czynności układu oddechowego:utrzymywanie homeostazy przez dostarczanie O2 i usuwanie CO2; udział w regulacji kwasowo-zasadowej;odbrona organizmy przed wdychanymi ciałami stałymi;zapobieganie przedostawaniu się do krażenia dużych skrzeplin; regulacja poziomu hormonów we krwi.WYDECH zmniejszenie obj. płuc, jest to proces bierny.MIĘŚNIE PROSTE BRZUCHA zmniejszają obj. płuc obniżając położenie dolnych żeber.Skurcz tych mięśni zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co powoduje silniejsze wypuklenie przepony do klatki piersiowej.MIĘŚNIE MIĘDZYŻEBROWE WEWNĘTRZNE łączą sąsiednie dolne żebra z górnymi, przebiegają skośnieod tyłu ku przodowi, powodując obniżenie żeber i zmniejszenie obj.płuc.CIŚNIENIE PĘCHERZYKOWE wielkość przepływu gazy w wydechy jak i wdechu zależy od gradientu ciśnień między ciśnieniem atmosf. a pęcherzykowym; kierunek przepływu gazu jest zgodny z gradientem ciśnień.WDECH ciś. W pęcherzykach jest niższe,WYDECH ciś. w pęcherzykach jest wyższe (dodatnie). CIŚNIENIE W JAMIE OPŁUCNEJ jest niższe od ciśnienia atmosferycznego(ujemne) i zmienia się w miarę zwiększania lub zmniejszania obj.płuc WDECH ciś.w jamie opłucnowej steje się bardziej ujemneWYDECH ciś.w jamie opłucnowej powraca w miarę spadku obj.do wartości wyjściowych. SURFAKTANT złożona subst. Pokrywająca wew.ścianę pęcherzyków płucnych; zmniejsza napięcie powierzchniowe; jest magazynowany przez kom.pęcherzykowe typu III CAŁKOWITA POJEMNOŚĆ PŁUC(TLC)[u] powietrze w płucach na szczycie max wdechu jest sumą 4 obj. POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA (VC) max obj.wydychanego powietrza pomax wydechu. WENTYLACJA PŁUC PRZESTRZENI NIEUŻYTECZNEJ jest częścią wentylacji płuc, która bierze udział w wymianie gazowej w pęcherzykach płucnych. ANATOMICZNA PRZESTRZEŃ NIEUŻYTECZNA (MARTWA) jest równa obj.nosa, jamy ustnej, gardła krtani, tchawicy, oskrzeli, oskrzelików- te narządy odpowiadają za nawilżenie i ogrzanie powietrza wdychanego a nie wymianę gazową. TRANSPORT GAZÓW O2 rozpuszcza się w płynie przegrody pęcherzykowo-wośniczkowej i z niego dyfuduje do osocza krwii naczyń włosowatych; z osocza O2 dyfuduje do wnętrza krwinek czerwonych, gdzie w sposób odracalny łaczy się z hemoglobiną i przekształca się w oksyhemoglobinę; hemoblobina (Hb) ma zdloności łaaczenia się z O2 ; Hb może łączyc się z 4O2 ; powinowactwo O2 z Hb zalezy od temp,stężenia H+ , 2,3-dwufosforoglicerynianu, ATP, ADP.; preżność O2 we krwi tętniczej-90-95 mmHb;prężność O2 we krwi żylnej-40 mmHb;czynniki wpływające nha zawartość O2 :*_________ powstająca w wyniku przyłączenia do Hb tlenku węgla,* _______________ nie ma zdolności wiązania się z O2 , jon Fe+ w postaci zredukowanej przechodzi do utlenowanej Fe2-. TRANSPORT CO2 powstaje w kom jaki produkt końcowy metabolizmu tkanowego; z wnętrza kom CO2 dyfuduje do krwi naczyń włosowatych, we krwi CO2 jest transporkoway w kilku postaciach: CO2 fizycznie rozpuszczony w osoczu (5% całej zawartości O2 )i karbaminohemoglobina(5%) i wodorowęglany (90%).TLEN dyfuduje zpowietrza pęcherzykowatego. CO2 dyfuduje z osocza do naczyń włosowatych do pęcherzyków płucnychWIELKOŚĆ PRZEPŁYWU KRWI jest różna w różnych częściach płuc , jest to spowodowane działaniem siły ciążenia. WENTYLACJA PĘCHERZYKOWA jest nierównomierna we wszystkich cz płuc.WYMIANA GAZOWA jest optymalna wtedy, gdy wielkość stosunku minutowej wentylacji pęcherzykowej do minutowego przepływu płucnego jest różna. STOSUNEK WENTYLACJA- PREZEPŁYW tkanka płucna podstawy płuc charakteryzuje się względną przewagą przeplywu nad wentylacją, podczas gdy __________ płuc wentylacja jest większa od przepływu; optymalny stosunek wentylacji do przepływu występuje w _________ środkowej cz płuc. REGULACJA ODDYCHANIA -INNE RECEPTORY mechanoreceptory-ściany mnałych oskrzeli, pobudzane rozciągnięciem płuc; receptory ponadbłonkowe typu I pod bon śluzową tchawicu i dużych oskrzeli, pobudzone przez subst.zawarte w dymie papierosowym, niektóre gazy i ciała stałe zawarte w powietrzu. pobudzanie tych receptorów inicjuje _______. RECEPTORY U\J tkanka łączna płuc w bezpośredniej stycznności z naczyniami włosowatymi, pobudzane orzez rozciągnięcie naczyń płucnych przez subst.chem.CZYNNOŚC NEREK f.regulacyjna- homeostaza obj.składu i odczynu płynów istrojowych; f.wydzielnicza- eliminacja z organizmu produktów przemianty materii (mocznik);f.endokrynna-wytwarzanie reniny,prostagladyny,erytropoetyny, aktywnej wit.D;f.metaboliczna degradacja hormonów, wytwarzanie amoniaku, glukanogeneza. narząd parzysty, położony po obu str kręgosłupa w wyskokościTh 12-L3;waży ok150 g; składa sie z 1 mln nefronów, 8-18 piramid zwróconych podstawami do granicy korowo-rdzeniowej;brodawki piramid uchodza do kielicha NEFRONskłada si z kłębuszka z tętniczkami doprowadzającymi i odprowadzającymi i z kanalika nerkowego;nefrony korowe (85%)krótkie pętle Henlego; nefrony podrdzeniowe (15%)długie pętle Henlego; kłebudzek nerkowy skłąda się z naczyń włosowatych, którepowstają z podziału tętniczki doprowadzającej i łaczą sie w tętniczkę odprowadzającą; naczynia ełosowate wypuklają się w torebki Bowmana, zbudowane ze śródbłonka o spłaszczonych komórkach, błony podstawna i komórki nabłonka; filtracja i powstanie moczu pierwotnego zachodzi przez : śródblonek naczyniowy z błoną podstawną i kom nabłonka trzewnego z porami miedzy podocytami NERKOWY PRZEPŁYW KRWI filtracja pozostaje stała przy zmianie ciśnienia tętniczego w nerkach od 90-130 mmHb; warunkuje to autoregulacja, która ustaje gdy średnie ciśnienie w tętniczce spada poniżej 70 mmHb; nerkowy przepływ krwi wynosi 1200ml\minCZYNNOŚCI KANALIKÓW wchłanianie zwrotne polega na resorpcji H2O, glukozy, Na+, K+, HCo2z moczu pierwotnego do kom nabłonkowych a nastepnie do krwi; sekrecja np. ciał azotowych, potasu polega na przechodzeniu ich do światła kanalika a następnie do moczu;, sekrecja i resorpcja to procesy aktywne WYTWARZANIE MOCZU główna funkcja nerek; mocz pierwotny- w wyniku filtracji osocza w kłębuszku nerkowym; podczas przechodzenia przez kanalika reabsorbowana jest H@O, wchłanianie lub wydzielanie mocznika, kreatyniny, glukozy, białka; różnica między ciś.hydrostatycznym panującym w kapilarach kłębuszka sumą ciśnieniaonkotycznego i wewnątreztorebkowego powoduje filtrację torebki Bosmana- moczu pierwotnego – para moczu w ilości 180 l\dobę;99% ulega zwrotnemu wchłonięciu a 1 % to wydalamny mocz ostateczny; proces zagęszczania moczu powstaje w pętlach nefronu; w kanalikach dalszych pod wpływem hormonu antydiuretycznego (ADH) nabłonek jest przepuszczalny dla H2O, ktora dyfuduje do rdzenia, co prowadz do zagęszczenia moczu ZAGĘSZCZENIE I ROZCIEŃCZANIE MOCZU hormon ADHbjest głównym regulatorem składu moczu, zwiększa przepuszczalność kom głównych kanalika zbiorczego dla wody; mocz rozcieńczony lub zagęszczony powstaje w następstwie działania przeciw prądowego układu nefronu: ramienia zsępującego Pętli Henlego cienkiego i grubego odcinka ramienia pętli H, przestrzeni śródmiąszowejnerki, kanalika krętego dalszego, kanalika zbiorczego, naczyń prostych bedących elementamiukładu krwionośnego w nefronach trzyrdzeniowych REGULACJA RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ W NERKACH mocz zazwyczaj ma odczyn kwasny, zależy do od nerkowego wytworzenia H+; ok.90% wodorowęglanówulega reabsorbcji w cewce bliższej, a pozostałe 10% w grubszych ramieniacvh występujących w pętli H. WYDALANIE MOCZU przechodzenie moczu przez górne drogi moczowe (kielichy, miedniczki i moczowody); zbieranie się moczu w pęcherzu; 1 przemijające parcie na pęcherz pojawia się gdy pęcherz jest napełniony 100 ml płynu, a jego opróżnienie(3-4 x\dobę) kiedy zgromadzi się w nim 40o ml moczu UKŁAD TRAWIENNY składa się z przewodu pokarmowego i narządów dodatkowych; przewód składa się z jami ustnej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego, odbytnicy, kanału odbutowego; narządy dodatkowe: język, zęby, ślinianki, trzustka, wątroba, pęcherzyk żółciowy; rozkłada przyjmowany pokarm na związki prostem które ulegają absorpcji; zaopatruje ustrój w H2O), subst.odżywcze i elektrolity. PRZYJMOWANIE POKARMU SKŁADA SIĘ Z FAZ umieszczenie pokarmu w jamie ustnej, żucie, nawilżanie, połykanie. TRAWIENIE podczas trawienia pokarm zostajeroztarty na drobne części i rozłożony za pomoca enzymów trawiennych na skłądnuki proste gotowe do wchłonięcia do jelit; skrobia zostaje rozłożona przez amylaze na cukry proste; białka ulegaja rozpadowi pod wpływem pepsyny i trypsyny na dipeptydy i aminokwasy; pod wpływem lipazy i esterazy tłuszcze ulegajarozpadowi na monoglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe WCHŁANIANIE polega na transporcie subst. Odżywczych, H2O i elektrolitów z przewodu pokarmowego do krwi. ŻUCIE rozdrabnianie pokarmu, mieszanie pokarmu ze sliną, zapewnia kontakt pokarmu receptorami smaku i węchu ŚLINA ułatwia przejście pokarmu z jamy ustnej do przełyku; wydzielana przez ślinianki przyuszne-wodnista ślina, podżuchwowe i podjęzykowe- lepka i mniejsze w jamie ustnej; obj sliny wynosi 0,5-1 l na dobę; zawiera elektrolity i białka (enzymy –ptianina,lipaza jezykowa,mucynę-glikoproteinę); funkcja: ochronna, trawienna, nawilżająca PERYSTALTYKA skoordynowane skurcz i rozkurcze mięśni gładkich; ułatwiają one przesunięcie pokarmu przez gardlo, przełyk i w obrębnie żołądka; podczas perystaltyki po skurczu małego odcinka części prosksymalnej następuje rozkurcz cz dystalnej, powstaje fala przesuwająca się wzdłuż przewodu od cz.proksymalnej do dystalnej ŻOŁĄDEK wyróżnia się w nim dno, trzon, cz.oddźwiernikowa; jest oddzielny od reszty przewodu od góry dolnym zwieraczem przełyku a od dołu przez odźwiernik FUNKCJE MOTORYKI ŻOŁĄDKA magazynowanie (cz proksymalna żoładka-dno-rozszerza się co umożliwa przyjęcie dalszych ilości pokarmu) mieszanie(obecność pokarmu w dystalnej cz żołądka-trzon i cz odźwiernikowa- zwiększa aktywność ruchową żoł. Która powoduje mieszanie HCl pokarmu z enzymami, jednocześnie rozdrabniając go na coraz mniejsze kawałki)opróżnianie (gdy miasga pokarmowa zostanie odpowiednio rozdrobniona następuje jej pasaż do jelita przez zwieracz oddźwiernika) WYDZIELANIE ŻOŁ. Zoł wytwarza 2l soku \dobę; fazy wydzielania zoł: f.głowowa, f.zołądkowa,f.jelitowa; kom wydzielnicze zoł znajduja na powierzchni zoł i w gruczołach śluzówki zoł.; gruczoły dna i trzony żoł SA zbudowane z : kom. Okładzinowych (wytwarzają HCl i czynnik wew niezbędny we wchłanianiu wit B12 przez jelito kręte) kom.główne(wydzielają pepsynogen, prekursor enzumy proteolitycznego pepsyny) kom.sluzowe; gruczoły odźwiernikowe znajdują się w cz oddźwier ikowej żoł. Zawierają kom G i kom ślizowe. Kom. G wydzielaja gastrynę WYDZIELANIE HCL hcl bierze udział w rozkładzie białek; obniża pH do poziomu optymalnego do wydzielania pepsyny; powstrzymuje rozwój patogennych bakterii BARIERA ŚLUZÓWKOWA ŻOŁ zabezpiecza kom wew przed samostrawieniem; głównym składnikiem bariery jest ponad 1mm warstwa lepkiego zasadowego śluzu wydzielającego przez kom śluzowe; prędkość wytwarzania jest bardzo duża, całkowita wymiana sluzu następuje co 1-3 dni TRAWIENIE I WCHŁANIANIE W ŻOŁ trawienie węglowodanów zalezy od amylazy ślinowej, której aktywność jest hamowana przez niskie pH zoł; w zoł, następuje ok. 10 % trawienie białek; w zoł, natsepuje znikowe wchłanianie subst odż. Duze ilościwchłaniane są sunst dobrze rozpuszczalne w tłuszczach JELITO CIENKIE odbuwa się w nim trawienie i wchłanianie; dzieli sę na 12nastnicęjelito czcze i kręte JELITO GRUBE wchłaniana jest w nim H2O głownie i elektrolity. TRZUSTKA wydziela subst. Wspomagające trawienie i wchłanianie w jelicie.WĄTROBA wydziela żółć, wchłania tłuszcze PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY magazynuje i manipuluje żółcią,ilość magazynowanej żółci 20-50 ml; opróżnia swoją zawartość w czasie trawienia, główny bodziec wywołujący skurcz pęcherzyka – cholestystokinina (CCK) TRZUSTKA ZAWIERA kom. Endokrynne (wydzielająinsulinę, glukagon,samostatynę,polipeptyd trzustkowy) kom. Egzokrynne (wytwarzaja peptydazy,lipazy,amylazy,nukleazy) ŻÓŁĆ niezbedna do trawienia tłuszczy i wydzielania cholesterolu i bilirubiny; wytwarzana przez kom wątroby-hepacyty; dobowe wydzielanie 250-1100 ml; wydzielana do 12nastnyc w okresie trawienia SKŁAD ŻÓŁCI kwasy żółciowe, systematyzowane z cholesterolu; barwniki żółciowe – bilirubina i biliwerdyna; fosfolipidy (lecytyna); cholesterol;elektrolity
HORMONALNA REGUL METABOLIZMU- wapń- ok. 1100g w organiz czł z czego 99% w ukł kostnym –jest 2. przekażni info w org –bierze udz w proc krzepnięcia –uczest w aktywacji skurczu mięśni i czynności nerwów –metab wapnia jest związa z 3 hormon: parathormon, kalcytonina, wit.D Parathormon (PTH) –h.peptydowy –wydzielany przez 4 małe gruczoły przytarczyczne leżące na tylnej pow tarczycy w okolicy jego górnych i dolnych biegunów –gł czynn regulującym wydz PTH jest stęż wapnia zjonizowanego w osoczu –spadek Ca we krwi powoduje wzrost PTH –PTH zw stęż Ca w osoczu na 3 spos –w kości wiąże się z osteoblastami i powoduje resorpcję Ca – w nerkach zwiększa wchłanianie zwrotne Ca –zw tworzenie akt formy witD3 i na tej drodze zw wchłanianie Ca w przewodz pokarmo –PTH zw wydal fosforanów z moczem Kalcytonina –kom okołopęcherzykowe C tarczycy –gł symulatorem wydz kalcytoniny jest wzrost stęż jonów Ca we krwi –hamuje uwalnianie Ca z kości –zw wydalanie Ca z moczem –obniża stęż Ca we krwi Wit.D3 –dostarczana z pokarmem a także syntetyzowana w skórze –zw wchłanianie Ca w przew pokarmo –dobowe zapotrze wynosi 100-400 jedn FIZJO UKŁ WEWN WYDZIELANIA –ważny syst regulacyjny org –istotne role w dostosow org do wpływów czynn zewn –warunkuje utrzyman homeostazy różnicowanie i wzrost kom –H. wywierają wpływ na synteze i wydz innych h. feromonów, wydz enzymów, HCl, żółci, synt i wydz mleka –wpływają na proc metab w kom –kontroluja proc reproduk oraz równowage jonową Hormon- subst chem wytwarzana i wydz przez wyspecjalizowa kom i gruczoły wywierające wpływ na kom docelowe posiadające recept swoiste dla danego h. –mogą działać na: a)kom przez które zostały wydz –działanie autokrynne b) sąsiednie kom –działanie parakrynne c) kom odległe, h. przenoszone są przez krew –działanie endokrynne –podział pod względem budowy chem: a)pochodne aminokwasów tyrozyny b)pochodne cholesterolu (h.steroidowe) c) h. peptydowe i białkowe –H. krążą we krwi w post wolnej oraz związane z białkami osocza –efekty biologiczne wywierają jedynie h. w stanie wolnym –rytmy wydzielania hormonów: a)większość –sposób ciągły b)spos pulsacyjny c)rytm okołodobowy d)rytm intradobowy –mech działania h.: a)poł ze swoistym recept w kom efektorowej b)h. litofilne (steroidy, h.tarczycy) łączą się z rec wewnątrzkom c)h.peptydowe i białkowe oraz katecholaminy są h. hydrofilowymi łączą się z recept błonowymi Podwzgórze –cz OUN –poł jest włóknami nerwowymi ze wszystkimi regionami mózgu –przetwarza docierające do mózgu bodźce ze środow zewn i wewn ustroju na bodźce hormonalne –wydz 2 gr h: 1)wydz do krążenia wrotnego przysadki i ta drogą docieraja do przedniego płata przysadki mózgowej regulując jego czynn 2)wazopresyna i oksytocyna Przysadka mózgowa –mały gruczoł (0,5g) położona w tzw siodełku tureckim- wgłębieniu kości klinowej –poł z podwzgórzem szypułą przez którą przechodz wypustki kom nerwowych oraz naczynia krążenia wrotnego przysadki –płat przedni, płat tylny i część pośrednia A) PŁAT PRZEDNI –stanowi 2/3 całego gruczołu –kom wydzielnicze wytwarzają 6 h.: h. wzrostu (GH), prolaktynę (PRL), adrenokortykotropinę (ACTH), h.tyreotropowy (TSH), h. folikulotropowy (FSH), h.luteinizujący (LH) –H.: ACTH, TSH, FSH i LH są h. tropowymi, które stymuluja nadnercza, tarczycę i gonady –GH i PRL nie maja swoich gruczołów docelowych i działaja na różne kom w org, wydz tych h. kontrolowane jest przez h. … B)PŁAT TYLNY –znajdują się tutaj zakończ aksonów neuronów jąder nadwzrokowego i trzykomorowego podwzgórza –magazynują i wydzielaja 2 h. :wazopresynę i oksytocynę C)CZĘŚĆ POŚREDNIA –H. melanotropowy (MSH) H.ADRENOKORTYKOTROPOWY (ACTH) –docelo gruczołem tego h.peptydowego jest kora nadnerczy –stymuluje synt i wydz steroidów a zwłaszcza glikokortykosteroidów, androgenów w niewielkim st reguluje wydz mineralokortykosteroidów –rytm okolodobowy- najwyższe stęż we krwi występuje we wczesnych godz rannych, najniższe ok. północy –wydz ACTH pobudzają hipoglikemia H.TYREOTROPOWY (TSH) –gł regulator f. tarczycy –wydz jest regulowane przez TSH a także stęż h. tarczycy we krwi również somatostatyczne hamuje wydz TSH H.LUTEINIZUJĄCY (LH) –FSH u kobiet pobudza dojrzew pęcherzyków Agrafa w jajniku i wzmaga wydz przez nie estradiolu –u mężczyzn FSH stymuluje spermatogenezę i wytwa globuliny wiążącej h. płciowe w jądrze –LH u kobiet pobudza w jajniku syntez progesteronu w pęcherzyku Agrafa i podtrzymuje f.wydzielniczą ciałka żółtego –u mężczyzn stymulu syntez i wydzielanie testosteronu przez kom śródmiąższowe Leydiga w jądrze –wydz gonadotropin stymulowane jest przez GnRH H.WZROSTU (GH) –wywiera wpływ bezpośr i pośr na tkanki –wpływ pośr zachodzi przez stymul wytwarzania insulinopodobnych czynn wzrostu zwanych somatomedynami (IGF-I, IGF-II) somatomedyny wytw są w wątrobie i innych tkankach –zw lipolizę w tkance tłuszcz, hamuje dokom transport glukozy do mięśni, nasila wytw glukozy w wątrobie –zw transport aminokwas do kom i syntezę białka –powoduje zw masę mięśni i trzewi –regulacja wydz: stymulacja przez GHRH, hipoglikemia, wysiłek fiz, zimno, sen PROLAKTYNA (PRL) –u mężczyzn jej rola nie zostala poznana –u kobiet gł rolą jest stymulowa tworzenia mleka w okr poporodowym –bierze udz w proc rozw gruczołów piersiowych w okr dojrzew OKSYTOCYNA –pobudz do skurczu mięsień gładki macicy podczas porodu WAZOPRESYNA (ADH)- gł f.:regulacja wydalania wody –prowadzi do zatrzymania wody w ustroju –działa jko czynn kurczący naczynia krwionośne –wydz ADH kontrolowane jest gł przez 2 czynniki a)osmolalność osocza b)obj krwi w łożysku naczyniowym TARCZYCA- gruczoł położ poniżej krtani na przedn powierzch krtani –kom pęcherzykowe T. spełniają 3zad: 1)wychwyt jod i transpo go do koloidu 2)syntetyzu treoglogulinę i wydz ją do koloidu 3)uwalnia hormo tarczycy z poł z tyreoglobul i wydz je do krwi –Gł h. wydz przez T: -tyroksyna (T4) –w mniej ilościach trijodotyronina (T3) –do synte h tarczycy niezbędny jest jod –H.T. przenoszone są we krwi w postac zw z białkami tylko niewielki odsetek krązy w postaci wolnej –gł wpływy H. T.:-zw zużycia tlenu –zw wytw ciepła –stymula syntez białek –zw stęż glukozy we krwi –obniż stęż cholesterol w osoczu –nasile wpływu katecholamin na ukł krąże –h.T. są niezbędne do prawidło rozw ukł nerwo i rozw i wzrostu kośćca; TSH- wydz przez przysadkę mózgową, regulu syntez h.T.; TRH-wydz przez podwzgórze, stumul wydz TSH NADNERCZA –grucz położ nad górnymi biegunami nerek -zbudow z cz. Korowej (warstwy: Kłębkowate, pasmowate i siateczkowe) i rdzennej –H. nadnerczy należą do gr H. steroidowych syntetyz są z cholesterolu A)Warst kłębkowata: -wydz mineralokortykosteroidy z których najaktyw jest aldosteron –gł miejscem działania aldosteronu są kanaliki dalsze i cewki zbiorcze nerek –aldosteron zw reabsorpcję jonów sobu a zw wydala jonów K+ i jonów wodorowych –zw wrażliwo warstwy mięsnio tętniczek na działanie subst zwężających naczyna B) W. Pasmowata: -wydz glikokortykosteroidy: kortyzol i hydroksykortykosteron –u czł gł glikokortykosteroidem jest kortyzon Kortyzol: -wywiera rozległ zróżnico wpływy które obejmują niemal wszyst tkanki, najważ to: 1)wpływ na metabol -wzmaga katabolizm białek –stymulu glukoneogenezę i glikogenezę w wątrobie 2)kom krwi –zw licz krwinek czerw –zmniej licz limfocytów 3)Ukł odporno –kortyzol hamuje reakcje immunolog alergiczne i zapalne 4)ukł krążenia –zw wrażliwo naczyń na noradrenali co prowadzi do wzros ciśnienia tętniczego 5)Nerki –zw wielkość filtracji kłębuszkowej 6)Ukł nerwo –zarówno nadmiar jak i niedobór prowadzi do zmian osobowo Regul wydzielnicza: -wydzielanie kortyzolu znajduje się pod wyłączną kontrolą ACTH –kortyzol hamuje wydz ACTH bezpośr oraz przez hamowanie wydz CRH w podwzgórzu C)W. Siatkowata –u obu płci w warstwie tej wytwarza są androgeny –wydz androgenów nadnerczowych znajduje się pod kontrolą ACTH KORA NADNERCZY –H. wytwa przez rdzeń nadnerczy: katecholaminy, adrenalina (80%), noradrenalina (20%), dopomina –działanie poprzez recept błonowe TRZUSTKA A)Cz. Wewnątrzwydzielni –kom tworzące tzw wyspy Langerhansa –u czł występuje 1-2mln wysp –w wyspach znajdują się 4 rodz kom: A(alfa) wydz glukagon, B(beta) wydz insulinę, D(delta) wydz somatostatynę, F(PP) wydz polipeptyd trzustkowy a) Insulina –Efekt działania: -działa na większość tkanek –wpływa na metanol węglowo lipidów i białek *na węglowo: -obniż stęż glukozy we krwi –ułatwia wchodz glukozy do kom za wyjątkiem mózgowia erytrocytów kanalików nerkowych błony śluzowej jelit –ilościowo najważ *tłuszcze: -zw syntezę ciał tłuszczowych (lipogenezę) *białka:- nasla syntezę białka i hamuje jego rozkład *Inne wpływy: -zw wchodzenie potasu do kom –wpływy metanol: *Tkanka tłuszcz: wzr wychwyt glukowy, wzr lipogeneza, obniż lipoliza -regul wydzielnicza: -gł czynnikiem jest stęż glukozy we krwi 1)Glukagon –H. działający przeciwnie do insuliny –pobudz wydz insuliny –gł bodźcem pobudzającym wydz glukagonu jest hipoglikemia oraz aminokwasy glukogenne alanina seryna glicyna cysteina i treonina 2)Somatostatyna –hamuje uwalnianie insuliny i glukagonu –wpływa na opróżnianie żołądka (hamuje) 3)Polipeptyd trzustko –hamuje wydz żółci do 12stnicy –hamuje odkurczanie się pęcherzyka żółciowego GRUCZO PŁCIOWE A)Gonada żeńska 1)Estrogeny –pobudz w okr dojrzew wzrost macicy i gruczołów piersiowych 2)Progesteron –wpływa na macicę, gruczoły sutkowe i mózg –powodu wzro temp ciała –podod pows endometriumtypu wydzielniczego gęstego śluzu szyjkowego –w ciąży zmniejsza kurczliwo mięśnia macicy B)Gonada męska- jądro –pętla kanalików nasiennych krętych 1)Testosteron –wpływa na rozw II-rzędo cech płciowych –jest niezbędny do spermatogene –pobudza wzrost mięśni szkieleto 2)Erytropoetyna –prowa do zmniej produkcji liczby erytro –produkowana w nerce 3) Przedsionko peptyd sokopędny (ANP) –wytwarzana przez kom mięśniowe przedsio serca –gł narządem docelowym jest nerka –działa na recept błonowe powoduje zw wydalania sodu przez nerki 4)Leptyna wytwarzana przez tkankę tłuszczo –hamuje wydz insuliny –hamuje łaknienie FIZJO UKŁ KRĄŻE 1)Czynność –utrzymanie przepływu krwi –transporter hormo do odległych cz ciała 2)Elem składowe –serce-siła napędowa ukł krąż –tętnice- tworzą kanały zaopatrujące org –mikrokrąże- służy jako rejon wymiany –żyły –stanowią zbiorniki krwi powracającej do serca 3)Serce jako pompa Tętnice –krew z dużą ilością tlenu Żyła- krew zbierana z całego ciła- mało tlenu; obj wyrzutowa każdej komo =70ml –częstość skurczów serca reguluje ukł nerwo Ciśnienie tętnicze 1)czynniki podnoszą ciśn tętnicze: -przyspiesz rytmu serca –wzrost obwodowego oporu naczyniowego –wzrost obj wyrzutowej serca –wzrost współczynnika sprężysto 2)czynn obniż: -zwolnienie czynno serca –spadek oporu naczyniowego –spadek obj min ciśnienia Ciśnienie skurczowe =120 mmHg C.rozkurczowe =80mmHg SERCE –podst fazami cyklu hemodynamicznego serca są skurcz i rozkurcz –fizjologicznym rozrusznikiem serca jest węzeł zatoko –m. sercowy jest zbudowa z pojedyn komór Ukł przewodzą serca: -węzeł zatoko-przedsionko –nadawca *fizjo rozrusznik serca –węzeł przedsio-komoro –Pęczek Hisa *dzielące się na 2 odnogi:prawą i lewą –włókna przewodzące Purkiniego –mięsnień komór Częstość pracy serca: 1)Prawidło: 60-100 pobudz/min 2)Przyspiesz (tachykardia): >100 pobudz/min 3)Zwolniona (bradykardia): <60 pobudz/min Zjawisk mechanicz zachodzące podczas pracy serca: -sprężenie elektromecha –zjawiska wiążące depolary bł kom ze skurczem włókien mięśnio 1)Skurcz –zostaje 50%obj –funk wyrzutu jest = ilorazowi obj wyrzutowej i końcowo rozkurczowej obj komorowej wynosi prawidłowo 60-70 % -zamknięcie zastawek przedsio-komoro –skurcz izowolumetryczny –faza wyrzutu –zamknięcie zastawek półksiężycowatych –faza skurczu, faza wypełniania komór Prawo Franka Stralinga dotyczy serca UKŁ NACZYNIOWY –Tętni sprężyste: -aorta, tęt szyjna, biodrowe, pachwinowe w ich ścianie przeważają włókna sprężyste –Tęt mięśniowe: -większość tęt naszego org –Tętniczki: -miejsc najwięk spadku ciśn –dużo mięśniówki –f. regulująca przepływu krwi Autoregulacja- zjawisko pozwalające narządom i tkankom poprzez regulacje oporu naczyniowe utrzymać wzgl. Stały przepływ krwi F.Śródbłonka: -kom naczyń stanowią aktyw metabolicznie tkankę –odgrywa gł rolę w regul przepływu krwi w wielu narządach –odgrywa rolę pomocniczą w f.obronnych Naczyni alimfatyczne: -stanowią zamknię przewody z wyściółką śródbłonkową –pozwala na powrót albumin białe i inych do ukł krąż Żyły: -cienkie ściany –mała ilość elem spręży –mają zastawki Krążenie wieńcowe: -serce zaopatry jest w krew przez prawą i lewą tęt wieńcową Krążenie mózgowe: -tęt szyjne stanowią podst naczynia zasilające mózg u ludzi Mięśnie szkieletowe: Krążenie skórne: -tętniczki krążenia skórnego tworzą gęstą sieć –zasad f udział w termoregul