Patryk Duda Iahi

TEORIA WIELKIEGO PIĘKNA

W encyklopedii piękno jest ujęte jako podstawowa wartościująca dodatnio kategoria estetyczna. W estetyce rozumianej jako „nauka o pięknie”, piękno stanowi wartość naczelną. Jest to zespół cech: proporcja kształtów, harmonia barw, dźwięków, który sprawia, że coś się podoba, budzi zachwyt. Piękno to także wysoka wartość moralna wykazywana przez daną osobę.

Wielka Teoria Piękna dotyczy, jak sama nazwa wskazuje, zagadnienia piękna w ogóle — nie tylko tego, obecnego w sztuce. W tym miejscu jednak interesuje mnie kwestia piękna w sztuce, gdyż to właśnie ono narzucało artystom sposób myślenia o dziełach sztuki. W największym skrócie można ująć Wielką Teorię Piękna w kilku punktach mówiąc, iż piękno polega na proporcji (matematyka jest metodą ich odkrycia i zrozumienia), ujmowane jest przez rozum (na drodze matematycznej), nie — przez zmysły, a liczba i proporcja są zasadami bytu, głębokimi prawami natury.

Teoria ta rządziła niepodzielnie przez ponad 2000 lat. W ciągu tych lat, już właściwie od samych jej narodzin, pojawiały się zastrzeżenia oraz teorie alternatywne, które jednakże nie zdołały przełamać jej monopolu . Oczywiście, przeżywała ona też swoje okresy świetności, na przemian z okresami stagnacji: po latach świetności w XV wieku przyszła zapaść wieku XVI. Kryzys Wielkiej Teorii Piękna zaistniał dopiero na przełomie XVII i XVIII w. wraz z nadejściem wieku rozumu. Pierwsze oznaki zapaści nadeszły już w XVII w. — Kartezjusz utrzymywał, że piękno jest subiektywne i jako takie nie jest warte dociekań filozoficznych, dla Pascala pięknem rządziła moda, według Hobbesa to, co nam się podoba zależy od wychowania. Definitywny kres Wielkiej Teorii położyło oświecenie a potem romantyzm. Przemianę jaka zaszła można określić jako przejście od szerokiego pojęcia piękna (obejmującego też piękno moralne) do pojęcia piękna estetycznego, przejście od piękna świata do piękna sztuki, przejście od ujmowania piękna rozumem do ujmowania go instynktem, przejście od obiektywizmu do subiektywizmu.

Jestem zwolenniczkiem wielkiej teorii piękna, ponieważ w tej terori piękno jest czymś obiektywnym, niezależnym od czasu i gustu. W tej teori występuje spokuj harmonia wszystko jest przedstawione jasno i wyraźnie. Jednym z przykładów wielkiej teori piękna jest rzeźba Hansa(jean) Arpa francuskiego malarza, rzeźbaiarza jego dzieło jest stworzone abstrakcyjne o charakterystycznych obłych kształtach oraz gładkiej powierzchni.