Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Kierunek Ochrona Środowiska
Rok akademicki 2013/2014, semestr zimowy
Sprawozdanie z ćwiczeń z przedmiotu: Rybactwo a ochrona wód
Temat: Charakterystyka wybranych gatunków ryb
Nazwisko i imię	Wydział/Kierunek	Rok studiów/Grupa

Cel: Zapoznanie studentów z biologią, rozrodem i znaczeniem wybranych gatunków ryb:

Rząd: Karpiokształtne (Cypriniformes)

Rodzina: Karpiowate (Cyprinidae)

karaś pospolity (Carassius carassius) – crucian carp,

karaś srebrzysty (Carassius auratus gibelio) – prussian carp,

lin (Tinca tinca), - tench,

płoć (Rutilus rutilus) - roach,

Rząd: Okoniokształtne (Periciformes)

Rodzina: Okoniowate (Pericidae)

okoń (Perca fluviatilis) - perch,

sandacz (Stizostedion lucioperca) - pikeperch,

Rząd: Łososiokształtne (Salmoniformes)

Rodzina: Łososiowate (Salmonidae)

Pstrąg potokowy (Salmo sp.) - trout,

lipień (Thymallus thymallus) - grayling,

Rodzina: Kozowate (Cobitidae)

piskorz (Misgurnus fossilis) - loach

Rodzina: Sumowate (Siluridae)

sum (Silurus glanis) - Wels catfish

Rodzina: Sumikowate (Ictaluridae)

sumik karłowaty (Ictalurus nebulosus) – brown bullhead

Rodzina: Ciernikowate (Gasterosieidae)

ciernik (Gasterosteus aculeatus) - threespine sticklebacks

Rodzina: Szczupakowate (Esocidae)

szczupak (Esox lucius) – pike

Wykorzystane źródła bibliograficzne

Brylińska M. 2000. Ryby słodkowodne Polski. PWN Warszawa: 1-521.

Rudnicki A. 1985. Ryby wód polskich- Atlas. WSiP: 1- 103.

Staff F. 1950. Ryby słodkowodne Polski i krajów ościennych. Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa: 1-286.

Wyniki ćwiczenia

Gatunek	Okoń (Perca fluviatilis) - perch
Siedlisko Tarło	Wszystkie typy wód śródlądowych oraz przybrzeżne wody Bałtyku; Marzec- maj; samica składa 30 000 do 300 000 jaj wydzielanych z dużą ilością śluzu. Jaja oblepione śluzem tworzą długie wstęgi rozpięte na roślinach i przedmiotach podwodnych.
Pokarm	Młode okonie żywią się planktonem i larwami owadów; dorosłe- drapieżniki polujące na młode ryby, wyjadają ikrę złożoną na tarliskach.
Wielkość i wzrost	Do 30-50 cm długości; 1,5 kg ciężaru.
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Mięso okonia bardzo smaczne- bardzo obfite połowy w jeziorach i rzekach. Szkodnik- duża płodność i wielka żarłoczność. Drobny okoń jest zaliczany przez rybaków do chwastu rybnego i jego pogłowie jest mocno ograniczone.
Gatunek	Sandacz (Stizostedion lucioperca) - pikeperch
Siedlisko Tarło	Słodkie wody śródlądowe, słonawe zalewy przymorskich zlewisk; hodowane także w sztucznych stawach. Od maja do czerwca; samica składa 200 000 do 900 000 jaj na płyciznach o piaszczystym lub żwirowym dnie. Dorosłe ryby strzegą rozwijających się jaj przed niszczeniem przez inne ryby drapieżne.
Pokarm	Drobne rybki (stynka, jazgarz, ukleja, małe okonie)
Wielkość i wzrost	W Polsce 50-80 cm długości, ciężar 1-3 kg; może dorastać do długości ponad 1 m i osiągać ciężar 10-12 kg.
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Mięso bardzo smaczne, uchodzi za przysmak. Bardzo duże znaczenie gospodarcze zwłaszcza w rybactwie śródlądowym. Wymiar ochronny 40 cm.
Gatunek	Sum (Silurus glanis) - Wels catfish
Siedlisko Tarło	Głębokie miejsce przy dnie i okolicach brzegów rzek i jezior, gdzie znajduje godne dla siebie kryjówki. Maj i czerwiec na płytkich miejscach porośniętych roślinami wodnymi, gdzie samica składa przeciętnie ok. 10 000 jaj na 1 kg jej wagi.
Pokarm	Małe ryby karpiowate, małe kręgowce (gryzonie i ptaki).
Wielkość i wzrost	Olbrzymie rozmiary, długość ponad 8 m, ciężar do 300 kg.
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Smaczne i poszukiwane na rynku mięso. Szkodnik- wyrządza olbrzymie straty w pogłowiu innych gatunków ryb rzek i jezior. Próby racjonalnej hodowli w rybackich gospodarstwach stawowych.
Gatunek	Pstrąg potokowy (Salmo trutta trutta) Brown trout
Siedlisko Tarło	Górskie potoki o prądzie szybkim i dnie kamienistymi żwirowanym, czysta i chłodna woda. ryby osiadłe, trzymające się miejsc które zajęły i nie odbywają dalszych wędrówek. Pstrągi odbywają rozród jesienią. Pod koniec września lub października, gdy temp wody wynosi 8-9 st C, trwa nawet do stycznia. Samica wykonuje zagłębienie w żwirowym dnie gdzie składa jaja. Jaja po złożeniu zasypuje żwirem. Samica składa 2000 do 4000 jaj
Pokarm	Drobne ryby np. strzeble, głowacze oraz mniejsze pstrągi, także :szczury, żaby, myszy, kret. rodzaj pokarmu naturalnego form dorosłych
Wielkość i wzrost	Wielkość pstrągów uzależniona jest od warunków środowiska naturalnego i położenia geogr rzek. Pstrągi tego samego wieku wykazują dużą rozpiętość wzrostu. Po pierwszym roku osiągają od 4 do 14 cm, po 2 od 10-16.Najczęsiej poławiane pstrągi potokowe mają masę 200-800g.Rzadko spotyka się osobniki o masie większej niż np. .2 kg
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Hodowany głównie do celów zarybieniowych. Pstrąg potokowy jest bardzo ceniony, gdyż jest bardzo atrakcyjny dla wędkarzy oraz nie bez znaczenia są jego wartości smakowe
Gatunek	Lipień europejski (Thymallus thymallus) European grayling
Siedlisko Tarło	Rzeki czyste o podgórskim charakterze. Strefa zielona to jego kraina. W niektórych regionach Europy (Skandynawia) gatunek ten zasiedla także jeziora oligotroficzne, w których wstępuje do rzek jedynie na tarło. W ciekach preferuje raczej płytkie odcinki o głębokości 20-80 cm. Tarło zazwyczaj rozpoczyna się pod koniec I dekady kwietnia i trwa od 1 do 2 tygodni. Pora tarła uwarunkowana temp wody, po ustąpieniu śniegu tarło odbywa się w macierzystej rzece
Pokarm	Larwy, poczwarki i postacie dorosłe owadów wodnych (chruścików ,jętek widelnic, muchówek oraz inne bezkręgowce i mięczaki, skorupiaki), ryby najczęściej ich stadia larwalne
Wielkość i wzrost	Dożywa wieku 3-4 lat. Długość 350-500 mm.
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Wędkarstwo muchowe- z tego względu ceniony, także ceniony za swoje walory smakowe. Objęty ochrona między 1 III-31 V.
Gatunek	Piskorz (Misgurnus fossilis) loach
Siedlisko Tarło	Zasiedla wody stojące i wolno płynące, płytkie, zanikające jeziora, drobne, muliste śródpolne zbiorniki, starorzecza, kanały, rowy melioracyjne, żyje w pobliżu dna, może zagrzebywać się w mule. Preferują siedliska właściwie mało dostępne dla innych ryb. od kwietnia do czerwca. Jaja składane są w roślinach wodnych lub na mulistym dnie
Pokarm	małe bezkręgowce denne: larwy Diptera, skorupiaki, mięczaki, detrytus
Wielkość i wzrost	25-30 cm, 21g
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	nie ma znaczenia gospodarczego z powodu małej liczebności i trudności w odławianiu. Jest najbardziej zagrożonym gatunkiem ryb kozowatych wymagających ochrony naturalnych biotopów.
Gatunek	Ciernik (Gasterosteus aculeatus) Three-spined stickleback
Siedlisko Tarło	przybrzeżne wody morskie i słodkie tj.: rzeki, jeziora, stawy komunikujące się z rzekami, czy rowy melioracyjne od maja do sierpnia; dna porośnięte roślinnością wodną, szczególnie moczarką i rdestnicą
Pokarm	bezkręgowce, dieta zmienia się sezonowo: dominującą pozycję zajmuj: Copepoda, Cladoceria, larwy Chironomidae
Wielkość i wzrost	5-7 cm, mała ryba
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	uchodzi za rybę niepożądaną w gospodarstwie rybackim, znaczenie gosp.minimalne, pozyskiwane w niektórych rejonach do produkcji mączki rybnej, tranu i nawozu, w wielu krajach otoczony jest formami ochrony
Gatunek	Lin (Tinca tinca) Cyprinidae
Siedlisko Tarło	Jeziora stawowe, spokojne, płytkie nizinne rzeki, najczęściej płytkie zbiorniki wodne. W 3-4 roku życia, czerwiec- sierpień, płytkie miejsca porośnięte roślinnością.
Pokarm	Pierwotniaki, glony, skorupiaki, larwy, ślimaki, muł, piasek, obumarłe organizmy, łubin, żyto, jęczmień, owies
Wielkość i wzrost	30-40 cm, 1-1,5 kg
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Cenny gatunek ze względu na smaczne delikatne mięso, stale poszukiwany, znaczenie gospodarcze stale rośnie
Gatunek	Płoć (Rutilus rutilus) Cyprinidae
Siedlisko Tarło	Jeziora wszystkich typów , nizinne i podgórskie odcinki rzek i potoków, słone wody Zalewu Wiślanego i Szczecińskiego, miejsca głębokie o wolnym prądzie wody W 3-4 roku życia, kwiecień, maj, czerwiec – w zależności od temperatury wody, małe, płytki, zaciszne miejsca o dobrym nasłonecznieniu, brzegi terenów na których rozradzał się poprzednio szczupak.
Pokarm	plankton zwierzęcy, roślinność wodan, larwy owadów i drobnych mięczaków.
Wielkość i wzrost	15-25 cm, 150-200g.
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Podstawowa masa ilościowa odłowów, stanowi pokarm dla drapieżników.
Gatunek	Karaś pospolity (Carassius carassius)
Siedlisko Tarło	Głównie małe płytkie jeziora z bogatą roślinnością wodną. Płytkie znikające zbiorniki, starorzecza, wyrobiska torfowe, glinianki. Dolne odcinki rzek. V-VII, litofilna
Pokarm	wszystkożerny, młode: plankton, starsze: fauna denna, żeruje tylko w lecie
Wielkość i wzrost	12-30 cm; 0,2-0,5kg
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	ceniony wśród wędkarzy, smaczne mięso
Gatunek	Karaś srebrzysty (Carassius gibelio)
Siedlisko Tarło	Stawy, rzeki, jeziora. Wody sasiadujące ze stawami karpiowymi. Przebywa w przybrzeżnej strefie zbiornika, na płyciznach zarośniętych rdestem i moczarką. V-VII ( jaja przyklejone do roślin)
Pokarm	Skorupiaki planktonowe, larwy owadów, mięczaki pokarm roślinny. W okresie lata jest kanibalem.Plankton. Żeruje w zarośniętej roślinnością płytkiej sterfie wody
Wielkość i wzrost	15-33cm / 39cm rzeki 27,9 a masa 865g jeziora 26cm masa 750 g
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	ryba spożywcza, ryba ozdobna, hodowana w akwariach
Gatunek	Sumik karłowaty (Ameiurus nebulosus)
Siedlisko Tarło	w wielu krajach introdukowany. Spotykany w wodach wolno płynących i stojących, nad miękkim podłożem, rzadziej w wodach słonawych. Wykazuje dużą odporność na niski poziom tlenu, wysoki poziom dwutlenku węgla oraz zanieczyszczeń, a także na podwyższoną temperaturę wody. V i VI
Pokarm	Żywi się mięczakami, owadami, pijawkami, planktonem, ikrą i małymi rybami.
Wielkość i wzrost	45 cm; 2kg
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	został uznany przez Polski Związek Wędkarski za szkodnika
Gatunek	Szczupak (Esox lucius)
Siedlisko Tarło	Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących, jak i stojących, oraz w słonawych wodach Bałtyku w marcu i kwietniu, na zarośniętych płyciznach, starorzeczach i zalanych łąkach.
Pokarm	Jest drapieżnikiem, żywi się innymi rybami.
Wielkość i wzrost	30-35 cm w pierwszym roku; Rekord Polski 24,10 kg i 128 cm (1976)
Znaczenie gospodarcze i ekologiczne	Mięso szczupaka jest cenione, jednak jest w nim dużo ości.

Ocena / Zaliczenie

Data ćwiczeń Proszę wpisać datę ćwiczeń

Podpis Odręczne podpisy wykonawców sprawozdania