Typy plików w Linuxie: - - plik zwykły sluzacy do przechowywania roznego rodzaju danych np: kodo wykonywalnego, tekstu d - katalog ; l - dowiazanie symboliczne b - specjalny plik blokowy reprezentujacy urzadzenie o dostepie blokowym c - specjalny plik znakowy reprezentujacy urzadzenie o dostepie znakowym ; su root - logowanie na admina ; cd / - wyjscie do katalogu glownego ; ls -all - wyswietlenie zawartosci katalogu ; p - kolejka FIFO, plik implementujacy lacze nazwane - jeden z mechanizmow komunikacji miedzyprocesowej ; s - plik implement. gniazdo, drugi z mechanizmow komunikacji miedzy procesowych	Katalogi glowne: / - root, katalog glowny systemy boot - pliki programu ladowania poczatowego oraz jazdro systemu dev - zawiera pliki urzadzen etc - zawiera pliki konfiguracyjne sstemu home - katalogi domowe uzytkownika mnt - sluzy do montowania systemu plikow przez administratora opt - zarezerwowane do instalowania dadatkowych aplikacji proc - iformacje o pracy jadra, jego zawartosc nie znajdujesie na dysku root - katalog domowy administratora sbin - zawiera komendy i programy dostepne tylko dla administratora tmp - zawiera pliki tymczasowe lib - zawiera biblioteki dynamiczne	usr - programy przeznaczone do pracy zwyklego uzytkownika modules - dynamicznie ladowane moduly jadra sys - informacje o urzadzeniach wykorzystywanych przez jadro Dodanie uzytkownika - useradd [parametry] nazwa c - opis grupy ; d sciezka - okresla katalog domowy danego uzytkownika m - tworzy katalog jesli go nie ma e data - okresla date wygasniecia konta g nazwa grupy - przynaleznosc do grupy ; s shell - okresla powloke shella uzytkow. ; u UID - okresla numer ID uzytkow. ; r konto - okresla ze nowy uzytkow. to konto systemowe ; passwd nazwauzytkownika - zmiana chasla	Modyfikacja uzytkownikow - usermod [parametry] Usuwanie uzytkownika - userdel /-r nazwa Dodanie grupy - groupadd nazwa Modyfikacja grupy - groupmod nazwa Usuwanie grupy - groupdel nazwa Dodanie lub usuniecie uzytkownika z grupy - gpasswd -a | -d uzytkownik grupa Pliki informacyjne uzytkow. i grup aktualna lista uzytkow. /etc/passwd: nazwa uzytkow. ; zaszyfrowane chaslo ; nr ID uzytkow. ; nr grupy ; sciezka do katalogu domowego ; sciezka do powloki aktualna lista grup: nazwa grupy ; zaszyfrowane chaslo ; identyfikator grupy
/etc/shadow: nazwa uzytkow, ; zaszyfrowane chaslo ; data ostatniej zmiany chasla (od poczatku ery unixa - liczba 32bitowa) ; liczba dni od ostatniej zmiany chasła po których może być ono zmienione ; liczba dni od ostatniej zmiany chasła po których musi być zmiana tego chasła ; liczba dni przed wygasnieciem chasla ; liczba dni po wygasnieciu chasla ; data wylaczenia konta w dniach od poczatku ery unixa Sciezki dostepu, prawa dostepu nazwa plikow - moze sie skladac z dowolnych znakow ASCII oprócz: / ; - ; * ; ? ; [ ; ] ; < ; > ; & sciezki dostepu: bezwzgledna ;wzgledna - jezeli katalogiem bierzacym jest home	sciezka wzgledna wzgledem katalogu nadrzednego, sciezka wzgledna wzgledem katalogu domowego uzytkow. Prawa dostepu- prawa wlasnosci opisuja 2 atrybuty plikow: UID bedacego wlasciciela pliku, GID uzytkownikow posiadajacych specjalne uprawnienia Prawa dostepu sa dodawane nastepujacym uzytkownikom: wlasciciel pliku(user) ; grupa uzytkownikow okreslona przez wlasnosci(group) ; wszyscy pozostali(other) Do kazdej z tych katalogow sa zdefiniowane 3 rodzaje uprawnien: r ; w ; x(prawo wykonywania) r - odczytanie i kopiowanie w - modyfikacje zawartosci	x - prawo uruchomienia skryptu lub pliku i prawo przejscia do katalogu. Wszystkie prawa dostepne sa przechowywane w 1 atrybucie pliku jako 9 kolejnych bitow: rwx(prawa uzytkownika) ; rwx(prawa grupy) ; rwx(prawa wszystkich). Zmiana praw: chmod tryb [tryb] plik chmod trybliczbowy plik argument tryb ma postac kategoriaoperatorprawo. Kategoria - kategoria uzytkow. u-wlasciciel ; g - grupa ; o - pozostale Operator - rodzaj operacji na prawa dostepu ; + - dodanie ; - - odjecie prawo - ustawienie uprawnien podanych w poleceniu ; r ; w ; x	Nadawanie praw dostepu - tryb numeryczny - metoda ta nadpisuje istniejace prawa, polega na podaniu 3 cyfr w systemie ósemkowym odpowiednio dla uzytkow. , grupy , pozostalych. chmod 764 plik rwx(111[7]) ; rw-(110[6]) ; r--(100[4]) SUID,SGID - sa to atrybuty plikow i katalogow. W przypadku plikow zawierajacych programy wykonywalne atrybuty te informuja system operacyjny o koniecznosci nadania specjalnych uprawnien procesow powstalych z wykonania tych plikow. Nowo powstaly proces przejmuje uprawnienia wlasciciela pliku (czesto super usera) dla atrybutu SGID grupy bedacej wlascicielem pliku
Bit lepokosci - atrybut pliku lub katalogu, pliki moga byc usuwane lub przemianowywane. Wyklucza to usuwanie przez uzytkownikow plikow do nich nie nalezacych Numeryczne nadawanie praw SGID - 4 ; SUID - 2 ; SGID I SUID - 6 ; bit lepkosci - 1 Montowanie systemu plikow mount patametry -t systemplikow -o opcje plikurzadzenia punktzamontowania Montowanie woluminu ntfs mount -t ntfs /dev/sdb2 /mnt/winntfs Montowanie napedow optycznych mount /dev/cdrom /mnt/cdrom mount -t smbfs -o guest //komputer/udzial /mnt/punktmontow.	mount -t smbfs -o username=uzytkownik , password=haslo mount -t smbfs -o credentials sciezkadoplikuzchaslem //komputer/udzial /mnt/punktmontow. Tworzenie i montowanie dysku wirtualnego 1. utworzenie pliku wypelnionego zerami dd if=/dev/zero of=home/uczen/pulpit/plik bs=1MB 2. udostepniamy ten plik przez jedno z urzadzen loop losetup /dev/loop3 /home/uczen/pulpit/plik 3. budowanie systemu plikow dla wybranego urzadzenia mkfs -t ext3 /dev/loop 4. mount /dev/loop3 /mnt/punktmontow.