KRÓLESTWO POLSKIE W LATACH 1815 – 1830

Obszar Królestwa Polskiego – 127.000 km Liczba ludności niecałe – 3.000.000

mieszkańców – po 5 latach zwiększyła się o 1/3. Królestwo Polskie było

złączone z Rosją, łącznikiem był car, postanowiono nadać konstytucję, komisja

do tego stworzona składała się z Polaków, ale bardzo konserwatywnych, takich

co przyjmowali stan bieżący w Polsce, szczególną rolę odegrał Adam Jercy

Czartoryski (książe). Konstytucja: a) na czele król , w razie jego nieobecności

władzę w kraju sprawuje namiestnik państwa pochodzący z nominacji carskiej,

A. J. Czartoryski chciał nim zostać – był zaprzyjaźniony z carem, b) dwuizbowy

parlament – sejm i senat – uprawnienia ich były równe, parlament jednak nie

miał własnej inicjatywy ustawodawczej, odgrywał raczej rolę marionetki, zebrał

się zaledwie 4 razy, był niepotrzebny, c) rada administracyjna – 5 ministrów i

innych członków mianował car, organ konserwatywny i wykonawczy, na czele

rady administracyjnej stał namiestnik, który miał decydujący głos – rada

administracyjna odgrywała w Królestwie Polskim rolę rządu, d) rada stanu –

organ, który przetrwał od Księstwa Warszawskiego, opracowywał projekty

ustaw i dokumentów państwowych, urzędnicy byli mianowani przez cara,

Pierwszym namiestnikiem został gen. Józef Zajączek – nie odegrał żadnej roli

jako namiestnik, był posłuszny carowi, funkcjonował do 1826 (zmarł).

Konstytucja nie była przestrzegana w tych czasach i zniesiono namiestnika

państwa, przekazano tą funkcję radzie administracyjnej – stała się rządem w

1826. Ta konstytucja była bardzo liberalna, dawała społeczeństwu wiele praw:

a) gwarantowała język polski, b) swobody polityczne i religijne, c) swoboda

prasy i zrzeszania się, d) król polski będzie posiadał swoją armię - 30.000

żołnierzy Konstytucja ta była wzorowana na konstytucji Księstwa

Warszawskiego, nawiązywała do Konstytucji 3 maja. Twórca konstytucji nie

dążył do odebrania praw nabytych, praw szlachty i arystokracji. W 1815

wszystkie organy zostały powołane do życia. REFORMY Rada administracyjna

– współpracowali z carem, ale dążyli do reform w państwie, Stanisław Kostka

Potocki – wielki reformator szkolnictwa (teraz prawie nie funkcjonowało),

zaczęło się rozwijać wraz z przemysłem i gospodarką. Należy opodatkować

szkolnictwo, potrzebne są podatki na rozwój szkolnictwa, pieniądze znalazły się

z likwidacji części około 40 klasztorów. Nastąpiła rozbudowa szkół

elementarnych. Dużo pieniędzy zostało przeznaczone na rozwój szkół

technicznych – górnicze, do budowy dróg i mostów. W 1816 powołano do życia

Uniwersytet Warszawski, powstało Liceum w Przemieńcu – funkcja –

propagowanie badań naukowych. W pewnym momencie nastąpiło załamanie

tego programu. Powodem było zniesienie z funkcji ministra Stanisława Kostki

Potockiego przez kościół – nowym ministrem został Grabowski. On jednak nie

szedł za rozwojem szkolnictwa – cofnięcie reform. Ksawery Drucki Lubecki i

Stanisław Staszic - zajęli się rozwojem przemysłu i rolnictwa – wprowadzili

zmiany w strukturze rolnictwa, mniej zboża więcej roślin potrzebnych do

przemysłu spożywczego i artykułów rolnych. Rozwój hodowli – Rolnictwo

podniosło się na dość wysoki poziom, można było wysyłać artykuły za granicę,

Rosja nie przeszkadzała w prowadzeniu gospodarki. Przemysł włókienniczy –

ponieważ nie było u nas pracowników, przybywali oni z zagranicy, przemysł

zaczął dawać zatrudnienie. Budowano wielką ilość dróg, pierwsze drogi

powstały w kierunku Rosji i Prus (drogi handlowe), budowa kanału

augustowskiego. Jednak taki stan rzeczy nie zaspokajał wszystkich. Konstytucja

była ograniczona. W 1819 nastąpiło załamanie. Książe konstanty otrzymał

uprawnienia – prowadzenie polityki według własnego uznania, ponieważ

Konstanty był konkurentem Aleksandra I do tronu rosyjskiego, dzięki swobód w

Królestwie Konstanty zrzekł się tronu i ożenił się z Polką, Joanną Grudzińską.

Opozycja legalna (kaliszanie) - z powodu nieprzestrzegania konstytucji

zawiązywały się organizacje, pojawiły się fale krytyki z tego powodu na łamach

gazet. Wprowadzono cenzurę, która zahamowała publikacje. 1820 sejm musiał

przyjąć bardzo niekorzystne dla Polaków postanowienia. Bonawentura i

Wincenty Niemojowscy namawiali posłów do nie przyjmowania tych

niekorzystnych decyzji. Nastąpiło rozwiązanie sejmu. Bonawentura i Wincenty

znaleźli się w areszcie domowym, nazywa się ich kaliszanami. Dopiero w 1825

zbiera się sejm – zniesiono jawność obrad sejmowych. Opozycja nielegalna –

było ich ponad 70, były one podzielone na dwa nurty: a) ruch studencki – tajne

organizacje młodzieżowe, b) organizacje związane z wojskiem, Europa buntuje

się przeciwko postanowieniom Kongresu Wiedeńskiego. Bunt w Belgii

podzielony był na dwa nurty: a) Karbonaryzm – radykalizm b) Masoneria –

walcząca o niepodległość, ale nie łączyła tego ze sprawami społecznymi

RUCHY MŁODZIEŻOWE a) Panta Coina lub Związek Polaków – organizacje

w Warszawie – hasła – ograniczenie pracy pozytywistycznej, najpierw trzeba

uświadomić Polaków, wykształcić, a potem walczyć o niepodległość kraju, b)

Związek Wolnych Braci Polaków – działacze lewicowi – Wiktor Hettman,

Tadeusz Krępowiecki – hasła- szerzenie języka polskiego c) Związek

Filomatów w Wilnie – działacze – Adam Mickiewicz i Tomasz Zan – walka w

ochronie języka polskiego, praca oświatowa, działał od 1817-1823 RUCHY

WOJSKOWE a) Wolnomularstwo Narodowe – działacze – major Walerian

Łukasiewicz – hasła – nawiązywanie do ruchu masońskiego, nie dopuszczali

myśli, że walka o niepodległość może się odbyć przy pomocy chłopów,

najniższej warstwy społecznej, przemianował się w Towarzystwo Patriotyczne –

nowi członkowie, w 1822 było ich około 500. Władze wpadły na trop

organizacji i nastąpiły aresztowania, Walerian Łukasiewicz dostał wyrok – 9 lat,

przeniesiony do Twierdzy w Szlisenburgu, gdzie o nim zapomniano,

przesiedział tam 36 lat. Nowym przywódcą został Ksaweryn Krzyżanowski –

dążył do obalenia caratu, w Rosji też tego chcieli – Stowarzyszenie Północne i

Stowarzyszenie Południowe. Aleksander I zmarł, postanowiono zabić jego

następcę. W 1825 na tronie rosyjskim zasiada Mikołaj I. Postanowiono dokonać

zamachu 26.12.1825 – tego dnia Mikołaj I miał odebrać przysięgę wierności.

Zamach się nie udał. Było to powstanie Dekambryskie. W 1826 odbyły się

pokazowe procesy w Rosji. Śledztwo wykazało współudział Towarzystwa

patriotycznego ze Stowarzyszeniem Północnym. Działacze polscy znaleźli się

przed sądem polskim, rosyjscy przed rosyjskim. W Polsce przed sądem

sejmowym część działaczy została uniewinniona za to w Rosji wszystkich

skazano na karę śmierci. Reszta wyroków nie był wysoka przez co Rosja wpadła

w szał domagając się zmiany na wyższe. Ksaweryn Krzyżanowski był sądzony

w Rosji ponieważ urodził się na ziemiach rosyjskich. Skazany został na karę

śmierci. b) Stowarzyszenie Piotra Wysockiego –utworzone w 1828 w

Warszawskiej Szkole Podchorąży piechoty - kontynuował idee Towarzystwa

Patriotycznego, przywrócić przestrzeganie konstytucji. W 1829 zaplanowano

porwanie rodziny carskiej, jednak nie udało się. Postanowili dążyć do

powstania, Belgowie walczyli z Holandią o niepodległość – Polacy też chcieli.