkę roztworu zawierającego wodę, alkohol etylowy oraz błękit metylenowy umieścić w kolbie destylacyjnej. Wrzucić kilka kamyków wrzennych. Zestawić układ. Włączyć wodę. Ogrzewać. Zapisać temperaturę wrzenia. Zebrać 25 ml destylatu. Zważyć piknometr. Do zważonego piknometru wlać uzyskany destylat o temperaturze pokojowej (temperaturę zmierzyć), zamknąć korkiem i zważyć. Wyznaczyć gęstość uzyskanego destylatu. Korzystając z gęstości uzyskanego roztworu sprawdzić, jakie jest stężenie procentowe uzyskanego roztworu alkoholu? Czy uzyskano roztwór o stężeniu równemu stężeniu azeotropu?

2. Co to jest destylacja i do czego służy? Co to jest azeotrop? Zaznaczyć na schemacie zestawu do destylaccji gdzie wpływa i wypływa woda w chłodnicy. Zaznaczyć, gdzie umieszcza się kamyki wrzenne. Zaznaczyć, gdzie w aparacie destylowana ciecz jest w stanie pary a gdzie w stanie cieczy. Jak wygląda chłodnica zwrotna i do czego służy?

1. Barwienie płomienia palnika

1. Umieścić w płomieniu drucik platynowy aż do momentu, gdy nie będzie barwił płomienia. Następnie zanurzyć drucik w badanych roztworach. Zanotować barwę płomienia, w razie potrzeby powtórzyć ćwiczenie. Po zbadaniu wszystkich testowanych roztworów wystudzony pręcik dotknąć palcami (bez rękawiczek) i ponownie umieścić w płomieniu. Zanotować barwę. Jaka substancja jest odpowiedzialna za obserwowaną barwę? Umieścić w płomieniu szklaną bagietkę. Zanotować barwę. Jaka substancja jest odpowiedzialna za obserwowaną barwę? Umieścić pręcik w stałym węglanie strontu, zaobserwować barwę.

2. Jakie zastosowania znalazły procesy obserwowane w czasie doświadczenia?

1. Rozpoznawanie substancji na podstawie właściwości chemicznych.

W trzech pojemnikach znajdują się soda, zmielony kamień wapienny oraz zmielony piasek. Mając do dyspozycji wodę destylowaną oraz kwas solny (6 M) zidentyfikuj substancje znajdujące się w pojemnikach. W doświadczeniu można użyć również wskaźnika pH (fenoloftaleina, papierek wskaźnikowy)

1. W celu rozwiązania zadania należy: ustalić wzory chemiczne substancji, sprawdzić rozpuszczalność substancji w wodzie oraz poddać badane próbki bądź ich roztwory wodne działaniu kwasu solnego.

Obserwacje zapisać w postaci tabeli: Substancja	Barwa	Wygląd*	Rozpuszczalna w wodzie	Odczyn/pH	Reakcja z HCl	Wzór chemiczny	Nazwa zwyczajowa
a
b
c

*kryształy (wielkość: duże, małe, pokrój: igiełki, blaszki, kryształki izometryczne, etc.), proszek

1. Badając reaktywność substancji należy do probówki wprowadzić niewielką ilość badanej substancji przy pomocy łyżeczki („drugiego końca łyżeczki”)

---

1. Doświadczenie można przeprowadzić z trzema gwoździami, dodatkowy owinąć folią aluminiową↩