Wstęp

Przepisy Ordynacji podatkowej2 pozwalają stronie postępowania podatkowego występować przed organami podatkowymi za pośrednictwem pełnomocnika w każdej sytuacji, gdy charakter czynności nie wymaga jej osobistego działania (art. 136 OrdPU). Takie uprawnienie strony stanowi wyraz ochrony procesowej majątkowych interesów podatnika.

Pytanie, kto może występować w roli pełnomocnika strony, wydaje się bardzo istotne. Konsekwencje wystę­powania w imieniu strony osoby, która nie była do tego uprawniona są bowiem poważne. W jednym z orzeczeń NSA uznał, że wszczęcie i przeprowadzenie postępowania na skutek żądania podmiotu, który nie był uprawniony do występowania w imieniu strony, stanowiło rażące naruszenie prawa, skutkujące nieważnością postępowania3.

Zgodnie z przepisem art. 137 § 1 OrdPU pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Są to zatem jedyne wymogi stawiane przez przepisy prawa. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 KC). Nie mają natomiast zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie (art. 12 KC). Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat 13, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Zgodnie z brzmieniem art. 137 § 1 OrdPU, pełnomocnikami nie mogą być zarówno osoby fizyczne całkowicie pozbawione osobowości prawnej, jak i osoby fizyczne mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych,. Przepis wymaga bowiem pełnej zdolności do czynności prawnych. Bez znaczenia pozostaje natomiast wykształcenie, wykonywany zawód czy kwalifikacje.

Należy jednak zauważyć, że osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, lecz nieposiadające fa­chowego przygotowania, mogą występować tylko w po­stę­powaniu instancyjnym (uregulowanym w OrdPU), nie mo­gą zaś zastępować strony przed sądami administracyjnymi4.

Powyższa regulacja wynikająca z OrdPU wskazuje na dużą swobodę strony w wyborze osoby, która będzie skutecznie działała w jej imieniu w postępowaniu podatkowym. Nie zawsze jednak znajduje ona zastosowanie. Istnieją bowiem oprócz niej inne regulacje, które w odmienny sposób regulują to zagadnienie. W pewnych sytuacjach powoduje to ograniczenie kręgu osób mogących reprezentować stronę w postępowaniu podatkowym.

Pojęcie pełnomocnika

Pełnomocnikiem jest osoba upoważniona przez mocodawcę do działania w jego imieniu, w jego zastępstwie, mająca to pełnomocnictwo. Pełnomocnictwo oznacza prawo prowadzenia w czyimś zastępstwie pewnych spraw, reprezentowanie. Reprezentować to inaczej występować, działać w czyimś imieniu; być reprezentantem znaczy być przedstawicielem kogoś, być wyrazicielem czegoś, wyrażać coś5. Można zatem powiedzieć, że pełnomocnik w zakresie posiadanego umocowania jest wyrazicielem interesów swojego mocodawcy. Każda z kolei czynność pełnomocnika w postępowaniu wywołuje, w chwili jej dokonania lub zaniechania, bezpośrednie i natychmiastowe wiążące skutki dla mocodawcy.

Zgodnie z art. 137 § 2 OrdPU, pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu. Pełnomocnictwo winno zostać złożone do akt sprawy. Organ nie może wnioskować o istnieniu lub braku umocowania na innej podstawie, niż tylko na podstawie materiału zgromadzonego w konkretnej sprawie. W orzecznictwie wskazuje się, że brak jest też podstaw do uznania, że pełnomocnictwo ustanowione we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej jest jednocześnie pełnomocnictwem do reprezentowania podatnika w postępowaniu podatkowym. Pełnomocnictwo to stanowi umocowanie do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy w ramach zwykłego zarządu, natomiast pełnomocnictwo do reprezentowania strony w postępowaniu podat­kowym przekracza zwykły zarząd, dlatego powinno być udzielone odrębnie, lub potwierdzone w trakcie czynności postępowania6.

Zgodnie z art. 137 § 4 OrdPU, w zakresie nieuregulowanym w tym artykule, stosuje się przepisy prawa cywilnego, zarówno materialne, jak i procesowe.

Warto zauważyć, że udzielenie pełnomocnictwa może oznaczać nie tylko czynność postępowania, ale także czynność prawa materialnego. Należy odróżnić udzielenie pełnomocnictwa, które w zasadzie ma miejsce poza postępowaniem i jest wówczas czynnością prawa materialnego, chociaż wywołuje skutki procesowe – od wykazania tego pełnomocnictwa w postępowaniu przed organem podatkowym. Udzielenie pełnomocnictwa jest dwustronną czynnością prawną, dla swojej ważności wymaga zgody obu stron. Najczęściej strony stosunku pełnomocnictwa łączy umowa zlecenia. Umowa taka może być zawarta w dowolnej formie – pisemnej lub ustnej. W postępowaniu przed organem podatkowym nie jest zaś wymagane udokumentowanie przyjęcia pełnomocnictwa przez pełnomocnika. Sam fakt, że pełnomocnik przedkłada pełnomocnictwo i działa za stronę świadczy, że przyjął pełnomocnictwo.

Z analizy przepisów prawa cywilnego można wywieść, że ustanie pełnomocnictwa może mieć miejsce w dwóch sytuacjach: w razie śmierci strony, a także w wypadku wypowiedzenia pełnomocnictwa. Wypowiedzenie, zarówno ze strony mocodawcy, jak i pełnomocnika może nastąpić w każdym czasie. W stosunku do organu podatkowego wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek z chwilą zawiadomienia go o tym fakcie.

Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym

Z istoty pełnomocnictwa, oraz faktu, że pełnomocnik jest wyrazicielem interesu strony postępowania wynika dla niego szereg uprawnień i obowiązków. Artykuł 145 § 2 ­OrdPU stanowi, że jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. Zatem ustanowienie pełnomocnika zobowiązuje organ podatkowy do doręczania mu pism kierowanych do strony. Również w orzecz­nictwie wskazuje się, że doręczenie pisma podatnikowi nie jest wystarczające dla uznania, że doręczenie jest skuteczne7.

Każdy podmiot, a zatem osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej może działać przez swojego przedstawiciela.

W polskim prawie strona stosunku administracyjno-prawnego czy też cywilnoprawnego nie jest zobowiązana - z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawach, charakteryzujących dany stosunek prawny - do osobistego działania. Zgodnie z zasadą zawartą w prawie cywilnym, przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba (przedstawiciel) dokonuje w imieniu drugiej osoby (reprezentowanego) czynności prawnej, która mieści się w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w cudzym imieniu (umocowanie) i pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Biuro rachunkowe Audytor Łódź rzetelnie wykonuje usługi księgowe.

Konieczność zapewnienia prawidłowej reprezentacji strony stanowi realizację zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Należy również wspomnieć, iż prawo do aktywnego osobistego udziału strony w postępowaniu lub właśnie za pośrednictwem ustanowionego przez nią pełnomocnika przewiduje art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Ze względu na źródła umocowania wyróżnia się dwa rodzaje przedstawicielstwa:

· przedstawicielstwo ustawowe - gdzie źródłem umocowania jest ustawa (np. rodzice w stosunku do dziecka podlegającego władzy rodzicielskiej, opiekun, kurator),

· pełnomocnictwo - gdzie źródłem umocowania jest oświadczenie woli mocodawcy.

Granice umocowania pełnomocnika określa treść pełnomocnictwa. Należy zatem odróżnić:

· pełnomocnictwo do poszczególnych czynności, zwane szczególnym, np. pełnomocnictwo do złożenia odwołania do Izby Skarbowej z wyłączeniem działania pełnomocnika przed organem drugiej instancji,

· pełnomocnictwo do pewnego rodzaju czynności, zwane też pełnomocnictwem rodzajowym, np. do działania przed organem podatkowym,

· pełnomocnictwo ogólne, które obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu.

W polskim prawie pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym. Czynność ta umocowuje pełnomocnika (daje mu kompetencję) do dokonywania czynności prawnych w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Prawa i obowiązki będące przedmiotem postępowania, wynikające z przepisów prawa materialnego, nie obciążają pełnomocnika, ale realizują się bezpośrednio w sferze prawnej strony.

Pełnomocnik nie staje się zatem stroną postępowania - działa jedynie w imieniu strony - organ nie może więc kierować do niego decyzji zamiast do strony. Taka decyzja byłaby skierowana do osoby niebędącej stroną i jako taka podlegała stwierdzeniu nieważności. Oświadczenie woli o udzieleniu pełnomocnictwa składane jest pełnomocnikowi i nie jest tu potrzebne przyjęcie pełnomocnictwa przez pełnomocnika. Należy przy tym podkreślić, iż z treści pełnomocnictwa powinien jasno wynikać jego zakres.

Zasadniczo umocowanie pełnomocnika nie obejmuje upoważnienia do ustanawiania substytuta, czyli podstawienia innej osoby na swoje miejsce. Ustanowienie substytuta możliwe jest wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Należy przy tym zauważyć, iż pełnomocnik substytucyjny stanie się pełnoprawnym pełnomocnikiem pierwotnego mocodawcy, a nie pełnomocnika bezpośrednio udzielającego mu substytucji. Pełnomocnik substytucyjny, aby udowodnić swoje umocowanie do występowania w sprawie, musi przedstawić oryginał (uwierzytelniony odpis) dokumentu pełnomocnictwa substytucyjnego oraz dokumentu pełnomocnictwa udzielonego osobie, która wystawiła pełnomocnictwo substytucyjne, chyba że dokument pierwotnego pełnomocnika został już złożony wcześniej do akt sprawy. Pełnomocnictwo substytucyjne korzysta ze zwolnienia od opłaty skarbowej. Co istotne, jeżeli substytutem jest radca prawny, adwokat lub doradca podatkowy, mogą oni uwierzytelnić jedynie odpis swojego pełnomocnictwa (substytucyjnego), natomiast wykluczone jest uwierzytelnianie przez te osoby odpisu pełnomocnictwa udzielonego dla osoby, która następnie im udzieliła pełnomocnictwa substytucyjnego.

Pełnomocnictwo może być udzielone nie tylko jednej osobie, ale kilku osobom jednocześnie, mamy wtedy do czynienia z pełnomocnictwem łącznym. Treść pełnomocnictwa rozstrzyga, czy osoby wymienione w takim pełnomocnictwie mogą działać tylko łącznie, czy też każda z osobna. Brak zastrzeżenia w tym względzie powoduje, że każda osoba jako wymieniony w umocowaniu pełnomocnik może działać oddzielnie. Mimo udzielenia pełnomocnictwa strona wciąż może siebie reprezentować i np. współdziałać z pełnomocnikiem.

W trakcie kontroli skarbowej (przeprowadzanej przez urzędy kontroli skarbowej), kontroli podatkowej (przeprowadzanej przez urzędy skarbowe) lub postępowania podatkowego w imieniu podatnika może działać ustanowiony pełnomocnik. Czynności wykonywane na podstawie pełnomocnictwa uznawane są za równoznaczne z działaniami podatnika i wywołują skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego. Podatnik może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jego osobistego działania

Pełnomocnikiem podatnika może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że nie może być pełnomocnikiem np. biuro rachunkowe prowadzone w formie spółki, ale konkretny pracownik tego biura lub jeden z współwłaścicieli. Osoba taka oczywiście (spełniając warunek pełnej zdolności do czynności prawnych) musi mieć co najmniej 18 lat i nie może też być ubezwłasnowolniona. Przy udzielaniu pełnomocnictwa, w celu łatwej identyfikacji pełnomocnika, trzeba podać jego następujące dane: imię i nazwisko, numer dowodu osobistego i adres. Jeśli zaś sama strona nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, to pełnomocnika dla niej ustanowić może jej przedstawiciel ustawowy.

Zgodnie z obowiązującą w postępowaniu podatkowym zasadą pisemności, pełnomocnictwo jest udzielane na piśmie, a jeżeli udzielane jest ustnie - powinno być zgłoszone do protokołu W aktach sprawy powinien więc być albo oryginał pełnomocnictwa, albo jego urzędowy odpis, np. notarialny, czy też uwiarygodniony przez organ prowadzący postępowanie lub też przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym bądź doradcą podatkowym. Momentem, od którego pełnomocnictwo zostaje skutecznie ustanowione, jest zatem złożenie do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa albo też dzień zgłoszenia pełnomocnictwa ustnie do protokołu.

Organ podatkowy nie ma obowiązku podejmowania poszukiwań i sprawdzania, czy ewentualnie innym organom nie zostało złożone pełnomocnictwo strony. Co bardziej istotne, w orzecznictwie przyjmuje się, że nie można zaakceptować poglądu, że niezależnie od faktu złożenia organowi na piśmie pełnomocnictwa, organ podatkowy musi uwzględnić fakt jego udzielenia nawet wówczas, gdy ujawni się on w późniejszym okresie. Pod względem materialnym takie umocowanie mogło nawet istnieć, jednakże dopóki o jego istnieniu nie powziął wiadomości organ prowadzący postępowanie, dopóty czynności dokonane bez udziału pełnomocnika nie mogą być uznane za naruszające prawa strony. Należy również podkreślić, iż złożenie pełnomocnictwa do akt danej sprawy uprawnia do działania tylko i wyłącznie w tej sprawie. Wynika to zarówno z literalnej, jak i systemowej wykładni przepisów ordynacji.

Strona dopiero od wszczęcia danego postępowania może ustanowić w nim pełnomocnika. Przy postępowaniu prowadzonym z urzędu może to więc nastąpić dopiero wówczas, gdy stronie zostanie doręczone postanowienie o wszczęciu postępowania, a przy wszczęciu na wniosek - pełnomocnik może działać już przy jego składaniu, oczywiście przedkładając wraz z tym wnioskiem swoje pełnomocnictwo.

Zakres spraw, a jakich pełnomocnik będzie reprezentował podatnika również leży w gestii podatnika. Może to być np. pełnomocnictwo ogólne do działania w takim zakresie w jakim działałby będąc stroną lub pełnomocnictwo do ściśle określonych zadań. Pamiętać jednak należy, że podatnik nie może udzielić pełnomocnictwa szerszego, niż sam posiada w reprezentowaniu siebie. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa korespondencja organu doręczana jest wtedy nie podatnikowi a pełnomocnikowi. Jeżeli natomiast podatnik ma kilku pełnomocników – wskazuje jednego z nich jako właściwego w sprawie doręczeń pism.

Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także agent celny.

W postępowaniu podatkowym w sprawach nieuregulowanych w ordynacji podatkowej stosuje się wprost przepisy prawa cywilnego, rozumianego zarówno jako przepisy prawa materialnego oraz przepisy o charakterze procesowym.

W orzecznictwie wskazuje się, iż to pełnomocnik ma obowiązek (i uprawnienie) do przedłożenia organowi dokumentu pełnomocnictwa do danej, konkretnej sprawy. Całkowicie zaś niedopuszczalne byłoby aprobowanie tezy, iż "jedno pełnomocnictwo złożone w jednym organie administracji (...) należałoby uwzględniać we wszystkich (odrębnych) sprawach toczących się przed tym organem w różnym czasie po ustanowieniu pełnomocnictwa przez stronę". Przyjęcie powyższej tezy mogłoby prowadzić do absurdalnej (i oczywiście niezgodnej ze wskazanymi powyżej przepisami) sytuacji, w której fakt złożenia pełnomocnictwa o wystarczająco ogólnym zakresie oznaczałby, iż obowiązuje ono od tego momentu we wszystkich postępowaniach z udziałem danego podmiotu udzielającego takiego pełnomocnictwa i na wszystkich ich etapach, jak i to, że organ powinien poszukiwać i dochodzić, czy ewentualnie innym organom we wcześniejszych okresach nie było takowe pełnomocnictwo udzielone. Bardzo wyczerpująco kwestię tę omówił WSA w Opolu w wyroku z 21 maja 2004 r., I SA/Wr 1649/02, podkreślając w uzasadnieniu tego orzeczenia, iż istotne znaczenie ma przede wszystkim okoliczność, czy pełnomocnictwo w rzeczywistości zostało udzielone dla sprawy, do której akt zostało złożone, i jaki jest jego zakres. Pełnomocnictwo w danej sprawie będzie więc obowiązywało tylko od daty jego złożenia do akt tej sprawy.

W orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym reprezentacji strony przez pełnomocnika ugruntowany jest zatem pogląd, iż pełnomocnictwo powinno być złożone przez pełnomocnika do akt danej sprawy. Kwestia niedopuszczalności posiłkowania się pełnomocnictwem uprzednio złożonym do akt postępowania podatkowego, a następnie "wykorzystanym" przez organ w odrębnym postępowaniu, np. w postępowaniu egzekucyjnym czy też zabezpieczającym, została wyjaśniona wyraźnie w orzeczeniu NSA z 25 marca 2003 r., III SA 332/01. Sąd stwierdził, iż "pełnomocnictwo udzielone w sprawie wymiarowej nie może być jednocześnie umocowaniem do działania w sprawie dotyczącej postępowania egzekucyjnego, które jest przecież postępowaniem odrębnym. Dopiero wszczęcie postępowania egzekucyjnego, będącego odrębnym postępowaniem, zawsze obliguje najpierw do zawiadomienia strony wprost. Dopiero więc po otrzymaniu zawiadomienia o wszczęciu postępowania strona może ustanowić pełnomocnika (art. 32 kodeksu postępowania administracyjnego)".

Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, iż to nie organ może decydować, czy strona ma działać w danym postępowaniu przez pełnomocnika. Ponadto, należy zwrócić uwagę na tę istotną kwestię, iż pełnomocnictwo zawsze udzielane jest do danej sprawy. Jeżeli chodzi o sprawy podatkowe, wynika to z usytuowania w ordynacji przepisów dotyczących reprezentacji strony w dziale dotyczącym postępowania podatkowego, natomiast w odniesieniu np. do postępowania egzekucyjnego - z odrębnej podstawy prawnej do działania pełnomocnika - art. 32 k.p.a. (a nie na podstawie przepisu ordynacji), co oznacza, iż nie jest to pełnomocnictwo do postępowania podatkowego (o którym stanowi art. 137 ordynacji).

Zgodnie bowiem z art. 18 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, iż w zakresie pełnomocnictwa obowiązywać będzie m.in. art. 33 § 3 k.p.a., zgodnie z którym to pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa, przy czym adwokat lub radca prawny może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Jest to więc uregulowanie analogiczne do zawartego w art. 137 § 3 ordynacji. Trzeba ponadto zauważyć, iż zarówno postępowanie podatkowe, jak i egzekucyjne usytuowane są w odrębnych aktach prawnych, odrębnie ustawodawca określił też podstawy prawne do udzielania pełnomocnictw dla każdego z tych postępowań (odpowiednio: w ordynacji i w k.p.a.).

Niedopuszczalne jest więc kierowanie się przez organ samym tylko zakresem pełnomocnictwa, a wynikającym z woli strony, z pominięciem procedur obowiązujących organ w danym postępowaniu. Innym zagadnieniem jest bowiem zakres pełnomocnictwa, a innym - kwestia jego skuteczności w danym postępowaniu, rozpoczynająca się właśnie z momentem złożenia go do akt danej sprawy. Należy bowiem odróżnić stosunek pełnomocnictwa istniejący pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem od ustanowienia pełnomocnika w procesie. Pełnomocnictwo, aby mogło wywrzeć skutki w postępowaniu, musi zostać uzewnętrznione w trybie określonym w art. 137 ordynacji, a więc poprzez złożenie owego pełnomocnictwa do akt danej sprawy. Udzielenie pełnomocnictwa poza danym postępowaniem będzie miało przy tym charakter materialnoprawny, ale wykazanie jego istnienia w toku danego postępowania będzie już czynnością procesową. Organ nie może więc dopuszczać do udziału w danej, konkretnej sprawie osoby, która w tej sprawie nie złoży ważnego pełnomocnictwa. I bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, iż osoba ta była już pełnomocnikiem strony w innym postępowaniu. Ten obowiązek organu prowadzącego jest bardzo istotny, gdyż w przypadku, gdyby postępowanie toczyło się z udziałem osoby pozbawionej stosownego umocowania do reprezentacji interesów strony, mielibyśmy do czynienia z kwalifikowaną wadą procesową w postaci pominięcia strony w postępowaniu bez jej winy, skutkującą wzruszeniem zapadłej w tak przeprowadzonym postępowaniu decyzji na podstawie art. 240 § 1 pkt 4 ordynacji.

W wyroku z 23 marca 2004 r., III SA 2393/02, WSA w Warszawie wyraził analogiczny pogląd, stwierdzając, iż "Doręczenie decyzji osobie niemającej pełnomocnictwa do reprezentowania strony przed podatkowym organem odwoławczym skutkuje brakiem udziału strony bez jej winy na tym etapie postępowania podatkowego i stanowi przesłankę do wznowienia postępowania na podstawie art. 240 § 1 pkt 4 OrdPU". Sąd ten uchylił zaskarżoną decyzję organu odwoławczego, stwierdzając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Dlatego tak ważne dla prawidłowego przebiegu postępowania jest, aby organ w danym postępowaniu dysponował oświadczeniem strony w sprawie ustanowienia pełnomocnika.

Sposób składania pełnomocnictwa do organów podatkowych

Pytania podatnika:
1. Czy w oparciu o obecny stan prawny podatnik ma prawo złożyć w urzędzie skarbowym pełnomocnictwo ogólne, czy może złożyć tylko i wyłącznie pełnomocnictwa w poszczególnych sprawach?
2. Czy podatnik może zawrzeć w pełnomocnictwie zapis o treści „Niniejszym udzielam pełnomocnictwa ogólnego i upoważniam do reprezentowania przed organami skarbowymi w sprawach podatkowych, w tym również do podpisywania deklaracji”, czy też ma obowiązek do literalnego wyszczególnienia każdej przyszłej czynności, każdego zdarzenia, każdego postępowania jakie może zaistnieć, a w którym chciałby być reprezentowany przez pełnomocnika, oraz czy powinien wymieniać w pełnomocnictwie wszystkie dokumenty jakie mogą go w przyszłości dotyczyć i jakie mógłby w przyszłości podpisywać pełnomocnik?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. u. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. u. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 20 stycznia 2009 r. (data wpływu do Biura KIP w Lesznie 26 stycznia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej przepisów ustawy Ordynacja podatkowa w zakresie sposobu składania pełnomocnictwa do organów podatkowych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 stycznia 2009 r. Pan złożył do Dyrektora Izba Skarbowej w Warszawie Biura Krajowej Informacji w Płocku wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej przepisów ustawy Ordynacja podatkowa w zakresie sposobu składania pełnomocnictwa do organów podatkowych.

Pismem z dnia 22 stycznia 2009 r. nr IPIA/071-35/09-2/JP Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie – działając na podstawie art. 170 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, stosownie do § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego – przekazał celem załatwienia wg właściwości wniosek Pana Dyrektorowi Izby Skarbowej w Poznaniu.

Wyjaśnić bowiem należy, iż z dniem 1 stycznia 2009 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 grudnia 2008 r. (Dz. u. z 2008 r., Nr 236, poz. 1632) zmieniające rozporządzenie w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Powyższa zmiana dotyczy podatników posiadających miejsce zamieszkania lub siedzibę na terenie województwa (...), dla których od 1 stycznia 2009 r. interpretacje indywidualne w imieniu Ministra Finansów wydawane będą przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

W analizowanym przypadku, właściwym miejscowo organem podatkowym do wydania pisemnej interpretacji od dnia 1 stycznia 2009 r. jest Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 30 grudnia 2008 roku Zainteresowany zgłosił się osobiście do urzędu skarbowego celem złożenia pełnomocnictwa. W okienku podawczym Wnioskodawca przedłożył pełnomocnictwo zawierające imiona i nazwiska, daty urodzenia, adresy zamieszkania nr PESEL, NIP, serie i numery dowodów upoważniającego oraz pełnomocnika. Poza ww. danymi pełnomocnictwo zawierało treść: „Stosownie do art. 136, art. 137 § 1, § 2 i § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. u. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) oraz do art. 32, art. 33 § 1, § 2 i § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. u. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071) oraz stosownie do art. 98 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. u. z 1964 r. Nr 16, poz. 93), niniejszym upoważniam Pana...; legitymującego się dowodem osobistym, seria A, wpisanego na krajową listę doradców podatkowych pod numerem 0xxxx; do reprezentowania mnie przed organami skarbowymi w sprawach podatkowych, w tym również do podpisywania deklaracji – art. 80a § 1 i § 2 cytowanej wyżej ustawy Ordynacja podatkowa. Pełnomocnictwa udzielam bezterminowo, począwszy od 30 grudnia 2008 r. Upoważniający jest dla pełnomocnika zstępnym. Pełnomocnictwo wolne od opłaty skarbowej”.

Pełnomocnictwo zostało podpisane przez upoważniającego i pełnomocnika.

Pracownik organu podatkowego odmówił przyjęcia ww. dokumentu z uwagi na zawarcie w nim stwierdzenia „do reprezentowania mnie przed organami skarbowymi w sprawach podatkowych”. Urzędniczka stwierdziła, że otrzymała wyraźne polecenie od swojej kierowniczki, żeby zwracać szczególną uwagę na pełnomocnictwa ogólne, oraz że do pełnomocnictw ogólnych ma podchodzić z dużą ostrożnością. Powiedziała także, że może przyjąć pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji, ale nie pełnomocnictwo do reprezentowania przed organami skarbowymi, ponieważ jest ono zbyt ogólne.

Zainteresowany stwierdził wtedy, że przecież przepisy pozwalają na udzielenie oraz złożenie pełnomocnictwa ogólnego, więc dlaczego nie można takowego złożyć. Wnioskodawca stwierdził także, że wielu podatników nie raz składało takie pełnomocnictwa w tutejszym urzędzie. Na to urzędniczka odpowiedziała, że owszem, kiedyś tutejszy organ podatkowy także przyjmował takie pełnomocnictwa ale teraz już nie przyjmuje. Wobec odmowy przyjęcia pełnomocnictwa o takiej treści Zainteresowany poprosił o pisemne potwierdzenie odmowy przyjęcia. Wtedy urzędniczka stwierdziła, że nie może odmówić przyjęcia, po czym przyjęła ww. dokument.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy w oparciu o obecny stan prawny podatnik ma prawo złożyć w urzędzie skarbowym pełnomocnictwo ogólne, czy może złożyć tylko i wyłącznie pełnomocnictwa w poszczególnych sprawach?
2. Czy podatnik może zawrzeć w pełnomocnictwie zapis o treści „Niniejszym udzielam pełnomocnictwa ogólnego i upoważniam do reprezentowania przed organami skarbowymi w sprawach podatkowych, w tym również do podpisywania deklaracji”, czy też ma obowiązek do literalnego wyszczególnienia każdej przyszłej czynności, każdego zdarzenia, każdego postępowania jakie może zaistnieć, a w którym chciałby być reprezentowany przez pełnomocnika, oraz czy powinien wymieniać w pełnomocnictwie wszystkie dokumenty jakie mogą go w przyszłości dotyczyć i jakie mógłby w przyszłości podpisywać pełnomocnik?
3. Czy w ostatnim czasie (1.01.2008 – 31.12.2008) nastąpiła zmiana przepisów regulujących ustanawianie pełnomocnika i składanie pełnomocnictw oraz wykluczająca składanie pełnomocnictw ogólnych, lub czy ukazał się przepis mówiący o obowiązku „zwracania przez organy podatkowe, szczególnej ostrożności na pełnomocnictwa ogólne” lub „podchodzenia przez organy podatkowe z dużą ostrożnością do takich pełnomocnictw”?

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami podatnik ma prawo do złożenia w urzędzie skarbowym pełnomocnictwa ogólnego. Zgodnie z art. 136 ustawy – Ordynacja podatkowa, podatnik może działać przez pełnomocnika.

Stosownie do art. 137 § 2 Ordynacji podatkowej pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Artykuł 137 § 4 Ordynacji podatkowej stanowi, że w zakresie nieuregulowanym w § 1-3a stosuje się przepisy prawa cywilnego. Zgodnie zaś z art. 98 Kodeksu cywilnego pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj chyba, że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

W związku z powyższym podatnik nie ma obowiązku do wyszczególniania w pełnomocnictwie ogólnym każdej przyszłej czynności, zdarzenia lub każdego dokumentu jaki mógłby go dotyczyć. Zgodnie z zapisem art. 80a § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej ustawa ta zobowiązuje jedynie do odrębnego pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji. w przypadku, gdy podatnik wyrazi wolę, aby deklaracje były podpisywane przez jego pełnomocnika to ma obowiązek ustanowić pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji. Nie wyklucza to jednak prawa do złożenia pełnomocnictwa ogólnego bez wyszczególniania z góry poszczególnych czynności.

W opinii Zainteresowanego w ostatnim roku nie zmieniły się przepisy regulujące kwestię składania pełnomocnictw. Nie ustanowiono także przepisu, który zabraniałby składania pełnomocnictw ogólnych. Brak jest również ustawowego zapisu czy rozporządzenia mówiącego o zwracaniu szczególnej uwagi na pełnomocnictwa ogólne oraz zapisu mówiącego o „podchodzeniu ze szczególną ostrożnością do pełnomocnictw ogólnych”. Dlatego sytuacja gdzie organ podatkowy do pewnego czasu przyjmuje pełnomocnictwa ogólne od różnych podatników, a następnie pewnego dnia zaczyna odmawiać przyjmowania takich pełnomocnictw jest niezgodna z prawem z uwagi na brak umocowań prawnych.

Z uwagi na fakt, iż w ostatnim czasie nie nastąpiła zmiana przepisów dotyczących pełnomocnictw, to jeśli urząd miałby rację odmawiając obecnie przyjmowania pełnomocnictw ogólnych złamałby prawo przyjmując takie pełnomocnictwa wcześniej od wielu podatników.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 136 ustawy – Ordynacja podatkowa strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Zgodnie natomiast z art. 137 § 1 ww. ustawy, pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Z dniem 1 stycznia 2007 roku weszły w życie przepisy Rozdziału 9a w Dziale III Ordynacji podatkowej, wprowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. u. z 2006 r. nr 217, poz. 1590).

Przepisy art. 80a-80b Ordynacji podatkowej normują jeden z aspektów obowiązku składania deklaracji, tj. dopuszczalność ich podpisywania przez pełnomocników zobowiązanych do tego: podatnika, płatnika oraz inkasenta.

Udzielenie pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji nie wyklucza możliwości jej podpisywania i złożenia przez samego podatnika, płatnika lub inkasenta. Art. 80a § 1 Ordynacji podatkowej stanowi jedynie, iż jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej, deklaracja może być podpisana także przez pełnomocnika.

Wyżej wymienione przepisy wprowadzają zasadę dopuszczania działania strony przez pełnomocnika, ograniczoną jednym wyjątkiem, bez różnicowania zakresu pełnomocnictwa. Mocodawca według swojej woli może wyznaczać samego pełnomocnika, jak też zakres czynności, które może wykonywać pełnomocnik i wszystkie one – gdy mieszczą się w tym zakresie pociągają skutki prawne bezpośrednio dla mocodawcy zgodnie z art. 95 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. u. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), stosowanym w postępowaniu podatkowym z racji odesłania zawartego w art. 137 § 4 Ordynacji podatkowej.

Mocodawca przy wyborze osoby pełnomocnika jest ograniczony przepisem art. 137 § 1, a co do formy jego ustanowienia – art. 137 § 2 ww. ustawy.

Pełnomocnik może korzystać z umocowania ogólnego albo szczególnego. Wskutek udzielenia pełnomocnictwa ogólnego mocodawca jest zastępowany w zakresie wynikającym z art. 98 zdanie 1 kodeksu cywilnego (czynności zwykłego zarządu), a udzielenie pełnomocnictwa szczególnego dopuszcza działanie w konkretnej sprawie, albo też dokonanie tylko określonych czynności.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż w oparciu o obecny stan prawny podatnik ma prawo złożyć w urzędzie skarbowym pełnomocnictwo ogólne. Przepisy prawa nie normują natomiast jaką treść powinno zawierać pełnomocnictwo ogólne. Tutejszy organ pragnie również wskazać, że w ostatnim czasie nie zmieniły się przepisy dotyczące pełnomocnictw i organ podatkowy nie powinien odmówić przyjęcia żadnego pełnomocnictwa, lecz to w gestii tego organu leży ustalenie w toku prowadzonych postępowań, czy owo pełnomocnictwo jest udzielone w sposób prawidłowy w odniesieniu do konkretnej sprawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
(...)

(Interpretacja indywidualna z dnia 15.04.2009 r., sygn. ILPB2/415-79/09-2/JK - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu)

"Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym"

Pełnomocnik w prawie cywilnym i podatkowym. Artykuł 136 ustawy – Ordynacja podatkowa (dalej: op) umożliwia stronie postępowania podatkowego działanie w tym postępowaniu za pośrednictwem pełnomocnika. Skuteczne ustanowienie pełnomocnika wymaga jednak nie tylko od podatnika, ale również od pełnomocnika, spełnienia kilku warunków zdefiniowanych w art. 137 op. Warto też pamiętać, że pełnomocnictwo jest instytucją prawa cywilnego i z tego powodu w zakresie nieuregulowanym specyficznie w op ustawa ta odsyła do przepisów prawa cywilnego. Ze względu na obszerność zagadnień związanych z instytucją pełnomocnictwa w postępowaniu podatkowym w niniejszym artykule omówione zostaną tylko niektóre z nich związane z formą przystąpienia pełnomocnika do postępowania oraz skutecznością czynności podejmowanych przez niego w imieniu mocodawcy.

Analiza przepisów prawnych
Kto może być pełnomocnikiem. Zgodnie z art. 137 § 1 op pełnomocnikiem w postępowaniu podatkowym może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ordynacja podatkowa wymaga więc od pełnomocnika jedynie, aby posiadał pełną zdolność do czynności prawnych. Zdolność tę należy natomiast oceniać na podstawie kryteriów zdefiniowanych w prawie cywilnym (zgodnie z art. 135 op). Osoba, która nie posiada zdolności do czynności prawnych lub jej zdolność jest w tym zakresie ograniczona, nie może w ogóle być skutecznie ustanowiona pełnomocnikiem podatkowym. Wydaje się również, że wymóg posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych nie odnosi się jedynie do momentu ustanowienia pełnomocnika, ale trwa przez cały czas, kiedy pełnomocnik występuje w postępowaniu. W konsekwencji należy uznać, że czynności podejmowane przez osobę niespełniającą powyższego kryterium nie są skuteczne. Otwarta jest jednak kwestia, czy mocodawca ma możliwość potwierdzenia skuteczności tego typu czynności, o czym w dalszej części opracowania.

Działanie przez pełnomocnika regulują przepisy Ordynacji podatkowej i kodeksu prawa cywilnego, do którego odsyła art. 137 par. 4 ordynacji. Ordynacja podatkowa (art. 137 par. 1) mówi, że pełnomocnikiem strony w postępowaniu podatkowym może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Dlatego istotne jest, aby korzystając z pomocy kancelarii doradztwa podatkowego, udzielać pełnomocnictwa konkretnej osobie, a nie spółce. Tylko pełnomocnictwo udzielone osobie fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnej jest skuteczne.

Pełnomocnictwo jest to oświadczenie przyjmowane przez pełnomocnika, które nadaje mu uprawnienia do reprezentowania podatnika przed organami podatkowymi, działania w jego imieniu i na jego rzecz. Podatnik udzielający pełnomocnictwa staje się mocodawcą. W postępowaniu podatkowym pełnomocnictwo może być udzielone w formie pisemnej lub ustnej wpisanej do protokołu.

W treści pełnomocnictwa mocodawca powinien określić jego zakres. Ani Kodeks cywilny, ani Ordynacja podatkowa nie wskazują, że pełnomocnictwo może obejmować tylko jedną czynność (mieć charakter szczegółowy), może ono dotyczyć dowolnej ilości grup czynności lub być pełnomocnictwem ogólnym. Pełnomocnictwo udzielone np. doradcy podatkowemu może obejmować prowadzenie wszelkich spraw w urzędach skarbowych: składanie deklaracji podatkowych oraz ich korekt, wniosków o stwierdzenie nadpłaty wynikającej ze złożonej korekty deklaracji, wniosków o zaliczenie nadpłaty na poczet innego zobowiązania podatkowego, pism wyjaśniających, wniosków o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu lub o wysokości dochodu, formularzy zgłoszeniowych, aktualizacyjnych NIP, udzielanie właściwym urzędom skarbowym informacji związanych z rozliczeniami podatkowymi podmiotu rozliczanego.

Pełnomocnik jest zobowiązany złożyć do akt sprawy oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa, natomiast osoba fizyczna niebędąca doradcą musi uzyskać urzędowe poświadczenie. Kwestię tę regulują ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (art. 37 par. 1) i Ordynacja podatkowa (art. 137 par. 3).

Ustanowienie pełnomocnika zaoszczędzi podatnikowi wielu stresów – jeśli wybierze na swojego reprezentanta doradcę podatkowego, dysponującego fachową wiedzą, ale także czasu, który musiałby poświęcić na dopełnienie wielu formalności w postępowaniu. Art. 145 par. 2 Ordynacji podatkowej stanowi, że w przypadku gdy strona działa przez pełnomocnika, pisma w toku postępowania doręcza się nie bezpośrednio stronie, lecz wskazanemu pełnomocnikowi. Doręczenie pisma jest nieskuteczne, jeśli organ wyśle je do podatnika, zamiast do jego reprezentanta. Adresatem jednak nadal pozostaje podatnik, gdyż to on jest stroną postępowania.

Możliwa jest także sytuacja, gdy mimo ustanowienia pełnomocnika podatnik będzie musiał osobiście kontaktować się z organem podatkowym. Art. 136 Ordynacji podatkowej stanowi bowiem, że strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Wówczas nieocenione mogą okazać się wskazówki udzielone przez doradcę podatkowego, jak prawidłowo przedstawić swoje racje przed organem.

Przepisy dotyczące pełnomocnictwa w postępowaniu podatkowym stosuje się także w kwestiach dotyczących pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji podatkowych. Pełnomocnik może na podstawie udzielonego pełnomocnictwa podpisywać deklaracje, w tym deklaracje składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Pełnomocnictwo składa się organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku, którego dana deklaracja dotyczy. Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji składanej za pomocą środków komunikacji elektronicznej należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawach ewidencji podatników i płatników. W przypadku deklaracji, które muszą być podpisane przez więcej niż jedną osobę, pełnomocnictwo do podpisania tej deklaracji jest skuteczne, jeżeli udzieliły go wszystkie osoby.

eGospodarka.pl › Podatki › Porady podatkowe › Postępowanie podatkowe: pełnomocnictwo

Postępowanie podatkowe: pełnomocnictwo

2011-05-10 12:23

Przepisy stanowią, że pełnomocnictwo powinno zostać dołączone do akt. W związku z niejasnym brzmieniem art. 137 § 3 Ordynacji podatkowej (dalej: Op) powstają jednak wątpliwości odnośnie do tego, czy słowo "akta" użyte we wspomnianym przepisie oznacza ogólnie akta podatkowe danego podmiotu znajdujące się w posiadaniu organu podatkowego, czy też chodzi o akta konkretnej, prowadzonej przed tym organem sprawy.

W doktrynie oraz w praktyce stosowania prawa podatkowego można się spotkać z dwoma poglądami na ten temat. Pierwszy z nich uznaje za wystarczające dołączenie pełnomocnictwa ogólnego do akt danego podmiotu prowadzonych przez właściwy organ. Zgodnie z omawianym stanowiskiem, takie pełnomocnictwo wiąże we wszystkich postępowaniach prowadzonych przed wspomnianym organem, w których dany podmiot występuje w charakterze strony.

Organy podatkowe oraz sądy administracyjne w większości przypadków opowiadały się jednak za drugim, mniej korzystnym dla podatników rozwiązaniem, zgodnie z którym pełnomocnictwo powinno zostać dołączone do akt konkretnej sprawy. Ich zdaniem nawet jeżeli jest to tzw. pełnomocnictwo ogólne, tj. do reprezentowania podatnika przed organami podatkowymi we wszystkich sprawach, to wiąże tylko i wyłącznie w tej sprawie, do której pełnomocnik tego rodzaju dokument dołączył. Samo bowiem udzielenie takiego pełnomocnictwa nie przesądza jeszcze o tym, że podatnik chce być zastąpiony przez danego pełnomocnika również w konkretnym postępowaniu. Dopiero złożenie oryginału bądź odpisu tego pełnomocnictwa do konkretnej sprawy (względnie zgłoszenie go ustnie do protokołu) pozwala na stwierdzenie, że jego wola w tym zakresie została wyrażona w sposób dostateczny. Można tego dokonać zarówno przez złożenie nowego pełnomocnictwa, umocowującego pełnomocnika do działania w tej konkretnej sprawie, jak i dołączenie do jej akt odpisu wspomnianego pełnomocnictwa ogólnego, znajdującego się już w posiadaniu organu podatkowego.

Postanowienie o wszczęciu postępowania powinno być skierowane do strony i to strona po otrzymaniu takiego postanowienia decyduje, czy we wszczętym postępowaniu będzie reprezentowana przez pełnomocnika (por. wyrok WSA w Olsztynie z 15 lipca 2010 r., sygn. akt I SA/Ol 427/10). Przez złożenie pełnomocnictwa do akt konkretnego postępowania, pełnomocnik wyraża zatem wolę mocodawcy, aby reprezentował go właśnie w tym postępowaniu.

W konsekwencji strona dopiero od wszczęcia konkretnego postępowania może ustanowić pełnomocnika, który będzie działał w jej imieniu. Jeżeli jest to postępowanie prowadzone z urzędu, nastąpi to więc dopiero wtedy, gdy podatnikowi zostanie doręczone postanowienie o jego wszczęciu. Natomiast w przypadku postępowań wszczynanych z inicjatywy podatnika (np. w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych), pełnomocnik może podejmować określone czynności bezpośrednio po złożeniu stosownego wniosku w tym zakresie, wraz z wymaganym dokumentem pełnomocnictwa.

eGospodarka.pl › Podatki › Porady podatkowe › Postępowanie podatkowe: pełnomocnictwo

Postępowanie podatkowe: pełnomocnictwo

2011-05-10 12:23

O tym, że do skutecznego działania pełnomocnika konieczne jest dołączenie omawianego dokumentu do akt konkretnej sprawy, przekonuje m.in. wyrok WSA w Łodzi z 4 października 2007 r., sygn. akt I SA/Łd 778/07, w którym sąd stwierdził, iż
(...) Nie wystarczy (...) dla uznania, iż w danej sprawie strona działa przez pełnomocnika złożenie pełnomocnictwa (nawet ogólnego) do jakiejkolwiek sprawy, a konieczne jest konkretne wskazanie (poprzez załączenie dokumentu pełnomocnictwa bądź złożenie oświadczenia o jego udzieleniu) do akt konkretnej sprawy podatkowej (...) Samo udzielenie pełnomocnictwa do reprezentowania strony przed wszelkimi organami nie świadczy jeszcze o tym, iż strona również w danym postępowaniu chce być zastąpiona przez danego pełnomocnika. Jej wola winna być uzewnętrzniona poprzez złożenie odpisu pełnomocnictwa do konkretnej sprawy.

Należy zatem uznać za błędne wyrażane przez wielu podatników przeświadczenie, że wystarczy w tym względzie złożyć w urzędzie skarbowym jedno pełnomocnictwo ogólne do załatwiania wszelkich prowadzonych w tym urzędzie spraw danego podmiotu. Takie rozumowanie prowadzi do wniosku, że skoro już raz udzielono takiego pełnomocnictwa np. przy okazji postępowania wymiarowego dotyczącego VAT i nie zostało ono odwołane, to nie trzeba go już składać ponownie do innych postępowań, np. w zakresie wymiaru podatku dochodowego czy ulg w spłacie podatku. Wspomniane rozumowanie według organów skarbowych oraz sądów administracyjnych nie znajduje niestety oparcia w przepisach. Pamiętaj, że pełnomocnictwo udzielone do prowadzenia konkretnej sprawy, musi znaleźć się w aktach tej sprawy.

Jak podkreśla się bowiem w orzecznictwie, organy podatkowe nie mają obowiązku sprawdzania, czy podatnik udzielił ogólnego pełnomocnictwa do występowania we wszystkich sprawach dotyczących zobowiązań podatnika i czy pełnomocnictwo to zostało złożone np. do akt prowadzonych wobec niego wcześniej spraw. Tym bardziej nie są zobowiązane do sprawdzania, czy ewentualnie pełnomocnictwo strony nie zostało złożone innym organom podatkowym.

W razie nie dołączenia do podania (np. wniosku o rozłożenie na raty zaległości podatkowej lub odwołania od decyzji) przez osobę podającą się za pełnomocnika dokumentu pełnomocnictwa, bądź też dołączenie odpisu pełnomocnictwa, które nie jest uwierzytelnione - organ podatkowy powinien wysłać takiej osobie wezwanie do uzupełnienia braków formalnych tego podania (art. 169 Op). Zgodnie z powszechnie wyrażanym poglądem, jeżeli pełnomocnik nie przedłoży takiego dokumentu, wskazane będzie w tej sytuacji wystąpienie o dostarczenie pełnomocnictwa przez samego pełnomocnika albo o złożenie jego podpisu na podaniu. Przepisy prawa cywilnego, które stosuje się w zakresie nieuregulowanym w Ordynacji podatkowej, dopuszczają bowiem możliwość potwierdzenia czynności przez podmiot, w imieniu którego działał rzekomy pełnomocnik (falsus procurator). Stanowi o tym 103 § 1 kc. Dopiero brak reakcji pełnomocnika oraz jego mocodawcy na wezwania organu w tym zakresie, upoważnia organ do pozostawienia podania bez rozpatrzenia albo stwierdzenia niedopuszczalności odwołania.

Trzeba też wyraźnie zaznaczyć, że obowiązek każdorazowego dołączenia pełnomocnictwa do akt sprawy dotyczy tylko postępowań podatkowych. W odniesieniu do czynności przeprowadzanych poza tego rodzaju postępowaniami, związanych np. z czynnościami sprawdzającymi (art. 272 Op) czy wydawaniem przez naczelnika urzędu skarbowego różnego rodzaju zaświadczeń, aby pełnomocnik każdorazowo mógł brać w nich udział, wystarczy złożenie jednego, ogólnego pełnomocnictwa w tym zakresie.