XIV. Państwo i społeczeństwo
Wiedza o krajach niemieckojęzycznych
Internationale und interne Konflikte - międzynarodowe i wewnętrzne konflikty
Seit dem 11. September 2001 sind den Terroranschlägen Hunderte von Menschen zum Opfer gefallen. - Od 11. września 2001 setki ludzi padły ofiarą ataków terrorystycznych.
Eine weit höhere Zahl von Menschen werden jedes Jahr leicht- oder schwerverletzt. - Większa liczba ludzi zostaje każdego roku lekko lub ciezko ranna.
Mit einer blutigen Anschlagsserie in London ist der Terror nach Westeuropa zurückgekehrt. - Z krwawą serią uderzeń w Londynie terror powrócił do Zachodniej Europy.
Am Morgen des 7. Juli 2005 kam es in London zu vier Explosionen. - Rano 7. lipca doszło w Londynie do czterech eksplozji.
Dabei wurden 56 Menschen (inklusive der vier Selbstmordattentäter) getötet und über 700 teilweise schwer verletzt. - Przy tym zostało 56 ludzo (włącznie czterech zamachowców-samobójców) zabitych i ponad 700 częsciowo ciężko rannych.
Die Terroranschläge haben weltweit Trauer ausgelöst. - Ataki terrorystyczne wywołały żałobę o światowym zasięgu.
In vielen Ländern fanden einige Tage später Gedenkminuten statt. - Później w wielu krajach w jednym dniu miała miejsce minuta ciszy.
Aufgrund der Terroranschläge leiden Muslime unter den Folgen negativer Stimmung und Diskriminierung, welche sich in ihrem Alltag bemerkbar macht. - Na podstawie ataków terrorystycznych cierpią mahometanie w skutek negatywnych nastrojów i dyskryminacji, które stają się w dni powszednie zauważalne.
Das öffentliche Leben wurde durch den Generalstreik lahm gelegt. - życie społoeczne zostało przez strajk powszechny słabo uspokojone.
Die Krankenschwestern traten aus Protest in den Hungerstreik. - pielęgniarki przeszły z protestu do głodówki.
Die Politiker bemühen sich, den Konflikt diplomatisch zu lösen. - politycy trudzą się by rozwiązać konflikt dyplomatycznie.
Als der Krieg ausgebrochen ist, war mein Opa 2 Jahre alt. - jak wybuchła wojna, mój dziadek miał dwa lata.
ramka:
jmdn erschüttern - wstrząsnać, zachwiać
das Attentat - zamach
der Bombenanschlag - terrorystyczny zamach bombowy
der Terrorist - terrorysta
ein Flugzeug entführen - samolot pować, uprowadzić
eine Geisel nehmen - brać zakładnika
in die Luft sprengen - wysadzić w powietrze
Rache nehmen - brać zemstę
durch die Bombendrohungen erschrecken - przestraszyć się przez groźby bombowe
in einen Skandal verwickelt werden - zostaną uwikłani w skandal
protestieren - protestować
sich streiten - kłócić się
sich auseinandersetzen - spierać się
mit jmdm einen Kompromiss schließen - zawrzeć kompromis
mit einem Streit enden - zakończyć kłótnią
sich nicht verständigen können - nie mogą sie porozumiec
Kriminalität - przestępczość
In Berlin ist ein 19-jähriger Student überfallen und schwer verletzt worden. - W Berlinie 19-letni uczeń został napadnięty i ciężko ranny.
In diesem Sommer wurde mein Cousin von einem Mann brutal angegriffen und geschlagen. - W to lato mój kuzyn został przez mężczyznę brutalnie napadnięty i pobity.
In großen Städten nimmt die Gewalt zu. - przemoc wzrasta w dużych miastach.
Die Straftäter werden immer jünger. - Karani sprawcy są coraz młodsi.
Personen die gegen Gesetze verstoßen, müssen bestraft werden. - osoby wykraczające poza prawo muszą zostać ukarane.
Immer mehr Jugendliche geraten in Konflikt mit dem Gesetz. - coraz więcej młodych ludzi wpada w konflikt z prawem.
Letztes Jahr wurde mir mein Handy gestohlen. - W zeszłym roku został ukradziony mi telefon komórkowy.
Ich alarmierte die Polizei, aber das hat nichts gebracht. Der Dieb wurde leider nicht gefangen. - Zaalarmowałem policję, jednak to nie spowodowało niczego. Złodziej nie został złapany niestety.
Der Dieb war durchs Fenster eingestiegen. - złodziej wszedł przez okno.
Ich bin für/gegen die Todesstrafe. - jestem za/przeciw karze śmierci.
Manche Menschen wollen die Todesstrafe einführen. - Niektórzy ludzie chcą wprowadzić karę śmierci.
ramka:
Gewalt anwenden - używać przemoc
ein Verbrechen/einen Diebstahl begehen - popełnić zbodnię, przestępstwo/kradzież
das organisierte/brutale Verbrechen - zorganizowana/brutalna zbrodnia
etwa Böses tun - wyrządzać trochę zła
jmdn hart bestrafen - surowo ukarać
mit drei Monaten Gefängnis bestraft werden - zostać ukaranym na trzy miesiące więznienia
bei einem Diebstahl erwischt werden - zostać przyłapanym na kradzieży
der Autodiebstahl/Ladendiebstahl - kradzież samochodu / kradzież sklepowa
jmdn bestehlen - okraść kogoś
einen Schaden anrichten - wyrządzić szkodę, krzywdę
in einen Laden einbrechen - włamać się do sklepu
auf die Polizeiwache bringen - przywieźć, przyprowadzić na posterunek policji
jmdn verhaften - aresztować kogoś
im Gefängnis sitzen - siedzieć w więzieniu
die Strafe absitzen - odsiadywać karę
jmdn erpressen - wymuszać
ein Kind entführen - porwać dziecko
der Drogenhändler - handlarz narkotykowy
Drogen verkaufen - sprzedawać narkotyki
die Kriminalität bekämpfen - zwalczać przestępczość
Politisches Leben - życie polityczne
Ich interessiere mich (nicht besonders) für Politik. - Interesuje się (nie szczególnie) polityką.
Alle Bürger, die über 18 Jahre alt sind, dürfen wählen. - wszyscy obywatele, którzy mają ponad 18 lat mają pozwolenie na głosowanie.
Das nationale Parlament der Bundesrepublik Deutschland heißt Bundestag. - Narodowy parlament republiki federalnej Niemien nazywa się Bundestag.
Der Bundestag wird alle 4 Jahre gewählt.- bundestag wybierany jest na 4 lata.
Der Bundestag besteht aus über 600 Abgeordneten. - Bundestag składa się z ponad 600 posłów.
Angela Dorothea Merkel ist eine deutsche Politikerin. - A.D. Merkel jest niemiecką panią polityk.
Sie ist seit dem 22. November 2005 Bundeskanzlerin der Bundesrepublik Deutschland und Bundesvorsitzende der CDU. - Ona jest od 22. listopada 2005 panią kanclerz federalnej republiki Niemiec i przewodniczącą związkową CDU.
Der Bundespräsident ist das Staatsoberhaupt der Bundesrepublik und hat nur repräsentative Aufgaben, d.h. vertritt das Land nach außen. - Prezydent federalny jest głową państwa republiki federalnej i ma tylko reprezentacyjne zadania, tzn. reprezentuje kraj na zewnątrz.
Mein Nachbar ist links-/rechtsorientiert. -
Ramka:
eine Partei gründen/wählen - partie założyć/wybrać
die liberale/konservative Partei - liberalna/konserwatywna partia
der Partei angehören - przynależeć do partii
zum Abgeordneten wählen - wybierać posłów
einen großen Einfluss auf die Politik haben - mieć duży wpływ na politykę
politische Ereignisse verfolgen - polityczne zdarzenia kontynuować
sich politisch engagieren - zaangażować się politycznie
auf die Regierungskoalition warten - czekać na koalicję rządową
eine Abstimmungsniederlage erleiden - poniesc klęską w głosowaniu
die Konsequenzen ziehen - wyciągnąć konsekwencje
für das Parlament kandidieren - kandydować do parlamentu
das Gesetz - prawo, ustawa
in Kraft treten - wejść w siłę
Gesetze verabschieden - uchwalać prawa
eine Regierung bilden - utworzyć rząd
die Wahlen gewinnen/verlieren - wybory wygrać/przegrać
wahlberechtigt sein - być uprawnionym do głosowania
Soziale Politik und Wirtschaft - Socjalna polityka i gospodarka
In Deutschland sind etwa 900.000 Menschen ohne festen Wohnsitz. - W Niemczech są około 900.000 ludźmi bez pewnego stałego mieszkania.
Obdachlose leben in Fußgängerzonen, unter Brücken, auf Parkbänken, und sie haben Angst vor dem Winter. - Bezdomna żyją w strefach ruchu tylko dla pieszych, pod mostami, na ławkach parkowych i oni boją się zimy.
Der Alkohol ist ein Bestandteil ihres Überlebens, der sie langsam zerstört. - Alkohol jest składnikiem ich przeżycia, który niszczy ich powoli.
Menschen, die von Sozialhilfe leben, sehen keine Perspektiven auf bessere Zukunft. - Ludzie, którzy żyją z pomocy społecznej, nie widzą żadnych perspektyw na lepszą przyszłość.
Bedürftige Familien sind auf Sozialhilfe angewiesen. - Biedne rodziny są zdane na pomoc społeczną.
Seitdem er entlassen wurde, bekommt er das Arbeitslosengeld. - Odkąd został zwolniony , otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych.
ramka:
in Armut leben - żyć w biedzie
Not leiden - cierpieć biedę
in einer ausweglosen Situation sein - być w sytuacji bez wyjścia
sich etwas nicht leisten können - nie można sobie na coś pozwolić
in finanzielle Schwierigkeiten geraten - wpaść w finansowe trudności
von Sozialhilfe leben - żyć z pomocy społecznej
obdachlos sein - być bezdomnym
ohne Dach über dem Kopf sein - być bez dachu nad głową
jmdn aus dem Haus jagen -
von der Arbeitslosigkeit bedroht sein - być zagrożonym przez bezrobocie
unter Arbeitslosigkeit leiden - cierpieć na bezrobocie
sich um etwas Sorgen machen -
der/die Arbeitslose - bezrobotny, bezrobotna
entlassen werden - odprawić
Arbeitslosenhilfe beziehen pobierać pomoc bezrobotnego
Religion
Ich gehe regelmäßig zum Gottesdienst. - chodzę regularnie na nabożeństwa.
Der Glaube an Gott hilft mir, schlechte Zeiten durchzustehen. - Wiara w Boga pomoże przetrwać mi złe czasy.
Es gibt viele Religionen: das Christentum, den Buddhismus, den Islam, das Judentum und andere. - Jest wiele religii: chrześcijaństwo, buddyzm, islam, judaizm i inne.
Ich bin tolerant gegenüber anderen Religionen. - Jestem tolerancyjna wobec innych religii.
ramka:
die Konfession - wyznanie
der Katholizismus - katolicyzm
an Gott glauben - wierzyć w Boga
zu Gott beten - modlić sie do Boga
zu einem anderen Glauben übertreten - przejść na inną wiarę
die Taufe - chrzest
das Patenkind - chrześniak
der Patenonkel, die Patentante -
getauft werden - zostać ochrzczonym
kirchliche Feste feiern - kościelne święta świętować
am Gottesdienst teilnehmen - brać udział w nabożeństwie
in die Kirche gehen - iść do kościoła
am Gottesdienst/an der Messe teilnehmen - brać udział w nabożeństwie/mszy
der Priester - kapłan
die Sünde - grzech
zur Beichte gehen - iść do spowiedzi