Potężne wały Gór Sowich widoczne z Kotliny Dzierżoniowskiej wyrastają nad nią jednym uskokiem stromych zboczy, przeciętych czterema przejezdnymi przełęczami. Od wschodu - od Przełęczy Srebrnej po Wielką Sowę - wał ten wznosi się i rozszerza, aby przy Wielkiej Sowie osiągnąć 13 km szerokości. Dalej na zachód następuje znaczne obniżenie, a główny grzbiet skręca na południe przez Sokół (862 m n.p.m.) w stronę Głuszycy i Gór Kamiennych.
Krajobrazowo włącza się do obszaru Gór Sowich także Wzgórza Wyrębińskie (złożone z trzech części) z najwyższym szczytem Gontowej - 723 m n.p.m.
Na terenie Gór Sowich - od przełęczy Woliborskiej po przełęcz Walimską i Jedlinę Zdrój rozciąga się Park Krajobrazowy Gór Sowich, a pozostały teren obejmuje strefa chronionego krajobrazu. W okolicach szczytowych Kalenicy znajduje się rezerwat "Bukowa Kalenica",a w okolicach Zamku Grodno rezerwat "Zamkowa Góra".
Szlak czerwony prowadzi głównym grzbietem, niebieski jego północnym zboczem, a szlaki zielone i żółte przecinają go kilkakrotnie z południa na północ.
W szczytowych partiach znajdują się ciekawe gniazda skalne. Grzbiet gór jest płaski przy miejscami bardzo stromych zboczach. Góry porasta całkowicie las z wyjątkami polan w okolicach szczytowych, lub na przełęczach.
Pod względem geologicznym Góry Sowie zbudowane są z najstarszego budulca skalnego ze wszystkich gór w Polsce, a nawet w Europie. Są nim archaiczne gnejsy. Wypiętrzone są w obecnym kształcie jak większość Sudetów w trzeciorzędzie w postaci jednego zrębu tektonicznego. Szczyty mają kształt kopuł.
Pasmo górskie w Sudetach Środkowych rozciągające się na długości 26 km (35 km licząc po linii grzbietowej) pomiędzy Górami Bardzkimi ze wschodu, a Wałbrzyskimi z zachodu. Na wschodzie granicą jest Przełęcz Srebrna, a na zachodzie Góry Sowie kończą się doliną rzeki Bystrzycy. Od północy ograniczone Kotliną Dzierżoniowską - od południa Obniżeniem Noworudzkim, oraz Wzgórzami - Wyrębińskimi i Włodzickimi. W okolicach Głuszycy graniczą z Górami Kamiennymi.
Góry Sowie dzielą się na pasma oddzielone od siebie przejezdnymi dla samochodów przełęczami: Srebrną (586 m n.p.m.), Woliborską (711 m n.p.m.), Jugowską (805 m n.p.m.) i Walimską (750 m n.p.m.) oraz Sokolą (754 m n.p.m.). Są to pasma: Szerokiej, Kalenicy i Słonecznej, Wielkiej Sowy, Sokoła i Włodarza, oraz obniżenie w formie działu schodzące przez Glinno w stronę Zagórza Śląskiego i Lubachowa. Zajmują obszar około 200 km kw.
Do najwyższych szczytów Gór Sowich należą: Wielka Sowa (1015 m n.p.m.) Mała Sowa (972 m n.p.m.) Kalenica (964 m n.p.m) oraz Słoneczna (960 m n.p.m.) We wschodniej, i zarazem niższej części, najwyższymi szczytami są Malinowa (839 m n.p.m.) i Szeroka (824 m n.p.m.)
Jedyne takie góry w Europie
Pasmo leżące w Sudetach Środkowych na terenie Czech i Polski. Na wschodzie graniczą z Kotliną Kłodzką, a na Północnym Zachodzie z Kotliną Kamiennogórską i z Górami Kamiennymi. Pośrodku - w Czechach - graniczy z Kotliną Broumovską. Od południa graniczą z Górami Orlickimi i Bystrzyckimi, a od północnego-wschodu ze Wzgórzami Ścinawskimi. Opis ten nie oddaje całkowicie położenia Gór Stołowych, których kształt jest tak nieregularny, że trudno określić ich granice. Można przyjąć, ze generalnie ich orientacja przebiega z północnego-zachodu na południowy wschód; po stronie południowej w Polsce znacznie się rozszerzając, zyskując na wysokości, ale tracąc zwartą postać grzbietu jaką mają Breoumovskie Steny i jeszcze nawet w okolicy Szczelińca. Na krańcu zachodnio-północnym znajduje się pasmo Zawory - są to nadal Góry Stołowe, które leżą na granicy polsko-czeskiej (w okolicach Uniemyśla). W części środkowej, na zachód od Kotliny Broumovskiej, w formie niezależnego masywu, a właściwie gigantycznego gnazda skalnego znajduje się Adrszpachskie Skalne Miasto.
Góry Stołowe - niepowtarzalne i nieporównywalne pasmo do żadnych innych gór zarówno w Polsce jak i nawet w Europie. Są jednocześnie, obok Karkonoszy, czymś w charakterze wizytówki całych Sudetów. Złożone są z nieregularnych pasm o łącznej długości 42 km i szerokości od 4-12 km, z których najwyższe (Szczelińca 919 m n.p.m.) znajduje się na terenie Polski. W Polsce ponadto znajduje się jeszcze część bardziej wschodnia - już znacznie niższa mająca postać specyficznego płaskowyżu, oraz część najbardziej zachodnia - Zawory (najwyższy szczyt to po czeskiej stronie Przedni Racz 710 m n.p.m., a po polskiej - Róg 715 m n.p.m.). W części środkowej - znajdującej się całkowicie w Czechach - istnieją jeszcze dwa pasma - Broumovskie Steny (najwyższy szczyt to Beżanovicki Szpiczak, oraz znane "Skalne Miasto": Adrszpraszsko - Teplickie Skały (w najwyższym punkcie - Czap osiągające 786 m n.p.m.)
Góry Stołowe charakteryzuje występowanie kilkusetmetrowych "stopni" z których pierwszy ma około 300 m, a drugi (występujący tylko w okolicach Szczelińca) - 150 metrów. Dzięki temu z daleka przybierają postać gigantycznych stołów.
Góry Stołowe są wielką atrakcją turystyczną ze względu na fantastyczne formy skalne skupione w różnym zagęszczeniu i formie - od Szczelińców, poprzez labirynty Błędnych Skał, Skalne Grzyby, po, porażające swą wielkością, gniazdo skalne - Skalne Miasto.
Budowa geologiczna Gór Stołowych jest unikatowa w całej Europie. Są to jedyne góry płytowe zbudowane z warstw piaskowców i nieprzepuszczających wody margli i łupków. Kiedyś - przed orogenezą - stanowiły one dno morskie.
Góry porasta głównie las świerkowy przy niewielkich skupiskach buków, wiązów i jaworów. W części wschodniej występują torfowiska - Małe i Wielkie Torfowisko Batorowskie (będące rezerwatem). Ponadto rezerwat jest na Małym Szczelińcu (895 m n.p.m.). Na całym obszarze Polskiej części (wschodnich) Gór Stołowych mieści się Park Narodowy Gór Stołowych powstały dopiero w latach 90-ych XX wieku.
Góry te są szczególnie atrakcyjne ze względu na imponujące i niespotykane gdzie indziej kształty skał. Są też dobrym terenem do uprawiania turystyki rowerowej, oraz - w zimie - na biegówki. Z tras szczególnie ciekawą jest Droga Stu Zakrętów prowadząca z Radkowa przez Karłów do Kudowy Zdrój. Brak jest infrastruktury do narciarstwa zjazdowego.
Do najwyższych szczytów należy Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.), Skalniak (915 m n.p.m.),
Skarby ukryte w Ziemi
Góry Złote leżą na granicy polsko - czeskiej i znajdują się w całości w Sudetach Wschodnich, na północ od Gór Bialskich i Masywu Śnieżnika, oraz na południe od Przedgórza Paczkowskiego. Na północnym zachodzie stykają się z Górami Bardzkimi na Przełęczy Kłodzkiej. Stanowią wschodnio-północną granicę odnogi Kotliny Kłodzkiej i najdalej na północ wysunięty przyczółek części wschodniej Sudetów. Po polskiej stronie tych gór znajdują się znane miasta - Lądek Zdrój i Złoty Stok.
Góry Złote są jednym z najdłuższych pasm leżących w Sudetach - około 54 km długości. Ciągną się wąskim grzbietem górskim (z licznymi krótkimi rozgałęzieniami), zorientowanym na osi z północnego-zachodu na południowy-wschód. Zajmują obszar około 240 km kw. Nazwę swą zawdzięczają występującym w ich stokach żyłom złota (w okolicach Złotego Stoku), którego kopalnie właśnie tu były zlokalizowane. Ponadto w ich skład geologiczny wchodzą sjenity, granity, bazalty, gnejsy i łupki krystaliczne, oraz wapienie.
Południowa część Gór Złotych z Górami Bialskimi nie stanowi wyraźnej i widocznej granicy. Przyjmuje się, że ich koniec jest za Kowadłem (989 m n.p.m.) będącym jednocześnie najwyższym szczytem Gór Złotych. Dalsze wyższe szczyty łącznie z najwyższą Postawną (1124 m n.p.m.) należą już do Gór Bialskich. Natomiast Smrk według takiego podziału (1125 m n.p.m.) przynależy już do Jesioników. Należy jednak przyjąć te podziały za bardzo umowne.
Mimo swej niedużej wysokości Góry Złote są, obok Gór Kamiennych, najbardziej malowniczym pasmem sudeckim, mogącym swą linia do złudzenia przypominać Beskidy.
W Górach Złotych jest jedno samochodowe (w Lutyni) i kilka turystycznych przejść granicznych.
Na całym terenie Masywu Śnieżnika (z wyjątkiem Krowiarek), oraz Gór Bialskich i Złotych mieści się od 1981 r. Śnieżnicki Park Krajobrazowy o powierzchni 288 km kw.
Najwyższymi szczytami są Jawornik Wielki (870 m n.p.m.), Borówkowa (900 m n.p.m.), oraz będące najwyższym - Kowadło (989 m n.p.m.).
Centrum turystycznym tej okolicy jest Lądek Zdrój.
Szlaki piesze są atrakcyjne krajobrazowo i idealne zarówno do dłuższych jak i krótszych wycieczek po terenie nie wymagającym większego doświadczenia turystycznego.
W Lądku Zdroju mieszczą się wyciągi narciarskie .
Trasy rowerowe wytyczone są w okolicach Lądka oraz Bielic. Szczególnie polecana jest też malownicza trasa szosowa pomiędzy Złotym Stokiem a Lądkiem Zdrój przechodząca obok wsi Orłowiec.
U źródeł trzech mórz
Masyw Śnieżnika to grupa pasm górskich w Sudetach Wschodnich, wychodzących z - będącego zwornikiem - najwyższego szczytu - Śnieżnika (1425 m n.p.m.). Rozszerzana jest często na wschodnia stronę o pasmo Gór Bialskich. Masyw podzielony jest, mniej więcej, po połowie na stronę polską i czeską, przy czym najwyższe szczyty leża na granicy obu państw. Przez Rów Górnej Nysy graniczy od zachodu z Górami Bystrzyckimi, od północnego zachodu z Kotliną Kłodzką, od północy dochodzi do Gór Złotych, a od wschodu, poprzez Góry Bialskie, skłania się ku Jesionikom. U stóp Masywu, na północy, leżą takie miejscowości jak Stronie Śląskie, Międzygórze, a w trochę większej odległości, na zachodzie, Bystrzyca Kłodzka, Międzylesie, oraz Długopole Zdrój.
Masyw Śnieżnika to cztery pasma rozchodzące się ze szczytu Śnieżnika pełniącego funkcję zwornika, oraz Pasma Krowiarek będących przedłużeniem w stronę północną za Przełęczą Puchaczówką (864 m n.p.m.) Pasma Żmijowca. Oprócz niego, w stronę wschodnią, po granicy, ciągnie się aż do Przełęczy Płoszczyny (817 m n.p.m.) Dziczy Grzbiet; na południe rozciąga się całkowicie czeskie pasmo Susziny (1321 m n.p.m.) i Podbelki (1307 m n.p.m.). Także na południe, ale z lekkim odbiciem zachodnim, w stronę Międzylesia ciągnie się pasmo graniczne z charakterystycznym szczytem Trójmorskiego Wierchu (1145 m n.p.m.) i Małego Śnieżnika (1326 m n.p.m.).
Całość charakteryzuje się bardzo wysokimi i stromymi zboczami, oraz spłaszczonymi szczytami, po których prowadzą główne szlaki turystyczne. Budowa masywu jest zwarta i stanowi odrębną krajobrazowo część, unikatową zarówno pod względem przyrodniczym, jak i klimatycznym i geologicznym. Główną atrakcją, oprócz wyraźnie najwyższego i wyjątkowo mroźnego Śnieżnika (1425 m n.p.m.), jest Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Ponadto szczególnie ciekawym miejscem jest kamienisty szczyt Trójmorskiego Wierchu, który poza naprawdę wspaniałymi walorami widokowymi jest miejscem, z którego biorą swoje źródła dopływy trzech europejskich mórz - Bałtyckiego, Północnego i Czarnego. Z tej góry spływają wody do Odry, Łaby (Elby) i Dunaju.
Masyw Śnieżnika jest szczególnie atrakcyjnym miejscem na turystyczne piesze wypady. Ciekawe i długie szlaki, oraz spora wysokość, a także dzika przyroda stawiają go pod tym względem na równi z niewiele wyższymi Karkonoszami. Zimą, ze względu na surowy klimat i obfite opady, panują tutaj bardzo dobre warunki śniegowe, utrzymujące się aż do późnej wiosny. Dzięki temu jest to świetny teren zarówno na narty biegowe jak i tourowe. W lecie drogi leśne nadają się za to do uprawiania kolarstwa górskiego. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre trasy są długie i o dużym przewyższeniu.
W Kamienicy, Międzygórzu, Stroniu Śląskim znajdują się wyciągi narciarskie. Największym w tym regionie ośrodkiem narciarskim jest Czarna Góra w Siennej. Po stronie czeskiej atrakcyjne wyciągi są zwłaszcza w Dolnej Morawie, oraz w Starym Mieście.
Geologicznie góry te zbudowane są z gnejsów, a obniżenia przełęczy, oraz dolin, z łupków łyszczykowatych. Masyw Śnieżnika - jak większość Sudetów - jest śladem po wcześniejszych od fałdowania alpejskiego ruchów górotwórczych. W częściach grzbietowych, oraz na wyższych partiach zboczy, widoczne są atrakcyjne skałki zbudowane z budulca mniej podatnego na erozję.
Na całym terenie Masywu Śnieżnika (za wyjątkiem Krowiarek), oraz Gór Bialskich i Złotych mieści się od 1981 r. Śnieżnicki Park Krajobrazowy o powierzchni 288 km kw.
Do najwyższych szczytów należą: Śnieżnik - znany też pod czeską nazwą jako Śnieżnik Kłodzki (Kralicky Śnieżnik) - 1425 m n.p.m., Mały Śnieżnik (1326 m n.p.m.), Suszina (1321 m n.p.m.), Podbelka (1307 m n.p.m.), Trójmorski Wierch (1145 m n.p.m.) i Czarna Góra (1205 m n.p.m.).
U stóp
Masywu leżą:
Międzygórze,
Idzików, Jodłów, Stronie Śląskie, Kletno, Stara Morawa,
Bolesławów i Kamienica. Dalej od gór, na zachodzie znajduje się
Międzylesie, Boboszów (przejście graniczne), Długopole Zdrój i
Bystrzyca Kłodzka.
Do największych atrakcji turystycznych należą Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, Sanktuarium Maria Śnieżna na Iglicznej nad Międzygórzem, Wodospad Wieliczki oraz Ogród bajek w Międzygórzu, szczyt Śnieżnika, Trójmorski Wierch, Mariańskie Skały, oraz szczyt Czarnej Góry z drewnianą wieżą widokową o wysokości około 10 metrów. Ponadto warto zwiedzić okolice Przełęczy Płoszczyna i Puchaczówka, schronisko na Hali pod Śnieznikiem, Bolesławów (wymarłe ale z niesamowitym klimatem miasteczko w samym sercu gór) oraz pasmo Susziny i Podbelki, na którym znadziemy resztki umocnień wojennych sprzed 100 lat.
Klimat jest zasadniczo bardzo ostry, zwłaszcza na Śnieżniku. Szczytowe partie gór nalezy zaliczyć do klimatu wysokogórskiego. Specyficznie i zaskakująco ostry jest też klimat na niewysokim i niezarośniętym paśmie Krowiarek.
Co ciekawe piętro hal - Hala pod Śnieżnikiem. Kosodzrewina występująca jest zasiana sztucznie. Szczyt Śnieżnika wynosi się ponad granice lasu.
Między innymi Koza górska oraz borsuk.
Bezludne Sudety
Góry Bystrzyckie - pasmo leżące w Sudetach Środkowych na południe od Kotliny Kłodzkiej. Oddzielone od zachodu i południa doliną granicznej rzeki Dzikiej Orlicy od Gór Orlickich. Od północy graniczą z Kotliną Kłodzką. Od wschodu poprzez dolinę Nysy Kłodzkiej (Dolinę Górnej Nysy) sąsiadują z Masywem Śnieżnika, a od północnego-zachodu poprzez Polanicę Zdrój i dolinę Bystrzycy Dusznickiej graniczą z Górami Stołowymi. Pasmo leży w całości po polskiej stronie Sudetów.
Pasmo Gór
Bystrzyckich to zwarty wał górski o imponującej długości 50 km.
Przełęcz Spalona (811 m n.p.m.) dzieli pasmo na północną część
o charakterze spłaszczonej wyżyny i część południową o
wyraźnym kształcie górskiego grzbietu. Całość komponuje się w
dużą, spokojną i łagodną krainę o pierwotnym charakterze.
Wynika to z łagodnej rzeźby i wyjątkowo rzadkiego zaludnienia.
Tereny porośnięte w większości lasem świerkowym, a w północnej
części podmokłe (Torfowisko pod Zieleńcem) - są atrakcyjne
zwłaszcza do wędrówek narciarskich i rowerowych. Godna polecenia
dla rowerzystów jest zwłaszcza szosa o wyjątkowych walorach
widokowych biegnąca zboczem Gór Bystrzyckich, doliną Dzikiej
Orlicy, oraz zboczem Gór
Orlickich
- zwana "Autostradą Sudecką". Ponadto istnieje rozległa
sieć dróg leśnych.
W
okolicach Spalonej znajdują się krótkie wyciągi narciarskie,
których niekwestionowaną zaletą są długo utrzymujące się dobre
warunki śniegowe.
Geologicznie budulcem Gór Bystrzyckich są - w części północnej - gnejsy kambryjskie, łupki, oraz piaskowce, a części południowej - gnejsy i granitognejsy.
Co ciekawe, obszar Gór Bystrzyckich nie jest ujęty w żaden Park Krajobrazowy, lecz dzięki niskiemu zaludnieniu i braku urbanizacji jest on wyjątkowo atrakcyjny przyrodniczo.
Najwyższym szczytem jest leżąca w części południowej Jagodna (997 m n.p.m.), a w części północnej najwyżej położony punkt znajduje się na Łomnickiej Równi (898 m n.p.m.).
U stóp Gór Bystrzyckich leżą znane miejscowości i uzdrowiska Ziemi Kłodzkiej, jak: Międzylesie, Bystrzyca Kłodzka, Długopole Zdrój, Polanica Zdrój i Duszniki Zdrój. Ponadto warte odnotowania są wsie Wójtowice, oraz Różanka, Gniewoszów i Lasówka. W samych górach jednakże nie ma żadnych większych miejscowości.
Do miejsc szczególnie wartych zwiedzenia należą: rezerwat "Torfowisko pod Zieleńcem", Przełęcz Spalona z widokiem na Sudety Wschodnie, Fort Wilhelma na Wójtowskiej Równi (842 m n.p.m.), szczyt Jagodna, Bystrzyca Kłodzka, oraz miasta uzdrowiskowe: Długopole Zdrój, Polanica Zdrój i Duszniki Zdrój.
Rowerzyści "obowiązkowo" powinni przejechać się "Autostrada Sudecką", oraz drogą z Przełęczy Spalonej do Zieleńca. Ponadto wystepuje tu olbrzymia możliwość kombinacji tras po drogach i duktach leśnych.
Zadziwiająco ostry, zwłaszcza zimą, która z reguły też jest bardzo śnieżna. Razem z Górami Orlickimi tworzą grupę górską o wyraźnie ostrzejszym klimacie i obfitych opadach niż na otaczających je terenach.