Quiz 1

1. Wymień rodzaje organizmów żywych w aspekcie budowy komórkowej. Czynności organizmu jednokomórkowego. Czynności organizmu wielookomórkowego.
2. Co nazywamy tkanką? Wymienić rodzaje tkanek ludzkich.
3. Wymienić płaszczyzny, osie, linie ciała człowieka w anatomiczej postawie.
4. Wymień i krótko opisz pięć okresów życia osobniczego człowieka.
5. Wymienić i krótko opisać typy budowy ciała ludzkiego w aspekcie różnic konstytucyjnych.
6. Wymienić układy narządów ciała ludzkiego.


1. Protoplazma komórkowa, zwana cytoplazmą, ma bardzo skomplikowaną budowę, związaną z jej czynnościami. Cytoplazma wiekszości komórek ma postać sieci złożonej z cienkich parzystych błon elementarnych, tworzących tzw. siateczkę śródplazmatyczną, która tworzy granicę jam różnego kształtu - wąskich kanałów, cewek, okrągłych pęcherzyków itp. Są w niej zawarte tzw. organella komórkowe, jak centrosom, odgrywającą dużą rolę przy podziale komórki; mitochondria, związane z dostarczaniem energii komórce; różne włókienka (mięśniowe, nerwowe); aparat siateczkowy wewnętrzny (Golgiego), który jest związany z produktami wytwarzanymi przez komórkę.
Poza nimi znajdujemy w niej inne zmienne wtręty komórkowe w postaci ziarenek czy grudek oraz przestrzenie, zwane wakuolami, wypełnione płynami.
W ciele komórki leży jądro komórkowe, otoczone błoną jądrową, wyraźnie odgraniczaje jego zawartość od cytoplazmy. Protoplazmę tworzącą jądro nazywamy karioplazmą
Mówiąc o czynnościach komórki, należy wspomnieć o tym, że w różnych organizmach nie są one jednakowe. Jak wiemy, istnieją organizmy jednokomórkowe i wielokomórkowe. Pierwsze składają się z jednej komórki, która spełnia wszystkie funckcje życiowe. U drugich znajdujemy wielką rozmaitość kształtów komórek, przystosowanych do określonych czynności.
Dla przykładu wymienimy czynności ruchu, tego najbardziej widocznego przejawu życia. Niektóre organizmy jednokomórkowe, jak np. ameba, poruszają się ruchem pełzakowatym, wypuszczając w pewnym kierunku część swej protoplazmy w postaci nibynóżek, za którymi podąża - jak gdyby przelewając się - reszta protoplazmy. U człowieka, jako organizmu wielokomórkowego, istnieją zgrupowane specjalne komórki mięśniowe, które kurcząc się powodują ich ruch, odbywający się na upełnie innych zasadach.
Jednokomórkowce odbierają bodźce ze świata zewnętrznego przez kontakt z otoczeniem, w którym przebywają i reaguje na te bodźce bezpośrednio, zbliżając się lub oddalając od ich źródła i wykazując w ten sposób tropizm dodatni lub ujemny. Człowiek natomiast ma specjalne komórki nerwowe, odbierające bodźce świetlne, termiczne, chemiczne i inne, które przekazują je do ośrodka ukladu nerwowego, powodując odruchową lub świadomą czynność organizmu.
Jednokomórkowce pobierają pożywienie bezpośrednio ze środowiska płynnego, w którym żyją. U wielokomórkowców istnieją całe masy wysokowyspecjalizowanych komórek, wypełniających różne zadania w bardzo złożonym procesie trawienia.

2. Występujące w organizmie ludzkim narządy mają różne, nieraz bardzo skomplikowane zadania, wymagające udziału licznych komórek, o podobnej budowie. Takie skupienia komórek o podobnej budowie i czynnościach noszą nazwę tkanek. Rozróżniamy cztery podstawowe rodzaje tkanek. Są to:

1) tkanka nabłonkowa,
2) tkanka łączna,
3) tkanka mięśniowa,
4) tkanka nerwowa.

3.

1) płaszczyzna pośrodkowa (strzałkowa),
2) płaszczyzna czołowa (horyzontalna),
3) płaszczyzna pozioma.

1) oś strzałkowa,
2) oś pionowa,
3) oś pozioma,
4) oś poprzeczna.

1) linia pośrodkowa przednia,
2) linia pośrodkowa tylna.


4. Wiek oseska trwa od urodzenia do początku ząbkowania, któore normalnie zaczyna się w 6-8 miesiącu życia. W tym okresie toczą sie w organizmie dziecięcym niezmiernie intensywne procesy wzrastania, wyrażające się w przyroście długości i ciężaru ciała.

Wiek wczesnego dzieciństwa trwa od początku ząbkowania do momentu wyrzynania się pierwszych zebów stałych, co następuje w 6-7 roku życia dziecka. W tym okresie dziecko rozpoczyna chodzić (koniec pierwszego - początek drugiego roku życia).

Wiek późnego dzieciństwa trwa od początku wyrzynania się zębów stałych do pojawienia się 28 zębów (brak jeszcze zębów mądrości), co zbiega się z początkiem pokwitania (12-14 lat).

Wiek młodzieńczy trwa od czasu wyrżnięcia się 28 zębów (14-16 lat) do ukończenia wzrostu wysokości (20-25 lat).

Wiek dorosły i wiek dojrzały - to lata największej wydolności i przydatności do pracy. Przypada on na lata 25-55 u mężczyzn i 20-50 u kobiet. Granica między tymi okresami nie jest wyraźna i u różnych osobników wystepuje w różnych latach.

Wiek starości trwa od 55-60 lat do końca życia. Niektórzy rozróżniają trzy stopnie starości: pierwszy - to lata 60-70, drugi - właściwa starość - do 80 lat i trzeci - po latach 80.

5. Typ leptosomiczny odznacza się większymi wymiarami długościowymi, natomiast mniejszymi szerokosciowymi i obwodami.

Typ eurosomiczny, czyli pykniczny charakteryzują, w przeciwieństwie do leptosemicznego, mniejsze wymiary długościowe, natomiast większe szerokościowe i obwody.

Typ atletyczny charakteryzuje jego nazwa. Stanowi on rodzaj pośredni między opisanymi poprzednio, zbliżony do typu klasycznego lekkoatlety. Budowa wysmukła, harmonijna, kościec i mięśnie dobrze rozwinięte, klatka piersiowa dobrze wysklepiona, kąt podmostkowy prosty.


6. Układy dzielimy na układ narządu ruchu biernego, do którego należą kości, stawy i więzadła, oraz czynnego, który tworzą mięśnie szkieletowe.