systemy normatywne socjologia

System aksjo-normatywny: powiązany zespół reguł- norm i wartości- dotyczących wszelkich przejawów życia społecznego, charakterystyczny dla danej kultury. Trzy wyraźnie odrębne podsystemy w obrębie systemu aksjo-normatywnego:

  1. Zwyczaje - reguły o charakterze konwencjonalnym, w zasadzie obojętne dla dobra innych, spontanicznie wytwarzające się w zbiorowości, dotyczące codziennego przebiegu życia społecznego i stosunkowo słabo sankcjonowane.

Charakterystyczny jest tutaj bezrefleksyjny automatyzm z jakim podajemy sie zwyczajom. Sprawia że są one najbardziej niewidoczne ze wszystkich reguł, ponieważ na codzień ich nie dostrzegamy, bo są one dla nas oczywiste. Świadomie dostrzegamy je, gdy staniemy w obliczu odmiennej kultury i jej zwyczajów.

I wtedy można zauważyć nasz etnocentryzm, czyli przekonanie o naturalności naszych zwyczajów i dziwactwie zwyczajów odmiennych.

(Sankcje społeczne- reakcje społeczne - karzące lub nagradzające- na działania regulowane normatywnie, czyli takie, z którymi związane są określone oczekiwania społeczne).

  1. Reguły moralne (moralność) - zbiór norm i wartości, których naruszenie jest mocno piętnowane przez zbiorowość, ponieważ dotyczą zasadniczych i uniwersalnych problemów pojawiających się w stosunkach międzyludzkich , których rozwiązanie nie jest obojętne dla dobra partnerów.

Moralność jest najmocniejszym wyrazem społecznej natury człowieka. Reguluje ona życie szerszego grona niż w przypadku zwyczajów. Z tego powodu ma ona też charakter najmniej konwencjonalny, wyrażając pewne wspólne ludziom jako ludziom imperatywy życia zbiorowego. Odwołuje się do sumienia ludzkiego i ocen ludzkich czynów jako dobrych i złych, fakty moralne zawsze zawierają element oceny.

  1. Prawo - system norm i wartości stanowionych i skodyfikowanych, na straży których stoją specjalne instytucje dysponujące przymusem państwowym.

Najistotniejszy jest tutaj sposób regulacji. Pod tym względem prawo ma trojaką specyfikę. Po pierwsze nie wytwarza się spontanicznie, lecz jest celowo stanowione przez państwo lub w jego imieniu. Po drugie, prawo jest artykulowane w formie pisemnej , publikowane i systematyzowane w kodeksach itd. Po trzecie, na straży prawa stoi specjalny system sankcji. Regulacji prawnej podlega ogromny zakres życia społecznego, od spraw najdrobniejszych w przepisach administracyjnych aż po podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie w konstytucji. Prawo może wkraczać w każdą dziedzine życia, w zwyczajowość i moralność także.

Poza trójcą zwyczaj-moralność-prawo są jeszcze pewne szczególne zbiory reguł, które wyróżniają sie swoistymi cechami treściowymi.

  1. Styl artystyczny - to zbiór reguł definiujących nie tyle, co jest dobre i godziwe - jak moralność, nie tyle, co jest przyjęte i uznane - jak zwyczaj, i nie to co jest wymagane przez pańswo - jak prawo. Raczej to, co jest uważane za piękne. Obejmuje więc reguły estetyczne pisania poezji, malowania, rzeźbienia, komponowania itd. Sankcje są przeważnie pozytywne, w postaci środowiskowego uznania albo szerszej sławy. Sankcje negatywne to przeciwieństwo tradycjonalizmu, archaiczność bądź nadmierne nowatorstwo. Artyści nie pasujący do kanonu danej epoki nie mogą liczyć na salwe uznania.

  2. Moda - dotyczy spraw stosunkowo powierzchownych: czego sie slucha, w czym się chodzi, jakie filmy się ogląda, jakie książki czyta. Wyróżia ją wśród zwyczajów daleko wieksza zmienność, a także bardzo rygorystyczny nacisk, jaki wywiera na zwolenników. Moda zmienia sie stosunkowo szybko, ale w czasie, kiedy obowiązuje, dyktuje bezwzględnie i monopolizuje pożądane zachowania, dyskfalifikując wszelkie inne. Doprowadza do przejściowej, ale bardzo wyraźnej uniformizacji zbiorowości.


Wyszukiwarka