Dr n. med. Aleksandra Gawlikowska-Sroka

Podział układu nerwowego:

I. Ośrodkowy układ nerwowy

- Mózgowie

- Rdzeń kręgowy

II. Obwodowy układ nerwowy:

- nerwy czaszkowe

- nerwy rdzeniowe

III. Autonomiczny układ nerwowy:

- część współczulna

- część przywspółczulna

Autonomiczny układ nerwowy-

• nerwy unerwiają narządy wewnętrzne

• reakcje niezależne od naszej woli, czyli np. wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit itd.

• Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - ich działanie jest względem siebie antagonistyczne.

• W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad działaniem ukł. przywspółczulnego.

Układ współczulny

• odpowiadająca za przygotowanie organizmu do walki bądź ucieczki.

• Jest on aktywny w czasie stresu i powoduje następujące reakcje organizmu

• układu we włóknach przedzwojowych jest acetylocholina, która działa na receptory nikotynowe. W odpowiedzi włókna zazwojowe wydzielają noradrenalinę, a przy długotrwałym działaniu także adrenalinę, które z kolei działają na receptor adrenergiczny.

• Ośrodki układu współczulnego znajdują się w istocie szarej pośrednio-bocznej rdzenia kręgowego.

• Włókna wychodzące z rdzenia tworzą pnie współczulne, które zawierają zwoje.

Układ współczulny

• wydzielanie dużej ilości rzadkiej, wodnistej ślny,

• szybsza praca serca,

• zwiększenie dostawy glukozy do mięśni i mózgu przez rozkład glikogenu w wątrobie,

• rozszerzenie źrenic,

• rozkurcz mięśnia rzęskowego oka (zwolnienie akomodacji),

• stroszenie włosów,

• wydzielanie potu na dłoniach,

• reakcja "walcz albo uciekaj",

• rozkurcz mięśnia wypieracza moczu i jednoczesny skurcz mięśnia zwieracza cewki moczowej (trzymanie moczu),

• pobudzenie nadnerczy do produkcji adrenaliny (hormonu walki),

• wzmaga skurcz mięśni gładkich,

• podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi poprzez zwężenie naczyń krwionośnych,

• wydzielanie łez,

• rozszerzenie mięśni oskrzeli w płucach.

Układ przywspółczulny, parasympatyczny, cholinergiczny,

• odpowiedzialny za odpoczynek organizmu i poprawę trawienia

• Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu

• Większość z nich przebiega wspólnie z nerwem błędnym, dochodząc do płuc, serca, żołądka, jelit, wątroby itp.

• Neurotransmiterem układu jest wyłącznie acetylocholina (zarówno we włóknach przed- jak i zazwojwych), która pobudza receptory muskarynowe i nikotynowe.

• Ośrodki układu przywspółczulnego znajdują się w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego (S₂-S₄) oraz w jądrach przywspółczulnych nerwów czaszkowych III, VII, IX i X.

Układ przywspółczulny

• zwężanie źrenicy,

• wydzielanie małej ilości gęstej, kleistej śliny,

• hamowanie czynności serca (zmniejszanie siły skurczu),

• zwężanie oskrzeli,

• rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi,

• nasilanie skurczów przewodu pokarmowego,

• kurczenie pęcherza moczowego,

• wzrost wydzielania insuliny,

Opony mózgowia

• 1. opona twarda

(dura mater)

• 2. opona pajęcza (arachnoidea)

• 3. opona miękka

• (pia matter)

• Przestrzenie oponowe:

• 1. przestrzeń nadtwardówkowa

• 2. przestrzeń podtwardówkowa

• 3. przestrzeń podpajęcza

Opony mózgowia – opona twarda (dura mater)

Dwie blaszki

• Okostna czaszki (zewnętrzna)

• Błoniasta (wewnętrzna)

Wypustki:

• 1. sierp mózgu (falx cerebri)

• 2. sierp móżdżku (falx cerebelli)

• 3. namiot móżdżku (tentorium cerebelli)

• 4. przepona siodła (diaphragma sellae)

Unerwienie:

• Gałęzie oponowe

• Nerw oczny

• Nerw szczękowy

• Nerw zuchwowy

• Nerw błędny

• Nerw podjezykowy

Sierp mózgu i sierp móżdżku

Opony mózgowia- opona pajęcza (arachnoid matter)

• Pokrywa zewnętrzna część mózgowia, łączy się z opona miękką poprzez wypustki

• Brak unerwienia czuciowego

Zbiorniki podpajęczynówkowe:

• 1. móżdżkowo-rdzeniowy

• 2. zbiornik podstawny

Opony mózgowia- opona miekka (pia matter)

• Pokrywa korę mózgu wnikając wgłąb

• Bogato unaczyniona

• Unerwiona autonomicznie

Mózgowie – podział anatomiczny

I. Przodomózgowie (prosencephalon)

1.Kresomózgowie (telencephalon)

2. Międzymózgowie (diencephalon)

II. Śródmózgowie (mesencephalon)

III.Tyłomózgowie (romboencephalon)

1. Tyłomózgowie wtórne (metencephalon)

a. Most (pons)

b. Móżdżek (cerebellum)

2. Rdzeniomózgowie (myelencephalon)

rdzeń przedłużony

Mózgowie – podział kliniczny (czynnościowy)

• I. Półkule mózgu (kresomózgowie + międzymózgowie)

• II. Móżdżek

• III.Pień mózgu

• Śródmózgowie

• Most

• Rdzeń przedłużony

Kresomózgowie (telencephalon)

• 1. Kresomózgowie boczne (parzyste)

• 2. Kresomózgowie środkowe (nieparzyste)

• 3. Jądra podkorowe (podstawne) i istota biała kresomózgowia

• 4. Komora boczna

Płaty kresomózgowia

• Płat czołowy

• Płat skroniowy

• Płat ciemieniowy

• Płat potyliczny

• Wyspa

Pola czynnościowe kory mózgu

Płat czołowy

• Czynność

* część górna - funkcje ruchowe,
* pamięć wyuczonych działań ruchowych, np. taniec, nawyki, specyficzne schematy zachowań, wyrazy twarzy;
* lewy płat - obszar Brocka (mowa);
* pola czołowe oczu (ruch gałek ocznych zależny od woli);
* część przedczołowa: "zdawanie sobie sprawy";
* planowanie i inicjacja działania w odpowiedzi na zdarzenia zewnętrzne;
* oceny sytuacji;
* przewidywanie konsekwencji działań - symulacje w modelu świata;
* konfromizm społeczny, takt, wyczucie sytuacji;
* analiza i kontrola stanów emocjonalnych, ekspresji językowej;
* uczucia błogostanu (układ nagrody), frustracji, lęku i napięcia;
* lewy płat - kojarzenie znaczenia i symbolu (słowa), kojarzenie sytuacyjne;
* pamięć robocza;
* wola działania, podejmowanie decyzji;
* relacje czasowe, kontrola sekwencji zdarzeń.
* część podstawna, kora okołooczodołowa

Płat czołowy

• Efekty uszkodzeń płata czołowego:

* utrata możliwości poruszania częściami ciała;
* afazja Brocka (ruchowa);
* niezdolność do planowania wykonania sekwencji ruchów przy wykonywaniu czynności;
* niezdolność do działań spontanicznych;
* schematyczność myślenia;
* "zapętlenie", uporczywe nawracanie do jednej myśli;
* trudności w koncentracji na danym zadaniu; trudności w rozwiązywaniu problemów;
* niestabilność emocjonalna; zmiany nastroju;
* nieakceptowalne zachowania społeczne; zachowania agresywne;
* lewy płat - depresja, prawy - zadowolenie;
* prawy tylny - trudności w zrozumieniu kawałów i śmiesznych rysunków, preferencje dla niewybrednego humoru
* zmiany osobowości

Pierwotna kora ruchowa

Płat ciemieniowy

* część górna: czucie dotyku, temperatury, bólu;
* umiejscowienie wrażeń czuciowych;
* część dolna: orientacja przestrzenna, układ odniesienia konstruowany na podstawie wrażeń wzrokowych;
* pomiędzy i część przyśrodkowa: celowe ruchy;
* integracja ruchu i wzroku;
* integracja czucia i wzroku w jeden percept;
* manipulacja obiektami wymagająca koordynacji i wyobraźni przestrzenno/ruchowej.
* rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych.


Uszkodzenia płata ciemieniowego:
* całkowita niepodzielność uwagi;
* niezdolność do skupiania wzroku na określonym miejscu (apraksja wzrokowa);
* trudności w orientacji przestrzennej;
* trudności w integracji wrażeń wzrokowych w jedną całość (symultagnozja);
* trudności w koordynacji ruchu oczu i rąk;
* niezdolność do celowego działania wymagającego ruchu (apraksja), problemy w troszczeniu się o siebie;
* lewy - niezdolność do odróżnienia kierunków, lewa-prawa
* trudności w liczeniu (dyskalkulia) i matematyce, zarówno algebrze jak i geometrii;
* niezdolność do nazwania obiektu (anomia);
* okolice lewego zakrętu kątowego - niezdolność do umiejscowanienia słów pisanych (agrafia);
* problemy z czytaniem;
* prawy - brak świadomości niektórych obszarów przestrzenii i części ciała (jednostronne zaniedbanie);
* anozagnozja, zaprzeczanie niesprawności;
* trudności w rysowaniu;
* trudności w konstruowaniu obiektów;
* zaburzenia osobowości (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe).

Pierwotna kora czuciowa

Płat skroniowy

* zakręt górny i wieczko: słuch muzyczny, fonematyczny i wrażenia dźwiękowe;
* obszar Wernickego - rozumienie mowy, gramatyka, prozodia;
* zakręt dolny: rozpoznawanie obiektów;
* kategoryzacja obiektów; pamięć werbalna, zapamiętywanie;
* część podstawna: analiza zapachów


Uszkodzenia płatów skroniowych:
* zaburzenia słuchu, rozumienia mowy i percepcji dźwięków;
* zaburzenia wybiórczej uwagi na bodźce słuchowe i wzrokowe;
* problemy w rozpoznawaniu widzianych obiektów; trudności w rozpoznawaniu twarzy (prozopagnozja);
* upośledzenie porządkowania i kategoryzacji informacji werbalnych;
* lewa półkula - trudności w rozumieniu mowy (afazja Wernickego);
* uszkodzenia prawej półkuli moga spowodować słowotok;
* trudności w opisywaniu widzianych obiektów;
* zaburzenia pamięci - amnezja następcza, problemy z przypominaniem;
* zaburzenia zachowań seksualnych;
* zaburzenia kontroli zachowań agresywnych

Płat potyliczny

Granice:

• Powierzchnia przyśrodkowa: bruzda ciemieniowo-potyliczna

• Powierzchnia boczna: hipotetyczna linia przebiegająca od wcięcia przedpotylicznego dogórnego brzegu bruzdy ciemieniowo-potylicznej

Czynność:
* widzenie; analiza koloru, ruchu, kształtu, głębi;
* skojarzenia wzrokowe, ocena, decyduje czy wrażenie jest analizowane i jaki jest jego priorytet.

Uszkodzenia płata potylicznego:

* dziury w polach wzrokowych (skotoma);
* trudności w umiejscowieniu widzianych obiektów;
* halucynacje wzrokowe; niedokładne widzenie obiektów, widzenie aureoli;
* trudności w rozpoznawaniu kolorów;
* trudności w rozpoznawaniu znaków, symboli, słów pisanych;
* trudności w rozpoznawaniu rysunków;
* trudności w rozpoznawaniu ruchu obiektu;
* trudności z czytaniem i/lub pisaniem.

Wyspa (insula)

• Zakręty krótkie

• Bruzda środkowa wyspy

• Zakręt długi

• Bruzda okólna

Podrażnienie:

• Halucynacje smakowe i węchowe (część przednia)

• Tylna część modyfikuje ośrodek słuchu

• Wieczko czołowe

• Wieczko czołowo-ciemieniowe

• Wieczko skroniowe

Płat limbiczny i jego okolice:

* analiza wrażeń węchowych;
* analiza wrażenia bólu;
* kontrola negatywnych emocji; współpraca z ciałem migdałowatym;
* skupienie uwagi.

Uszkodzenia:
* złudzenia węchowe; zanik wrażeń węchowych;
* nadpobudliwość; niepokój;
* utrata kontroli nad emocjami;
* wrażenia ciągłego bólu lub brak wrażeń bólowych

Kresomózgowie środkowe

1. Blaszka krańcowa 2. Ciało modzelowate (spoidło wielkie)

• Dziób 9rostrum)

• Kolano (genu)

• Trzon (corpus)

• Płaszcz (splenium)

• Promienistość ciała modzelowatego (radiatio corpori callosi)

3. Spoidło przednie

4. Spoidło sklepienia

Jądra podkorowe kresomózgowia

• Jądra podkorowe

• Jądro ogoniaste

• Głowa

• Trzon

• Ogon

• Jądro soczewkowate

• Skorupa

• Gałka blada

• Przedmurze

• Ciało migdałowate

Jądra podkorowe kresomózgowia

Ciało prążkowane (corpus striatum)

• Jądro ogoniaste

• Jądro soczewkowate

Prążkowie (striatum)

• Jądro ogoniaste

• Skorupa (jądra ogoniastego)

Istota biała kresomózgowia

1.Torebka wewnętrzna

• Odnoga przednia

• Odnoga tylna

• Kolano

2.Torebka zewnętrzna

3.Torebka ostatnia

Komora boczna- część środkowa

• Płat ciemieniowy

Ściana górna:

• Promienistość ciała modzelowatego

Ściana dolna:

• Ogon jadra ogoniastego

• Prążek krańcowy

• Blaszka przytwierdzona

• Splot naczyniówkowy

• Trzon sklepienia

Komora boczna- róg przedni

• Płat czołowy

• Przyśrodkowo-przegroda przezroczysta

• Bocznie –głowa jądra ogoniastego

• Górna- promienistość ciała modzelowatego

Komora boczna- róg tylny

• Płat potyliczny

• Ostroga ptasia

• Opuszka rogu tylnego

Komora boczna- róg dolny

• Płat skroniowy

• Strzępek hipokampa

• Wyniosłość poboczna

• Trójkąt poboczny

Miedzymózgowie (Diencephalon)

• Wzgórzomózgowie (Thalamoencephalon)

a. wzgórze (Thalamus)

b. zawzgorze (Metathalamus)

c. nadwzgórze (Epithalamus)

2. Podwzgórze (Hypothalamus)

3. Niskowzgórze (Subthalamus)

4. Komora trzecia

(ventriculus tertius)

Wzgórze -Thalamus

• Ściana górna- dno części środkowej komory bocznej

1. splot naczyniówkowy

2. prążki krańcowe

3. żyła wzgórzowo-prążkowiowa

4. blaszka przytwierdzona

5. guzek przedni

6. poduszka

Wzgórze

• Powierzchnia dolna (podwzgórzowa)

• Powierzchnia boczna (torebkowa)

• Powierzchnia przyśrodkowa (ściana boczna komory trzeciej)

Zawzgórze (Metathalamus)

• Ciało kolankowate boczne (wzrok)

• Ciało kolankowate przyśrodkowe (słuch)

Nadwzgórze -Epithalamus

• Uzdeczka

• Trójkąt uzdeczek

• Spoidło uzdeczek

• Spoidło tylne

• Szyszynka

Zespół wzgórzowy

• Po stronie przeciwnej do uszkodzenia występują:

• - zaburzenia czucia głębokiego

• - ból, nadwrażliwość na bodźce czuciowe

• - utrata czucia powierzchniowego

• - niedosłuch wzgórzowy

• - ubytki w polu widzenia

Podwzgórze (Hypothalamus)

• Skrzyżowanie wzrokowe

• Guz popielaty

• Lejek

• Przysadka mózgowa

• Ciała suteczkowate

Komora trzecia

Śródmózgowie (mesencephalon)

• Blaszka pokrywy

- wzgórki górne

- wzgórki dolne

- ramiona wzgórków

- trójkąt wstęgi

• konary mózgu

- pokrywka

- odnoga

Jadra śródmózgowia

• J. czerwienne

• Istota czarna

• Istota szara centralna

• Twór siatkowaty

Pień mózgu –
śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony

Odpowiedzialny za:

* oddychanie (most);
* kontrola rytmu serca (rdzeń przedłużony);
* połykanie, kaszel i odruchy wymiotne (rdzeń przedłużony);
* odruchy zaskoczenia, podskoku (śródmózgowie);
* kontrola systemu autonomicznego: pocenia się, cisnienia krwi, temperatury i trawienia.
* ogólny poziom przytomności;
* sen
* utrzymywanie równowagi.


Efekty uszkodzeń:
* płytki oddech i problemy w produkcji mowy;
* trudności w połykaniu płynów i pozywienia; (dysfazia);
* problemy z równowagą, koordynacją, ruchami;
* kręcenie się w głowie i wymioty (vertigo);
* trudności w postrzeganiu środowiska;
* zaburzenia snu (bezdech, bezsenność).

Móżdżek -Cerebellum:

• Półkule

• robak

Jadra móżdżku

• Robak:

• Jądro wierzchu

• Półkule móżdżku:

• Jadro zębate

• Jądro czopowate

• Jądro kulkowe

Móżdżek

• Działanie
  * koordynacja ruchów celowych;
  * utrzymanie równowagi;
  * regulacja napięcia mięśni;
  * pamięć niektórych odruchów;
  * wpływ na ruchy oczu.
  
  
  Uszkodzenia:
  * brak koordynacji ruchów (asynergia); niezgrabność; brak precyzji ruchów;
  * problemy z utrzymaniem normalnej postawy ciała; zaburzenia równowagi;
  * trudności w ocenie zasięgu i momentu zatrzymania ruchu; trudności w łapaniu obiektów;
  * niezdolność do wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych;
  * drżenie ciała;
  * potykanie się, tendencja do przewracania i "chodzenia na szerokich nogach";
  * słabe napięcie mięśni (hipotonia);
  * niewyraźna mowa;
  * nystagmus, gwałtowne ruchy gałek ocznych.
  
  
  

Komora czwarta

• Dno – dół równoległoboczny

• Sklepienie

Część przednia

• Konary móżdżku górne

• Zasona rdzeniowa gorna

Część tylna

• Zasona rdzeniowa dolna

• Grudka robaka

• Splot naczyniówkowy komory 4-j

• Otwór posrodkowy – powyzej zasuwki, prowadzi do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego przestrzeni podpajeczynowkowej

• Otwory boczne - w „szczycie” zachyłka bocznego prowadzą do zbiornika mostowego) przestrzeni podpajeczynowkowej

Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego

Wytwarzany – splot naczyniówkowy 1. komory bocznej (róg dolny, część środkowa)

2. trzeciej

3. czwartej

Krążenie :

• 1 komora boczna

• 2. otwór międzykomorowy

• 3. komora trzecia

• 4. wodociąg

• 5. komora czwarta

• 6. otwór pośrodkowy, otwory boczne

• 7. przestrzeń podpajęczynówkowa

• 8. zatoki opony twardej (ziarnistości pajęczynówki), żyły kanału kręgowego (wchłanianie)

Układ komorowy

• I. Komora boczna (kresomózgowie)

• Róg przedni (płat czołowy)

• Róg tylny (płat potyliczny)

• Róg dolny (płat skroniowy)

• Część środkowa (płat ciemieniowy)

II. Komora III (miedzymózgowie)

III. Komora IV (tyłomózgowie)

Koło Willisa

1.Tetnica podstawna

2. Tętnica tylna mózgu

3. Tętnica łącząca tylna

4. Tętnica szyjna wewnętrzna

5. Tętnica mózgu przednia

6. Tętnica łącząca przednia

Rdzeń kregowy

• Początek- otwór wielki

• Koniec: L1/L2

• Zgrubienie szyjne (C3-T1)

• Zgrubienie krzyżowo-lędźwiowe T10-L1

• Ogon koński

• Nić krańcowa

Układ nerwowy obwodowy

• 12 par nerwów czaszkowych

• 31 par nerwów rdzeniowych

• gałąź przednia (brzuszna)

• gałąź tylna (grzbietowa)

• gałąź łącząca

• gałąź oponowa

Nerwy rdzeniowe

• 8 szyjnych

• 12 piersiowych

• 5 lędźwiowych

• 5 krzyżowych

• 1 guziczny

• C1-C7 wychodzą z otworów międzykręgowych powyżej równoimiennego kręgu, od C8 nerwy wychodzą poniżej równoimiennych kręgów

Zakres unerwienia

gałąź przednia (brzuszna)

Skóra i mięśnie:

• przedniej i bocznej strony szyi,

• tułowia,

• Kończyn

• Powierzchowne mięśnie grzbietu

gałąź tylna (grzbietowa)

• Skóra i mięśnie grzbietu od potylicy do kości guzicznej

Splot szyjny

• Gał. C1-C4

• Na głębokiej warstwie szyi

• Przykryty przez mięsien m-o-s

Gałęzie

• Skórne

• Krótkie

• Długie

Gałęzie skórne

• N. poprzeczny szyi

• N. uszny wielki

• N. potyliczny mniejszy

• Nn. nadobojczykowe

Gałęzie długie

• N. przeponowy

(przepona, otrzewna, opłucna, osierdzie)

• Pętla szyjna

(m. podgnykowe)

• N. do m. m-o-s

• N. do m. czworobocznego

Splot ramienny

• C5-C8

• Cz. Nad- i podobojczykowa

• W jamie pachowej tworzy 3 pęczki (przyśsrodkowy, boczny, tylny)

• Gałęzie długie i krótkie

Splot ramienny

Porażenia splotu ramiennego

Gałęzie krótkie:

• N. grzbietowy łopatki – m. czworoboczny i dźwigacz łopatki

• N. piersiowy długi- m. zębaty przedni

• N. podobojczykowy- m. podobojczykowy

• N. nadłopatkowy- m. nad-, podgrzebirniowy, staw barkowy i ramienny

• N. podłopatkowy- m. podłopatkowy i obły większy

• N. piersiowe przednie- m. piersiowy większy i mniejszy.

Gałęzie długie

Pęczek przyśrodkowy

• N. pośrodkowy

• N. łokciowy

• N. skórny przedramienia przyśrodkowy

• N. skórny ramienia przyśrodkowy

Pęczek boczny

• N. mięśniowo-skórny

• N. posrodkowy

Pęczek tylny

• N. pachowy

• N. promieniowy

Nerw pośrodkowy

Nerw pośrodkowy

N. mięśniowo-skórny

N. łokciowy

N. promieniowy

N. Promieniowy –porażenie ręka opadająca

N. skórny ramienia i n. skórny przedramienia przyśrodkowe

N. pachowy

Nn. międzyżebrowe

Splot lędźwiowy

• L1-L4

• Na wyrostkach poprzecznych kręgów lęźwiowych w m. lędźwiowym większym

• Gałęzie krótkie i długie

Gałęzie długie

• N. biodrowo-podbrzuszny

• N. biodrowo-pachwinowy

• N. płciowo-udowy

• N. udowy

• N. skórny uda boczny

• N. zasłonowy

N. udowy

Splot krzyżowy

• L5-C1

• Leży na przedniej powierzchni mięśnia gruszkowatego

• Gałęzie długie i krótkie

Gałęzie długie

• N. pośladkowy górny

• N. pośladkowy dolny

• N. skórny uda tylny

• N. sromowy

• N. guziczny

• N. kulszowy

• N. strzałkowy wspólny

• N. piszczelowy

N. kulszowy

N. piszczelowy

N. strzałkowy wspólny

Nerwy czaszkowe:

NERW I

węchowy

NERW I

• U około 7% pacjentów po urazach głowy stwierdza się utratę węchu różnego stopnia.

• U około 50% anosmia jest przejściowa. Powrót węchu w okresie od 5 dni do 5 lat, najczęściej 10 tygodni.

NERW II

• Nerw wzrokowy - przebiega od siatkówki do skrzyżowania wzrokowego

Można wyróżnić w nim cztery części:

• odcinek wewnątrzgałkowy (od siatkówki do zewnętrznych granic gałki) - długości ok 0,7 mm

• odcinek wewnątrzoczodołowy (od gałki ocznej do kanału) - długość ok 30 mm

• odcinek przechodzący przez kanał wzrokowy - długość ok 5 mm

• odcinek wewnątrzczaszkowy (od kanału wzrokowego do skrzyżowania) - długość ok 10 mm

• W każdym nerwie wzrokowym przebiega około 1 mln włókien nerwowych. Jest otoczony oponami (twardą, pajęczynówką, miękką)

NERW II

• Badanie dna oka

• Pola widzenia

• Ostrowści wzroku

NERW III- okoruchowy

• ma charakter mieszany - zawiera włókna ruchowe, autonomiczne (parasympatyczne)

• Unerwia m.dźwigacz powieki górnej oraz wszystkie mięśnie zewnętrzne oka, z wyjątkiem mięśni prostego bocznego i skośnego górnego.

• W skład nerwu okoruchowego wchodzą także, unerwiające zwieracze źrenicy.

NERW IV

• Nerw bloczkowy -ma charakter ruchowy,

• unerwia m. skośny górny.

• Porażenie tego nerwu powoduje zez rozbieżny z odchyleniem gałki ocznej ku górze.

NERW VI

• Nerw odwodzący –

• ma charakter ruchowy.

• Unerwia m.prosty boczny gałki ocznej.

• Jego porażenie powoduje zeza zbieżnego.

Badanie

• Ocena ruchomości gałki ocznej ku górze i bokom

• Ocena szerokości szpary powiekowej

• Badane źrenic

• Ocena oczopląsu

• Ocena opsokloni

NERW V

• Nerw wychodzi z móżgowia w przednio-bocznej części mostu dwoma korzeniami: częścią większą (czuciową) i częścią mniejszą (ruchową). Oba korzenie dochodzą do szczytu piramidy k.skroniowej, gdzie w wycisku nerwu trójdzielnego tworzą zwój trójdzielny (troisty, Gassera). Od zwoju odchodzą 3 gałęzie.

• Nerw oczny V1 jest nerwem czuciowym, unerwia oko i oczodół; opuszcza jamę czaszki przez szczelinę oczodołową górną; dzieli się na 3 gałęzie końcowe:

• nerw łzowy - unerwia gruczoł łzowy

• nerw czołowy - unerwia zatokę czołową, skórę czoła, powiekę górną

• nerw nadbloczkowy

• nerw nadoczodołowy

• nerw nosowo-rzęskowy –

unerwia przyśrodkowy kąt oka

Nerw szczękowy

• V2 jest nerwem czuciowym, unerwia okolice szczęki; opuszcza jamę czaszki przez otwór okrągły; oddaje 3 gałęzie końcowe:

• nerw jarzmowy - unerwia okolicę policzka

• nerw podoczodołowy - unerwia zęby i dziasła szczęki

• splot zębowy górny - unerwia zęby i dziąsła szczęki

• gałęzie zwojowe - do zwoju skrzydłowo-podniebiennego

• nerw żuchwowy V3 jest nerwem czuciowo-ruchowym, unerwia czuciowo okolice żuchwy i skroni oraz ruchowo żwacze; opuszcza jamę czaszki przez otwór owalny; oddaje gałęzie:

• grupa przednia

• nerw policzkowy - unerwia skórę i śluzówkę policzka

• nerw żwaczowy - unerwia m.żwacz

• nerwy skroniowe głębokie - unerwiają m.skroniowy

• nerw skrzydłowy boczny - unerwia m.skrzydłowy boczny

• nerw skrzydłowy przyśrodkowy - unerwia m.skrzydłowy przysrodkowy

• grupa tylna

• nerw uszno-skroniowy - unerwia staw skroniowo-żuchwowy, skórę skroni i małzowinę; prowadzi włókna pozazwojowe przywspółczulne do ślinianki przyusznej

• nerw językowy - unerwia czuciowo 2/3 przednie języka

• nerw zębodołowy dolny

• nerw żuchowowo-gnykowy - unerwia mięsień żuchwowo-gnykowy i brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego

• nerw bródkowy - unerwia skórę okolicy bródkowej i śluzówkę wargi dolnej

• splot zębowy dolny - unerwia zęby i dziąsła żuchwy

NERW V

Najczęściej uszkodzone gałęzie to:

• nadoczodołowy

• nadbloczkowy - zaburzenia czucia, bóle

• nosowo - rzęskowy - zdrętwienie rogówki

NERW VII

• włókna ruchowe

• włókna przywspółczulne

Ich aksony biegną wraz z włóknami czuciowymi w nerwie pośrednim a dalej drogą nerwu skalistego większego i struny bębenkowej do zwoju podżuchwowego i skrzydłowo-podniebiennego.

NERW VIII

• Nerw przedsionkowo-ślimakowy (łac. nervus vestibulocochlearis) - VIII nerw czaszkowy unerwiający ucho wewnętrzne. Nerw ten przekazuje informacje słuchowe ze ślimaka i informacje dotyczące przyspieszeń liniowych i kątowych z kanałów półkolistych i łagiewki. Dawniej używana nazwa: nerw statyczno-słuchowy.

• Nerw VIII początkowo dzieli się na dwie części:

• część przedsionkową z receptorami leżącymi w:

• plamkach łagiewki

• plamkach woreczka

• grzebieni bańkowych

• część ślimakową (nerw słuchowy) z receptorami leżącymi w:

• komórkach rzęsatych wewnętrznych i zewnętrznych narządu Cortiego

NERW IX

• Jest nerwem mieszanym:

• większą część nerwu tworzą włókna czuciowe, unerwiające gardło i język;

• niewielką część stanowią włókna ruchowe, przeznaczone dla mięśni gardła

• i wydzielnicze dla ślinianki przyusznej.

NERW X

• Wyróżnia się 4 części (odcinki) nerwu:

• głowowa

• szyjna

• piersiowa

• brzuszna

• Po wyjściu z otworu żyły szyjnej nerw błędny biegnie pomiędzy tętnicą szyjną wspólną a żyłą szyjną wewnętrzną we wspólnej pochewce powięziowej. Z szyi przechodzi do śródpiersia górnego (warstwa nerwowa), a następnie tylnego, przy czym nerw błędny lewy krzyżuje się od przodu z łukiem aorty,przebiegając między tętnicą szyjną wspólną lewą i tętnicą podobojczykową lewą, prawy– przechodzi między tętnicą podobojczykową prawą i żyłą podobojczykową prawą. Dalej biegną za korzeniem płuca, po czym dochodzą do przełyku (n. błędny lewy po stronie przedniej, prawy- tylnej; ma to związek ze skręceniem się trzewii w okresie życia płodowego), gdzie tworzą splot przełykowy, plexus esophageus s. oesophageus, którego część przednia utworzona jest głównie z gałązek nerwu lewego, a część tylna, zwykle większa, z gałązek nerwu prawego. Nerwy błędne tworzą dwa pnie. Prawy pień błędny znajduje się na tylnej części przełyku, natomiast lewy na przedniej. Po przejściu do jamy brzusznej pnie błędne rozgałęziają się w ścianie żołądka, oddając gałęzie żołądkowe przednie i tylne (rami gastrici anteriores et posteriores). Na przebiegu nerwu błędnego rozróżniamy część głowową, szyjną, piersiową i brzuszną.

NERW XI

• Nerw dodatkowy -ma charakter ruchowy, a jego włókna mają początek w dwóch jądrach ruchowych:
  1) jądrze czaszkowym nerwu dodatkowego (nucleus cranialis nervi accesorii);
  2) jądrze rdzeniowym nerwu dodatkowego (nucleus spinalis nervi accessorii).

• Z jąder tych wychodzą odpowiednio: korzeń czaszkowy i rdzeniowy, które łączą się w tylnym dole czaszki, tworząc wspólnie pień nerwu dodatkowego. Nerw opuszcza czaszkę przez boczną częśc otworu szyjnego (foramen jugulare).

Pień dzieli się na gałąż zewnetrzna i wewnetrzną

Gałąż zewnętrzna unerwia mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz czworoboczny

Gałąż zewnetrzna dołacza się do n. błednego

NERW XII

• Pien nerwu opuszcza jamę czaszki przez kanał nerwu podjęzykowego

• Nerw biegnie następnie w dół, do tyłu od n.X z którym łączą go liczne anastomozy. Jego torem biegnie gałąź górna pętli szyjnej

• Następnie przechodzi na powierzchnię boczną nerwu X i przebiega po przyśrodkowej powierzchni mięśnia gnykowo-językowego

• W dalszym przebiegu nerw XII zagina się do przodu tworząc łuk i dochodzi do języka po zewnętrznej powierzchni mięśnia gnykowo-językowego.

• Na końcu swojego przebiegu rozpada się na drobne gałęzie językowe