POCZĄTKI PANSTWA POLSKIEGO X-XI WIEK

Najstarsze informacje o plemionach polskich pochodzą z połowy 1X w. w tzw. "Geografie bawarskim", anonimowej zapisce z IX w., wspomniano następujące: Wolinianie i Pyrzyczanie na Pomorzu Zachodnim, Ślęzanie, Dziado.szanie, Opolanie i Golęszyce na Śląsku, Wiślanie i Lędzice w Małopolsce, Goplanie na Kujawach. W innym dokumencie z X w. wymieniono na Śląsku Trzebowian i Bobrzan. Na Mazowszu żyli Mazowszanie, a na ziemiach Wielkopolski mieli swoje siedziby Polanie. Na ziemiach polskich wykształciły się dwa silniejsze ośrodki państwowe.

Państwo Wiślan usytuowane było w górnym biegu Wisły, główne grody to Kraków i Wiślica. Być może władca państwa Wiślan popadł w zależność od księcia wielkomorawskiego. Ok. połowy X w. państwo Wiślan i Śląsk dostały się pod panowanie czeskie, które trwało aż do lat 90. X w.

Państwo Polan to ziemie w dorzeczu Warty, Noteci, tereny Wielkopolski; główne grody: Gniezno, Poznań, Kruszwica. Najprawdopodobniej przed księciem Mieszkiem I panowali w nim Ziemowit, Leszek, Ziemomysł (tak podaje Gall Anonim) Powstało ok. połowy IX w., Mieszko I (ok. 960-992) - pierwszy źródłowo poświadczony władca Polan - zjednoczył plemiona polskie w dorzeczu Odry, Wariy i Wisły. Wprowadził Polskę do wspólnoty państw chrześcijańskiej Europy POLITYKA WEWNĘTRZNA WŁADZA KSIĄŻĘGA - CHARAKTER PANSTWA

Za Mieszka I, Bolesława I Chrobrego (992-1025) i Mieszka II (1025-1034) siłę obronną stanowiła drużyna książęca, która pozostawała na usługach władcy. Najej utrzymanie Mieszko I nałożył na ludność (z wyjątkiem wojów i możnych) świadczenia w postaci renty feudalnej, przede wszystkim w naturze, rzadziej finansowe. Drużyna książęca była przez władcę dowolnie wykorzystywana: mógł podejmować wyprawy łupieżcze i zaborcze, a zyski z takich wypraw dzielono między wojów i księcia. Po załamaniu się państwa pierwszych Piastów - 1034-1039 książę Kazimierz I Odnowiciel (1034-1058) zreorganizował i odbudował system

militarny państwa - dawni wojowie zostali osadzeni na ziemi z obowiązkiem stawiania się na wezwanie władcy, korzystali z części renty feudalnej. Był to system dziedziczny. Zmiany tego rodzaju przyczyniły się z czasem do osłabienia władzy książęcej, uszczuplenia domeny książęcej - pojawiła się zależność militarna władcy od coraz silniejszej grupy wojów-rycerzy i możnych.

Budowa wielkich grodów była obowiązkiem całej ludności, miała charakter świadczenia publicznego. Grody przyciągały osadników, którzy, zamieszkując tereny wokół nich, tworzyli podgrodzia, zaczynało się kształtować wczesnośredniowieczne miasto, otaczane wałem umocnień - element systemu militarnego państwa. Władza książęca w X-XI w. była silna. Państwo miało charakter monarchii patrymonialnej - dowolne podziały ziemi przez władcę między swoich synów (Mieszko I, Bolesław I Chrobry, Władysław I Herman 1079-1102), Bolesław III Krzywoustw 1 106-1138. Sprzyjało temu utrwalenie zasady dziedziczności tronu w obrębie dynastii piastowskiej. Władca, jako najwyższy sędzia, sprawował sądownictwo nad całością ludności państwa (duchowieństwo wyłączone - prawo kanoniczne). Podziały dzielnicowe - początkowo nietrwałe - prowadziły stopniowo do osłabienia władzy centralnej, wzrostu znaczenia możnych, szczególnie od czasu panowania Bolesław-a II Szczodrego (1058-1079, wygnanie króla przez opozycję) i księcia Władysława 1 Hermana (zmuszony pod presją możnych i synów do podziału państwa). Wiec zgromadzenie możnych świeckich i duchownych - w X i XI w. miał ograniczone znaczenie: zatwierdzał decyzje władców, pełnił rolę organu doradczego panujących. Z czasem pozycja wieców dzielnicowych (okres rozbicia dzielnicowegol wzrosła wobec słabości władzy centralnej.

Koronacje piastowskie - 1025 - Bolesław I Chrobry, 1025 - Mieszko lI Lambert, 1076 - Bolesław II Szczodry - miały ogromne znaczenie: wpłynęły na jedność terytorialną państwa, niezależność wobec aspiracji innych państw i władców do panowania nad Polską, wzrost znaczenia dynastii i samego króla wewnątrz państwa (koronacjajako akt religijny, namaszczenie olejami świętymi, sankcja religijna nałożona na panowanie).

Chrzest księcia i rozpoczęcie chrystianizacji kraju - 966 - miało ogromne znaczenie. Polska znalazła się w kręgu państw chrześcijańskiej Europy, co stworzyło możliwość czerpania z dorobku cywilizacyjnego i kulturowego, wzmocnienia władzy książęcej przez podporządkowanie Kościoła władcy, umocnienie się Kocioła w Polsce i uniezależnie od Kościoła niemieckiego. W 1000 r. odbył się tzvv. zjazd w Gnieźnie. Na mocy postanowień jego uczestników powstała metropolia gnieźnieńska i trzy biskupstwa polskie (Kraków, Kołobrzeg, Wrocław). Rozpoczęto akcję misyjną kierowaną z Rzymu poprzez biskupstwo misyjne w Poznaniu. Kościół, uposażany licznymi dobrami przez władców, stał się realną siłą polityczną szczególnie od 2 połowy XI w. Z czasem Kościół będzie występował jako samodzielna siła, dzięki licznym immunitetom od książąt polskich. Instytucje kościelne - parafie, diecezje, klasztory - otrzymywały od ludności tzw. dziesięcinę zwyczajowe świadczenia na rzecz państwa (panującego), które jednak znacznie obciążały ludność.