Socjo notatki

SOCJOLOGIA

socjologia - pochodzi od dwoch slow:
- łac. SOCIETAS - społeczny. dotyczący ludzi
- grec. LOGOS - nauka, mądrość, słowo

Badanie zycia spolecznego czlowieka - jest istota spoleczna

August Comte - pierwszy socjolog,wymyslil termin socjologia.


Dzial nauk spolecznych:

- socjologia- polityka- ekonomia- historia- antropologia- psychologia


MIKROSOCJOLOGIA - lokalnie

MAKROSOCJOLOGIA - globalnie


Zachowanie ludzi jako istot spolecznych,madrosc,doswiadczenie

-zawartosc wiedzy socjologicznej


socjologia naukowa - sytuacja edukacyjna, dylematy naukowe, kompletna wiedza. (nie fragmentaryczna)



1. odkrycia geograficzne - zderzenie z obca kultura i spolecznosciami (szukamy podobienstw i roznic)

2. Wielka Rewolucja Francuska - 1789 - budowa nowego spoleczenstwa (oswieconego,laickiego)

3. Rewolucja Przemyslowa - wynalazki techniczne,zwiekszenie zapotrzebowania na pracownikow = migracja do miast - wyksztalcenie sie nowych warunkow spolecznych


SOCJOLOGIA- szukanie rozwiazan problemow spolecznych, proba stworzenia nowego ladu spolecznego (zalozenie Comte'a)

JAK JEST? DLACZEGO TAK JEST?JAK BEDZIE?

Budowanie praw ogolnych - obserwacja roznych zaleznosci i laczenie sie ich ze soba - SOCJOLOGIA SCIENTYSTYCZNA - (nauka pozytywistyczna, naturalistyczna) Poznanie naukowe da sie ograniczyc do poznawania zmyslowego.Tylko poznawanie empiryczne,zadnej metafizyki,domnieman.


EMILE DURKHEIM - ojciec socjologii,zauwaza zjawiska nie materialne wplywajace na czlonkow spolecznosci np. moda,religia,obyczaje - nie materialne FAKTY SPOLECZNE- nienamacalne regulacje spoleczne,ktore jestesmy w stanie zauwazyc i opisac.


MAX WEBER - w swiecie ludzi istnieja zjawiska niespotykane,w swiecie przyrody symbole,gesty zwyczaje,reguly,wartosci. np.( wstapienie do zakonu)


Ludzie w zyciu spolecznym nadaja zalezne od wydarzen,miejsca i ludzi.Nie dzialamy wedlug stalych zasad.


FLORIAN ZNANIECKI - wraz z Williamem Tomasem wprowadzili wspolczynnik humanistyczny.Wszelkie zjawiska spoleczne nalezy badac z punktu widzenia ludzi.

SOCJOLOGIA FUNKCJONALISTYCZNA - spoleczenstwo to swietne zorganizowany mechanizm, z konkretnymi funkcjami i funkcjonujacy aby utrzymac siebie.


KAROL MARKS - krytyka kapitalizmu.Opis negatywny z ktorego socjolodzy nadal korzystaja, w celu inspiracji do socjologii.


SOCJOLOGIA - szukanie rozwiazan problemow spolecznych (np. bezrobocie) oraz prognozowanie.Korzystanie z trzech zrodel z uporzadkowanym podejsciem:


Stawianie hipotez i pytan zdefiniowanie problemu a pomiedzy tym zajrzenie do literatury (problem --> literatura --> hipoteza)

metody:

ANALIZY ILOSCIOWE - scjentystycznie (ile?)

ANALIZY JAKOSCIOWE - humanistyczne (dlaczego?)

Sformulowanie wnioskow


(eurobarometr)

SONDAZE i ANKIETY --> WYKRESY (analizy ilosciowe)

- z sensownie ulozonymi pytaniami

- skonstruowanie reprezentatywnej proby z calego spoleczenstwa


WYWIAD (analiza jakosciowa)

- pytania zamkniete lub otwarte

- wywiad otwarty - swobodna rozmowa


BADANIA FOKUSOWE - dyskusja nakierowana na konkretny temat.


METODA ETNOGRAFICZNA - obserwacja uczestniczaca dostosowanie sie do danego spoleczenstwa ,aby moc swobodnie obserwowac grupe.


EKSPERYMENTY LABORATORYJNE - stworzenie sztucznych warunkow do obserwowania.


KULTURA - wszystko co nie jest uwarunkowane biologicznie i dziedziczone genetycznie.Okresla sposob zycia,jest wytworem jakiejs grupy osob, jest przekazywana i wyuczona,chociaz modyfikowana stopniowo.

KULTURA rozroznia rozne spoleczenstwa narodowe.

1. jezyk

2. wzorce reagowania (temperament)

3. wzorce zachowan (normy spoleczne)


Aspekty materialne i niematerialne kultury.

niematerialne -->


RODZAJE KULTUR:

popkultura,kontrkultura,kultura dominujaca, homogenicznosc subkultury


HOMOGENICZNOSC - jednorodnosc,jednolitosc

relatywizm - wzglednosc


POSTULAT RELATYWIZMU KULTUROWEGO - poznawanie innych kultur.


ETNOCENTRYZM - wywyzszanie swojej kultury


SOCJALIZACJA - proces uczenia sie funkcjonowania w spoleczenstwie:


INSTYTUCJA SPOLECZNA - kazde urzadzenie i zwyczaj, ktory jest ponadczasowy i rozwiazuje pewne problemy spoleczne (np. rodzina,wodz plemienia,prawo)


ROLE SPOLECZNE - dostosowanie siebie,zachowania do danej sytuacji - zmieniaja sie one wraz z ewolucja spoleczenstwa.


ZBIOROWOSC - przypadkowy zbior ludzi


GRUPA SPOLECZNA - min. 3 osoby,czlonkowie maja swiadomosc wspolnoty,swoista i wzglednie trwala

GRUPA PIERWOTNA - kontakty osobowe,grupa sasiecka.Uczestnictwo w nich zaspokaja pierwotne potrzeby czlowieka.Zainteresowanie,kontakt bezposredni,bliski.

GRUPA WLASNA - nastawienie pokojowe

GRUPA OBCA - podejrzliwosc,wrogosc

GRUPA ODNIESIENIA - grupa z ktora sie porownuje i odnosze do niej.

("Bo inni maja lepiej/gorzej....")


SPOLECZENSTWO - zbiorowosc powiazanych ze soba jednostek,ktore zmienia sie i przeksztalca pod wplywem ludzkiej aktywnosci.

Rodzaje aktywnosci ludzkiej:

- ludzie ucza sie wedlug doznan,doswiadczen

- wedlug celow wlasnych

- ZACHOWANIE + SENS = DZIALANIE

Odzczytywanie zachowan poza naszym spoleczenstwem moze tracic sens.


MAX WEBER --> DZIALANIE SPOLECZNE,dzialanie ktore ma wywolywac reakcje spoleczenstwa,do tego potrzebne jest sobre wybranie dzialania i adresata.

--> DZIALANIE RACJONALNE,z premedytacja,bez zachowan bezwarunkowych np. transakcje (racjonalnosc ekonomiczna i subiektywna)

DZIALANIE INSTRUMENTALNE --> zmuszanie do racjonalnego dzialania drugiej osoby

DZIALANIE AUTOTELICZNE --> nieracjonalne dzialanie subiektywne (np. dla przyjemnosci)

DZIALANIE TRADYCYJNE (tradycjonalne) -->nnie musza posiadac sensu najczesciej powiazane z religia

Rodzaj dzialania zalezy od kultury spoleczenstwa.We wlasnym.

DZIALANIE AFEKTYWNE - ekspansja emocji,zazwyczaj pojawia sie wsrod bliskich

- pozorowanie dzialan afektywnych ktore sa racjonalno-instrumentalne

1. DZIALANIE RACJONALNE

2. DZIALANIE TRADYCJONALNE

3. DZIALANIE AFEKTOWNE

DZIALANIE + REAKCJA = KONFLIKT SPOLECZNY


INTERAKCJA = akcja + reakcja

--> INTERAKCJE RUTYNOWE (np. zakupy,jazda rowerem) - komunikacja niewerbalna

--> etnometodologia - odtwarzanie zachowan ludzkich

--> demonstracje - uprzejma nieuwaga (zauwazamy,ale nie naruszamy prywatnej przestrzeni.

--> INTERAKCJA NIEZOGNISKOWANA - w grupie

--> INTERAKCJA ZOGNISKOWANA - nawiazanie kontaktu z wybrana osoba ( kontakt wzrokowy,sygnal do nawiazania rozmowy)


ERVING GOFFMAN - socjolog,ludzie to aktorzy spoleczni,odgrywajacy role spoleczna,posiadajacy pozycje spoleczna (statusem przyznanym/przypisanym lub osiagnietym).Czesto pojawia sie manipulacja ... w celu uzyskania danego statusu przypisanego.

scena - sytuacje i miejsca

kulisy - prywatnie

fasada - to co pokazujemy na scenie

przestrzen - definiuje rodzaj kontaktow


KONTROLA SPOLECZNA - nadzorowanie i ... poprzez instytucje (uniwersytetu,domu,miejsc publicznych) wedlug,ktorych dzialamy w spoleczenstwie.Instytucjonalizowanie - cos staje sie wzordem do nasladowania z biegiem czasu,to reguluje nasze zachowanie.

--> kontrola wewnetrzna - sami kontrolujemy nasze zachowanie spoleczne,sankcja tutaj sa nasze wyrzuty sumienia.

--> kontrola zewnetrzna - jest bardzo silna w zyciu spolecznym na wsi,slabsza w miescie i duzych skupiskach ludzi.

KONTROLE tworza zachowania swiadomej i nieswiadomej kontroli (formalna i nieformalna kontrola)

Religia - kontrola zewnetrzna formalna i nieformalna.


ATOMIZACJA - rozbicie spoleczenstwa na samodzielne jednostki ( w duzych spolecznosciach), brak nieformalnych sankcji,brak presji grupowej.

KONFORMIZM - dostosowanie swojego myslenia i zachowania do regul innych osob w spolecznstwie.

DEWACJA - wylamanie sie z porzadku spolecznego (.. odlaczenie? od normy) zwiazana z lamaniem prawa lub nie.Moze byc negatywna lub pozytywna.

ANOMIA - zalamanie sie norm spolecznych,porzadku spolecznego.

Dewacje pokazuja spoleczenstwu,co dzieje sie po ich dokonaniu i gdzie jest granica,ktorej nie mozna przekraczac.


ROBERT MERTON - funkcjonalista,twierdzil ze anomia to sytuacja kiedy normy kloca sie z rzeczywistoscia,brak rownych szans.Stworzyl cztery typy relacji:


KULTURA DEWIACYJNA - grupy w spoleczenstwie,ktore posiadaja swoj wlasny system wartosci.


CIALO,PLEC,RODZINA - ich socjologia


1. Dziedzina zdrowia i choroby

a) nierownosci spoleczne:

- bogatsi sa zdrowsi,lepiej uksztaltowani fizycznie

- biedniejsi sa grubsi,mniej zdrowi,mniej wyedukowani zdrowotnie

b) kobiety,a mezczyzni:

- mezczyzni zyja krocej,czesciej zapadaja na choroby

c) roznice rasowe:

- genetyka

- zycie spoleczne

- region swiata

d) definicje zdrowia i chorobyzmieniaja sie z czasem i miejscami


MODEL BIOMEDYCZNY - dzisiejsze ramy myslenia o zdrowiu. (oparty na nauce,a nie wierze)

1. choroba to usterka medyczna wymagajaca leczenia

2. umysl i cialo mozna traktowac odzielnie

3. tylko specjalnosci danego z zakresu medycyny,sa upowaznieni do leczenia konkretnych chorob.


KRYTYKA MODELU BIOMEDYCZNEGO:


2. Starzenie sie spoleczenstw:


3. Plec w socjologii

a) tozsamosc plciowa

---> plec biologiczna (biologicznie rodzice) SEX

---> plec kulturowa (roznice kulturowe spoleczne,psychologiczne,pojawiajace sie w wyniku socjalizacji) GENDER

Wyjasnienia roznic kulturowych:

- lepsze funkcjonowanie spoleczenstwa z przyjetymi rolami

- Seksizm - dyskryminacja jednej z plci

3.Rodzina i socjologia rodziny

RODZINA - grupa bezposrednio spokrewnionych osob,wychowujaca dzieci

a) rodziny nuklearne - 2 + dzieci

b) rodziny poszerzone - 2 + dzieci + dziadkowie/linie boczne


FUNKCJE RODZINY:


RODZINA PATCHWORKOWA - rodzina powtornie realizowana (drugie malzenstwo)

CHOROBA,PLEC.RODZINA - postrzeganie ich zmienialo sie na przestrzeni wiekow i nadal zmienia,rowniez ze wzgledow geograficznych


PODZIAL NA RASY:

1. Podzial zaczal pojawiac sie w okresach kolonializmu (X1X w.)

Podzial wymyslil Arthur de Gobineau - bialy czlowiek jest ukoronowaniem ludzkosci:

W Stanach Zjednoczonych panowallo przekonanie,iz nawet gdy wyglad wskazywal na rase biala,a chociaz jeden z przodkow byl czarny - osoba jest czarna

Do dzisiaj wyglad i kwalifikowanie do danej rasy ma znaczenie.Odmiennosc jest podstawa uprzedzen i dyskryminacji.


ETNICZNOSC - odwolujemy sie do przywiazania do grupy etnicznej,cechujacej sie odrebnosciami kulturowymi,fizycznymi (Romowie,Kaszubi).Zjawisko spoleczne.Czonkiem grupy etnicznej staje sie poprzez socjalizacje.


Wyrozniki grupy etnicznej:

- swoje dzieje

- tworzenie sie na przestrzeni wiekow

- odrebna kultura (... ubior,zachowania)

- dawne terytorium - z wiazek z nim

- poczucie przynaleznosci i solidarnosci

- samopoczucie odmiennosci kulturowej (manifestacja odrebnosci)


GRUPA MNIEJSZOSCIOWA - dajaca sie wyodrebnic,grupa w spolecznosci bedaca mniejszoscia (np. gorszasytuacja spoleczna w zwiazku do wiekszosci).Czesto zwiazana z kajas spoleczna izolacja.Odnosiny sa m.in. do grup etnicznych, homoseksyalistow, niepelnosprawnych, kobiet)


NAROD - brak konkretnej definicji

- czlonkiem staje sie przez socjalizacje

- jednolita wspolnota,zjednoczenie etniczne


GRUPA ETNICZNA A NAROD - grupa bez postulatow autonomicznosci terytorialnej

Granica przejscia z grupy w narod - upolitycznienie

NAROD KULTUROWY (etniczny,etniczno-genetyczny) kultura tworzaca panstwo. LITWA

NAROD OBYWATELSKI (polityczny) - wspolne panstwo z ktorego wynika narod. FRANCJA

NARODY ZOSTALY SPOLECZNIE SONSTRUOWANE


Wielka Rewolucja Francuska - krok naprzod w poczuciu narodowosci.

Obecnie pojecie narodu znacznie rozni sie od starego pojecia.

Nowoczesny narod to twor (X1X w.)


UPRZEDZENIE - opinia i nastawienie jednej grupy do drugiej (opiera sie na stereotypach)


DYSKRYMINACJA - dzialanie z uprzedzeniem,nieprzychylne wobec dyskryminowanego.


RASIZM - uprzedzenie zwiazane z przynaleznoscia do danej rasy.

RASIZM INSTYTUCJONALNY - skonstruowanie instytucji spolecznych nieprzychylne mniejszosciom etnicznym.


UWARSTWIENIE SPOLECZNE - roznice (stratyfikacja) cztery systemy:

1. Niewolnictwo - skrajna forma nierownosci,rozne przyczyny stania sie niewolnikiem.

2. System kastowy - oparty na religii i wierze w reinkarnacje.Restrykcyjne przestrzeganie zasad kostowych.

3. System stanowy - np feudalny,zdefiniowany przez urodzenie.Rozne zobowiazania miedzy stanami.

4. System klasowy - podzial na klasy ze wzgledu na status ekonomiczny,wykonywany zawod,styl zycia.

5. System elastyczny - jednostka moze zmienic swoje usytuowanie .

- ruchliwosc spoleczna ( na drabinie spolecznej )

- opiera sie na roznicach ekonomicznych bardziej niz reszta systemow stratyfikacyjnych.


KAROL MARKS - podzial klasowy,wynikajacy ze stosunku do srodkow produkcji:

2 klasy: posiadajaca srodki produkcji i nieposiadajaca

- chlopi <--> szlachta

-kapitalisci <--> proletariat


1. kapitalisci - inne patrzenie na swiat,na ustroj,duzo wiekszy dostep do wladzy,do wyksztalcenia.

2. robotnicy - ..... ciezko wybic sie z tej klasy.


MAX WEBER - sa trzy wymiary zroznicowania spolecznego.

1. ekonomiczny - klasy (srodki i kwalifikacje)

2. kulturowy - statusy spoleczne (styl zycia i prestiz,konsumpcja)

3. polityczny - ... (grupy jednostek wspolporeczajace ze wzgledu na wspolne interesy)


Wymiary te nie musza sie na siebie nakladac,ale moga.MOdele oparte na klasyfikacji zawodowej. PRESTIZ (znak nierownosci) warunki ekonomiczne.

RUCHLIWOSC SPOLECZNA - wewnatrzpokoleniowa i miedzypokoleniowa.

- sprawdzanie czy zdolne jednostki moga awansowac


SPOLECZENSTWO OTWARTE - duza ruchliwosc ... , szansa na awans spoleczny.

UBOSTWO BEZWZGLEDNE - ludzie pozbawieni minimum zyciowego.

UBOSTWO WZGLEDNE - minimum socjalne danego kraju.

NOZYCE SPOLECZNE- - miara zroznicowania spolecznego.

Subiektywne odczucie ubostwa -

PODKLASA - zdecydowanie nizej nizz cala reszta spoleczenstwa - grupa wykluczona (zmarginalizowana)


Trzy wymiary wykluczenia:

1. ekonomiczne

2. spoleczne

3. polityczne


ORGANIZACJA - uporzadkowanie dzialan ludzkich

ORGANIZACJE FORMALNE - z gory zorganizowane (nowoczesne) - charakterystyczne dla spoleczenstwa industrialnego - duzy zespol ludzi,polaczony bezosobowymi zaleznosciami,tworzacy konkretna organizacje ( sklepy,kominikacja,kosciol,szpital itp...)


ORGANIZACJE KOMERCYJNE - prywatne organizacje,(centra handlowe)


Organizacja (znak nierownosci) instytucja (trwale rozwiazanie)

-jednym z typow instytucji jest nowoczesna organizacja


MAX WEBER - nowoczesne zycie jest niemozliwe bez organizacji formalnych - koordynacja zycia spoleczenstwa

1. wyrazna hierarchia wladzy

2. reguly funkcjonowania

3. oddzielenie pracy od zycia prywatnego

4. pelny wymiar czasowy i wynagrodzenie

5. zaden pracownik nie jest wlasciecielem srodkow do pracy


Zmartwienia WEBERA :

1. czlowiek skazany jest na bycie nic nie znaczacym

2. zagrozenie demokracji





Uzypelnienie WEBERA:

1. wlamywanie sie stosunkow nieformalnych

2. problem z wdrazeniem innowacji

MICHEL FOUCAULT - organizacje odzwierciedla budynek,dystans iedzy organizacjami reguluje zblizenie lub separacje.Sposob urzadzenia biura ulatwia regulacje i nadzor (bezposredni syste zbierania dokumentow)

Wyzsze stanowiska w organizacjach,zarezerwowane dla mezczyzn.

Kobieta jako pomoc w pracy i w domu


GLOBALIZACJA - zaciesnianie wiezi w kazdej dziedzinie zycia,na calym swiecie.Jest ona mozliwa dzieki postepowi technicznemu.

- innowacyjne organizacje - budowanie sieci,a nie piramidy.Ma to ulatwiac szybsza reakcje,otwarcie na nowe pomysly.


Gospodarka i praca

PRACA - zajecia wymagajace wysilku umyslowego i fizycznego,aby wytworzyc dobra do zaspokajania ludzkich potrzeb.

GOSPODARKA -

ZAWOD - prace,ktora wykonujemy odplatnie,bardzo wazna w zyciu czlowieka ze wzgledu na:

--> zjawisko wazniejsze z przypadku mezczyzn (podzial tradycyjny)


PRACA NIEPLATNA:

1. Na rzecz gospodarstwa domowego

2. Spoleczna (wolontariat)

3. Samodzielne reperowanie urzadzen,napraw,remontow


GOSPODARKA NIEFORMALNA - transakcje wykonywane poza struktura zatrudnienia


- praca jest najwiekszym elementem systemu gospodarczego

- w obecnym czasie podstawa gospodarki jest przemysl (spoleczenstwo przemyslowe)

- poczatek X1X w. - najwieksza sila to robotnicy reczni (niebieskie zolnierzyki)

- z biegiem czasu wiecej pracownikow biurowych (biale zolnierzyki) poprzez innowacje w technologii - przeniesienie przemyslu do krajow z tania sila robocza.

- obecnie spoleczenstwo wchodzi w gospodarke oparta na wiedzy informacji (spoleczenstwo post- industrialne) -->

--> wytwarzanie i stosowanie wiedzy podstawa egzystencji


PODZIAL PRACY :

--- kazdy pracownik ma waski zakres dzialania,pracownicy razem tworza produkcje przemyslowa

--- przemysl wyparl rzemioslo

--- praca w przemysle oddziela dom od pracy

--- uzaleznienie od organizacji

- rozwijanie podzialu pracy... predkosc i jakosc pracy


EMILE DURKHEIM :

1. SOLIDARNOSC MECHANICZNA - wiez laczaca ludzi w spoleczenstwie tradycyjnych,wykorzystujacych podobna prace,ktora ich ksztaltuje w podobny,solidarny sposob.Spoleczenstwo oparte na zgodzi.

2. SOLIDARNOSC ORGANICZNA - na wzor solidarnosci w ludzkim ciele gdzie kazdy wykonuje inna funkcje,ale kazdy sie uzupelnia i tworzy calosc.Mozliwosc zroznicowania pogladow.Problemem tej solidarnosci jest ANOMIA,czyli zalamanie wartosci (czesto stwarza to zagubienie jednostek)


FREDERICK WINSLOW TAYLOR - badal produkcje,ktora rozbil na poszczegolne,male dzialania,co usprawnilo produkcje.


HENRY FORD - wynalazl tasme produkcyjna- optymalizacja produkcji.

FORDYZM - optymilizacja produkcji i budzenie popytu.


KOBIETY - w spoleczenstwie rolniczym kobiety pracowaly,tak jak kazdy czlowiek rodziny.Byly wykluczone z typowych meskich zajec,ale w domu dzierzyly glowna role.W spoleczenstwie industrialnym kobiety pracowaly zawodowo,lecz zarabialy mniej.W X1X w. kobieta zostala udomowiona tylko w sferze prywatnej odgrywala istotna role.Pozniej zaczynaja prace w sferze obslugi mezczyzn,do momentu zalozenia rodziny.Po drugiej wojnie swiatowej kobiety zaczely pracowac na rowni z mezczyznami (system socjalistyczny).Obecnie kobiety sa dyskryminowane:


BEZROBOCIE - bezrobotnym jest zarejestrowany jako bezrobotny,jak i niepracujacy, niezarejestrowany.

BEZROBOTNYM jest ten ktory nie ma pracy,ale szukal jej w ciagu ostatniego miesiaca i jest gotow ja podjac w ciagu dwoch tygodni.

BEZROBOCIE STRUKTURALNE - wynika z wiekszych przemian ekonomicznych.Brak pracy dla osob o danym wykwalifikowaniu.


FAZY ODBIORU UTRATY PRACY:

1. szok

2. optymizm

3. pesymizm (depresja)

4. przystosowanie i pogodzenie sie z sytuacja

IM dluzej pozostajemy bez pracy,tym trudniej ja znalezc.



Wyszukiwarka