EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB NIEWIDZĄCYCH I SŁABO WIDZĄCYCH
Oko - złożona funkcja, układ optyczny, właściwe receptory czyli pręciki i czopki, drogi do impulsów nerwowych w siatkówce)
Gałka oczna zbudowana z 3 zasadniczych części/ warstw:
- warstwa zewnętrzna: błona włóknista z części przedniej, przezroczysta i rogówka w częsci pozostałej nieprzezroczysta, twardówka
- warstwa środkowa: naczyniówka
- warstwa wewnętrzna: siatkówka
Aparat ochronny (powieki, spojówka gałkowa i powiekowa, narząd łzowy)
- ochrona przed urazami mechanicznymi, kurzem, dymem, nadmiarem światła, czynnikami termicznymi
Gałka oczna z mięśniami gałkoruchomymi i oczodołową.
Układ optyczny oka
rogówka-> ciecz włóknista w komorze przedniej-> soczewka
Proces widzenia
Promienie świetlne równolegle padają na rogówkę, załamują się i skupiają w ognisku tkwiącym na siatkówkę. Najbardziej ostry obraz powstaje na siatkówce w dołku środkowym plamki zółtej.
Czopki i pręciki
czopki - odróżnianie szczegółów, kształty drobnych przedmiotów, barw ( w dołku środkowym plamki żółtej na siatkówce)
pręciki - odróżnianie zarysów przedmiotów w słabszym oświetleniu, zawierają rodopsynę (resyntezują w ciemności)
Bodźce z siatkówki są przekazywane za pośrednictwem komórek nerwowych dwubiegunowych i zwojowych do ciała kolankowego bocznego, gdzie znajduje się IV neuron czuciowy. Nerw czaszkowy wzrokowy przewodzi impulsy do korowego ośrodka widzenia. Nerw wzrokowy bierze początek nad siodełkiem tureckim w skrzyżowaniu wzrokowym.
Do gałki ocznej przyczepionych jest 6 mięśni unerwionych przez nerw okołonichowy III, bloczkowy IV, odwodzący VI
Dzięki mięśniom gałka oczna wykonuje ruchy w płaszczyżnie poziomej, pionowej i obrotowej.
Gałki oczne człowieka są w ciągłym ruchu (także we śnie).
W czasie przenoszenia wzroku z przedmiotów odległych na bliskie, gałki oczne wykonują ruch, także osie początkowo ustawione równolegle, zaczynają się przecinać - tzw. konwergencja
Jednocześnie z ruchem gałek dzięki skurczowi mięśnia występuje akomodacja.
Pole widzenia
Obraz przestrzeni otaczającej, jaką w danym ustawieniu oka ogarniamy (widzenie centralne i obwodowe)
W obrębie krążka nerwu wzrokowego nie ma fotoreceptorów (plamka ślepa)
Zlewanie 2 obrazów w 1 to fuzja (podstawowy czynnik ustawienia gałek ocznych). Ośrode korowy fuzji jest w ośrodku wzrokowym w płacie potylicznycm - dzięki temu nie ma dwojenia ->>> dwojenie fizjologiczne gdy palec przymamy w odległości 30 cm
Przystosowanie do ciemności i jasności
Adaptacja widzenia w ciemności (2 etapy)
Bardzo szybkie wzrastanie na światło (5-15 min)
Rozszerza się źrenica, wzrasta wrażliwość pręcików, w których regeneruje się rodopsyna (purpura wzrokowa) twz. widzenie skotopowe
Dalsze 30 min - bardzo wolne adaptowanie się do ciemności
Adaptacja do światła
Reakcja źrenic i powiek (zwęzenie i zamykanie). W siatkówce rozpada się rodopsyna, pręciki wyłączają się z procesu widzenia. Czynne są czopki i jest to widzenie fotopowe.
Widzenie barwne - wzrokiem oceniamy światło pod względem ilości i jakości, Światło ocenia się jako białe.
Barwy dopełniające - 2 barwy podstawowe tracą właściwości wywoływania danych wrażeń.
Oko ludzkie jest wrażliwe na światło o długości 400 - 769 mm. Człowiek odróżnia około 3D odcieni światła kolorowego.
Rozrózniamy barwy podstawowe (takie które są wywołane światłem o dokładnie znanej długości fali będące odpowiednią częścią widma słonecznego).
Daltonizm - schorzenie w widzeniu barw jest wrodzone, nierozróżnianie pewnych barw lub zupełne widzenie achromatyczne (ślepota barwna całkowita i częściowa). Zupełna ślepota barwna to tzw. achromatopsja. Częściowa ślepota barwna to zupełny brak 1 z 3 typów czopków. PROTAMOPIA (czerwony), DENTERATOPIA (zielony), TRINANOPIA (fiolet)
Wady refleksji
Refleksja (łamliwość) - zdolność i siła załamywania promieni świetlnych przez układ optyczny oka. Refrakcja wynosi 66 dioptrii (D).
Oko miarowe (normalnowzroczność) - promienie biegnące równolegle, przecinają się w ognisku tylnym w siatkówce.
Siła załamująca może być za mała lub za duża
- normalne oko
- krótkowzroczność
- dalekowzroczność
Krótkowzroczność (myopia)
- mała - do 4 D
- średnia - do 8 D
- duża - pow. 8 D
Układ optyczny zbyt silnie załamuje promieniowanie i obraz ostry tworzy się w ciele skrzylistym ponad siatkówką.
Przyczyna: zbyt duża siła refrakcji układu optycznego lub zbyt długa oś gałki ocznej.
Nadwzroczność (hyperhetropia)
Promienie równoległe są słabiej załamywane przez układ optyczny, przecinają się za siatkówką.
Niezborność oka - różna siła załamywania w róznych południkach układu optycznego oka.
Obraz na siatkówce nigdy nie jest dobrze zogniskowany, obrazy są zniekształcone i porozmazywane.
Różnowzroczność
Istnienie różnych refrakcji w każdym oku.
Ostrość wzroku - zdolność rozrózniania 2 ptk. leżących najbliżej siebie jako 2 różne punkty. Jednostka miary ostrości wzroku - kąt 1 minuty. Ostrość wzroku wpisuje się ułamkiem ( w liczebniku - odległość z jakiej znak był oglądany; w mianowniku liczba umieszczona pod rzędem znaków, oznacza z jakiej odległości znaki powinny być rozpoznawane). Aby odróżnić te 2 różne ptk. oko musi odebrać wrażenie dwoma majmniejszymi światłoczułymi elementami siatkówki. Odległość z jakiej powinno się oglądać znak wpisana jest obok rzędu znaków.
Poczucie światła: 1/nieskończoność; niewidomy- nie odróżnia światła od ciemności V=0
Etiologia (wg. Z. Sękowskiej - twórczyni polskiej tyflopedagogiki)
- czynniki genetyczne ( wyniki mutacji genetycznej)
- wady wrodzone analizatora wzroku i uszkodzenia okołoporodowe ( schorzenia płodu w łonie matki związane z nadużywaniem leków, alkoholizmem, zatruciem związkami chemicznymi [ołów], chorobami matki [różyczka, toksoplazmoza], promieniowanie, mechanicznymi urazami mogącymi doprowadzić do wylewów krwi do siatkówki, związane z wcześniactwem [zbyt duże stężenie O2 uszkadza siatkówkę]
- choroby analizatora wzrokowego ( jaskra, zaburzenia w kształcie i wielkości gałek ocznych, zaćma, zmętnienie rogówki lub ciałka szklistego, zaburzeni aukładu nerwowego, zmiany degeneracyjne i rozwojowe w czopkach i pręcikach)
- choroby zakaźne z wysoką temperaturą oraz choroby nowotworowe, zatrucia, cukrzyca
- urazy mechaniczne, termiczne, chemiczne, awitaminoza, zmiany starcze
CHOROBY I DYSFUNKCJE NARZĄDU WZROKU
Utrudnienia przy niedowidzeniu:
1. Ubytki w polu widzenia
2. Brak lub znaczne uszkodzenie akomodacji
3. Oczopląs
4. Zaburzenia adaptacyjne soczewki
5. Ślepota na barwy
6. Ograniczenie w ruchach gałek ocznych, nieprawidłowe ustawienie się gałek (zez, porażenie mięśni)
7. Zamglenie całościowe lub częściowe oglądanych przedmiotów
8. Zaburzenia w obrębie ośrodkowym układzie nerwowym
Ad 1.
Uszkodzenie centralnego widzenia- tzw. mroczki środkowe lub przyśrodkowe w polu widzenia. Z pola widzenia wypadają części znaków - problemy z czytaniem, widzenie zniekształconych liter, problemy z ortografią.
Ubytki dwuskroniowe (przy nacisku przez nowotwór przysadki mózgowej, przy skrzyżowaniu nerwu wzrokowego) - bardziej utrudnione czytanie i pisanie, niedowidzenia prawostronnego lub lewostronnego. Ubytki mogą być rozrzucone.
Czasem występuje ślepota mózgowa (przy uszkodzeniu neurologicznym)
Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki - widzenie lunetowe (dziedziczona, postępująca w okresie dojrzewania).
Ad 2.
akomodacja - elastyczność soczewki i mięsień rzęskowy
całkowity brak akomodacji - np. po usunięciu soczewki, zaćma, dyfteryt (zakaźna)
bezsoczewkowe - posługują się 2 parami soczewek, ważna jest praca przy świetle, gdyż pobudza akomodację
Ad 3.
Mimowolne ruchy gałek ocznych o różnym natężeniu, stopniu i rodzaju. Powstają u dzieci z obniżoną ostrością wzroku od urodzenia lub bardzo wczesnym dzieciństwem przed ustabilizowaniem się odruchowej zdolności fiksacji - ok 6 r.ż.
Występuje przy bielactwie, po operacjach zaćmy, możeby być nabyty, przy uszkodzeniach siatkówki.
Rodzaje: stały lub okresowy, obrotowy, pionowy, skośny, poziomy, wahadłowy, skaczący (z mimowolnymi ruchami głowy, u osób z upośledzeniem intelektualnym)
Ad 4.
U części słabo widzących występuje kurza lub zmierzchowa ślepota.
Może być wrodzona - przy barwnikowym zwyrodnieniu siatkówki - lub nabyta - niedożywienie
Światłowstręt - często u osób ze schorzeniami siatkówki, przy nawet niewielkim oświetleniu, przy sztucznym jest mniejszy. Objawy to : ból oczu, łzawienie, powidoki.
Ad 5.
- zbierzny (estotropia)
- rozbierzny (eksotropia)
- do góry (hypertropia)
- do dołu (hypotropia)
Stały bądź okresowy, może dotyczyć 1 oka bądź 2 lub być naprzemienny. Szkła korekcyjne, bądź ćwiczenia pleoptyczno-ortoptyczne
przyczyny: wady wzroku, nieprawidłowość w rozwoju oczodołów, choroby zakaźne, wrodzone porażenie mięśni oka bądź nieprawidłowie unerwienie tych mięśni
leczenie: szkła korekcyjne, ćwiczenia, leczenie operacyjne, wizyty w poradni, właściwe odżywianie, środki farmakologiczne
Ortoptyka - dział okulistyczny, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem uszkodzeń widzenia obuocznego i ruchów gałek ocznych, koordynacją mięśni.
Rehabilitacja ortoptyki : ćwiczenia tłumienia,
: ćw. kontrolowanego zeza
: ćw. korwengencji (zbieżność oczu)
: ćw. widzenia sterooskopowego (3D)
: ćw. widzenia - koordynacja wzrokowo-ruchowa
: ćw. widzenia obuocznego po operacji
Ad 6.
W większości przypadków uwarunkowana genetycznie
- opadnięcia powieki górnej
- brak tęczówki
- barwnikowe zwyrodnienie siatkówki
- brak gałki ocznej - 1 lub 2; mogą być cząstkowe
- cyklopia - wada rozwojowa polegająca na połączeniu dwóch oczodołów zawierających jedną gałkę oczną (wrodzona, gen recesywny)
- małoocze - 1 lub 2 gałki oczne mniejszew od podstawowych, często współwystępuje zaćma, jaskra, brak tęczówki
- wady tęczówki i źrenicy - nieprawidłowe ułożenie źrenicy, brak tęczówki, bielactwo[brak pigmentacji], światłowstręt, niska ostrość wzroku, oczopląs
- wady soczewki - zaćma wrodzona (zmętnienie soczewki)
- wady naczyniówki i siatkówki
- wady rogówki (całkowite/częsciowe zmętnienie rogówki)
Wady rozwojowe
- Zespół Marfana - rodzinna, długie i cienkie palce rąk i nóg, niedorozwój mięśni, podniebienie gotyckie, nieproporcjonalna budowa, zaćma, przemieszczenie soczewki, wiotkie wiązadła, skolioza, nadmierna ruchliwość stawów
- Stożkogłowie - głowa w kształcie stożkam wysoka czaszka, płytkie oczodoły, szerokie ustawienie oczu - wytrzeszcz, zez, oczopląs
- Krótkogłowie
- Zespół Crouzona - deformacja czaszki, niskie osadzenie uszu, wytrzeszcz, zez rozbieżny, gotyckie podniebienie, krótka górna warga, zwiększenie ponad normę odległości między oczami
Inne choroby narządu wzroku
- Jaglica - trachoma, egipskie zapalenie spojówek, choroba zakaźna, wirusowa. Początkowymi objawami zakażenia jest wrażenie ciała obcego pod powieką, i inne objawy zapalenia spojówek. Następnie można wyróżnić 4 etapy choroby:1. okres tworzenia się grudek jagliczych, 2. przerost brodawkowaty spojówek i tworzenie się tzw. łuski jagliczej, 3. etap bliznowacenia powyższych zmian, 4. późne następstwa: bielmo, podwinięcie powiek
Może prowadzić do utraty wzroku.
- Zaćma / katarakta - wrodzona bądź nabyta. Przyczyny: starcza, tężyckowa, kortyzonowa, cukrzycowa, hutnicza, elektryczna, rentgerowska, urazowa, zaburzenia hormonów, powikłania np. rozwarstwienie siatkówki. Choroba oczu prowadząca do zmętnienia soczewki, jest jedną z przyczyn ślepoty.
Rodzaje zaćmy wrodzonej:
1.zaćma warstwowa - upośledzenie widzenia jest tylko częściowe, obwód soczewki jest przejrzysty; jest ona najczęściej spotykaną odmianą zaćmy wrodzonej,
2.zaćma jądrowa
3.zaćma całkowita - które uniemożliwiają prawidłowe widzenie plamkowe i powodują brak możliwości rozwoju zdolności widzenia u noworodka; powstaje wtórne niedowidzenie; przy obustronnej zaćmie całkowitej rozwija się oczopląs i zez,
4.zaćma biegunowa
5.zaćma błoniasta - pojawia się wtedy, gdy w pierwszym okresie życia dochodzi do przerwania ciągłości torebki soczewki i wchłonięcia się jej mas.
Objawy zaćmy:
- słabsza orientacja w przestrzeni przy gorszym oświetleniu
- -''- przy gorszym świetle
- zmętnienie soczewki
-usunięcie soczeki - oko staje się niewidome
(dobrze rozpoznaje kolor czerwony i zielony, nie rozpoznaje fioletowego i niebieskiego)
- Jaskra - spowodowana nieprawidłowym ciśnieniem w gałce ocznej. W prawidłowym oku wynosi od 14 do 25 mmHg. 10% przypadków niewidzących jest spowodowanych po jaskrze. Nieleczona prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego i niewidzenia.
Rodzaje jaskry pierwotnej: ostra zapalna, przewlekła, podostra zapalna, prosta, dziecięca, dokonana
Rodzaje jaskry wtórnej: następstwo lub powikłania różnych chorób
Jaskra ostra zapalna: silny ból gałek ocznych promieniujących do czoła, podwyższona temperatura ->>>>> objawy ->>>>>
- chowy przez kilka dni widzi gorzej, bóle głowy, gorsze widzenie w ciemności i z bliska, rogówka jest zamglona, a źrenica rozszerzona, atak jaskry (silny ból gałek ocznych i podwyższona temperatura), niedokrwienie siatkówki, łzawienie, światłowstręt, powoduje możliwość utraty wzroku - ciśnienie do 80 mmHg
Po ostrym ataku jaskry może dojść do podostrej albo przewleklej zapalnej ->>>>>
-bóle głowy, bóle oka, wzrok zamglony, objaw tęczowy, żle widzi w ciemności, maksymalne ciśnienie do 50 mmHg, rezultat nieleczenia to stopniowa utrata wzroku
Jaskra prosta ->>>> wahania ciśnienia różne do 40 mmHg, źrenice źle reagują na światło, na początku ostrość prawidłowa, należy badać nie tylko ostrość, ale również pole widzenia
Jaskra dziecięca tzw. wodooczem->>> dziecko rodzi się z tym albo ujawnia się do 10 r.ż., jedno oko jest powiększone, gdyż istnieje niedorozwój dróg odpływowych cieczy ocznej tzw. wole oka, szersza źrenica, powiększona rogówka, jeżeli jest nieleczona to zanik
Czynniki ryzyka jaskry:
- istnienie choroby w rodzinie
-cukrzyca
- krótkowzroczność
- regularne i długotrwałe stosowanie leków i kortykoseroidy
- urazy oczu
- wiek powyżej 40 r.ż.
- naczyniowe czynniki ryzyka (ciśnienie krwi, zaburzenia ciśnienia krwi, schorzenia naczyń obwodowych)
Leczenie: leki, kontrola, okresowe badania, inf. lekarzy o jaskrze, uregulowany tryb życia, unikanie przebywania w ciemności, nie noszenie za ciasnych kołnierzów, picie płynów w małych ilościach, unikanie kawy, długi sen, odpoczynek po obiedzie
- Zapalenie nerwu wzrokowego ( po przebiegu chorób zakaźnych, po zapaleniu okołozębowe, po zapaleniu zatok, migdałków, stwardnienie rozsiane, w wyniku zatrucia związkami trującymi)
Objawy ->>> silne bóle gałek ocznych i głowy, wymioty, senność, zaburzenia widzenia środkowego, utrata wzroku z poczuciem światła
Czynniki prowadzące do zaniku nerwu wzrokowego:
- powikłanie po zapaleniu nerwu wzrokowego
- ucisk przez nowotwór
- choroby ośrodkowego układu nerwowego
- powikłania jaskry
- nagła utrata krwi
- zatrucie związkami chemicznymi
Objawy ->>> obniżenie ostrości widzenia, braki w polu widzenia, bladość tarczy nerwu wzrokowego
WPŁYW BRAKU WZROKU NA ROZWÓJ POZNAWCZY
21 tys. osób niewidomych
200 tys. osób słabowidzących
Konsekwencje: dzieci niewidome od urodzenia nie przeżywaja tak jak os widzące
wg Zofii Sękowskiej : uszkodzone, ograniczenia osobiste, poznawcze, estetyczne, społeczne, orientacyjne, uczuciowe
wg Marii Grzegorzewskiej : zależy z kim przebywają, osoby niewidome rodzą się z licznym potencjałem
Ograniczenia poznawcze:
- wpływ na spostrzeganie, brak możliwości odbioru wrażeń
- ograniczenie samodzielności i osiągania celu własnych zainteresowań
- zawężone możliwości zawodowe i społeczne
- zaburzenia obrazu własnego ciała i ruchu ciała innych
- brak naśladownictwa wzrokowego
- synteza dominuje nad analizą, ich poznanie ma wymiar globalny
- treść spostrzeżeń jest uboższa, opóźnienie myślenia
- brak wzroku nie jest ograniczeniem w rozwoju mowy
- decydujące na rozwój mowy ma stymulowanie rodziny
Rozwój motoryczny:
- nieco opóźniony, gdyż nie ma bodźca stymulującego
- poziom sprawności motorycznej wynika z wychowania - gdy nie jest motywowane prowadzi do zaburzenia - anemia, krzywica
- dziecko małoruchoruchowe jest narażone - uciskanie gałek ocznych, bawienie się rękami, ssanie palców, krzywica tłowie - utrwalone nie do wyleczenia
- dzicie niewidome od urodzenia maja charakterystyczne poruszanie się i wyciąganie rąk do przodu, za wysoko stawiają nogi tzw. chodzenie kogucie
- nienaturalna mimika: miny, marszczenie brwi,
- problemy z wagą, najczęsciej otyłe, ponieważ uprawiają mało sportu
Rozwój emocjonalny, osobowość:
= pierwotne
- frustracja i przeciążenie układu nerwowego
= wtórne
- niski próg frustracji
- skłonność do reakcji ujemnych, np. depresja, poczucie mniejszej wartości
- duży lęk przed nowymi sytuacjami
- poczucie kontroli zewnętrznej, wiąże się z niechęcią i biernością
- większy poziom egocentryzmu, zdarza się zarozumiałość, bądź zamknięcie się w sobie, nadmierne gadulstwo, uciekanie w fantazję, zaburzenia emocjonalne
czynniki: poziom inteligencji, poziom introwersji, ekstrawersji, neurotyzm, widoczność niepełnosprawności
Rozwój społeczny:
- mniejsze szanse na poznawanie osób
- niechęć do poznawania nowych osób
- niechęć do ustępowania dzieciom w zabawie
- zabawa jest monotonna i małokonstruktywna
- niezdolność obserwowania innych osób
- mała samodzielność, izolacja od otoczenia, jest społecznie bierna, duża podejrzliwość
- wraz z wiekiem większy wpływ ma osobowość niż widzenie
czynniki:
- uzależnione od wieku i płci
- rodzaj i stopień utraty wzroku
Ograniczenia w życiu społecznym: silne poczucie inności, brak zapokojenia potrzeb, szacunku, miłości, ograniczona samodzielność i niezależność od innych, ograniczona możliwość wyboru drogi życiowej i zawodowej
ZADANIA REHABILITACJI WG T. MAJEWSKIEGO
- doprowadzenie do jak najbardziej maxymalnego stopnia powrotu do fizycznej sprawności poprzez uzdrowienie motoryczne
- psychiczna adaptacja do nowych możliwości i sytuacji
- wykształcenie aktywnej postawy wobec rehabilitacji i wobec innych
- odbudowa perspektyw życiowych i planów na dalsze życie
- opanowanie umiejętności samodzielnego poruszania się, wykonywania podstawowych czynności życia codziennego
- nauka czytania i pisania systemem punktowym (brail)
- zapoznanie i wypracowanie umiejętności korzystania z różnych urządzeń
- przygotowanie do korzystania z instytucji, urządzeń socjalnych; przygotowanie do pracy zawodowej
Zasady, wskazówki:
- niestosowanie postawy nadopiekuńczości i nadmiernego współczucia
- konsekwencja wymagań i obietnic
- ujednolicenie systemu wychowawczego
- nie stosowanie zbyt wielu bodźców naraz
- możliwość kontaktów z rówieśnikami
OREGOŃSKI PROGRAM REHABILITACJI DLA DZIECI OD 0 DO 6 R.Ż.
W 1978r. stworzył go: Brown, Simmous, Methvin
Program zawiera 693 ćwiczenia, które tworzą ciąg, są usystematyzowane - od najłatwiejszych do najtrudniejszych.
Podstawowe założenia:
1. Większość dzieci niewidomych przechodzi przez te same etapy rozwoju co dzieci zdrowe
2. Przebieg rozwoju poszczególnych funkcji może trwać dłużej
3. Konieczna modyfikacja środowiska uczenia się i dojrzewania
4. Stosuje się podobne strategie uczenia
Program składa się z 3 części:
1. Podręczniki dla konsultanta (prowadzących), są tam wskazówki, metody oceny postępów
2. Inwentarz umiejętności i sprawności, służy 3 celom:
- ocena poziomu rozwoju dziecka
- wybór właściwych celów i zadań rehalitacyjnych
- ewidencja nabywających przez dziecko nowych umiejętności i sprawności
Określa się orientacyjny wiek rozwojowy: funkcje poznawcze, język, samodzielność, socjalizacja, mała motoryka, duża motoryka
3. Zestaw ćwiczeń - podzielony na 6 podstawowych dziedzin rozwoju, a one podzielone są na kategorie wiekowe
- 0 - 1
- 1 - 2
- 2 - 3
- 3 - 4
- 4 - 5
- 5 - 6
Używa się nauczanie preskryptywnego ( nauczanie wg szczegółowych recept)
- każda umiejętność jest dzielona na składowe, wymaga to rozbicia na etapy, ważne jest wyznaczenie celu behawioralnego
- opisywanie czynności jezykiem prostym i zrozumiałym, opis miejsca i sygnał na który będzie wykonywał oraz konsekwencji reakcji dziecka
Każdy rodzic otrzymuje kartę tygodniową: rodziaj i rodzaj ćwiczeń, nazwa umiejętności którą ma osiągnąć, cel behawioralny, sposób uczenia, sposób zapisywania wyników, tabelka i miejsce na uwagi
Zasady wg Grażyny Walczak dla rodziców dzieci niepełnosprawnych tworzących środowisko wychowawcze:
1. Kochaj dziecko takie jakie jest
2. nie dopasowuj dziecka do swoich wyobrażeń
3. Staraj się poznać jego potrzeby i możliowści
4. Zapewnij dziecku bliskość, zainteresowanie by miało poczucie bezpieczeństwa
5. Zachęcanie dziecka do samodzielności na miarę swoich możliwości, nie wyręczać, coś zmieniać, aby mogło samo wykonać czynność
6. Chwalić dziecko, gdy zrobi coś dobrze
7. Starać się rozmawiać, otwartość na kontakty u specjalistów
SPOSOBY POSTĘPOWANIA:
Etap od 0 do 6 miesiąca życia:
- bliski kontakt fizyczny z dzieckiem
- ubranka w różnych kolorach, kolorowe zabawki wiszące nad łóżeczkiem
- właściwe oświetlenie
Etap od 7 do 12 miesiąca życia:
- częste zmiany zabawek, obrazków i opisywanie nowych
- umieszczenie dziecka w miejscu tak by miało możliwość obserwacji rodziców
Etap 1 rok życia:
- zachęcanie do chodzenia
- oglądanie ilustracji w książkach
- ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, zabawy w piasku
Etap 2 roku życia:
- rysowanie, kolory kontrastowe
- ważne oświetlenie
- ćwiczenie samoobsługi, nie zmuszanie do nauki
- chwalenie, opisywanie czynności
- ćwiczenia ubierania przed lustrem
Etap 3 roku życia:
- zbieranie obrazów przyrodniczych,
- omijanie przzeszkód, ogląd obrazków i opisywanie, loteryjki obrazkowe
- skladanie obrazków w całość, rysowanie z dorosłymi
- zmienność formy ruchu
- nie karać za nieuwagę
- nie wyśmiewać wytworów
WSKAZÓWKI DO PRACY WG NATALII BARRAGA
= ważna jest nauka funkcjonowania w życiu codziennym
- kontakt z innymi osobami o podobnych problemach, utrzymywanie kontaktu wzrokowego
- istnienie różnych form rekreacji
- starać się zachowywać kontrast
- dotykanie, wskazywanie cech charakterystycznych
- uczenie zasad bezpieczeństwa, zwracać uwagę na punkt orientacyjny
- pomoc w domu, stymulowanie bez dźwięku, wspólne oglądanie kolorowej telewizji, stymulowanie pozbawione przymusu
= prowadzi się zajęcia związane z nauką
- czytanie i pisanie
- nauka patrzenia, zabawa z patrzeniem
- oglądanie książek i czasopism, odpowiednia odległość
- sprawdzanie zdolności dziecka, konsultacja ze specjalistą
- unikanie pracy z materiałami gładkimi, nauka bezwzrokowego pisma
- zachowywanie się normalnie, takie samo słownictwo, nie zmiękczać
- nauczyć sie ignorować negatywne komentarza
= stosowanie odpowiedniego oświetlenia
- jak najmniej rażące światło
- odpowiednio silne oświetlenie mocne dla: zanik nerwu wzrokowego, zwyrodnienie plamki żółtej, barwnikowe zwyrodnienie
- minimalne oświetlenie dla: bielactwo, wrodzony brak lub niedorozwój tęczówki, zmętnienie rogówki, niektóre rodzaje zaćmy
- indywidualne dopasowanie odległości, kontakt ze specjalistą
KWALIFIKACJA DZIECKA DO ODPOWIEDNIEJ SZKOŁY I ICH PRZYGOTOWANIE
- szkoły masowe
- szkoły integracyjne
- szkoły specjalne
- nauczanie indywidualne
Ośrodki szkolno-wychowawcze : Bydgoszcz, dębrowa Górnicza, Kraków, Lublin, Łódź, Radom, Wrocław, Warszawa,
Etapy pomocy od 0 do 6 r.ż.
1. Wczesna interwencja
2. Przedszkole specjalne
3. Szkoła podstawowa
4. Gimnazjum
5. Szkoły masowe (licea specjalne