Charakterystyka dziecka sześcioletniego.

Na wszechstronny rozwój dziecka składa się kilka sfer: rozwój fizyczno-ruchowy, poznawczy, emocjonalny oraz społeczny.

Rozwój ruchowy i fizyczny dziecka sześcioletniego jest bardzo zaawansowany. Ulegają zmianie proporce ciała. Dziecko smukleje, zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, wydłużają się kończyny dolne i pojawia się tułów o kształcie odwróconego trójkąta.

Występują także zmiany w kośćcu, który podlega procesowi kostnienia. Wyraźnie zaznaczona jest mineralizacja kości nadgarstka. Dzięki temu 6-latek sprawnie rysuje, maluje, lepi, ale nie długo. Jego ruchy są bardziej harmonijne i skoordynowane, co pozwala na opanowanie wielu czynności manipulacyjnych rąk i samoobsługowych. Sposób poruszania się jest podobny do chodu człowieka dorosłego.

Rozwój poznawczy to zmiany zachodzące w układzie nerwowym. Zwiększa się siła, ruchliwość i równowaga układu nerwowego mino, iż występuje jeszcze dominacja procesu pobudzania nad procesem hamowania. Rozwojowi podlega również proces poznawczy, czyli wzrasta wrażliwość i czułość zmysłowa. Wrażliwość to zdolność do odbioru bodźców o określonej sile, natomiast czułość to zdolność odróżniania bodźców podobnych i dostrzeganie różnic między nimi. Ważną cechą spostrzeżeń 6-ltka jest ciągle jeszcze utrzymujący się synkretyzm i słaba wybiórczość. Pojawia się nowy wymiar uwagi mimowolnej, uzależnionej od dostarczanych bodźców. Zakres uwagi i jej podzielność są jeszcze niewielkie, ale mimo to dziecko pracuje efektywniej i dłużej. Pamięć dziecka sześcioletniego to już widoczna pamięć zamierzona i dowolna. Dziecko zauważa, że może mieć wpływ na przebieg procesu zapamiętywania. W tym wieku zaczyna się kształtować pamięć logiczna, która jest kierowana myśleniem, rozumieniem i zapamiętywaniem. Nadal o zapamiętywaniu treści decyduje ich charakter emocjonalny. U 6-latka myślenie jest konkretno-wyobrażeniowe, czyli treści mają charakter wyobrażeń. Dzięki tworzonym wyobrażeniom zabawy są symboliczne, a wiele czynności dziecko wykonuje „na niby”. Pojawiają się także dwie operacje myśleniowe – analiza i synteza, które podlegają rozwojowi. W tym okresie zaczyna się przełom miedzy myśleniem nieodwracalnym a odwracalnym. Dziecko odkrywa, że dla określonej operacji istnieje jej odwrotność. Potrafi logicznie uporządkować zdarzenia powiązane następstwem czasowym, relacjami przyczynowo-skutkowymi. Proces ten nie pojawia się jeszcze u wszystkich sześciolatków. Toteż nazywany jest stadium operacji konkretnych. Mowa w tym okresie wiekowym jest zaawansowana. Dziecko doskonale komunikuje się, buduje coraz dłuższe wypowiedzi, opowiadania. Artykulacja jest już prawidłowa, a mowa staje się konkretna. Poziom zaawansowania mowy zależy od poziomu rozwoju myślenia oraz od jakości oddziaływań środowiskowych. Sześciolatek posiada spora wiedzę o rzeczywistości oraz potrafi formułować jakie ma oczekiwania o zachowań kolegów i dorosłych. To świadczy o tym, że coraz częściej doznaje emocji wywołanych przyczynami poznawczymi.

Rozwój emocjonalny sześciolatka posiada trzy aspekty:

- przyczyny przeżywanych emocji

- poziom ich zróżnicowania

- sposób ekspresji

Coraz mniejszą role odgrywają źródła pierwotne czyli poczucie głodu, sytości, senności czy choroby. Natomiast zwiększa się rola źródeł wtórnych, to jest bodźców warunkowych. Widoczne są także emocje wywoływane przyczynami poznawczymi (może przezywać np. rozczarowanie). Ponieważ dysponuje już spora wiedzą o rzeczywistości, to potrafi formułować jakie ma oczekiwania wobec zachowań dorosłych i kolegów. A oznacza to, że coraz częściej doznaje emocji wywołanych przyczynami poznawczymi. Reaguje na świat emocjami, które są coraz bardziej zróżnicowane treściowo. Potrafi okazać nie tylko radość, smutek, strach, gniew, ale również czułości, dumę współczucie, rozżalenie, zachwyt oraz odczucia intelektualne, moralne i estetyczne. Poprzez ten rozwój ma coraz więcej wymagań ze strony ludzi. Chce zdobywać ich sympatię, zaczyna zwracać uwagę na wyrażanie własnych emocji. Emocje dziecka są jednak jeszcze mało dojrzałe, a przez to ma dużo kłopotów z dostosowaniem natężenia emocji do siły i znaczenia jej przyczyny. W tym okresie zaczyna rosnąć trwałość emocji., które przezywa wciąż krótkotrwale. Jednak mimo to pojawiają się uczucia wobec pewnych osób, zjawisk, rodzajów aktywności. Sposób ekspresji to sposób wyrażania emocji. Dziecko dzięki rozwojowi poznawczemu zaczyna zwracać uwagę na wyrażanie własnych emocji. Uczy się form ekspresji bardziej dojrzałych (np. słowne wyrażanie emocji). Ulega także ograniczaniu zakresu swojej ekspresji. Próbuje świadomie kontrolować wyrażanie emocji, a jest to początek socjalizacji tego procesu. Poprzez to mamy do czynienia z osobą stabilną emocjonalnie, zrównoważoną, mniej gwałtowną i żywiołową. Między dziećmi występują jednak różnice spowodowane oddziaływaniem środowiskowym i temperamentami.

Rozwój społeczny sześciolatka osiąga bardziej zaawansowany poziom. Widoczne jest to w percepcji społecznej, czyli dostrzeganiu różnic cech i właściwości osób w swoim otoczeniu. Dostosowuje swoje zachowania wobec innych d stopnia znajomości. Dostrzega różnice wiekowe, czyli inaczej odnosi się do swoich rówieśników, a inaczej do dorosłych. Często wykazuje zachowania opiekuńcze w stosunku do młodszych od siebie, natomiast w relacjach z dorosłymi – podziw i respekt. Często dziecko dobiera sobie w zabawie osoby tej samej płci, choć nie jest to regułą. Zauważa u innych głównie ich wygląd, ubranie, posiadane przedmioty czy wykonywane czynności. Cechy wewnętrzne, psychologiczne są nadal niedostępne. Nie dostrzega także wewnętrznych przyczyn zachowań innych ludzi. Mimo tych niedoborów kontakt z innymi przebiega w miarę sprawnie. Niektóre sześciolatki potrafią już bawić się przez dłuższy czas bez ingerencji dorosłych. Dziecko posiada zdolność do współdziałania, a widać to w zabawach, w których jest gotowe na wyrzeczenia (rezygnuje z własnego pomysłu, trzyma się reguł ustalonych w zabawie lub wyznaczonych mu ról). Postęp socjalizacji znajduje się w pierwszej fazie, czyli dziecko nadal uczy się dostosowywać do nakazów i zakazów, które to decydują o jego zachowaniu. Sześciolatek nie wymaga już każdorazowego instruowania i potrafi zapamiętać pewne nakazy i zakazy. Polecenia kierowane do grupy odnosi także do siebie. Rozwój moralny występuje w fazie heteronomii, co oznacza, że normy moralne postrzega jako nakaz lub zakaz ustawiony przez dorosłego. Przy ocenie moralnej postępowania kieruje się miarami fizycznymi. Uważa, iż okłamanie kolegi jest tylko troszkę niedobre, a bardzo niedobre jest okłamanie osoby dorosłej. Nie uwzględnia więc intencji sprawcy ani okoliczności zachowań.

Sześciolatek dzięki swojemu rozwojowi staje się osobą, która zaczyna być zdolna do kontrolowania swoich zachowań oraz współdziałania z rówieśnikami.

Opracowała: Marzena Olejnik

Rozwój psychofizyczny sześciolatka

Hałaśliwy, entuzjastyczny, podlegający skrajnym emocjom. Coś ci to mówi? Jeszcze niedawno wydawało ci się, że bunt dwulatka był najtrudniejszym etapem rozwoju. Tymczasem na scenie pojawił się sześciolatek. Wybuchowy, czasem arogancki, a jednocześnie otwarty na uczenie sie nowych rzeczy, tryskający energią. Nie do opanowania. Chcesz wiedzieć, czego oczekiwać- poczytaj…

Rozwój społeczny i emocjonalny

Podlega gwałtownym emocjom od entuzjazmu do agresji

Chce być najlepszy, najszybszy, najsilniejszy, najmądrzejszy, ..naj..naj..

W dobrym nastroju jest entuzjastyczny i pomocny

Czasem oszukuje

Jest bardzo czuły na krytykę

Ma problem z przyznaniem się do winy

Może mieć kłopot z współdziałaniem z rówieśnikami ze względu na potrzebę rywalizacji i zwyciężania

Przyjaźni się głownie z osobami tej samej płci

Ma najlepszego przyjaciela

Ma trudność z zauważaniem potrzeb innych

W tym wieku kontakty z mama bywają trudne

Boi sie samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia, itp.

Rozwój fizyczny i motoryczny

Hałaśliwy

Żywiołowy

Pełen energii

Sprawny fizycznie

Lubi zabawy ruchowe, ale może się szybko męczyć

Nie boi się ryzyka, kompletnie nie myśli o niebezpieczeństwie

Ma czasem problemy z koordynacja ruchową (okres wzrostu)

Bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków- powód do dumy

Dobrze rysuje i maluje, może mieć trudności z pisaniem

Biega, skacze, wspina się,

Jeździ na 2 kołowym rowerze

Może jeździć na łyżwach, nartach, rolkach

Rysuje koło , kwadrat, prostokąt, romb

Rozwój intelektualny

Dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki

Używa ok. 4 tys.słów

Rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki

Rozróżnia prawą i lewą stronę

Układa puzzle

Podejmuje samodzielnie decyzje

Rozumie pojęcie czasu, przestrzeni, koloru, liczb,

Rozumie, ze rzecz widziana z daleka wydaje się mniejsza niż jest w rzeczywistości

Rozumie różnicę pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym

Zna dni tygodnia, nazwy miesięcy, pory roku

Potrafi się skupić na ok. 15 min.

Nie ma rozdzielności uwagi

Bawi się w zabawy z podziałem na role

Interesuje się przyrodą i jej zjawiskami

Swobodnie prowadzi rozmowy

Próbuje uzasadniać swoje decyzje

Jak możesz pomóc swojemu dziecku?

Pomóż dziecku rozwijać poczucie odpowiedzialności, włączaj go do prac domowych; kończąc wyznaczone zadania przed pójściem do zabawy,

Zachęcaj dziecko do pomagania innym,

Interesuj się jego przyjaciółmi, tym co się dzieje w zerówce

Naucz dziecko stawiać cele. Dzięki ich realizacji będzie czuł się pewnie i niezależnie,

Ustal jasne reguły i trzymaj się ich, np. jak długo dziecko może oglądać telewizję

Mów dziecku jasno, które z jego zachowań są dobre, a które nie,

Rozmawiajcie o konsekwencjach różnych zachowań,

Wspólnie grajcie w gry, czytajcie książki, chodźcie na imprezy dla dzieci

Czytaj często dziecku, dopóki nie nauczy się czytać samemu – czytajcie razem,

Wspieraj dziecko w podejmowaniu nowych wyzwań

Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się inaczej, więc wiadomości tu zawarte mają charakter wyłącznie informacyjny. Jeśli coś cię niepokoi

skontaktuj się z lekarzem.

Książki, z których korzystaliśmy: