Pytania do egzaminu z pedagogiki przedszkolnej

1. Pojęcie przedmiot i zadania pedagogiki przedszkolnej. (Marzena K.)

PEDAGOGIKA- czynność wychowania dzieci (z gr. paidagogos)

pais ago

(chłopiec) (prowadzę)

PEDAGOGIKA PRZEDSZKOLNA- nauka o wychowaniu dzieci w placówkach przedszkolnych, o celach, treściach, metodach, środkach, formach organizacyjnych procesu wychowawczo- dydaktycznego w przedszkolach.

Duży wpływ na rozwój pedagogiki przedszkolnej mieli: Jan Władysław Dawid, Stanisław Kowalski, Ryszard Więckowski, Władysław Dyner.

Zadania pedagogiki przedszkolnej:

1. opisywanie i wyjaśnianie zjawisk, faktów które pojawiają się w przedszkolach;

2. zadania normatywno- praktyczne- pokazywanie jak należy organizować proces dydaktyczny w przedszkolu. Jak należy pracować z dziećmi 3-4 letnimi i 5-6.

wg Marii Kwiatkowskiej i Anny Klim-Klimaszewskiej:

1. gromadzenie wiedzy o wychowaniu dzieci w placówkach przedszkolnych;

opisywanie i wyjaśnianie zjawisk wychowawczych w przedszkolu;

wykrywanie związków i zależności między dostrzeżonymi zjawiskami wychowawczymi;

wskazywanie jak należy organizować działalność pedagogiczną w przedszkolu i jak organizować proces wychowawczo- dydaktyczny w przedszkolu;

poszukiwanie skutecznych metod i form pracy z dziećmi;

określanie kompetencji pedagogicznych i cech osobowych nauczyciela przedszkola.

Pedagogika przedszkolna odpowiada na pytania:

1. Jakie miejsce w systemie edukacji narodowej zajmuje wychowanie przedszkolne?

Na czym polega swoistość procesu wychowawczo- dydaktycznego w przedszkolu?

Kiedy i dzięki czemu dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole i pełnienia roli ucznia?

2. Jakie metody, formy i środki dydaktyczne optymalizują proces wychowawczo- dydaktyczny w przedszkolu i przyczyniają się do ciągłego wzbogacania osobowości małego dziecka.

2. Co rozumiemy przez metodę pracy wychowawczo-dydaktycznej w przedszkolu. Wymień metody pracy wychowawczo-dydaktycznej w przedszkolu, omów jedną z nich. (Kasia P.)

Metoda- określony sposób pracy nauczycielki z dziećmi, mający na celu ciągle wzbogacać ich osobowość, kształtować przekonania i postawy oraz wyposażać w określony zasób wiadomości umiejętności i nawyków.

Metody:

a)Słowne- czyli werbalne

*pogadanka- to rozmowa ukierunkowana nauczycielki z dziećmi, na określony temat, przy różnych nadarzających się okazjach

•wstępna- na początku zajęcia dydaktycznego, wprowadzenie dziecka w temat lekcji, wprowadzenie pozytywnej atmosfery

•podsumowująca- występuje w końcowej części zajęć dydaktycznych, zaakcentowanie co jest najważniejsze, co dziecko z tego zajęcia powinno zapamiętać, umożliwia nauczycielce zrealizować 4 ogniwo nauczania

•przekazująca nowe treści- występuje w części głównej zajęcia dydaktycznego, umożliwia nauczycielce zrealizować alternatywy ogniwa 3, aby ją wykorzystać wszystkie dzieci muszą coś wiedzieć na dany temat

*praca z książką- stosujemy w grupach starszych i młodszych, omawianie ilustracji, które znajdują się w książce, inaczej omawiamy z dziećmi młodszymi i starszymi.

•dzieci młodsze nazywają rzeczy, zwierzęta, zjawiska i podają czynności, stany w jakich one się znajdują (Co widzisz na obrazku? Co robi np. chłopczyk?)

•dzieci starsze opowiadają w kilku zdaniach o sytuacji na obrazku (Co się dzieje na obrazku?)

*opowiadanie- charakteryzuje się tym, że to narracja, występuje w nim akcja (wartka, szybka), dzieci wymieniają bohaterów, czas i akcje w prawidłowej kolejności

*opis- ma charakter statyczny, występuje w nim dużo przymiotników

Opowiadanie i opis powinny być upoglądowione- powinniśmy używać konkretów (środki dydaktyczne)

*zagadki- rozwiązanie można podać w różnej formie (powiedzieć na ucho, namalować, ułożyć z klocków); dzieci indywidualnie albo w grupach wymyślają zagadki.

•dzieci młodsze

-dziecko podaje nazwę 1 przedmiotu spośród wielu przedmiotów znajdujących się przed oczami dziecka

-dzieci podają nazwę 1 z wielu przedmiotów, które opisuje nauczycielka, które znajdują się na obrazku, monitorze komputera

•dzieci starsze- w postaci słownej (najlepiej w postaci rymowanych wierszyków)

*instrukcje- najczęściej w grupie starszych, nauczycielka podaje kolejność wykonywania czynności.

*umowy- np. że podczas jedzenia nie rozmawiamy, bo można się udławić (podajemy regułę i podajemy przyczynę); przestrzegają dzieci i nauczycielka.

b)Oglądowe- wszystko poglądowo w przedszkolu (najpierw rzecz, a potem opis)

*pokaz i obserwacja- nie można ich oddzielić, występują zawsze razem; dzieci poznają wszystkimi zmysłami.

•pokaz jest metodą jeśli zajmuje większą część zajęć dydaktycznych, jeżeli dziecko poznaje za pomocą wszystkich zmysłów, zdobędzie zasób wiadomości i wyciągnie wnioski i dojdzie do uogólnień

•pokaz jest czynnością metodyczną wtedy jeżeli trwa bardzo krótko, stanowi uatrakcyjnienie, na podstawie pokazu dzieci nie zdobędą zasobu wiadomości, nie wyciągnie wniosków i nie dojdzie do uogólnień

*osobisty przykład nauczycielki- dla dzieci w wieku przedszkolnym nauczycielka jest osobą znaczącą, ważną i dzieci przyglądają się jak nauczycielka mówi, ubiera się itp. i starają się ją naśladować, a więc przykład nauczycielki ma być jak najlepszy.

*oddziaływanie poprzez pozytywnych bohaterów literackich- musimy wyeksponować pozytywnych bohaterów i wykorzystać ich do nauczenia dzieci jak postępować należy i jak nie należy.

c)Czynnościowe:

*metoda samodzielnych doświadczeń- człowiek najlepiej uczy się na własnych błędach.

*metoda zadań stawianych dziecku do wykonania- nauczycielka stawia dzieciom zadanie do wykonania, mogą je wykonywać indywidualnie lub w grupach, mają to być zadania dostosowane do aktualnego rozwoju.

*metoda ćwiczeń utrwalających- aby te ćwiczenia przyczyniły się do utrwalenia wiadomości nabytych wcześniej powinno być ich stosunkowo dużo, rozłożone w czasie, ciekawe.

3. Wymień metody czynnościowe, scharakteryzuj jedną z nich. (Asia J.)

Są trzy metody czynnościowe:

a) metoda samodzielnych doświadczeń,

b) metoda zadań stawianych dziecku do wykonania,

c) metoda ćwiczeń utrwalających.

Ad1. M. samodzielnych doświadczeń- jest to metoda w której pobudza się własną inicjatywę dziecka do nauki. /dziecko samo wykonuje ćwiczenia, doświadczenia, itp. Stara się rozwiązywać je samo w taki sposób, aby prawidłowo dojść do celu i rozwiązania.

Ad2. M. zadań stawianych dziecku do wykonania- zadania, które dziecko ma wykonać pobudzają je do dziania. Działają one na jego aktywność. Dzięki temu dziecko lepiej się rozwija, a w przyszłości swoje umiejętności będzie wykorzystywać w różnych życiowych sytuacjach. Używając tę metodę należy zwrócić uwagę na to, aby zadania były dopasowane do wieku rozwoju dziecka.

Ad3. M. ćwiczeń utrwalających- pobudza dzieci do powtarzania danych czynności i ich utrwalania. Muszą być one odpowiednio rozłożone w czasie. Systematycznie stosowana i atrakcyjna dla dziecka. Zorientowana na czynności konkretne, wyobrażeniowe i abstrakcyjne. Należy stosować tu różnego rodzaju ćwiczenia, które będą zorientowane na czynności logiczne.

4. Scharakteryzuj koncepcję wielostronnego kształcenia. (Justyna K.)

W. Okoń przez kształcenie wielostronne rozumie: „ złożony proces rozwoju człowieka, dokonujący się pod wpływem kształcenia, i to nie tylko szkolnego nauczania i uczenia się. Mówiąc o rozwoju człowieka, mamy na myśli zarówno rozwój poszczególnych jednostek poddanych edukacji, jak i rozwój całego – młodego i starszego – pokolenia, w swoisty sposób wpływający na rozwój i postęp w życiu społeczeństwa”.

W. Okoń a także Cz. Kupisiewicz uważają, iż kształcenie w szkole powinno obejmować całą osobowość ucznia. Należy rozwijać nie tylko jego cechy instrumentalne, lecz także wpływać na przeżycia i formułować cechy kierunkowe. Trudno przekazywać uczniom wiedzę, nie opierając się na tej przez nich już posiadanej. Kształcenie wielostronne ma na celu doskonalenie pracy szkoły oraz szersze przekazanie uczniom wiedzy, niż to czynili herbartyści, którzy za główny cel nauczania uważali kształtowanie charakteru moralnego, a za środki prowadzące do osiągnięcia tego celu – karność.

Wielostronne kształcenie daje uczniom możliwość dowodzenia oraz wnioskowania. Nacisk jest kładziony na łączenie ucznia z nauczycielem, przekazywania wiedzy z jej samodzielnym zdobywaniem.

Kształcenie wielostronne jest więc nierozerwalnym ogniwem łączącym podstawowe ludzkie funkcje:

2. Poznanie świata oraz siebie – poprzez poznanie gotowej wiedzy oraz jej przyswajanie (funkcja intelektualna, poznawcza)

Wartościowanie ( aktywność emocjonalna)

3. Działanie, które ma na celu dokonanie zmian ( aktywność praktyczna)

Do takich właśnie funkcji człowieka w procesie poznawczym świata odwołuje się koncepcja kształcenia wielostronnego W. Okonia. Ma ona tak duże znaczenie dla współczesnej dydaktyki polskiej, że została uznana za wiodący model (paradygmat) jej unowocześniania i przebudowywania. Koncepcja ta zakłada podmiotowy charakter uczestnictwa ucznia w procesie kształcenia. W osobowości rozwijającego się człowieka dostrzega się i mocno podkreśla zaangażowanie emocjonalne towarzyszące procesom intelektualnym. Dziecko nie tylko zdobywa wiedzę poprzez poznawanie świata i siebie, ale wykorzystuje ją w przekształcaniu otaczającej go rzeczywistości oraz w zmienianiu siebie samego. Towarzyszą temu przeżycia, które w edukacji powinny być uwzględnione bardziej, niż to się dzieje do tej pory.

5. Omów metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia. (Paulina W.)

Wielostronnemu kształceniu odpowiadają metody nauczania:

1. podające( przyswajanie )

2. problemowe ( odkrywanie )

3. aktywizujące ( przeżywanie ),

praktyczne ( działanie ).

METODY PODAJĄCE

4. pogadanka- pewien rodzaj kierowanej rozmowy z dziećmi na określony temat. Prowadzący ją stara się nawiązać do zainteresowań i doświadczeń uczestników, wysuwając jednocześnie pewne problemy do wspólnego rozstrzygnięcia. Zaletą pogadanki jest to, że jej uczestnicy mogą przemawiać opierając się na posiadanych doświadczeniach życiowych.

opis i opowiadanie- celem opisu i opowiadania jest nie tylko przekazanie informacji, ale także pobudzenie wyobraźni dzieci, ich poruszenie emocjonalne.

objaśnienie lub wyjaśnienietowarzyszące nabywaniu przez dzieci różnych umiejętności, sprawności ruchowej, przyzwyczajeń higienicznych, stosowane także przy stawianiu im różnych zadań

METODY PROBLEMOWE

5. klasyczna metoda problemowa- i jej odmiany zwykle uwzględnia cztery podstawowe ogniwa: stwarzanie sytuacji problemowej, formułowania problemów i pomysłów ich rozwiązania, weryfikację rozwiązania pomysłów, porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach.

METODY AKTYWIZUJĄCE

6. metoda przypadków- polega na rozpatrzeniu prostych stosunkowo sytuacji, które wydarzyły się w życiu. Przypadki proste, ale wcale nie łatwe zdarzają się na każdym kroku. Konkretność problemów występujących w metodzie przypadków stanowi o ich wartości

metoda sytuacyjna- wprowadzenie dzieci w konkretną sytuację, dzieci muszą ją zrozumieć i podjąć decyzje związane z jej rozwiązaniem oraz przewidzieć skutki tych decyzji, stosowana z dziećmi 5-6-letnimi,

7. inscenizacja- istota tej metody polega na inscenizacji pewnego zdarzenia, w które to inscenizacji część dzieci przyjmuje na siebie role osób występujących w tym zdarzeniu, a pozostali są obserwatorami. Po inscenizacji rozpoczyna się dyskusja, w wyniku, której powinno dojść do wspólnej, uzgodnionej oceny zainscenizowanego problemu.

8. gry dydaktyczne- mają duże znaczenie w procesie kształcenia ze względu na rozwijanie u dzieci aktywności, samodzielności, pomysłowości. Metody gier dydaktycznych łączą różne sposoby poznawania rzeczywistości poprzez słuchanie, oglądanie, działanie, przeżywanie. Wszystkie działania pobudzają dziecko do myślenia. Mają one nie tylko wartości dydaktyczne, ale także terapeutyczne i wychowawcze. Uczą poszanowania przyjętych norm, umożliwiają współdziałanie, uczą dyscypliny, sprzyjają uspołecznieniu, przyzwyczajają zarówno do wygrywania jak i do przegrywania. Przedszkolak rozumie, że zabawa w zespole wymaga przyjęcia pewnych ogólnych zasad, których nie można zmienić w trakcie gry tylko dlatego, że tak byłoby wygodniej jednemu z grających. Ma to ogromne znaczenie dla rozwoju społecznego dziecka, uczy podporządkowywania się przepisom i normom współżycia.

dyskusja- przygotowuje do zespołowego rozwiązywania problemów, wyrabianie postaw szacunku dla partnerów i współpartnerów.

METODY PRAKTYCZNE

9. pokaz, obserwacja- obejmuje przedmioty, zjawiska i czynności, na których nauczycielka chce skupić uwagę dzieci np. obserwowanie ptaków w karmniku

metoda ćwiczeńpobudza dzieci do powtarzania różnych czynności. Ćwiczenia poprawiają sprawność ruchową, utrwalają umiejętności praktyczne, wiadomości a także mogą się przyczynić do kształtowania postaw

6. Scharakteryzuj placówki wychowania przedszkolnego w Polsce. (Weronika N. i Ilona R.)

Placówki wychowania przedszkolnego stanowią część systemu oświaty. Pełnią zarówno funkcje opiekuńcze, wychowawcze i dydaktyczne, będąc uzupełnieniem wychowawczych oddziaływań rodziny. Odgrywają również ważną rolę w kompensowaniu braków środowiskowych dzięki realizowaniu rozlicznych zadań dydaktycznych, których celem jest wspieranie rozwoju dzieci i ich przygotowanie do podjęcia nauki szkolnej.

Wychowaniem przedszkolnym są objęte dzieci od trzeciego roku życia do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej sześcioletniej szkoły podstawowej. Jest ono organizowane w przedszkolach, będących samodzielnymi placówkami, lub w oddziałach przedszkolnych funkcjonujących przy szkołach podstawowych (tzw. klasach zerowych). Dzieci sześcioletnie mają ustawowe prawo do rocznej edukacji przedszkolnej przygotowującej je do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Umożliwienie dzieciom korzystania z tego prawa jest obowiązkiem samorządów lokalnych (gmin). Rodzice mogą odwołać się do wojewody, jeżeli gmina nie umożliwia ich sześcioletniemu dziecku korzystania z tego prawa.

Przedszkola dzielą się na publiczne i niepubliczne. Przedszkola publiczne są zarządzane i finansowane przez gminy. W kosztach utrzymania przedszkoli uczestniczą również rodzice dzieci, płacąc za pobyt dzieci przekraczający 5 godzin dziennie oraz koszty wyżywienia. Przedszkole jest ustawowo zobowiązane do zapewnienia dziecku bezpłatnego co najmniej 5-godzinnego nauczania i wychowania w ciągu dnia. Przedszkola publiczne wykorzystują w swojej pracy programy uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego, zatwierdzoną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, czyli zakres podstawowych kompetencji rozwojowych dzieci tej grupy wiekowej.

Przedszkola niepubliczne mogą być zakładane i prowadzone przez osoby prawne i fizyczne po ich wpisaniu do ewidencji właściwego kuratora. Kurator sprawuje też nadzór pedagogiczny. Placówki te są finansowane głównie przez rodziców. Przedszkole prowadzone przez osobę fizyczną może ubiegać się o status przedszkola publicznego, a następnie o dofinansowanie swojej działalności z budżetu gminy. Przedszkola niepubliczne są zobowiązane do realizacji podstawy programowej.

Dzieci niepełnosprawne od 3 roku życia do czasu rozpoczęcia nauki szkolnej (w wieku 7 lat), nie dłużej jednak niż do 10 roku życia, mogą uczęszczać do przedszkoli specjalnych lub integracyjnych. Wychowanie przedszkolne dzieci specjalnej troski nie jest obowiązkowe, jest to jedynie prawo, z którego mogą skorzystać. W przedszkolach specjalnych wykorzystuje się programy zalecane przez MENiS dla przedszkoli powszechnych. Inaczej jest jedynie w przypadku przedszkoli dla dzieci upośledzonych umysłowo, niesłyszących oraz z upośledzeniami sprzężonymi.

Od 1993 r.- zgodnie z zarządzeniem MEN – oprócz przedszkoli specjalnych są organizowane przedszkola oraz oddziały integracyjne, w których dzieci niepełnosprawne przebywają razem z dziećmi o prawidłowej dynamice rozwoju.

7. Scharakteryzuj placówki wychowania przedszkolnego w wybranym kraju UE. (Weronika N. i Ilona R.)

„W angielskich przedszkolachh – Wychowanie w Przedszkolu 2008 nr 1 s. 25-27.

W angielskiej edukacji kładzie się nacisk na wielostronne podejście do dziecka, otoczenie go opieką i troską, w zapewnienie której zaangażowanych jest wielu specjalistów z różnych dziedzin. Pierwszą częścią Narodowego programu Nauczania jest etap przygotowawczy, skupiający się na specyficznych potrzebach dzieci w wieku od lat 3 do końca pierwszej klasy szkoły podstawowej. W przedszkolnych placówkach edukacyjnych w Wielkiej Brytanii określono cele edukacji wczesnoszkolnej , które dotyczą m.in.: rozwoju osobowości, społecznego i emocjonalnego; nauki czytania i pisania, kompetencji językowych i komunikacyjnych; rozwoju umiejętności matematycznych; wiedzy i rozumienia świata; rozwoju fizycznego oraz rozwoju kreatywności. Głównym celem nauczania wynikającym z programu jest pomoc małym dzieciom w następujących zadaniach: być bezpiecznym, zdrowym, mieć dobre warunki ekonomiczne, bawić się, osiągać sukcesy, dawać coś od siebie. Na tym etapie program nauczania opiera się na radości dziecka z zabawy, ma na celu naukę przez zapewnienie mu stymulujących zajęć.

W rozwoju kreatywności określono wiele zadań edukacyjnych, zgodnie z którymi dziecko m.in.: bada różne środowiska i jest wrażliwe na różnorodne zmysłowe doświadczenia; bada kolory, fakturę; posługuje się wyobraźnią w działalności artystycznej; śpiewa proste piosenki z pamięci; wyraża pomysły, myśli, uczucia; w kontakcie ze sztuką, dramą i muzyką okazuje swoje emocje i upodobania. Koncepcja twórczości brytyjskich pedagogów zakłada, że kreatywność to zdolność do tworzenia i twórcze działania , ujawniające się w zabawie i pracy. W wychowaniu przedszkolnym w Wielkiej Brytanii edukacja ma charakter „otwartyپh, kluczową rolę odgrywa w niej organizacja otoczenia, które stanowi dla dziecka przestrzeń do zabawy, poszerzania doświadczeń i uczenia się. Gdy dzieci mają możliwość manipulowania przedmiotami i rekwizytami zgromadzonymi w sali, lepiej uczą się wykorzystywać materiały i przestrzeń. Jeżeli zapewni się im warunki do działania , dokonywania wyborów i bycia odpowiedzialnym, będą samodzielne, odważne i twórcze.

Ważne jest to, że nauczyciel daje dziecku dużo swobody, pozostawia czas na zastanowienie się , korygowanie. Z drugiej zaś strony zwraca uwagę na nowe obszary aktywności, a także uczestniczy w wyborze i projektowaniu działań. Działania dzieci w przedszkolu, czy ogrodzie stymulują ich rozwój poznawczy, wyobraźnię, fantazję i uczą twórczego rozwiązywania problemów. Bardzo ceniona jest dziecięca ekspresja, niemal wszędzie wiszą prace i zdjęcia dzieci, a ich postępy są regularnie dokumentowane. Tak więc najistotniejsze jest zaakceptowanie dziecka takim, jakim jest i zapewnienie mu warunków zaspokojenia podstawowych potrzeb psychicznych, szczególnie potrzeby bezpieczeństwa i kontaktu emocjonalnego.

8. Omów funkcje placówek przedszkolnych. (Marzena K.)

wg Marii Kwiatowskiej:

1. opiekuńcza- opieka nad zdrowiem i bezpieczeństwem dziecka. Zaspokajanie wszystkich potrzeb i kierowanie rozwojem dziecka. N-lka interesuje się tym co dziecko robi i czego nie robi. Kształtowanie u dz. odpowiednich nawyków (np. higieniczne). Funkcję spełnia n-lka oraz wszyscy pracownicy p-la.

wychowawcza- obserwowanie dzieci, koncentrujemy się na poznaniu dzieci- obserwacja dynamiczna, związana jest z dostarczeniem bodźców, treści oraz wprowadzanie zadań aby dzieci posiadały wielostronną aktywność, ukierunkowana jest również na to aby dziecko przyswoiło sobie normy i postawy. Przygotowuje do roli ucznia, wyrównuje szansy edukacyjne.

wyrównawcza- nauczyciel tworzy wzbogacone środowisko, takie które korzystnie wpływa na rozwój dz, wyrównuje braki, obserwuje dz z defektami i brakami.

2. uboczna

wg Danuty Waloszek:

4. Wspomaganie działań wychowawczych rodziców. Informowanie rodziców o zachowaniu dziecka w p-lu, osiągnięciach, powodzeniach, podejmowanych próbach. Zbieranie informacji o zachowaniu się dziecka w domu rodzinnym, o jego zainteres, podejmowanych działaniach itp. Przekazywanie rodzicom wiedzy pedagogicznej

Integrowanie zabiegów wychowawczych. . Uzasadnianie sposobów reagowania na bodźce, zadania, wymagania wobec dziecka w domu rodzinnym i w przedszkolu.

Uzgadnianie działań wychow. realizowanych w p-lu i uzupełnianych w domu.

Wspólne z rodzicami opracowywanie warunków do rozwoju wyobraźni,

eksperymentowania, swobodnego doświadczania życia przez dziecko.

Włączanie rodziców w wychowanie dzieci poza domem, prezentacja własnych

zainteresowań, pasji, wykonywanego zawodu. Włączanie rodziców w

zagospodarowanie wnętrz przedszkola i terenu zabaw.

5. Wspieranie rodziców poszukujących sposobów zmiany relacji między dziećmi

Zapoznanie rodziców z możliwościami współistnienia z dziećmi. Informowanie

rodziców o prawach w dziedzinie oświaty. Poszukiwanie przyczyn złych zachowań

dziecka i sposobach reagowania na nie w organizacji codziennego życia.

Organizowanie doradztwa metodycznego, psychologicznego, pedagogicznego.

Działania wspólne i indywidualne rodziców, nauczycieli i dzieci

Wg Krystyny Ferenz:

2. „konieczność zapewnienia dziecku opieki w czasie pracy zawodowej matki;

stworzenie dziecku korzystnych warunków rozwoju (intelektualnego i społecznego);

możliwość kontaktu z rówieśnikami, a przez to nabywanie pewności siebie, kształtowanie zaradności;

przygotowanie do szkoły jako zdobycie niezbędnych wiadomości i pożądanych na starcie szkolnym umiejętności.”

Przedszkole wobec dzieci spełnia funkcje:

1. dydaktyczną- przedszkole podejmuje działania do przekazania wiadomości o rzeczywistości bliższej i dalszej , zainteresowania dzieci, dobre przygotowanie dzieci do szkoły i do pełnienia roli ucznia.

reedukacyjną- w odniesieniu do dzieci, które trudno adaptują się w grupie, mają trudności do przystosowania się w otaczającym środowisku.

profilaktyczną- o charakterze zapobiegawczym, dążą do tego aby nie dopuścić do niewłaściwych zachowań dzieci.

akceleracyjną- (stymulująca) pobudza rozwój dziecka, nawiązuje do koncepcji Lwa Wygotskiego, podejmował takie działania, aby przyspieszyć rozwój dziecka i mówił:o strefie aktualnego i najbliższego rozwoju.

Funkcja ta nawiązuje do strefy najbliższego rozwoju.

Podmiotem edukacji przedszkolnej jest:

1. uczeń;

nauczyciel;

2. rodzice.

9. Scharakteryzuj zabawy w grupach dzieci młodszych i starszych. (Magda P. i Paulina S.)

ZABAWA- podstawowa forma pracy i aktywności małego dziecka.

Rodzaje zabaw:

3. Zabawy manipulacyjne:

- charakterystyczne dla dzieci do 3 r.ż. (bawienie się swoimi palcami, uderzanie łyżeczką w szklankę, wkładanie wszystkiego do nosa, buzi, ucha).

4. Zabawy konstrukcyjne:

- charakteryzują się tym, że dziecko konstruuje różne budowle z klocków, innych materiałów, np. babki z piasku, zamki z piasku, budowle ze śniegu, klocków.

3-4-latki	5-6-latki
- dziecko nie ma zamiaru niczego budować, cieszy się tym, że może coś zbudować w pozycji pionowej lub poziomej, - dziecko po zakończeniu konstruowania swojej budowli burzy ją, - są to zabawy pojedyncze tzn. jedno dziecko buduje obok drugiego.	- przed przystąpieniem do budowania określają sobie cel, że np. będą budować garaż, zamek, ulice itd., - w wyobraźni tworzą plany, wizje konstrukcji budowli a następnie gromadzą odpowiedni materiał, - mają charakter zespołowy, - dążą do realizacji celu, - nie niszczą swoich budowli, wprowadzają swoje elementy.

5. Zabawy tematyczne:

- są to zabawy w role, np. dziecko odgrywa rolę dorosłego, naśladuje czynności dorosłych, odzwierciedla rzeczywistość, np. zabawa w szkołę, w strażaka.

3-4-latki	5-6-latki
- są to zabawy paralelne = równoległe, - dzieci bawią się w to samo, ale jeden obok drugiego, ponieważ 3-4-latki nie potrafią bawić się razem, - zabawy są krótkotrwałe i ubogi w treść, ponieważ dzieci mają mało wiedzy o rzeczywistości, np. kołysanie lalki, karmienie lalki, - 4-latki czasami łączą się w trójki i bawią się razem.	- bawią się w zespołach, - w zespołach potrafią bawić się w jedną zabawę przez kilka dni, - zabawy są bogate w treść, ponieważ dzieci wiedzą dużo o rzeczywistości i znajduje to odbicie w zabawach, - w zabawach zespołowy każde dziecko ma określoną rolę.

Zabawki:

- zarówno 3-4-latki jak i 5-6-latki wykorzystują zabawki i akcesoria, np. patyczek może być termometrem, strzykawką, długopisem.

W sali 3-4-latków musi być kilka takich samych zabawek, ponieważ dzieci te nie potrafią dzielić się zabawkami, które są bardziej skomplikowane, kolorowe, przyjemne w dotyku.

W sali 5-6-latków są pojedyncze egzemplarze zabawek, ponieważ dzieci potrafią dzielić się zabawkami, które są bardziej skomplikowane, kolorowe, przyjemne w dotyku.

6. Zabawy dydaktyczne

- przyczyniają się do utrwalania wiadomości, które dzieci wcześniej zdobyły oraz porządkują, uściślają i wzbogacają tą wiedzę; wpływa to na rozwój mowy i myślenia.

Zabawy obrazkowe

- układanie obrazka rozciętego na kilka części,

- układanie obrazka z klocków obrazkowych,

- układanie puzzli.

3-latki układają obrazek rozcięty na 2 części.

4-latki układają obrazek rozcięty na 4 części.

5-latki układają obrazek rozcięty na 6 części i więcej.

6-latki układają obrazek rozcięty na 10 części i więcej.

Omawianie pojedynczych obrazków:

3-4-latki

- dzieci podają nazwy rzeczy, przedmiotów i zjawisk, roślin, zwierząt, ludzi, nazwy czynności, które one wykonują oraz stanów rzeczy, w których się znajdują

Co widzisz? Co robisz?

Związane jest to z mową i myśleniem dziecka, wzbogacanie słownika o nowe rzeczowniki i przymiotniki a także czasowniki.

5-6-latki

Występuje u nich myślenie konkretno-obrazowe, dlatego dostrzegają całą sytuację przedstawioną na obrazku, przedstawiają dłuższe wypowiedzi. Umożliwia dostrzec sytuację i opowiedzieć o nie w kilku zdaniach Co się dzieje na obrazku?

Omawianie historyjek obrazkowych:

- seria od 3 do 5 albo więcej obrazków, które łączą się w spójnie logiczną całość. U 3-4-latków nie omawiamy obrazków, ponieważ nie występuje u nich myślenie przyczynowo-skutkowe, które występuje u 5-6-latków.

7. Gry dydaktyczne

- charakteryzują się występowaniem w nich 3 elementów:

1. pierwiastek zabawowy

2. reguły gry

3. zadanie dydaktyczne.

Gry dydaktyczne występują u 3-4-latków i 5-6-latków, ale ich stosowaniu musi towarzyszyć uwzględnianie zasady stopniowania trudności: 3-4-latki 2 zasady natomiast 5-6-latki stosujemy odpowiednio więcej reguł.

8. Zabawy ruchowe

- ich celem jest zaspokojenie u dzieci „głodu ruchu”. Wykorzystujemy je w ćwiczeniach gimnastycznych i przy różnych nadarzających się okolicznościach.

Rodzaje zabaw ruchowych:

- samorzutne,

- spontaniczne,

- wymyślone przez nauczycielkę,

- eksploracyjne (badawcze).

U 3-4-latków zabawy te podobne są do zabaw manipulacyjnych.

U 5-6-latków są to wszystkie doświadczenia, które dzieci wykonują, np. rzucanie różnych przedmiotów do wody a następnie wyciąganie wniosków, przykrywanie zapalonej świecy słoikiem i obserwowanie, co się stanie, wyciąganie wniosków.

- tropiące

Odbywają się na otwartej przestrzeni, podczas spaceru do konkretnego ekosystemu. Mogą odbywać się w Sali przedszkolnej. Charakteryzują się występowaniem w nich konkretnych zadań, które dzieci muszą odnaleźć potem wykonać. Nauczycielka może udzielać dzieciom wskazówek.

10. Omów spacery i wycieczki stosowane w edukacji przedszkolnej. (Magda P. i Paulina S.)

Spacery i wycieczki przedszkolne odbywają się okazjonalnie w zależności od planu pracy nauczyciela i pór roku. W ich organizowaniu, planowaniu i przygotowaniu dzieci biorą w mniejszym lub większym stopniu aktywny udział (A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna).

Spacer- forma pracy dydaktyczno-wychowawczej w przedszkolu polegająca na zapewnieniu dziecku ruchu na świeżym powietrzu, wynikająca z potrzeby ruchu dziecka tzw. „głód ruchu”. Celem spaceru jest zapewnienie dzieciom ruchu na świeżym powietrzu.

Wycieczka

- każde celowe wyjście poza teren przedszkola,

- może stanowić wprowadzenie w temat kompleksowy,

- każda wycieczka ma cel dydaktyczny polegający na zdobyciu określonych wiadomości oraz cel wychowawczy,

- wycieczki mogą być np. przyrodnicze (park, las, nad stawem, rzeką, zakłady usługowe itd.),

- podczas wycieczki zwracamy uwagę na bezpieczeństwo ruchu drogowego (przed wyjściem przeprowadzamy z dziećmi rozmowę na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego),

- trasa wycieczki nie może być długa u 3-4-latków trasa wycieczki powinna trwać 1-1,5 godziny tam i z powrotem natomiast u 5-6-latków 1,5-2 godzin,

- należy pamiętać, aby przed wyjściem dzieci załatwiły potrzeby fizjologiczne,

- nauczycielka powinna zaopatrzyć się w środki opatrunkowe potrzebne w razie jakiegoś wypadku,

- na jedną nauczycielkę przypada 10-15 dzieci, jeśli grupa liczy więcej osób wówczas należy poprosić o pomoc woźną oddziałową.

11. Omów uroczystości przedszkolne. (Asia J.)

Uroczystości przedszkolne są jedną z wielu form pracy wychowawczo-dydaktycznej prowadzonej w przedszkolu. Organizowane z inicjatywy nauczycieli, bardzo często z udziałem rodziców. Spotkania tego typu integrują dzieci, rodziców oraz pracowników, dają wiele radości i zadowolenia. Są także okazją do prezentowania umiejętności i wiadomości zdobytych przez dzieci w przedszkolu.

Wyróżniamy uroczystości przedszkolne, które:

a) budują postawy patriotyczne:

- uroczystości wewnętrzne w przedszkolu- organizowane nie tylko dla dzieci, które uczęszczają do danego przedszkola,

- uroczystości zewnętrzne- zapraszani są do przedszkola goście, lub wychodzimy z programem do innego przedszkola.

b) Uroczystości posiadają charakter nauczający.

Każda uroczystość składa się z dwóch części:

- część widowiskowa ( przygotowania programu artystycznego ),

- wspólna zabawa dzieci.

3-4 latki nie przygotowują programu artystycznego, tylko uczestniczą we fragmencie ok. 10- 15 minut. 4 latki ok. 12- 15 minut, 5- 6 latki przygotowują program artystyczny, nie dłużej niż 45 minut.

12. Omów prace samoobsługowe i użyteczne stosowane w przedszkolu. (Sylwia M.)

PRACE SAMOOBSŁUGOWE–inaczej czynności samoobsługowe związane z obsługiwaniem własnej osoby takie, jak jedzenie, ubieranie, rozbieranie, mycie, korzystanie z toalety. Etapy rozwijania prac samoobsługowych:

- podanie nazwy i znaczenia danej czynności

- pokaz czynności wzorowo wykonanej przez nauczyciela z objaśnieniem słownym

- pierwsze czynności dziecka wykonane przy pomocy nauczyciela

- wykonywanie czynności przez dzieci pod kontrolą nauczyciela

- samodzielne, poprawne wykonywanie czynności przez dziecko, bez kontroli, bez pomocy, i bez - przypominania ze strony nauczycielki.

PRACE UŻYTECZNE–prace wykonywane na rzecz innych osób, przedszkola, środowiska, w jakim funkcjonuje przedszkole.

3-4-latki nie wykonują takich prac, a jedynie ich elementy (np. ścieranie kurzu z parapetu). Właściwe prace użyteczne wykonują 5-6-latki:

- prace porządkowo- gospodarcze

dyżury – pełnione wg tablicy dyżurów (podlewanie kwiatów, porządek w szatni, wśród zabawek):

- dyżury tygodniowe ( utrzymywania ładu i porządku w kącikach, podczas posiłków)

dyżury doraźne (zastępcze),

dyżury okolicznościowe (dotyczą uroczystości z gośćmi)

13. Na czym polegają kontakty okolicznościowe nauczycieli z dziećmi. (Kasia P.)

Kontakty okolicznościowe to także ważna forma pracy dydaktyczno wychowawczej, służąca także realizacji programu i będąca niezbędnym warunkiem indywidualizacji pracy wychowawczej. Wymagają one od nauczycielki rozległej wiedzy psychologicznej, dokładnej znajomości programu, szybkiej orientacji w sytuacjach oraz zawsze czynnej, wychowawczej postawy w ciągu całego dnia przedszkolnego.

Nauczyciel powinien być otwarty na dziecko i na samego siebie. Udziela on pomocy każdemu dziecku, stosownie do jego możliwości i potrzeb. Jest też nastawiony na własny rozwój. Poodejmuje pracę nad sobą, a więc nad poszerzeniem wiedzy zawodowej oraz doskonaleniem własnych cech osobowych.

Nauczyciel powinien również umieć pozwolić dziecku być sobą, a więc mieć własne zainteresowania i upodobania. Należy traktować dziecko jako autonomiczną jednostkę z przysługującymi jej cechami wieku. Pozwolić dziecku być sobą, to pozwolić mu na życie poprzez zabawę. To nauczyciel jest odpowiedzialny za stworzenie warunków do rozwoju, za aranżowanie sytuacji wychowawczych, wywoływanie zaciekawienia, pobudzanie do spontanicznego poszukiwania. Sam obserwuje poczynania dzieci, zachęca do aktywności, służy pomocą w porządkowaniu wyników obserwacji, poszukiwań".

Stwarzane przez nauczyciela sytuacje edukacyjne powinny być tak zaprojektowane i zorganizowane, by dostarczały dziecku nowych, ciekawych i przyjemnych przeżyć oraz dawały poczucie bezpieczeństwa.

Kontakty okolicznościowe: te kontakty, które nauczycielka nawiązuje z dziećmi w ciągu całego dnia pobytu w przedszkolu, najczęściej rano i po południu, kiedy jest mniej dzieci. Nauczycielka wtedy poznaje dziecko dokładniej- warunki środowiskowe w domu, warunki rozwojowe wychowanie w rodzinie. Nauczycielka poznając dziecko może indywidualnie podejść do dziecka, jest to indywidualna praca- wzbogaca osobowość dziecka.

14. Omów zajęcia dydaktyczne w przedszkolu. (Marta S.)

Zajęcia dydaktyczne przeprowadzamy po śniadaniu- do obiadu.

6. u 4-latków- jedno zadanie dziennie w I półroczu 10-12 min, dwa w II po 12-15 min;

u 5-latków- dwa w I po 15-20 min, w II po 20-25 min;

u 6-latków- dwa w I po 25-30 min, w II powyżej 30 min.

3 rodzaje zajęć dydaktycznych:

9. zajęcia z dominacją działalności umysłowej (z edukacji matematycznej, polonistycznej, przyrodniczej, ekologicznej), które kształtują postawy społeczno-moralne. W czasie ich trwania musi nastąpić „mikro pauzaپh (przerwa wśród działająca).

zajęcia z dominacją działalności plastyczno- konstrukcyjnej- (zajęcia plastyczne, konstrukcyjne, techniczne). Musi być „mikro pauzaپh.

zajęcia z dominacją działalności ruchowej- zestawy ćwiczeń gimnastycznych, zajęcia umuzykalniające.

Do każdych zajęć nauczyciel musi napisać KONSPEKT.

Ogniwa procesu nauczania w przedszkolu, które powinny występować na zajęciach dydaktycznych:

W CZĘŚCI WSTĘPNEJ:

1. organizowanie swobodnej działalności dziecka.

nawiązanie do wyrastającej z tej działalności ciekawości poznawczej dziecka.

W CZĘŚCI GŁÓWNEJ:

2. przekazanie nowych wiadomości, albo ich utrwalenie, albo kształtowanie umiejętności i nawyków.

W CZĘŚCI KOŃCOWEJ:

3. organizowanie swobodnej działalności dziecka.

15. Z ilu części składa się konspekt do zajęć dydaktycznych w przedszkolu, omów każdą z nich. (Weronika N. i Ilona R.)

Konspekt składa się z 2 części:

1. Część statyczna: data, grupa wiekowa, czas trwania zajęcia, liczba dzieci biorąca udział w zajęciu, temat zajęcia, cele zajęcia (dydaktyczne, wychowawcze), metody prowadzenia zajęcia, środki dydaktyczne, przygotowanie dzieci, przygotowanie nauczyciela (literatura).

2. Część dynamiczna: tabela

Tok zajęcia	Realizowane treści merytoryczne	Czynności nauczyciela	Czynności dzieci	Stosowane metody i wykorzystywane środki dydaktyczne
Część wstępna
Część główna
Część końcowa

Można przedstawić w postaci opisowej (bez tabeli).

16. W jaki sposób organizuje się środowisko wychowawcze w przedszkolu. (Patrycja V.)

Wg T. Tomaszewskiego środowiskiem jest „ względnie trwały układ elementów otoczenia człowieka ważnych dla jego życia i zachowania”. Wśród tych elementów zazwyczaj wyróżnia się rzeczy i ludzi. Człowiek i pozostałe składniki pozostają między sobą w związkach. Środowisko jest układem zmiennym, dynamicznym,lecz pewna stałość jest konieczna, umożliwiając normalne funkcjonowanie człowieka i wpływ na jego rozwój. Sytuacja jako pojęcie używane wzajemnie ze środowiskiem jako aktualny układ wzajemnych stosunków człowieka z otoczeniem. Wyróżnić można środowisko biologiczne, kulturowe, społeczne i wychowawcze. K. Sośnicki środowisko wychowawcze określił jako „ogół sytuacji wychowawczych”. Wg. J. Pietera środowisko „ to złożony układ powtarzających się względnie sytuacji, do których człowiek rozwijający przystosowuje się czynnie w wychowawczym okresie swojego życia. Sytuacje te występują w naszym życiu codziennie.Celowo zorganizowane środowisko wychowawcze wytwarza ciąg sytuacji, które się powtarzają i wskutek tego mogą wywierać wpływ na kierunek rozwoju osobowości dziecka. Do naturalnych środowisk należą np. rodzina, środowisko lokalne. Natomiast intencjonalnym środowiskiem wychowawczym jest przedszkole. Jakośrodowisko utworzone sztucznie powinno przypominać środowisko rodzinne. Przemawiają za tym potrzeby dziecka i wymagania związane z jego codziennym trybem życia. Przedszkole jest środowiskiem wychowawczym jak i życiowym. Dlatego organizując środowisko wychowawcze trzeba mieć na uwadze wszystkie warstwy – środowisko biologiczne, społeczne i kulturowe. Z tego powodu przedszkole powinno być odpowiednio urządzone i wyposażone, tworząc określone, funkcjonujące na danym terenie, w któ®ym pomieszczenia w budynku i otaczający ogród stanowią całość. Sytuacje wychowawcze są jednostkami procesu wychowania. Właściwe urządzone przedszkole stwarza sytuacje umożliwiając dzieciom samodzielne gromadzenie doświadczeń, jak również ułatwia nauczycielce ukierunkowanie działalności dziecka dla osiągnięcia zamierzonych celów. Przez właściwą organizację swojego środowiska przedszkole powinno także wzbogacać ubogie doświadczenia i wyrównywać niedobory dzieci ze środowisk o niższym poziomie kultury, które nie dostarczają im odpowiednich bodźców i treści dla rozwoju. (korzystałam z M. Kwiatkowskiej, Podstawy pedagogiki przedszkolnej)

17. Scharakteryzuj wartości i cele edukacji przedszkolnej. (Dominika L.)

Edukacja przedszkolna zajmuje się problematyką zbiorowego wychowania dzieci w placówkach przedszkolnych. Przedszkole może wywierać wielostronny wpływ na rozwój dzieci. To dziedzina pedagogiki zajmująca się procesem kierowania rozwojem dzieci w placówkach przedszkolnych.

Główny cel wychowania przedszkolnego wskazuje na konieczność rozumienia przez nauczyciela prawidłowości rozwojowych i potrzeb dziecka, poznawanie go, respektowanie jego indywidualności, niepowtarzalności.

Ogólne cele wychowania przedszkolnego zostały sformułowane w podstawie programowej zatwierdzonej przez MEN:

„Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturowym i przyrodniczym”

Cel edukacji przedszkolnej ujmować można, jako całość hierarchiczną - całość, w której znajdują się uporządkowane cele, a więc stojące wyżej w hierarchii - cele ogólne i stojące niżej - szczegółowe cząstki celu ogólnego. Przyjmuje się też, że przejście między celem ogólnym a szczegółowymi wypełnia poziom pośredni.

Cele ogólne charakteryzują się szerokim zakresem, są kierunkami dążeń długofalowych, wskazują "szczyt", ku któremu wszystko w procesie edukacji zmierza, przenosi w przyszłość możliwą, prawdopodobną, preferowaną.

Cele szczegółowe są konkretne i mogą być osiągane w czasie stosunkowo krótkim. Z celów tych prowadzi droga do rezultatów, które dziecko osiąga na pewnych etapach procesu, a te wyniki z kolei przyczyniają się do osiągnięć końcowych wyrażonych kategorią celów ogólnych. Wymienione rodzaje celów są więc ze sobą powiązane, tworzą całość.

Realizacja tych celów: zapewnia dzieciom odpowiednie warunki potrzebne do rozwijania wielostronnej aktywności, dostarcza zróżnicowanych bodźców do ich wszechstronnego rozwoju, organizowanie odpowiednich warunków i sytuacji sprzyjającej uspołecznianiu i uczeniu się dziecka.

W trakcie realizacji tych celów również ważne stworzenie odpowiednich warunków emocjonalnych mających wpływ na różnorodność działań wypływających z jego własnej woli, motywacji wewnętrznej i ciekawości.

Celem edukacji przedszkolnej jest zapewnienie maksymalnych możliwości rozwoju

dzieciom o różnych zdolnościach, zainteresowaniach, określenie mocnych stron każdego

dziecka oraz wskazanie sposobów pokonywania własnych słabości.

Edukacja przedszkolna ma istotne znaczenie dla rozwoju dziecka. Od jej jakości,

organizacji i warunków realizacji zależy, czy dziecko w jej toku rozwinie posiadane

możliwości czy też nie. Tylko takie przedszkole, w którym nauczyciel jest świadomy

prawidłowości rozwojowych dziecka w powiązaniu z jego indywidualnością i tempem

rozwoju; podmiotowo traktuje dziecko; dąży do obiektywnego i trafnego poznania; zwraca

uwagę na to, co interesuje dziecko; stwarza możliwości wyboru zadań, czasu ich realizacji,

wyboru partnerów i środków materialnych; zachęca do kreatywności; stwarza poczucie

bezpieczeństwa zaspokaja potrzeby - jest szansą na lepszą jakość życia w przyszłości.

18. Wymień metody poznawania dziecka przedszkolnego, omów jedną z nich. (Zosia W.)

Metody:

• Rozmowa sondażowa z dzieckiem.

Wywiad z rodzicami

Analiza wytworów dzieci

Opinie specjalistów

Testy osiągnięć dziecka.

• Obserwacja:

Planowy i systematyczny sposób postrzegania zachowań dziecka w różnych warunkach i sytuacjach przedszkola. Obserwacja:

- nie ingeruje w przebieg zjawisk i zachowań;

- interpretuje zjawiska i fakty;

- ma określone zalety: bezpośrednie poznanie zachowań w naturalnych warunkach

- stanowi uzupełnienie wiedzy o dziecku

- dzięki poznaniu dzieci następuje ulepszanie pracy pedagogicznej, jakości pracy nauczyciela.

Cechy obserwacji:

- celowość

- planowa (prowadzenie wg planu: czas trwania, sposób obserwowania: bezpośredni- nauczyciel, pośredni- ktoś inny)

• Określenie warunków

Zagwarantowanie normalnych warunków

Sposób interpretacji

- selektywność obserwacji

Obserwację zapisuje się na SZEDULE OBSERWACYJNEJ (arkusz, plan)

Np. dotyczący rozwoju fizycznego (fragment)

Zmienna	Wskaźnik	Klasyfikacja	Imię i nazwisko	Imię i nazwisko	…
ROZWÓJ FIZYCZNY	Ruchy lokomocyjne:	Dobre
		Przeciętne
		Słabe
	Ruchy manipulacyjne	Dobre
		Przeciętne
		Słabe

Według Marii Karwowskiej obserwacja musi być:

• Wierna

Wyczerpująca

Wnikliwa

Musi być obiektywna, rozgranicza się spostrzegane fakty od ich interpretacji.

Rodzaje obserwacji:

1. Fotograficzna: obserwuje się całokształt zachowań w ściśle określonych warunkach i sytuacjach przyglądamy się się wszystkiemu, drobnym szczegółom i detalom.

Próbek zdarzeń: charakteryzuje się tym, że koncentrujemy się na konkretnych zdarzeniach

Obserwacja próbek czasowych : zachowania dzieci w ściśle określonych jednostkach czasowych

2. Sytuacyjna: obserwuje się reakcje i zachowania w konkretnej sytuacji

19. Wyjaśnij pojęcie: zdrowie (w ujęciu pozytywnym i negatywnym) i promocja zdrowia oraz przedstaw cele promocji zdrowia w przedszkolu. (Brygida M.)

Zdrowie-jest to stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia przy całkowitym braku choroby lub niepełnosprawności. Zdrowie jest też wartością, dzięki której człowiek aktywnie sobie radzi w bliższym i dalszym środowisku oraz potrafi skutecznie kierować własnym życiem i dbać o jego jakość.

W ujęciu negatywnym-zdrowie rozumie się jako brak choroby lub niepełnosprawności

W ujęciu pozytywnym-zdrowie to nie tylko brak choroby czy niepełnosprawności ale także pełna harmonia wewnątrzustrojowa, maksymalna sprawność wszystkich układów i narządów, dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne oraz zdolność przystosowania się do środowiska

Promocja zdrowia-to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na jego zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania. W celu osiągnięcia całkowitego dobrostanu(dobrego samopoczucia) fizycznego, psychicznego i społecznego, zarówno jednostka, jak i grupa społeczna, muszą umieć określać i urzeczywistniać swoje aspiracje, zaspokajać potrzeby, radząc sobie z wyzwaniami swojego środowiska w jego istniejącym stanie lub dokonując w nim odpowiednich zmian.

Cele promocji zdrowia:

-rozbudzanie zainteresowań dziecka własnym zdrowiem i rozwojem

-rozwijanie umiejętności rozróżniania czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na własne zdrowie i rozwój

-rozwijanie podstawowych umiejętności dbania o zdrowie swoje i innych

-rozwijanie zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu

-poznawanie zagrożeń cywilizacyjnych dla własnego zdrowia

-rozwijanie umiejętnego zachowania się w przypadku kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi, toksycznymi, wybuchowymi, łatwopalnymi

-wyrabianie nawyków zdrowotno-kulturalnych

-wyrabianie właściwego stosunku do osób starszych, kalekich i chorych

-kształtowanie odpowiedzialności za wzmacnianie i pomnażanie własnego zdrowia i innych

-kompensowanie ujemnych zagrożeń cywilizacyjnych

-właściwe reagowanie na cierpienie rówieśników i dorosłych

-dostosowanie funkcji własnego ciała do norm społeczno-kulturalnych

-dostrzeganie zależności pomiędzy stanem naturalnego środowiska a zdrowiem i samopoczuciem własnym i innych osób

20. Scharakteryzuj metody i formy promocji zdrowia w przedszkolu. (Brygida M.)

wg Wacława Gniewkowskiego

1. Metoda organizowania środowiska edukacji zdrowotnej

-organizowanie warunków sanitarno-higienicznych

-dbałość o czystość środowiska

-dbałość o estetykę środowiska

- dbałość o zdrową zieleń

- organizowanie życia codziennego

- wprowadzenie wzorów osobowych (ubiór, kultura ruchów, pogodny nastrój itp.)

2. Metoda informowania

-opis, opowiadanie, pogadanka

3. Metoda zachowań korzystnych dla zdrowia

-stawianie wymagań(czystość osobista i otoczenia, samoobsługa)

-współzawodnictwo indywidualne i zespołowe

- inspirowanie do podejmowania działań prozdrowotnych(mycie się, higiena bielizny, ubrania i obuwia

4. Metoda utrwalania pożądanych zachowań zdrowotnych

-powtarzanie słowne i czynnościowe w warunkach naturalnych i celowo organizowanych

-kontrola i ocena postępów

Emilia i Jan Frątczakowie proponują takie metody

1. instruktaż słowny

instruktaż bieżący

instruktaż końcowy

psychodrama

praca z tekstem literackim

N. musi uwzględniać różne formy. Może wykorzystywać metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia

1. uczenie przez przyswajanie

uczenie przez odkrywanie

uczenie przez przeżywanie

uczenie przez działanie

Formy pracy

1. zabawy tematyczne

zabawy ruchowe

spacery

wycieczki

2. czynności samoobsługowe

21. Scharakteryzuj przedszkole promujące zdrowie. (Marta S.)

Przedszkole promujące zdrowie to takie, w którym dominuje troska o zdrowie i dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne dzieci, nauczycieli i pozostałych pracowników placówki.

Przedszkole promujące zdrowie uczy dzieci kontrolować stan własnego zdrowia, dbać o nie i ciągle pomnażać jego potencjał. Ważne jest, aby nauczyć dzieci rozwiązywać aktualne problemy, jakimi są : stres, agresja, niewłaściwe odżywianie, niska aktywność ruchowa. Aby promocja zdrowia w edukacji dzieci w wieku przedszkolnym była skuteczna, niezbędne jest poszukiwanie instytucji i osób wspierających. Służyć one mogą merytoryczną wiedzą i wspomagać w realizacji programu przez konsultacje, dostarczanie materiałów, przeprowadzanie pogadanek, prelekcji dla rodziców i dzieci na tematy zdrowotna, wizyty w gabinetach lekarskich.

W przedszkolu promującym zdrowie podejmuje się działania sprzyjające zabawie, nauce i pracy. Stad też szczególny nacisk należy położyć na racjonalne żywienie, na wykorzystanie własnych możliwości danych przez naturę i środowisko. Bardzo ważne jest też zdrowe i bezpieczne środowisko fizyczne przedszkola. Tworzy je budynek i teren przedszkola, odpowiednio wyposażony i zagospodarowany, a także higieniczny harmonogram dnia. Działania prozdrowotne obejmują też minimalizowanie lęków i stresów.

22. Scharakteryzuj ciekawość poznawczą dzieci w młodszymi starszym wieku przedszkolnym. (Paulina S.)

Rozwój ciekawości poznawczej dzieci w młodszym wieku przedszkolnym 3 – 4 latki:

- pojawiają się pytania dziecięce – proste: dlaczego, po co?

mowa sytuacyjna – dzieci mówią o sytuacji w jakiej się w danym momencie znajdują, o czynności, którą wykonują tu i teraz,

 mowa często nieprawidłowa z powodu nie w pełni rozwiniętej części kory mózgowej,

 myślenie sensoryczno – motoryczne – zmysły i ruch,

brak koncentracji uwagi, duża przerzutność uwagi,

pamięć krótkotrwała, małe zasoby pamięci,

 dzieci 3 – 4 letnie poznają świat empirycznie – doświadczalnie, przy pomocy wszystkich zmysłów (dotykowo, wzrokowo, smakowo, słuchowo, itd.),

 brak zdolności wyciągania wniosków z przesłanek, dzieci tylko stwierdzają fakty,

duża spostrzegawczość

silny egocentryzm dziecięcy

poziom 1 – reprezentacja enaktywna

Rozwój ciekawości poznawczej dzieci w starszym wieku przedszkolnym 5 – 6 latki:

 drugi okres pytań dziecięcych – są to jednak pytania złożone,
problemowe, dociekliwe. Dzieci domagają się szczegółowych, wyczerpujących i konkretnych odpowiedzi,

 wypowiedzi bardziej rozwinięte, dzieci potrafią wypowiadać się
z wykorzystaniem zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie,

 wymowa prawidłowa, czasem może jeszcze pojawiać się wadliwość
przy wymowie głoski „rh, (u 6 – latków – wymowa całkowicie prawidłowa),

 myślenie konkretno – obrazowe i przyczynowo – skutkowe,
pojawiają się też elementy myślenia słowno – logicznego,

 umiejętność koncentracji uwagi, 5 – 6 latki potrafią skoncentrować się
na jednym przedmiocie, na jednym zagadnieniu przez dłuższy czas,

powiększa się zakres i trwałość pamięci,

 poznawanie otaczającej rzeczywistości w sposób bezpośredni
ale także za pomocą słowa, dziecko 5 – 6 letnie zrozumie tłumaczenie (adekwatne do wieku),

 zdolność wyciągania wniosków z przesłanek
(myślenie przyczynowo – skutkowe),

duża spostrzegawczość nawet małego szczegółu w otoczeniu,

 wysoko rozwinięta wyobraźnia twórcza i odtwórcza
(zauważalne przy wypowiedziach dzieci),

 pojawiają się określone zainteresowania (np. egzotyczne, kosmiczne, dinozaury, itp.),

dzieci w wieku 5 i 6 lat zaczynają różnicować się pod względem płci,

brak uczuć i wartościowania,

 zbieractwo różnych przedmiotów, np. skrzynia skarbów, kamienie, kolorowe drobiazgi, ta cecha zanika między 10 a 11 rokiem życia,

 dzieci ucząc się życia w grupie uspołeczniają się, widzą też innych ludzi
i ich potrzeby – zmniejsza się egocentryzm dziecięcy

 poziom 2 i początki 3 – reprezentacja ikoniczna i symboliczna

23. Scharakteryzuj rozwój społeczny dziecka przedszkolnego. (Ewelina U.)

Wychowanie społeczno-moralne- zamierzone zabiegi, działania pedagogiczne, mające na celu przygotowanie dziecka do aktywnego i twórczego udziału w życiu społecznym. Mają na celu wdrażać dziecko do przestrzegania norm i zasad.

Rozwój społeczny.

3 – latki

Nie potrafią jeszcze nawiązywać kontaktu z rówieśnikami, mają z tym problemy. Rzadko wykonują jakieś obowiązki samorzutnie, robią to na polecenie osoby. Nie reagują na polecenia do grupy, czekają na polecenie do siebie. Bawią się zabawkami, ale najlepiej chciałyby mieć każdy swoją. Nie są jeszcze do końca samodzielne, potrzebują pomocy nauczycielki. Czasami prawidłowo oceniają zachowanie innych, uwzględniając to czy darzą sympatią czy nie. Nie maja jeszcze obowiązku, gdyż nie są samodzielne.

4- latki

Wymagają pomocy osób do pracy, podejmują proste działania. Zaczynają reagować na polecenia skierowane do grupy. Zaczynają nawiązywać kontakty z rówieśnikami, widać to w zabawie, bawią się w 2 lub 3 osoby. Zaczynają dostrzegać określone normy i zasady. Ocena innych polega na tym czy kogoś lubi czy nie.

5- latki

Są samodzielne, wykonują polecenia, mają poczucie obowiązku. Ładnie nawiązują kontakty z rówieśnikami i osobami w przedszkolu. Źle się czują gdy są oceniane negatywnie, dlatego starają się wywiązać z prac jak najlepiej. Pojmują określone normy i zasady i je przestrzegają (kontrakty). Oceniają postępowanie innych.

Nawiązanie do koncepcji Lwa Wygotskiego.

Dla Wygotskiego nauka nie polega na przyswajaniu pamięciowym jak największej ilości materiału, lecz na wykreowaniu umiejętności poznawczychi wykorzystywaniu narzędzi psychologicznychpozwalających zdobywać potrzebną wiedzę. Jeśli dziecko w toku rozwoju, naturalnie wspieranego przez dorosłego, zdobędzie te umiejętności, jest wtedy bardziej otwarte na świat, naukę i poznanie. Śmiało wyraża swoje zdanie, nie boi się poszukiwać, zadawać pytania, pokonywać coraz wyższe szczyty. Galina Dolya, jedna z propagatorek pedagogiki Wygotskiego, określa ten nieustanny pęd do wiedzy „staniem dziecka nad przepaściąh, czyli przed czymś nieznanym.

Dziecko, które umiejętnie zostanie pokierowane przez nauczyciela, rodzica lub starszego kolegę nie będzie bało się zrobić kroku do przodu, ponieważ będzie w nim ufność, a nawet pewność, że wzniesie się wysoko ponad przepaścią. Zamiast spaść پ\ poleci na skrzydłach w piękną, nieznaną jeszcze podróż. Najważniejsze dla rozwoju poznawczego dziecka są te funkcje, które jeszcze nie zostały do końca ukształtowane. Zadania, które są wyzwaniem nie do pokonania samodzielnie za pierwszym razem, wyzwalają w dziecku pęd do wiedzy, kreatywne myślenie. Wtedy właśnie potrzebna jest pomocna dłoń przewodnika, który łagodnie „popchnie nad przepaściąپh, czyli wskaże prawidłową drogę rozwiązania danego problemu. W ten sposób dziecko zdobywa nowe umiejętności i doświadczenia. Zadania, które dziecko potrafi rozwiązać bez problemu i nie stanowią dla niego wyzwania, mogą tylko utrwalać nabyte już umiejętności, takie kompetencje nazywane są strefą aktualnego rozwoju. Dlatego tak bardzo ważna jest rola nauczyciela, który musi umiejętnie dopasować działania edukacyjne do sfery rozwojowej dziecka, by nie dawać mu np. zbyt prostych lub zbyt trudnych do wykonania zadań, które zniechęca do dalszej pracy i poszukiwań.

Strefa najbliższego rozwoju nie określa inteligencji dziecka, ale raczej poziom potencjalnego rozwoju. Nabycie umiejętności wykonywania różnych czynności i rozwiązywania problemów we współpracy z innymi jest bardzo ważnym elementem warunkującym np. przystosowanie do życia w społeczności szkolnej lub przedszkolnej, współpracę z nauczycielem itd. Dlatego tak istotne jest skupienie się na tym, co dziecko może zrobić jutro, a nie na tym, co potrafi bez problemu wykonać dzisiaj.

24. Omów etapy rozwoju moralnego małego dziecka. (Ola T.)

Etapy rozwoju moralnego

1 - amoralizm – obejmuje dziecko do 2 r. ż . Dziecko rodzi się jako amoralne, nie ma żadnych zdolności do poznawania rzeczywistości, nie wie co uznane jest za dobre, a co za złe. Dopiero później poznaje normy, zasady postępowania. Około 2 r. ż. pojawia się elementarna świadomość moralna i zaczyna dostrzegać określone normy, zasady, które obowiązują i są stosowane wobec niego. Dziecko uświadamia sobie, że są nakazy i zakazy.

2 - egocentryzm (egoizm moralny) – około 3 r. ż. dziecko zdaje sobie sprawę, że w danym środowisku występują normy i zasady postępowania, które traktuje jako narzucane z zewnątrz. Przestrzegając norm i zasad dziecko kieruje się własnym interesem. Przestrzega zasady dlatego, że chce uzyskać nagrodę lub uniknąć kary. Rodzi się heteronomiczna, dziecko chce uzyskać nagrodę lub uniknąć kary.

3 - realizm moralny – około 4 – 5 r. ż. dziecko jest wrażliwe na rozbieżności między nakazami i zakazami, a własnym postępowaniem. Występuje moralność heteronomiczna, dziecko zaczyna oceniać postępowanie innych, nie potrafi wartościować czynu postępowania pozytywnego i negatywnego.

4 - konformizm moralny – na dziecko coraz większy wpływ ma grupa rówieśnicza. Normy i zakazy, które płyną od grupy dziecko przyjmuje jako wytyczne swojego postępowania. Dziecko bardziej zależy być akceptowanym przez rówieśników. Dzieci nie lubią krytyki i presji, kierują się własnym interesem, ale zdają sobie sprawę, że normy grupowe są w konflikcie z normami nauczyciela.

25. Jakie działania powinien podejmować nauczyciel by kształtować postawę dziecka jako członka rodziny. (Ania Sz.)

Do zadań w zakresie wychowania społeczno moralnego należy kształtowanie aktywnej postawy dziecka jako członka rodziny i zbiorowości przedszkolnej. Realizacja uzależniona jest od współpracy przedszkola ze środowiskiem rodzinnym każdego wychowanka.

Podstawowym warunkiem prawidłowego ukształtowania się pracy jest prawidłowa atmosfera kontaktu z rodzicami:

-współpraca z rodzicami oparta na kontaktach indywidualnych

-indywidualny kontakt to nie tylko rozmowa ale także udział rodziców w zajęciach organizowanych w przedszkolu

-w zakresie współpracy z rodziną na plan pierwszy wysuwa się dążenie do ujednolicenia oddziaływań wychowawczych domu oraz przedszkola

W procesie kształcenia postaw społeczno-moralnych dzieci nauczyciel zobowiązany jest do stwarzania takich sytuacji wychowawczych, które zachęcają do opiekowania się innymi ludźmi, a także innymi istotami żywymi. Sytuacje te posłużą do rozwijania wrażliwości dziecka na cierpienie, ból, samotność ludzi bądź zwierząt potrzebujących pomocy. Czynności, które dziecko będzie podejmowało na rzecz określonych osób, mające na względzie ich dobre imię, zdrowie, majątek, życie, oparte są w znacznej mierze na zjawisku empatii, a więc zdolności wczuwania się w stany psychiczne innych ludzi, rozumienia ich i współodczuwania z nimi. Okazją do wywołania takiego właśnie nastawienia u dzieci i budowania systemu wartości dziecięcej jest kontakt dziecka z literaturą. Baśń, opowiadanie, wiersz, oddziałują emocjonalnie na dziecko, torują drogę przeżyciom moralnym, pogłębiają jego wrażliwość nigdzie, bowiem tak dobitnie nie jest postawiony problem dobra i zła. Dobroć, pracowitość, odwaga, a obok tego chciwość, skąpstwo, tchórzostwo i lenistwo przedstawione w dramatycznej akcji wzruszają dziecko do głębi i każą mu stanąć po stronie pozytywnych wartości moralnych. Dostarczane przykłady postaw społeczno-moralnych ludzi, wzięte z literatury pozwalają na porównanie postaci fikcyjnych, ich emocji, sposobu postępowania z własnymi przeżyciami.

W kształtowaniu właściwych postaw społeczno-moralnych dziecka podkreślić należy niebagatelną rolę nauczycieli wychowania przedszkolnego. To właśnie nauczyciel stanowi dla dziecka wzór osobowościowy, wykorzystuje różne sytuacje do dokonywania przez dziecko wyborów, uczy odpowiedzialności za ich konsekwencje, jest przewodnikiem po świecie baśni. Nauczyciel pomaga także w dokonywaniu przez dziecko oceny zachowań i zjawisk oraz wyciąganiu wniosków. Dzięki temu dziecko uczy się właściwej hierarchii wartości moralnych, właściwej orientacji etycznej, poznaje wartości życia ludzkiego, swoje miejsce rodzinie i środowisku. Tylko oddziaływania wychowawcze podejmowane przez nauczycieli, którzy sami kierują się w życiu i pracy zawodowej zasadami moralnymi, prawdą i dobrem, przyniosą efekty w postaci właściwych postaw społeczno-moralnych dzieci i przygotowania ich do aktywnego uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia. Obok zbaw konstrukcyjnych duże możliwości w zakresie rozwoju postaw społeczno-moralnych stwarzają również zabawy tematyczne. Dziecko przyjmując na siebie pewne role (w zabawach typu: "W sklep", "U lekarza", "W dom") i naśladując pracę ludzi dorosłych, ich zwyczaje, formy zachowania, uczy się przestrzegania aprobowanych społecznie form i kultury współżycia, utrwala jednocześnie wiadomości o życiu i pracy ludzi. Każda zabawa wymaga stworzenia odpowiednich warunków. Zabawki, narzędzia, materiały służące do zabawy mają swoje wyznaczone miejsce, na które powinno się je odłożyć po skończonej zabawie. Sprzątając swoje miejsce pracy lub zabawy dziecko uczy się poczucia odpowiedzialności za wspólną własność, za czystość, ład i estetykę otoczenia. Taką postawę można również kształtować poprzez prace samoobsługowe i użyteczne podejmowane przez dzieci. Czynności samoobsługowe zajmują wiele miejsca w życiu grupy dziecięcej. Dziecko musi ubrać się, umyć, nakryć do stołu, posprzątać po sobie. Wszystkie te czynności stwarzają równocześnie wiele okazji współdziałania i spieszenia z pomocą.

Ta pomoc i gotowość współdziałania następuje często samorzutnie.

26. Jakie działania powinien podejmować nauczyciel by kształtować postawę dziecka jako członka grupy przedszkolnej. (Marta I.)

Aby w przedszkolu panował porządek, bezpieczeństwo i swoboda działania:

Nauczyciel wprowadza pewne zasady, które są regulatorami życia w przedszkolu.

Wprowadza normy, zasady i wymagania, które muszą być przestrzegane, np.; korzystanie z zabawek, zabawy, udział w zajęciach dydaktycznych, itp.

Normy przedstawia w formie nakazów i zakazów.

3-4 latki

Ustala umowy: nakazy i zakazy, które są dla dziecka zrozumiałe, muszą dotyczyć sytuacji, w których dziecko uczestniczy, muszą być realne do wypełnienia. Uświadamia dzieciom, że ich nieprzestrzeganie przynosi im przykrość. Ciągle te umowy dzieciom przypomina.

5 latki

Nauczyciel zawiera umowy z dziećmi, wprowadza nakazy i zakazy, które muszą być przestrzegane, określa, dlaczego te umowy są zawierane. Kształtuje świadomość społeczną dzieci.

Jeżeli w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne należy oswoić dzieci, wyznaczyć pozytywne postawy innych, wskazać, że określone postawy są godne naśladowania, podkreślać jego osiągnięcia i umiejętności, stwarzać określone sytuacje, przeprowadzać pogadanki, rozmowy, stosować kary, perswazję, uczyć współdziałania w grupie, wskazywać potrzeby kolegów.

27. Omów zasady i metody wychowania patriotycznego w przedszkolu. (Marta I.)

ZASADY WYCHOWANIA PATRIOTYCZNE

10. Zasada poglądowego prezentowania treści- chodzi o bezpośredni kontakt z poznawaną rzeczywistością, gdyż oddziałuje na zmysły, pobudza wyobraźnię i myślenie.

Zasada czynnego udziału dzieci w procesie wychowania patriotycznego- chodzi o angażowanie oprócz władz poznawczych, sfery emocjonalnej i organizowanie praktycznego działania najczęściej manipulacyjnego. Społeczny charakter działania przybliża i konkretyzuje trudne i abstrakcyjne pojęcia Ojczyzny i obowiązku wobec niej.

Zasada wdrażania dzieci do współżycia i współdziałania z grupą rówieśników- dzięki tej zasadzie dzieci kształtują w sobie cechy zgodnego współżycia i łączenia zbiorowego wysiłku stanowiące kluczowy element patriotycznej postawy.

Zasada oddziaływania wychowawczego za pomocą przykładu- chodzi tu przede wszystkim o to, aby w przedszkolu posługiwać się wzorcami patriotyzmu. Skłania ona dzieci do naśladowania i utożsamiania się z najbliższymi. Wzmocnieniu tej zasady służy nawiązanie do działalności rodziców dzieci. Rodzi się wówczas duma z rodziców, dzięki którym nasza Ojczyzna jest piękniejsza i bogatsza.

Zasada systematyczności w realizacji zadań wychowania patriotycznego- dzięki regularnym i rytmicznym działaniom nauczycieli kształtuje się w dzieciach uczucie miłości do kraju i chęci poznania go.

METODY WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO

3. Uczenie się przez przyswajanie

- chodzi tutaj o taki dobór środków i sposobów przekazu, który by zapewniał zrozumienie wiadomości oraz ich zapamiętanie.

- przekazywanie gotowej wiedzy o ojczyźnie, kraju ojczystym w ciekawy sposób używając różnych środków dydaktycznych,

- przekazywanie dzieciom określonych reguł zachowania, postępowania.

4. Uczenie się przez odkrywanie

- odkrywanie nowych wiadomości w toku rozwiązywania problemu.

- uczniowie samodzielnie dochodzą do wiedzy,

- kształtują się u dzieci uczucia wyższe,

- rozwija się aktywność intelektualna i zaciekawienie światem oraz wytrwałość i systematyczność w dążeniu do poznania go.

5. Uczenie się przez przeżywanie

- poznawanie się w bliższym i dalszym środowisku,

- przebywanie z okazami i osobliwościami przyrodniczymi wywołują uczucia przyjemności,

- minimalizowanie uczucia lęku, strachu,

- determinuje efektywność poznania, wpływa na osobowość poznającego, na jego wolę i zainteresowania,

- zachęca do działania,

- dzieci uczą się o przeszłości naszego kraju.

6. Uczenie się przez działanie

- akcentuje działanie pojmowane głównie jako czynności manualne,

- w trakcie działania rozwija się w dziecku poczucie odpowiedzialności grupowej i indywidualnej,

- dziecko stara się ulepszać, zmieniać środowisko, w którym obcuje,

- dziecko uczy się współpracować i współdziałać z innymi ludźmi.

28. W jaki sposób zaznajamiamy dzieci przedszkolne z symbolami narodowymi. (Magda P. i Paulina S.)

W procesie kształtowania u dzieci obrazu Ojczyzny ważną rolę odgrywa przybliżenie im symboli narodowych. Stanowią one wyznaczniki między historią narodu, jego teraźniejszością i przyszłością.

Zajęciom, podczas których nauczyciel zaznajamia dzieci z symbolami narodowymi, powinna towarzyszyć radość, a jednocześnie odczucie powagi tematu. Symbole narodowe powinny również wzbudzać dumę dzieci tego, że są Polakami.

Zaznajamianie dzieci z symbolami narodowymi powinno łączyć się z organizacją przedszkolnego życia i odbywać się przy ścisłej współpracy z rodzicami.

Dzieci w wieku przedszkolnym poznają takie symbole narodowe, jak:

- herby miast;

- godło Polski;

- barwy państwowe;

- hymn narodowy.

Herby są to ustalone wg określonych reguł oznaki osób, rodzin, miast, państw. Zapoznając dzieci z herbami miasta polskich trzeba wyjść od poznania herbu swojej miejscowości i jego historii. Mogą w tych zadaniach pomóc rodzice. Np. jedno z rodziców uzdolnionych plastycznie może wykonać herb danej miejscowości, który zostanie umieszczony w centralnym miejscu sali przedszkolnej. Ktoś inny, przejawiający zainteresowania historyczne, może w interesujący sposób opowiedzieć dzieciom historię herbu. Następnie podczas spacerów dzieci mogą szukać miejsc, gdzie znajduje się obraz herbu danej miejscowości.

Kolejnym symbolem jest godło Polski. Zaznajamiając dzieci z Godlem Polski można wykorzystać legendę o Lechu. Legenda w sposób poetycki i barwny opowiada o polskim godle. Przekazanie legendy powinno odbywać się w podniosłym nastroju, dlatego też godło umieszcza się w centralnym miejscu sali. Uroczysty nastrój można podkreślić umieszczając na stoliku białe i czerwone róże. Po wysłuchaniu legendy dzieci uważnie przyglądają się i opowiadają, jak wygląda polskie godło. Również rodzice powinni pokazywać dzieciom przy różnych nadarzających się okazjach polskie godło i zwracać uwagę na właściwe zachowanie się.

Dzieci w wieku przedszkolnym poznają też barwy ojczyste. Aby rozwinąć u dzieci przywiązanie do barw ojczystych, zajęciom z tego zakresu musi towarzyszyć radość, powaga i duma z tego, że są Polakami. Dlatego też dzieci w starszym wieku przedszkolnym powinny uczestniczyć w zawieszaniu flagi na budynku przedszkolnym z okazji świąt państwowych. Zaznajamiając je z barwami państwowymi, można wykorzystać ilustracje, filmy, wiersze.

Symbolem narodowym jest też hymn państwowy. Poczynania pedagogiczne nauczyciela zmierzają do tego, by dzieci zrozumiały, że hymn narodowy jest pieśnią wszystkich Polaków, że można go usłyszeć z okazji różnych świąt państwowych czy innych chwil podniosłych i uroczystych. W przedszkolu dzieci poznają hymn narodowy z nagrań. Zaznajamiają się z jego treścią i melodią. Rodzice pomagają nauczycielowi zapoznać dzieci z hymnem narodowym. Zwracają im uwagę, gdy hymn jest grany na stadionie podczas zawodów sportowych oraz w czasie uroczystości państwowych.

29. Jaką rolę odgrywają wycieczki w zbliżaniu dzieci przedszkolnych do przyrody ojczystej. (Asia J.)

Wycieczki są jedną z ciekawych form prowadzenia zajęć wychowawczo-dydaktycznych w przedszkolu. Służą one bezpośredniemu poznaniu rzeczywistości i pozwalają obserwować rzeczy, zjawiska, procesy i sytuacje w „naturalnych warunkach i naturalnym ich przebieguh. Przedszkolaki posiadają w sobie ogromną potrzebę poznawania otaczającego świata, chętnie podpatrują rzeczywistość i zadają wiele pytań. Nie tylko w dziedzinie poznawczej uwidacznia się pozytywny wpływ wycieczki na rozwój dzieci. Uczestnicząc w wycieczce, przedszkolaki podporządkowują się ogólnie przyjętym zasadom, a tym samym przystosowują się do przyjętych norm współżycia społecznego, kształtując swoją postawę prospołeczną. Wycieczki są również doskonałym sposobem promocji zdrowego stylu życia. Dostarczają wszechstronnej wiedzy i głębszych przeżyć, bo popartych bezpośrednim doświadczeniem. Niosą one także ze sobą cały pakiet wartości wychowawczych, takich, jak aktywność i chęć współdziałania w grupie, zaradność, uspołecznienie, koleżeńskość, a nauczycielowi dają możliwość pełniejszego poznania wychowanka. Wycieczka stwarza wyjątkowo korzystne warunki dla zwrócenia uwagi na charakter dziecka, na jego moralną i społeczną postawę, poziom wiadomości, stopień zainteresowań.

Teoretycy wychowania przedszkolnego w całym procesie dydaktyczno - wychowawczym wycieczki wyróżniają różnorodne funkcje :

1. Funkcję poznawczą, która polega na dostarczeniu dziecku informacji o świecie na bazie najbliższego otoczenia. Wycieczka stwarza możliwości zetknięcia się wychowanka z faktami przyrodniczymi w warunkach naturalnych, w różnorodności i bogactwie okazów, w ich licznych wzajemnych powiązaniach, w ścisłej łączności z pracą ludzi i życiem społecznym. Jest więc najbogatszym źródłem zdobywania wiedzy w najbardziej przystępny i skuteczny sposób.

Funkcja kształcąca, która polega na rozwijaniu spostrzeżeń i wrażeń niezbędnych do pracy myślowej, tworzenia wyobrażeń, kształtowanie pojęć, rozwijania mowy. Wycieczka daje możliwość wyrabiania orientacji w terenie, nabywania określonych umiejętności i kształtowania nawyków. Stwarza naturalne warunki do rozwijania sfery emocjonalnej i estetycznej. Kształtuje umiejętności odczuwania piękna, uwrażliwia na nie. Daje możliwość rozwijania zainteresowań wychowanków, swobodnego dzielenia się spostrzeżeniami, przeżyciami, wyrażania uczuć radości z osiągnięć.

Wycieczka przyczynia się również do wyrabiania sprawności fizycznej, wytrzymałości i odporności, wdrażania dzieci do dbałości o własne zdrowie.

Funkcja wychowawcza, która polega na dostarczaniu wzorów postępowania i kształtowaniu umiejętności zachowania się wobec swoich kolegów, społeczeństwa, przyrody i wytworów pracy ludzkiej. Wycieczka jest podstawą do kształtowania poczucia dyscypliny, systematyczności i dokładności w pracy oraz odpowiedzialności. Umożliwia współprzeżywanie, koleżeńską współpracę, wzajemną pomoc.

Funkcja motywacyjna wycieczki, która polega na pobudzaniu aktywności poznawczej dziecka, wyzwoleniu i rozwijaniu zainteresowań otaczającą rzeczywistością, wyzwalaniu chęci do badań i eksperymentów, do pracy fizycznej, sportu rekreacji do aktywnej percepcji i twórczej ekspresji sztuki.

Wszystkie wymienione funkcje wycieczki są ze sobą integralnie powiązane.

Wycieczka jest doskonałą okazją do kształcenia uczuć patriotycznych przez wzbudzanie miłości do kraju ojczystego, wyrabianie poczucia dumy narodowej, wytwarzania więzi dziecka ze środowiskiem, w którym żyje. Oprócz tego, wycieczka silnie integruje uczestników, wzmacnia więzi łączące grupę, sprzyja budowaniu pozytywnych relacji, wzajemnego zaufania i poczucia bliskości.

3 i 4 latki wycieczka od 1 do 1,5 km tam i z powrotem,

5 i 6 latki wycieczka od 2 do 2,5 km tam i z powrotem.

30. Co to jest ojczyzna? Jak kształtujemy u dzieci obraz małej i dużej ojczyzny? (Magda P. i Paulina S.)

OJCZYZNA- kraj, w którym się człowiek urodził, którego jest obywatelem lub z którym związany jest więzią narodową. Elementy pojęcia ojczyzny: określa zbiorowość ludzka, terytorium historyczne należące do danego narodu, tradycja wspólnoty losów historycznych, a także określony stopień rozwoju świadomości narodowej.

Mała ojczyzna to- „oś, wokół której człowiek organizuje swój świat, miejsce, do którego cały zewnętrzny świat jest odniesiony, i które umożliwia orientację w tym świecieh.

U dzieci pojęcie małej ojczyzny kształtujemy w następujący sposób:

• spacery po okolicy, poznanie środowiska geograficzno- przyrodniczego;

poznanie zabytków kultury regionalnej, dorobku historycznego, kultury materialnej, architektury, tradycji;

uczestnictwo w folklorze: nauka pieśni, przyśpiewek, tańców, gry

na instrumentach, udział w wystawach, pokazach, konkursach, spotkaniach

regionalnych;

• promowanie walorów własnego regionu: prezentacje regionalne, zajęcia otwarte, prace plastyczne i rękodzielnicze;

kontakty z środowiskiem, z reprezentantami lokalnej kultury, twórcami i artystami ludowymi, regionalistami i historykami;

zapoznanie z tekstami o tematyce regionalnej przyrodniczej, ekologicznej, folklorystycznej i historycznej;

słuchanie audycji i nagrań radiowych, telewizyjnych, video, płyty, taśmy magnetofonowe.

(ze strony internetowej http://www.cdiewloclawek.pl/dokumenty/ODN/Kolibowska_Jolanta.pdf).

31. Scharakteryzuj naturalną wadliwość wymowy dziecka przedszkolnego. (Sylwia M.)

Naturalna wadliwość wymowy może wynikać z :

- niedokończony rozwój ośrodka mowy w korze mózgowej,

- niedokończony rozwój narządów artykulacyjnych,

- brak koordynacji między centrum motorycznym a sensorycznym w korze mózgowej.

Normą jest:

3-latki: seplenienie, szeplenienie, nieprawidłowy oddech, mowa pieszczotliwa,

nieprawidłowa wymowa k, g, r.

4-latki: seplenienie, szeplenienie, nieprawidłowy oddech, mowa pieszczotliwa,

nieprawidłowa wymowa r, prawidłowa wymowa k, g, r

5-latki: prawidłowy oddech, nieprawidłowa wymowa r jeszcze u niektórych dzieci, wymawiają wyrazy albo zwroty

6-latki: prawidłowy oddech, wyrazy ,zwroty.

Parasygmatyzm –występuje u niektórych starszych dzieci, zanika ok. 10/11 r.ż. Jest to nieprawidłowa wymowa głosek: sz, cz, dź, dż w wyrazach (w izolacji wymawianych dobrze). Utrudnia naukę pisania i czytania.

32. Omów kierunki pracy nad kształtowaniem prawidłowej wymowy dziecka. (Ola T.)

Wyodrębniamy 3 kierunki pracy nad kształtowaniem wymowy

7. opieka na słuchem – należy:

- chronić dziecko przed hałasem bo uszkadza słuch

- tworzyć kąciki ciszy

- mówić do dzieci umiarkowanym głosem

- prowadzić ćwiczenia słuchowe, których celem jest rozwijanie spostrzegawczości słuchowej, rozwijanie słuchy fizycznego, muzycznego, fonematycznego, rozwijanie wrażliwości na rodzaj dźwięku, na pauzę, akcent, siłę głosu, na tempo wypowiedzi.

Przykłady ćwiczeń:

- mówienie szeptem wierszyków

- rozpoznawanie po głosie zwierząt, pojazdów itp.

- zajęcia umuzykalniające

- wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie, wygłosie

8. opieka nad oddechem – celem jest:

- wdrażanie do szybkiego, energicznego wdychania powietrza nosem, a powolne wydychanie ustami,

- rozwijanie ruchów przepony

- rozwijanie pojemności płuc

Przykłady ćwiczeń:

- puszczanie baniek mydlanych

- dmuchanie balonów

- zdmuchiwanie płomienia świecy

- przedmuchiwanie papierków, piórek

- wąchanie kwiatków, perfum, olejków eterycznych

9. opieka nad narządami mowy – celem jest:

- wzmocnienie mięśni narządów mowy, języka, warg, dolnej szczęki, krtani, podniebienia

- rozwijanie umiejętności różnicowania ruchów narządów mowy

- rozwijanie u dziecka dbałości o swoje narządy mowy

Przykłady ćwiczeń:

- kląskanie, układanie języka w rulon.

Ważną rolę odgrywają ćwiczenia artykulacyjne i ortofoniczne. Celem ćw. artykulacyjnych jest:

- wzmocnieni narządów mowy i wzmocnienie mięśni (prowadzimy na głoskach, zgłoskach, wyrazach, krótkich tekstach)

Celem ćw. ortofonicznych jest :

- kształcenie uwagi, spostrzegawczości, wyobraźni

- wdrażają do analizy dźwiękowej wyrazów

Przykłady ćwiczeń:

- wyodrębnianie sylab, zmienianie sylab i tworzenie wyrazów, nadawanie imion ptakom, zwierzętom itp., wyszukiwanie przedmiotów na sylaby.

33. Scharakteryzuj cechy żywego słowa. (Sylwia M.)

1. Akcent – zjawisko fonetyczne, które polega na wyróżnieniu głoski w sylabie, sylaby w wyrazie, wyrazu w zdaniu. Wyróżniamy 2 rodzaje akcentu:

2. akcent wyrazowy – wyróżnia sylabę w wyrazie na przedostatniej sylabie w wyrazie; wyjątki: wyrazy obcego pochodzenia kończące się na –yka i czasowniki w trybie przypuszczającym (akcent pada na sylabę poprzedzającą przedostatnią sylabę),

3. akcent zdaniowy, 3 rodzaje:

a) logiczny – wyjaśnia obiektywną treść zdania,

b) gramatyczny – podkreśla podmiot w zdaniu,

c) retoryczny –ma charakter subiektywny, podkreśla emocjonalny stosunek osoby, która wypowiada

4. Pauza – przerwa w mówieniu, oddech:

5. pauza logiczna – występuje po wypowiedzi, na zakończenie jakiejś myśli, po przedstawieniu konkretnego zadania

pauza retoryczna- ma wywołać w słuchaczu zainteresowanie tym, o czym za chwilę powiem; pojawia się w najciekawszym miejscu.

Pauzy wiążą się z tonem wypowiedzi. P. logiczne- kiedy obniżamy ton ostatniego wyrazu a retoryczna podnoszenie tonu ostatniego wyrazu.

6. Tempo żywej mowy – zależy od ilości akcentów i pauz; jeśli mówimy szybko to jest ich mniej, jeśli wolno to więcej.

Siła głosu –opiera się na sile wypowiadanych głosek, zmniejszanie/zwiększanie siły głosu zależy od treści, tego, co chcemy zaakcentować.

7. Dykcja – poprawna wymowa zgodnie z zasadami fonetyki, ortofonii, 2 rodzaje wymowy:

8. dykcja potoczna- w życiu codziennym, towarzyskim

dykcja odświętna – w pewnych okolicznościach życia; u nauczyciela powinna występować cały czas, aby dzieci się nauczyły.

9. Barwa głosu – cecha wrodzona, zależy od budowy narządów mowy.

34. Omów urządzenie i wyposażenie kącika książki w grupach dzieci młodszych i starszych. (Patrycja V.)

Kącik książki jest jednym z ważniejszych elementów wyposażenia sali przedszkolnej.

Jest to rodzaj czytelni, jako osobiste doświadczenia dzieci z książką. Udostępnione pozycje powinny odznaczać się walorami artystycznymi. Książka jako całość, zdobi szata graficzna oraz struktura tekstu. Oglądanie wybranych przez przedszkolaków pozycji ciągnie za sobą interpretację słowną ilustracji. Dzieci nie znając treści mogą się jej domyślać, lub interpretują obrazy. Mała czytelnia dla przedszkolaków ma na celu:

-rozbudzenie ciekawości świata

-rozwój mowy ( chęci do wypowiadania się)

- rozbudzanie zainteresowań utworami literackimi

- przeżywanie treści książki

-obchodzenie się z książką we właściwy sposób

Kącik książki ma ogromne znaczenie dla przygotowania dzieci do roli czytelnika.

Zorganizowanie takiego miejsca nie jest wcale trudne. Należy przede wszystkim wyizolować od miejsca zabaw.

Urządzenie i wyposażenie kącika książki jest uzależnione od wieku przedszkolaków.

W grupie młodszy przedszkolaków jest to kilka pozycji w kilku egzemplarzach aby dzieci mogły swobodnie oglądać te same książki w tym samym czasie. Dzięki temu również będą mogły dzielić się uwagami odnośnie lektury. W kąciku najmłodszych przedszkolaków powinny znajdować się egzemplarze z przewagą ilustracji nad tekstem. Ilustracja jest bowiem bardzo ważnym elementem ksiązki dla dzieci. Jej rola jest tym większa, im młodszy jest odbiorca.

Książki dla najmłodszych powinny mieć sztywne okładki i grube kartki, gdyż mała sprawność ruchowa i zmienność zainteresowań powoduje, że nieostrożnie i szybko odwracają kartki, a nawet wyrywają je sobie.

Kącik ksiązki w grupie starszych pełni ważną rolę w rozwijaniu umiejętności czytania. Dzieci nie tylko proszą nauczycielkę o przeczytanie, ale często samodzielnie próbują odszukać w tekście znaną literkę lub przeczytać łatwy wyraz.

Zarówno w grupie starszej jak i młodszej w czytelni przedszkolaka mogą znajdować się przeróżne pacynki związane z literaturą jak i rysunki wykonane przez same dzieci.

Ze względu na wymienione funkcje kącika ksiązki można z całą pewnością stwierdzić, że jest to miejsce, gdzie dzieci uczą się nie tylko obcowania z literaturą, ale również doskonalą własne umiejętności w zakresie czytania.

35. W jaki sposób zapoznajemy dzieci przedszkolne z wybranymi utworami literackimi. (Ola T.)

3. omawianie ilustracji, które znajdują się w książkach, 3- 4latki podają nazwy przedmiotów, czynności, które znajdują się na pierwszym planie. Dzieci starsze opowiadają o sytuacji, co przedstawia sytuacja.

czytanie utworów literackich przez nauczycielkę

• 3 – 4latki – 3 – 5 min

5 – 6latki – 15 – 20 min

3 sposoby tłumaczenia nowych zwrotów:

• przed czytaniem

po przeczytaniu

w trakcie czytania

4. opowiadanie utworów literackich, gdy są bardzo długie powinny być ilustrowane

małe formy sceniczne, teatrzyk kukiełkowy

5. inscenizacje żywo – planowe

36. Jak uczymy wierszy w przedszkolu. (Kasia P.)

Wiersze w przedszkolu mają duże zastosowanie w pracy wychowawczej.

N-lka powinna wybrać wiersze melodyjne, rytmiczne o treści bliskiej dziecku.

Następnie n-lka recytuje wiersz w sposób wyrazisty z odpowiednim nasileniem głosu.

Zadaje pytania na temat wiersza –o czym był recytowany wiersz? Wiersz należy powtarzać przy różnych nadarzających się okazjach. Powszechnie znanym sposobem w nauce wiersza

jest powtarzanie refrenów i zwrotów dźwiękonaśladowczych krótkich fragmentów

Nauka wiersza na pamięć u dzieci :

3-4 letnich wiersz musi być króciutki, zrozumiały

5-6 letnich wiersz może być już nieco dłuższy.

37. Omów etapy rozwijania mowy powiązanej u dzieci w wieku przedszkolnym. (Ania O.)

Mowa powiązana (wiązana)-kilkuzdaniowa wypowiedź, poprawna pod względem dźwiękowym, gramatycznym i stylistycznym na temat dowolny lub na temat ściśle określony.

Etapy kształtowania mowy powiązanej:

1. Omawianie pojedynczych obrazków.

Dzieci 3, 4- letnie wymieniają nazwy rzeczy, czynności, stanów itp., musimy im stawiać określone pytania- o 2 podmioty np. powiedz co robi chłopiec a co robi dziewczynka?

5-6 latki- omawiają pojedyncze obrazki- dostrzegają całą sytuację- stawiamy pytania problemowe i pytania dopełnienia.

2. Omawianie historyjek obrazkowych i tworzenie własnych.

U dzieci 5-6- letnich seria 5 ,6 lub więcej obrazków na ściśle określony temat- zasada stopniowania trudności:

3. Obrazki ułożone w prawidłowej kolejności

Obrazki ułożone w nieprawidłowej kolejności

Obrazki są ułożone w prawidłowej kolejności, ale brakuje zakończenia,

Obrazki ułożone są w prawidłowej kolejności- dzieci opowiadają po kolei obrazki i nadają im tytuły

Nadajemy tytuł każdemu obrazkowi, a potem całej historyjce

Dzieci wymyślają historyjkę obrazkową, rysują a potem opowiadają

4. Rozwiązywanie zagadek ( metoda słowna) :

- u 3-latków- dzieci podają nazwę 1 spośród wielu przedmiotów znajdujących się przed ich oczyma o których opowiada nauczyciel,

- u 4-latków- już nie ma konkretnych przedmiotów, jest tylko ilustracja na której znajduje się wiele przedmiotów. Nauczyciel opowiada o 1 a dzieci mają go wskazać i podać nazwę i np. ułożyć zdanie.

- 5-6-latki – nauczyciel podaje zagadkę w formie słownej, a dzieci podają nazwę, potem np. układają zdanie z wyrazem, który jest rozwiązaniem zagadki, dzieci wymyślają zagadki, przedstawiają je, a reszta rozwiązuje.

38. Kiedy dziecko jest gotowe do nauki czytania. (Weronika N. i Ilona R.)

Nauka czytania to „zamierzony i planowy ciąg działań wychowawczych, które uwzględniają intensywność rozwoju dziecka oraz dostrzegają potrzebę włączenia doń spontanicznej dziecięcej aktywności” (Kamińska, 2000).

Cechy dziecka wykazującego gotowość do czytania:

- rozumie pojęcie czytania,

- zna kierunek czytania w swoim języku,

- odróżnia znaki, które są wyrazami od innych występujących w tekście,

- posiada bogate słownictwo,

- ma prawidłowo rozwinięte podstawowe procesy umysłowe.

4. Warunki gotowości do nauki czytania:

a) Gotowość psychomotoryczna (Wiem jak?) – kształtowanie się u dziecka umiejętności i sprawności, które decydują o sprawnym, kojarzeniu znaków graficznych z fonicznymi.

Dziecko:

- rozpoznaje i klasyfikuje według cech różne znaki i symbole graficzne, różnicuje je;

- kojarzy znaki z dźwiękami, obrazami wg określonej zasady;

- ma prawidłową wymowę;

- wykazuje prawidłowy poziom percepcji wzrokowej i słuchowej oraz posiada właściwą koordynację wzrokowo-słuchowo-ruchową;

- umie koncentrować się przez dłuższy czas oraz posiada odpowiednią pojemność pamięci operacyjnej.

STANOWI WARUNEK OPANOWANIA TECHNIKI CZYTANIA.

b) Gotowość słownikowo-pojęciowa (Mam możliwość …) – opanowanie umiejętności różnorodnego operowania już posiadanym doświadczeniem psychologicznym i lingwistycznym.

Dziecko:

- wyjaśnia etymologiczne znaczenie pojęć;

- podejmuje próby interpretowania treści przenośni, przysłów;

- ma umiejętność abstrahowania, klasyfikowania, uogólniania i wnioskowania;

- swobodnie operuje posiadanym słownictwem.

STANOWI WARUNEK ROZUMIENIA CZYTANEGO TEKSTU.

c) Gotowość emocjonalno-motywacyjna (Chcę …) – kształtowanie u dziecka rozumienia użyteczności umiejętności czytania, ukształtowanie pozytywnego stosunku do ksiązki i wzbudzenie zainteresowania, motywacji do nauki czytania.

Dziecko:

- Dąży do rozumienia istoty czytania;

- wskazuje różnice między czytaniem a mówieniem;

- odróżnia ilustracje, ozdobniki od liter i wyrazów;

- wyróżnia formalne cechy tekstu (wiersze, szpalty);

- ma pozytywne nastawienie wobec własnej aktywności.

STANOWI WARUNEK NASTAWIENIA DZIECKA DO CZYTANIA.

39. Kiedy dziecko jest gotowe do nauki pisania. (Weronika N. i Ilona R.)

Gotowość dziecka do pisania polega na odwzorowywaniu liter lub całych wyrazów.

W umiejętności reprodukowania kształtów podstawową rolę odgrywają procesy analizy i syntezy wzrokowej oraz zasób wyobrażeń dziecka. Pierwsze spostrzeżenia są globalne wraz z rozwojem stają coraz bardziej analityczne. Z badań Stefana Szumana dowiadujemy się, że „spostrzeganie to pewna czynność umysłu w efekcie której powstaje wyobrażenie danego przedmiotu lub kształtu”.

Rysowanie spostrzeganych kształtów jest więc przenoszeniem wyobrażenia graficznego na odpowiednie impulsy motoryczne.

A. Brzezińska wyróżnia trzy aspekty gotowości do nauki pisania:

• gotowość psychomotoryczna - warunkuje opanowanie techniki pisania, polegająca na kształtowaniu u dzieci umiejętności i sprawności potrzebnych do jej opanowania.

• gotowość słownikowo - pojęciowa - gotowość do nauki pisania typu „mam możliwości”.

• gotowość emocjonalno - motywacyjna - istotą tego jest zrozumienie przez dziecko znaczenia umiejętności pisania i dla niego samego także rozumienie, które jest elementem pozytywnej motywacji dla uczenia się pisania.

Wszystkie wymienione aspekty są wzajemnie uzależnione i razem warunkują opanowanie nauki pisania.

T. Wróbel mówi, że „ pismo stanowi pełną całość psychomotoryczną na którą składają się takie elementy jak: słuchowe wydzielanie głoski, znaczenie jej odpowiednika literowego, zapamiętanie litery oraz kolejne rozmieszczenie liter w wyrazie, napisanie litery lub wyrazu, a więc szereg ruchów wykonanych przez różne części aparatu ruchowego ręki pod kierownictwem kory mózgowej”.

Proces przygotowania dziecka do nauki pisania obejmuje w zasadzie cały okres przedszkolny. Przygotowują do tej czynności te wszystkie zajęcia, zabawy i ćwiczenia w czasie których dziecko doskonali umiejętność analizy i syntezy, te które wyrabiają orientację w przestrzeni, kształtują poczucie kierunku względem własnej osoby, rozwijają pamięć ruchową, sprawność manualną dużych grup mięśni a w następnej także drobnych ruchów dłoni i palców.

Proces przygotowania dzieci sześcioletnich do nauki pisania jest procesem długofalowym złożonym z wielu etapów. Zaczyna się już w grupie dzieci trzyletnich poprzez konstruowanie, rysowanie, dochodząc do ćwiczeń graficznych u dzieci sześcioletnich. Proces oddziaływuje na dziecko bodźcami, które są dostosowane do możliwości rozwojowych.

Gotowość do podjęcia nauki pisania w aspekcie nauki szkolnej jest wykładnikiem działania wielu współzależnych czynników, do których należy zaliczyć różne sfery rozwoju dziecka: umysłową, społeczno - moralną i sprawność motoryczną. Rozwijanie sprawności dziecka w początkowej fazie przygotowania do nauki pisania dotyczy przede wszystkim rozwoju ruchowego i orientacji w przestrzeni mniejszą rolę pełnią sprawność intelektualna i możliwość graficznego odtwarzania znaków. Proces przygotowujący do nauki pisania przebiega równocześnie z etapami rozwoju psychomotorycznego od poznawania przez ruch, poprzez działanie na konkretach aż do początków operowania znakiem graficznym.

W problematyce związanej z zagadnieniem gotowości dziecka sześcioletniego do nauki pisania M. Dmochowska zwraca uwagę na charakterystyczne cechy rozwoju umysłowego dziecka, bardzo ściśle związane z jego rozwojem ruchowym. Cechy te odgrywają decydującą rolę w procesie przyszłego rozumienia i odtwarzania znaków pisania.

Dojrzałość do nauki pisania koncentruje się wokół umysłowych, motorycznych oraz emocjonalno - społecznych właściwości dziecka sześcioletniego. Rozwój intelektualno - motoryczny opiera się na spostrzeganiu analityczno-reprodukcyjnym, dzięki czemu dziecko rozpoznaje, porównuje i odtwarza znaki graficzne z uwzględnieniem ich cech specyficznych jak: elementy składowe, ich położenie, kierunek, proporcje wymiarów względem siebie oraz połączenia linii. Posiada również umiejętność ujmowania kształtu wizualnego w procesie jego powstawania. Dzięki orientacji przestrzennej dziecko może odtworzyć znaki graficzne na powierzchni kartki zgodnie z kierunkiem postępującym od strony lewej do prawej i zachowania następstw równoległych między liniami.

Dużą rolę w przygotowaniu dziecka do nauki pisania odgrywa dojrzałość fizyczna, do której możemy zaliczyć koordynację ruchów ramienia, przedramienia, nadgarstka i dłoni.

M. Dmochowska uważa, że: ”rezultatem dobrze skoordynowanych ruchów jest kreślenie znaków graficznych linią ciągłą, ruchami swobodnymi oraz napięcie mięśni i stawów. Braki koordynacji powodują silny nacisk narzędzia na papier, szybko występujące objawy zmęczenia ręki, przyruchy, linie chwiejne o nierównym śladzie”.

Obok sfery intelektualnej i fizycznej decydująca rolę w przygotowaniu do podjęcia nauki szkolnej, a szczególności nauki pisania zajmuje sfera emocjonalno - społeczna. Opiera się ona na kształtowaniu wrażliwości na polecenia, wytrwałości w wykonywaniu zadań, zdolności samokontroli i krytycznej oceny własnego wytworu.

Oprócz wymienionych czynników M. Dmochowska uważa, że: „decydujący wpływ na proces gotowości dziecka do nauki pisania wywiera własna aktywność dziecka, działanie przez zabawę, ciekawość i tendencje naśladowcze. Równolegle z zabawą ruchową dziecko podejmuje działalność plastyczno - konstrukcyjną, która służy pośrednio przyszłej gotowości dziecka do nauki pisania”.

Podsumowując gotowość dziecka do nauki pisania należy stwierdzić, że jest to proces bardzo złożony, wkraczający w różne dziedziny rozwoju i wychowania dziecka, a wymienione wyżej czynniki mają decydujący wpływ na przygotowanie dziecka do podjęcia nauki w szkole głównie uwzględniając przygotowanie dziecka do nauki pisania.

40. Jakie działania podejmuje nauczyciel by zbliżać dziecko przedszkolne do techniki. (Zosia W.)

Nauczyciel w przedszkolu przybliża dzieci do techniki na zajęciach dydaktycznych oraz w każdej nadarzającej się okazji.

Wszystkie formy pracy wychowawczej mogą służyć temu celowi, np. dyżury dzieci, metody czynne, polegające na samodzielnych doświadczeniach jak i stawianie przed nim zadań lub ćwiczeń, metody słowno oglądowe, związane z obserwacją różnych przedmiotów, obiektów technicznych. Starszaki mogą mieć zorganizowane kąciki: warsztaty napraw, tkania, szycia itp.

Sytuacje edukacyjne, które dają możliwość wykonywania określonych konstrukcji:

- bezpośrednio związanie

z techniką

- nie są bezpośrednio związane z techniką

Nauczyciel podejmuje zadania, które dają możliwość podejmowania zabaw konstrukcyjnych bezpośrednio związanych z techniką np. temat kompleksowy pt. praca w różnych zawodach i w związku z tym dzieci wykonują konstrukcje.

Bezpośrednio niezwiązane z techniką: np. temat kompleksowy: zima i dokarmianie ptaków – dzieci wykonują karmniki.

Nauczyciel może również wprowadzać dzieci w sytuacje, w których 5-6 latki wykonują działania konserwatorskie (drobne naprawy zabawek, wymiana baterii, przechowywanie i niszczenie baterii, konserwacja narzędzi).

Zabawy konstrukcyjne inicjowane przez nauczyciela powinny charakteryzować się tym, że dziecko tworzy i buduje z różnorodnych materiałów (klocki, śnieg, piasek).

Zabawy konstrukcyjne 3-4 latków charakteryzują się tym, że budują jedno obok drugiego a działalność nie jest zaplanowana. Zabawy 5-6 latków charakteryzują się tym, że ich działania są zaplanowane i zespołowe.

Zabawy konstrukcyjne przechodzą w zabawy tematyczne.

Zajęcia dydaktyczne przybliżające dzieci do techniki o charakterze badawczo-konstrukcyjnym składają się z następujących elementów:

10. Wprowadzenie w temat.

Podanie tematu

Dzieci zastanawiają się, co im będzie potrzebne do wykonania pracy (materiały, narzędzia, przybory)

Krótka instrukcja nauczyciela zawiera opis kolejnych czynności tak, by cel został osiągnięty, zawiera również informację jakimi narzędziami należy się posługiwać oraz informacje jak należy współdziałać.

Na zajęciach badawczo konstruktorskich stosujemy następujące zasady:

11. Humanizacji: dziecko tworzy wiedzę, jest aktywne, równomierne rozłożenie wysiłku, kontrola i ocena prac.

Kooperacji: w sposób pośredni, bezpośredni dzieci wykonują określone działania tak by współpracować ze sobą

Ekonomii: wdrażanie dzieci do oszczędnego korzystania z materiałów

Racjonalizacji: podczas wykonania zadań należy zmierzać do celu w sposób doskonalszy od poprzedniego

12. Ładu i porządku: Miejsce pracy: przybory, narzędzia i materiały mają być uporządkowane.

41. Omów rozwój zdolności muzycznych u dzieci przedszkolnych. (Gosia N.)

W myśl założenia, że oddziaływanie muzyki powinno być powszechne, leży przekonanie wielu psychologów, iż każdy człowiek posiada wrodzone uzdolnienia muzyczne. Oto wypowiedź na ten temat Tiepłowa: ”Zdolności do muzyki, poza niesłychanie rzadkimi wyjątkami występuje u wszystkich ludzi, większość ludzi posiada nawet większe zdolności muzyczne niżby się sami lub inni po nich spodziewali, ponieważ zdolności do muzyki, podobnie jak każda inna zdolność może się rozwijać
i powiększać”

„Żadnego dziecka nie można uważać za beznadziejnie niemuzykalne, dopóki mu się nie da możliwości kształcenia się w muzyce. Uzdolnienia muzyczne jest w wielkiej mierze zależne od praktyki”

„Zdolności muzyczne są daleko bardziej rozpowszechnione niż się przypuszcza. Ogromna większość dzieci zatraca swoje wrodzone zdolności muzyczne wskutek kształcenia słuchu i psychiki w wieku najbardziej do tego przydatnym”

A tak formułuje swoją myśl M. Przychodzińska-Kaciczak: „Zaprzepaszczenie dla rozwoju muzykalności wczesnych lat własnego dziecka prawie nigdy już potem nie może być nadrobione. Z całą pewnością już można stwierdzić, że zdolność muzyczna występuje u większości choć w różnym stopniu i różnych odmianach. Najbardziej są rozpowszechnione zdolności przeciętne. Rozwój muzyczny uwarunkowany jest
w pewnym stopniu zespołem cech wrodzonych.

Na muzykalność dzieci składają się następujące składniki:

13. zdolności muzyczne,

zdolności ogólne.

Do zdolności muzycznych na etapie dziecka w wieku przedszkolnym zaliczamy:

14. poczucie rytmu muzycznego,

poczucie wysokości dźwięku (słuch muzyczny),

zdolność do tworzenia wyobraźni słuchowych,

wrażliwość na barwę dźwięku,

wrażliwość na dynamikę dźwięku.

Poczucie rytmu muzycznego – należy rozumieć jako umiejętność spostrzegania, pamiętania, odtwarzania i tworzenia stosunków czasowych między dźwiękami. Poczucie rytmu i tworzenia stosunków czasowych między dźwiękami. Poczucie rytmu powstaje w ścisłym związku z ruchem. Jest to zdolność najbardziej powszechna wśród dzieci. Trzylatek nieświadomie, intuicyjnie poddaje się rytmowi muzyki, wykonuje niektóre proste ruchy rąk, nóg, całego ciała. Dziecko 6-letnie potrafi już zapamiętać rytm piosenki, odtworzyć go ruchem, zagrać na prostych instrumentach, potrafi odczuć regularnie powtarzające się akcenty metryczne, może też tworzyć swoje własne rytmy w mowie, śpiewie i ruchu. Poczucie wysokości dźwięku – związane często ze słuchem melodycznym jest umiejętnością spostrzegania i rozpoznawania melodii. Zdolność tę osiągają przeważnie dzieci
w wieku czterech, pięciu lat, chociaż wrażliwość na różnice wysokości między pojedynczymi dźwiękami w skrajnych rejestrach obserwujemy już daleko wcześniej.

Zdolność do tworzenia wyobrażeń słuchowych – jest to zdolność wyobrażania sobie muzyki „w myśl” operowania obrazami muzycznymi. Jest to uzdolnienie niezmiernie ważne, bez niego niemożliwa jest wielka forma odtwarzania muzyki. Zasób, jakość wyobrażeń muzycznych zależy od różnorodności i wartości estetycznej utworów, z którymi zetknęło się dziecko, jak również od intensywności ich przeżywania. Wyobrażenia o muzyce mogą mieć charakter odtwórczy wiążący się z zapamiętaniem słyszanej muzyki, gdy zdobyte doświadczenia muzyczne zostają wykorzystane do tworzenia własnych nowych pomysłów. E. Gordon nazywa tę zdolność audiacją.

Wrażliwość na barwę dźwięku – początkowo jest to spostrzeganie
i odróżnianie zjawisk akustycznych w przyrodzie i otoczeniu. Ukierunkowane kontakty z muzyką są okazją do spostrzegania i zapamiętywanie barw instrumentów i głosów brzmiących pojedynczo w zespole.

Wrażliwość na dynamikę i jej zmiany – jest to wrażliwość na intensywność dźwięku czyli tzw. „słuch dynamiczny”. Jest to zdolność powszechna i występuje
u dzieci bardzo wcześnie. Wyżej wymienione składniki są ściśle związane ze składnikami z grupy zdolności ogólnych, takich jak ogólna wrażliwość emocjonalna uwaga, pamięć, inteligencja, aktywność. Przyczyna słabej muzykalności braku zainteresowania muzyką tkwi niejednokrotnie w nieprawidłowym funkcjonowaniu ogólnych psychicznych dyspozycji dziecka. Może to być słaba pamięć, trudności
w skupieniu uwagi w dokonywaniu analizy i syntezy. W tych przypadkach rozwój muzyczny dziecka może nastąpić tylko wówczas, gdy zlokalizowane zostaną hamujące ten rozwój przyczyny ogólne. Muzykalność należy rozwijać od najmłodszych lat w sposób naturalny, zgodny z ogólnymi potrzebami dziecka, szczególnie potrzebę ekspresji odczuć, potrzebę aktywnej działalności i zabawy. Właśnie u dzieci w wieku 3 – 5 lat szczególna rola przypada zabawie.„Pierwsze kontakty z muzyką rzutują na późniejsze życie dziecka nie tylko z punktu widzenia muzycznego, lecz także ogólnego rozwoju i wiary we własne możliwości”

Po to, aby zrozumieć jak małe dzieci uczą się muzyki jak najlepiej je nauczyć, trzeba zrozumieć, jaką rolę w uczeniu się i nauczaniu muzyki odgrywają uzdolnienia.

Uzdolnienia muzyczne to oczywiście coś innego niż osiągnięcia. Uzdolnienia to możliwości dziecka w zakresie uczenia się muzyki, to jakby „wewnętrzna możliwość”, osiągnięcia natomiast odnoszą się do tego czego dziecko nauczyło się, mające określone uzdolnienia – osiągnięcia to „zewnętrzna realność”. Pierwszoplanowym celem pomiaru uzdolnień muzycznych jest zastosowanie przez nauczyciela sposobu nauczania do potrzeb muzycznych pojedynczego dziecka, niezależnie od tego czy pracuje się z nim w grupie, czy indywidualnie. Obiektywny pomiar uzdolnień muzycznych możliwy jest tylko przy zastosowaniu rzetelnych testów. Ocena osiągnięć jest natomiast subiektywna i dokonuje się przez systematyczne obserwacje kontrolowane. Pomiar i ocena zdolności muzycznych
i osiągnięć ma miejsce zarówno w przedszkolu, jak i w domu. Ponieważ jednak dom jest dla dziecka bardziej naturalnym środowiskiem, rzetelniejszy materiał do oceny otrzymujemy właśnie tam.

Każde dziecko rodzi się z jakimś poziomem uzdolnień muzycznych, ale jak
w przypadku innych cech tak i tu poziom ten jest różny u różnych dzieci.

Rozwój zdolności muzycznych :

3-latki:

- potrafią odróżniać różne odgłosy (np. atmosferyczne);

- nie potrafią odtworzyć melodii głosem, ale starają się śpiewać (melodeklamacja);

- skala głosu dziecka nie przekracza kwinty;

- bardzo lubią słuchać piosenek śpiewanych przez nauczycielkę, odtwarzanych z taśmy;

- na rytmiczną muzykę reagują ruchem;

- potrafią odtworzyć niektóre proste rytmy;

- ze względu na wiek mają małą wrażliwość muzyczną.

4-latki:

- potrafią odróżniać różne odgłosy (np. atmosferyczne, pojazdów);

- intonują fałszywie, śpiew przypomina melodeklamację;

- skala głosu poszerza się do seksty;

- odtwarzają rytmy w różny sposób (np. przy pomocy klaskania, kołysania się);

- lepiej niż 3-latki utrzymują tempo (rytm) marszu i biegu;

- reagują na przerwę w muzyce;

- bardzo lubią słuchać piosenek;

- poznają piosenkę po melodii (którą wcześniej znały – np. nuconą przez nauczycielkę lub graną na instrumencie);

- wrażliwość muzyczna jest mała.

5-latki:

- mają większą wrażliwość muzyczną niż 4-latki;

- skala głosu poszerza się do septymy (śpiew pod względem intonacji, rytmu, dykcji jest dokładny);

- potrafią rozpoznawać piosenkę po melodii;

- potrafią odtwarzać różne rytmy;

- potrafią poruszać się w rytmie marszu;

- potrafią tworzyć opowieści ruchowe.

6-latki:

- skala głosu poszerza się do oktawy;

- potrafią rozróżniać brzmienie niektórych instrumentów;

- wrażliwość muzyczna jest większa niż u 5-latków;

- potrafią podzielić utwór na kilka części;

- interesują się melodią i tekstem piosenki;

- potrafią odtworzyć różne rytmy;

- ruchem reagują na zmianę rytmu;

- wyczuwają metrum dwumiarowe i trójmiarowe.

42. Scharakteryzuj formy wychowania muzycznego stosowane w przedszkolu. (Gosia N.)

42. Scharakteryzuj formy wychowania muzycznego stosowane w przedszkolu.

Zajęcia umuzykalniające – rytmika (4, 5, 6-latki), 1 h w tygodniu.

15. Słuchanie muzyki:

Zakres percepcji sluchowej dzieci w przedszkolu dotyczy zasadniczo trzech rodzajów aktywności:

- słuchania mowy ludzkiej, odgłosów środowiska i głosów natury;

- słuchania śpiewu i gry instrumentalnej w czasie ćwiczen i zabaw;

- słuchania muzyki „żywej” i z nagrań.

Rodzaj aktywności słuchowej związanej z muzyką obejmje słuchanie piosenek śpiewanych przez n-lkę oraz słuchanie akompanimentu instrumentalnego w czasie ćwiczeń, zabaw rytmicznych i zabaw muzyczno-ruchowych.

3 i 4-latki:

- słuchanie piosenek śpiewanych przez nauczycielkę, odtwarzanie z taśm;

- piosenki krótkie;

- treść piosenek bliska dziecku;

- melodia łatwa, ciekawa, pod względem muzycznym, łatwo wpadająca w ucho;

- słuchanie piosenek w skali majorowej;

5 i 6-latki:

- słuchają piosenek śpiewanych przez nauczycielkę, z taśmy, śpiewanych przez artystów, słuchanie utworów instrumentalnych (przed przystąpieniem do słuchania nauczycielka daje dzieciom zadania – podanie wykonawcy, instrumentu, nastroju);

- dzieci potrafią podać nazwę instrumentu, rodzaj rytmu, jaki to nastrój, skoncentrowanie na linii melodycznej.

16. Śpiew dzieci

Umiejętnośc Śpiewu dziecka objawia się bardzo wcześnie. Początkowo są to własne „śpiewanki” przez które przekazuje ono swoje myśli i nastroje. Z czasem rozwijają się i powstają improwizacje wokalne. Dzieci uczą się jednocześnie pierwszych piosenek, w których trzeba możliwie dokładnie odtworzyć melodię, rytm i tekst, aby miały one określony wyraz.

Zanim dzieci w najmłodszej grupie zaczną śpiewać słuchaą śpiewu n-lki. Dopiero po pewnym czasi emożna je zachęcać do śpiewania łatwych piosenek i ich fragmentów. Najodpowiedniejszymi piosenkami dla dzieci najmłodszych są te, w których występują powtórzenia motywów melodycznych, rytmów i słów. Często mają one formę echa. Pierwszy śpiew dziecka, podobnie jak pierwsze kroki, jest niezdecydowany, niepewny, a melodia mało wyrazista. Rozśpiewanie wymaga długiej i długotrwałej pracy. Wąne aby nie nalegać i nie zmuszać dzieci do śpiewania.

Sposoby śpiewania piosenek:

- śpiew zbiorowy w jednej grupie

- śpiew w małych grupach

- śpiew całej grupy na przemian ze śpiewem solowym lub melodią graną na instrumencie melodycznym

- śpiew indywidualny

Przykładowe etapy wprowadzania piosenki:

- wstępne zapoznanie dzieci z piosenką

Zabawa oparta na treści piosenki

- wcześniejsze opracaowanie melodii i tekstu lub rytmu

- wprowadzenie piosenki w połączeniu z inscenizacją

- nauczycielka śpiewa poszczególne zwrotki, a dzieci tylko refren lub fragmenty piosenki

- śpiewanie, granie, wyklaskiwanie rytmu piosenki lub jej fragmentów w formie zagadek muzycznych

Jeżeli dzieci umieją już piosenkę, trzeba ją co jakiś czas powtarzać, gdyż piosenka dostarczy dzieciom przyjemności dopiero wówczas, gdy będzie ona śpiewana swobodnie, z dobrz opanowanym tekstem i melodią.

3 i 4-latki - intonują fałszywie; uczą się od 10 do 15 piosenek;

5 i 6-latki - bardziej dokładny śpiew, gdyż poszerza się skala głosu i poprawia wymowa; uczą się od 15 do 25 piosenek .

Higiena pracy podczas śpiewu:

- śpiewanie w salach przewietrzonych;

- używanie umiarkowanej siły głosu;

- piosenki dostosowane do możliwości dzieci;

- unikać śpiewu podczas mroźnej i wietrznej pogody oraz podczas intensywnego ruchu.

17. Ruch przy muzyce – rozwijamy poczucie rytmu; odtwarzanie dynamiki.

Stosowane zabawy muzyczno-ruchowe:

- zabawy rytmiczne (np. gra na jakimś instrumencie, a dzieci poruszają się);

- zabawy taneczne (w młodszym wieku, w starszym wieku nauka tańca);

- zabawy muzyczno-ruchowe (opowieści ruchowe, zabawy inscenizowane, ćwiczenia pobudzająco-hamujące).

Ruch jest naturalną potrzebą dziecka, towarzyszy wszystkim jego zabawom, wpływa na jego rozwój ogólny i muzyczny. Z ruchem wiążemy większość zajęć muzycznych w przedszkolu, będą to zarówno zabawy ze śpiewem, o których charakterze decydują treści piosenki i rodzaj muzyki, jak również zajęcia powiązane ze słuchaniem muzyki, grą na instrumentach i tworzeniem. I tak np. Dziecko, grając na bębenku, może prowadzić całą grupę, która stara się dostosować tempo marsza do muzyki. Innym razem ruch wynika z treści wiersza do którego dzieci dobrały instrumenty. Go ruchu pobudza również wysłuchany utwór muzyczny, np. „pszczółki”. Ruch pomaga wtedy dziecku przeżyć kompozycję poprzez odtwarzanie jej rytmu, podkreślanie jej akcentów metrycznych, dynamiki, zmiany tempa, kierunku linii melodycznej czy określenie budowy utworu. Ruch przejawia się także w aktywności twórczej dzieci, kiedy wyrażają one swoje odczucia i przeżycia związane z muzyką

18. Muzykowanie – gra na instrumentach perkusyjnych od 4 roku życia.

3-latki – zapoznają się z grzechotką i kołatką.

4-latki – tamburyn, bębenek (grają palcami).

5-latki – ksylofony, metalofony, dzwonki, bębenki (grają pałeczkami).

6-latki – trójkąt, talerz (lub całe instrumentarium Orfa).

Granie musi być połączone ze śpiewaniem (gra + śpiew).

19. Muzyczna twórczość dziecięca

- improwizacje muzyczne(np. wypowiadanie rytmizowanego tekstu, uzupełnianie tekstu rytmizowanego przez dzieci);

- improwizacje melodyczne (układanie melodii do poznanych wierszy, zagadek).

20. Malowanie muzyki – u dzieci w starszym wieku przedszkolnym (5 i 6-latki); dobieramy dwa kontrastujące utwory, malowanie jednego, a potem drugiego utworu – oddanie nastroju utworu.

Udział dzieci w koncertach muzycznych: w przedszkolu i we filharmonii

3 i 4-latki → od 10 do 12 minut.

5 i 6-latki → od 20 do 25 minut.

43. Omów rozwój zdolności plastycznych u dzieci przedszkolnych. (Magda P.)

Rozwijając zdolności plastyczne u dzieci przedszkolnych opieramy się na dwóch metodach:

- metoda samodzielnych doświadczeń dziecka,

- metoda zadań stawianych dziecku do wykonania.

Dzieci wykonują prace plastyczne na temat dowolny, kiedy nauczycielka zaznajamia dzieci z nową techniką plastyczną.

Dzieci wykonują prace plastyczne na temat ściśle określony, aby dzieci utrwaliły poznane techniki plastyczne. Każda grupa wykonuje prace plastyczną inną techniką. Tutaj nauczycielka musi uwzględnić zainteresowania, doświadczenia, przeżycia dziecka.

Temat pracy plastycznej musi być zgodny z blokami tematycznymi.

Poczynania pedagogiczne w rozwijaniu zdolności plastycznych muszą iść w tym kierunku, aby nauczyć dziecko posługiwania się linią i plamą, kształtem i barwą, przyswajanie barw podstawowych i pochodnych. Te działania pedagogiczne nauczyciela powinny iść w tym kierunku, aby dzieci poznały różne techniki plastyczne przy różnych nadarzających się okazjach. Dzieci zwracają uwagę na ruch, światło, przestrzeń, barwę. Dzieci mają dostrzegać piękno przyrody, otoczenia.

Dzieci 3-4-letnie mają posługiwać się barwami podstawowymi i posługiwać się farbami kryjącymi. Mają wykonywać prace plastyczne na dużych arkuszach papieru a potem na mniejszych. Dzieci muszą zwracać uwagę na ład i porządek w miejscu pracy. Mają też posługiwać się barwami pochodnymi. Mogą posługiwać się akwarelą.

Ćwiczenia plastyczne wyrabiają rękę prawą i lewą, spostrzegawczość i gotowość do nauki pisania. Zwracamy uwagę na intensywność przeżyć, doznań, uczuć i estetykę pracy plastycznej.

Rozwój zdolności plastycznych u dz. w wieku przedszkolnym:

6. bazgrota/ mazaniny

Od 2 do 4 r.ż., kiedy dz. potrafią posługiwać się ołówkiem, kredką, mazakiem, pędzlem.

3. bazgrota otwarta- nieczytelne kształty. Dz. pozostawiają ślady na różnych powierzchniach.

bazgrota zamknięta- czytelne kształty, używają koła, prostokąta, kwadratu, trójkąta. Pojawiają się głowonogi, pierwszy schemat małego dziecka (z patyczków). Rysują zwierzęta, z którymi się stykają.

7. porządkowanie bazgroty

Dz. 4- 5 letnie. Dz. przechodzi od form manipulatywnych do dokładnych. Dz. rysują postacie ludzkie, zwierzęce w ujęciu profilowym i licowym. Dostrzega coraz więcej szczegółów. Jest emocjonalnie zaangażowany w swoje prace.

8. rysunek zgeometryzowany

6-latki. Używają dużo figur geometrycznych płaskich. W ich obrazkach występuje rytm, symetria, mozaikowość w kolorystyce. Rysują postacie ludzkie, zwierzęce w ujęciu profilowym i licowym lub razem.

9. rysunek realistyczny

7- latki. Rysują coś na planie pierwszym i dalszym. Rysują z lotu ptaka. Układ przestrzenny i pasywny.

FORMA MANIPULATYWNA- dz. w młodszym wieku przedszkolnym zapoznaje się z nowymi przedmiotami (drze papier, gniecie, wsłuchuje się w dźwięki). Zapoznaje się z plasteliną, modeliną, gliną. Rozwijają się dzięki temu sprawności manualne, spostrzegawczość wzrokowa.

FORMA GIĘTKA- dz. w starszym wieku przedszkolnym zaczynają z tych przedmiotów tworzyć coś konkretnego.

Cechy twórczości dziecięcej:

- deformacja- przejawia się w nieuwzględnianiu wymiarów przez dz. (np. kwiatek jest większy od drzewa), przejawia się też w kolorystyce.

- przezroczystość rysunku- (u starszych dz. w wieku przedszkolnym) rysowanie samych kontur i wszystkiego tego co znajduje się w środku danego przedmiotu (np. kontur samochodu i wszystko to co znajduje się w samochodzie- okno, fotele, kierownica, lusterko itp.)

- błędy rzeczowe- błędnie rysują dany przedmiot (np. żyrafa- wie, że ma długą szyję i plamki na skórze, ale nie pamięta jaką ma głowę, dlatego też dorysowuje ludzką głowę).

- sztywność ruchu- nie wiedzą jak narysować coś w ruchu (np. samochód i z tyłu dymek).

- uzupełnianie rysunku słowem- tego czego nie umie narysować dopowie słowem.

Zagadnienia plastyczne:

11. barwy: podstawowe, pochodne, barwa biała i czarna;

faktura (powierzchnia gładka, śliska, chropowata);

rzeźba i płaskorzeźba;

12. sztuka regionalna (wytwory sztuki ludowej)- pisanki, kraszanki, wycinanki, hafty, strój ludowy;

13. fotografia;

plakat;

obraz;

martwa natura;

pejzaż;

14. zabytki.

44. Scharakteryzuj techniki plastyczne przestrzenne i płaskie stosowane w przedszkolu. (Paulina S.)

Techniki plastyczne to całokształt środków i czynności związanych z twórczością plastyczną oraz wiedzą o nich, decydujących o prawidłowym przebiegu zajęć z dziećmi w przedszkolu i ich dobrych rezultatach.

Każda technika plastyczna posiada specyficzne właściwości i wymaga od dziecka odpowiednich umiejętności i sprawności oraz określonego sposobu postępowania zarówno nauczyciela jak i dziecka.

Stosowanie różnorodnych technik plastycznych w pracy z dziećmi przedszkolnymi wpływa na wzrost zainteresowania się sztuką, pobudza do działania i wyzwala ekspresję.
Według M. Debess'a, twórcze zdolności dzieci muszą znajdować liczne okazje, aby je ćwiczyć. W fazie działaniowej należałoby dziecku pozostawić pewną swobodę, tak w zakresie wyboru problemu, jak i sposobu jego realizacji. Dziecko winno jednak dysponować możliwością dokonywania wyboru w zakresie: materiału, techniki, itp. Wynika stąd konieczność zapoznania z różnymi metodami, technikami, wiedzą o materiale.

Nazwy technik plastycznych przyjęto od materiałów i narzędzi używanych w pracy.
Wyróżniamy techniki:

- Rysunkowo – graficzne

- Malarskie

- Przestrzenne

- Płaskie

W przedszkolu zaleca się poszerzenie doświadczeń plastyczno - konstrukcyjnych dziecka przez:

- rysowanie kredkami świecowymi, kredą, patykiem na ziemi, na płaszczyźnie pokrytej farbą klejową, świecą, flamastrem, pędzlem

- malowanie farbami klejowymi, plakatówką, akwarelą

- lepienie z gliny

- konstruowanie z różnych materiałów przemysłowych oraz tworzyw sztucznych

- wycinanie płaskich i przestrzennych form z papieru

- stemplowanie na papierze i płótnie
- budowanie z klocków i materiałów naturalnych; piach, śnieg.

TECHNIKI RYSUNKOWE

Rysowanie kredką świecową

Jest techniką łatwą i atrakcyjną, bardziej odpowiednią dla dziecka w młodszym wieku przedszkolnym niż rysowanie kredkami drewnianymi.

Rysowanie kredkami drewnianymi

Jest bardziej odpowiednią techniką w drugiej fazie wieku przedszkolnego, kiedy dziecko przygotowuje się do nauki pisania. W trakcie rysowania takimi kredkami rozmaitych kombinacji linii, konturów dowolnych figur lub przedmiotów i postaci dziecko zdobywa sprawności manualne. Uczy się prawidłowo trzymać kredkę i precyzyjnie się nią posługiwać. W tym celu należy zwracać uwagę, aby dziecko trzymało kredkę w taki sposób w jaki się trzyma narzędzie do pisania.

Rysowanie węglem

Pozwala dziecku uzyskać rozmaite efekty rysunkowo – fakturowe np. może ono wykonać rysunek linearny o ostrej, mocnej kresce lub rysunek bardziej malarski
z przewagą miękkich plam o mniej lub bardzie intensywnym walorze. Dziecko
w wieku przedszkolnym należy zachęcać do rysowania na dużych arkuszach papieru. Technika ta pozwala na prowadzenie linii z całym rozmachem ręki
w różnych kierunkach i zestawiania kresek i plam w silnych kontrastach z tłem rysunku. Do rysowania węglem najlepsze są papiery o powierzchniach nieco szorstkich, np. pakowe, szare lub białe, można też rysować na gazecie.

Rysowanie świecą

Ciekawa technika linearna. Do rysowania można używać świec białych i kolorowych
Potrzebny wzór rysujemy świecą, a następnie całą powierzchnię kartki malujemy farbą w celu wydobycia wyrazistości wzoru. Technika rozwija u dziecka zdolność zapamiętywania rozłożenia elementów na płaszczyźnie oraz umiejętność planowania kompozycji.

Rysowanie mazakami

Powoduje wyraziste linie o intensywnych kolorach zachęcających dzieci do zabawy. Jest to technika łatwa, bo może się nią posługiwać dziecko bez specjalnego wysiłku.

Rysowanie patykiem na ziemi

Pozwala na wykonanie śmiałych linearnych wypowiedzi nie ograniczonych wymiarami papieru. Ciekawą formą jest rysowanie patykiem na podkładzie z farby klejowej. Dziecko rysując patykiem usprawnia ruchy reki i palców, a także pobudza wyobraźnię.

TECHNIKI MALARSKIE

Malowanie farbami należy do podstawowych technik plastycznych rozwijających malarskie umiejętności dziecka w wieku przedszkolnym. Należy przyuczyć dzieci
do właściwego posługiwania się pędzlem i farbami. W pierwszej fazie wieku przedszkolnego dziecko maluje na dużych formatach papieru. W drugiej fazie dziecko znając już kolory powinno nauczyć się uzyskiwać ich różne odcienie.
W przedszkolu dziecko powinno zapoznać się z pędzlami o różnych wielkościach, rodzajach i umieć się nimi posługiwać. Ze względu na wiek i umiejętności dziecka najbardziej odpowiednie do malowania są duże arkusze papieru. Dziecko rysuje na nich szerokimi ruchami całej ręki. W trakcie malowania należy zwracać uwagę na prawidłowe trzymanie pędzla.

Malowanie temperąjest jedną z najstarszych technik malarskich. Wyróżniamy kilka technik temperowych: woskową, jajową, gumową, kazeinową i w zależności
od użytego spoiwa obowiązuje specyficzny dla danej techniki sposób malowania.
Są to farby o intensywnym kolorze, szybko schną i dają powierzchnię gładką
i matową.

Malowanie plakatówkąróżni się od techniki temperowej spoiwem oraz mniejszą intensywnością barw i szlachetnością odcieni. Do farb kryjących zalicza się: tempery, plakatówki, farby klejowe można sporządzić samemu. Farby można rozcieńczać wodą. Malujemy za pomocą szczecinowych pędzli płaskich. Małe dzieci mogą malować palcami lub całą ręką.

Malowanie klejówkąto szeroko rozpowszechniona technika, kształtująca malarskie upodobania dziecka. Do malowania klejówką wykorzystujemy pędzle szczecinowe.

Malowanie akwarelątechnika laserunkowa.

Akwarelą trzeba malować szybko, lekko, pędzel musi być obficie namoczony w farbie z wodą. Nazwa techniki (aqua po łacinie znaczy woda) wskazuje, że woda jest jednym z głównych jej składników. Charakterystyczne dla farby akwarelowej są białe prześwity, dlatego nie należy nią pokrywać całego arkusza papieru. Jest to trudna technika, ale można ją już stosować w przedszkolu. Świetnie nadaje się do zabaw kolorami, ćwiczeń w poznawaniu barw pochodnych (np. w zabawie w malowanie tęczy), do łączenia z innymi technikami np. z rysowaniem świecą, jako tło do prac plastycznych. Prace wykonane tą techniką cechuje lekkość i świeżość, malowanie wymaga jednak dużej wprawy i swobody.

Malowanie słomką

Słomkę z jednej strony zatykamy modeliną. Maczając w farbie rozcieńczonej wodą pokrywamy obrazek punktami.

Dmuchanie plamy, czyli malowanie słomką

Dziecko rozlewa kilka kolorowych plam tuszu na kartkę. Następnie za pomocą słomki, dmucha na rozlany tusz, spiesząc się, aby nie wysechł.

Rysowanie grzebieniem na podkładzie z farby i mąki(malowanie ciastem)
„Kolorowe ciastoپh rozsmarowujemy na kartce, następnie zeskrobujemy ciasto grzebieniem lub przygotowaną tekturą, tworząc na nim wzory i obrazki.

Mokre w mokrym

Arkusz papieru zwilżamy gąbką lub szerokim pędzlem, malujemy na nim kolorowe plamy akwarelą. Plamom nadajemy ogólny kształt tego, co mamy zamiar wyrazić
w naszej pracy. Po całkowitym wyschnięciu rysujemy piórkiem i czarnym tuszem
na każdej z plam zarysy i charakterystyczne wybrane szczegóły. Technika jest trudna, ale można próbować z dziećmi uzdolnionymi.

Malowanie gąbką

Rysujemy wzór i wycinamy go nożyczkami. Szablon nacieramy świecą, aby nie nasiąkał wodą. Wycięty szablon przypinamy spinaczem aby się nie przesuwał. Kawałkiem gąbki namoczonej w farbie lekko uderzamy w papier widoczny
w okienkach szablonu. Można użyć jednego koloru lub kilku. Trzeba tylko przygotować kilka kawałków gąbki dla każdego koloru osobno. Za każdym razem szablon czyścimy czystą wilgotną ściereczką aby nie brudził papieru.

Malowanie na podkładzie z kaszy

Na papierze rysunkowym malujemy klejem zarysowaną powierzchnię kompozycji, posypujemy kaszą. Po wyschnięciu malujemy plakatówką.

Odciski dłoni

Wylej na talerz trochę farby. Umocz w farbie dłoń, potem przyciśnij do kartki.

Odbijanki ze sznurka

Sznurek moczymy w farbie przyciskamy kartką.

Frottage (czyt. frotaż)

Prosta technika polegająca na malowaniu ciekawej i zróżnicowanej faktury (np. liście) farbami i odciskaniu jej na kartce.

Odbijanie na papierze gazą, tiulem, koronką

Zamalowujemy kartkę papieru i odbijamy dowolnym materiałem wzory.

Wydrapywanka
Wydrapywanie kształtu rysunku (tło może być pomalowane dwoma lub trzema kolorami).

Wydrapywanka na czarnym tle

Całą kartkę papieru dzieci rysują miejsce przy miejscu kredką świecową, nakładając kredkę na kredkę. Całość malujemy czarnym tuszem lub farbą. Po wyschnięciu dzieci wydrapuję dowolne kształty.

Technika wikolowej tkaniny

Do wykonania pracy plastycznej w tej technice potrzebne są: tektura, biała tkanina, klej wikol, woda, farby plakatowe (tempery). Przygotowujemy tkaninę wymiarem trochę większą niż tektura. Tkaninę zanurzamy w roztworze wody i kleju wikolu (0,5 kleju, 0,5 wody). Następnie mokrą tkaninę układamy na tekturze starając się uformować ją tak, żeby powstały ciekawe efekty fakturowe. Na tak przygotowanym podłożu można już malować farbami. Formowanie tkaniny może być inspirowane tematem, który chcemy malować. Po wyschnięciu klej utwardza tkaninę i powstaje trwała praca plastyczna o ciekawej fakturze.

TECHNIKI PRZESTRZENNE

Doświadczenia plastyczno – konstrukcyjne dziecka poszerzyć można przez konstruowanie z różnych materiałów przemysłowych, a także tworzywa przyrodniczego. Jedną z czynności konstrukcyjnych jest budowanie z klocków,
a także efektowne formy wykonane z piasku i śniegu. Doskonałym zajęciem jest także modelowanie w glinie, masie solnej, papierowej itp., dla dzieci 5 i 6 – letnich zaleca się modelowanie rzeźby.

Lepienie i formowanie z gliny lub masy solnej

Dziecko w przedszkolu powinno lepić formy z kawałków gliny lub masy solnej
nie mniejszych od wielkości dużej pomarańczy. Dziecko intuicyjnie dobrze wyczuwa bryłę, zarówno gdy lepi i rzeźbi z całego kawałka jak i wtedy, gdy drobne części łączy w większą bryłę.

Lepienie i formowanie z plasteliny

Dzieci w dowolny sposób ugniatają plastelinę.

Malowanie plasteliną

Dany wzór malujemy plasteliną, nakładając ją palcami. Plastelina powinna być miękka, aby dobrze się nakładała.

Masa papierowa

Rozdrobnione kawałki papieru moczymy w przygotowanym kleju. Dzieci tworzą ulepianki według własnych pomysłów.

Układanie materiałów przyrodniczych na podłożu z plasteliny lub masy solnej
Przygotowujemy sobie podłoże z plasteliny lub masy solnej i na tym podłożu układamy różnorodny materiał przyrodniczy, możemy także układać kawałki gazet, drobnych przedmiotów dekoracyjnych.

TECHNIKI PŁASKIE

Do technik płaskich zaliczamy wycinankę i wydzierankę, a także wycinankę
z kolorowych szmatek, której odmianą jest aplikacja – naszywanie wyciętych elementów na tkaninę. Wydzieranki mają wiele zalet, miedzy innymi doskonale ćwiczą mięśnie palców. Przy wycinaniu i wydzieraniu dzieci uczą się oceniania odległości, sprecyzowanych ruchów. Wymagają od dziecka umiejętności posługiwania się nożyczkami i wycinania formy zamierzonej wprost z papieru kolorowego bez uprzedniego narysowania kształtu tej formy.

Wydzieranka kolorowa

Formy wydarte z kolorowego papieru mają białe brzegi, nie należy ich zaklejać,
są dodatkowym efektem. Będzie ciekawiej jeżeli tło będzie ciemne. Wydzieranka
to jedna z najbardziej wartościowych technik do stosowania z małymi dziećmi. Wyrabiają sobie one zręczność palców, łatwo mogą wymieniać kolory i uzyskać szybki efekt swojej pracy.

Wydzieranka z gazety

Można użyć gazet kolorowych z ilustracjami, uzyskać różne walory. Można również zapełnić wydzieranką cały karton (wybieramy karton zadrukowany czcionką). Posłuży jako tło do kolorowej wydzieranki lub wycinanki.

Witraże papierowe

Polegają na wycięciu pewnych elementów rysunku i podklejeniu tych miejsc kolorową gładką bibułą. Jest to technika trudna. Wymaga dokładności i cierpliwości. Z pomocą nauczycielki na pewno się uda.

Wycinanka z materiału

Wycięte formy bezpośrednio z materiału dziecko układa na tekturze tworząc określoną kompozycję po czym je nakleja.

Cięcie i składanie

Pociętą na części widokówkę, obrazek czy zdjęcie z kolorowej gazety układamy
w ciekawe kompozycje i przyklejamy na wyznaczoną powierzchnię.

Formowanie ze sznurka

Z pociętego na różne kawałki sznurka formujemy postacie ludzkie lub inne, możemy także wyciąć koła i okręcać je sznurkiem.

Collage i drukowanie stemplem

Dziecko dobiera różne materiały i zestawia ze sobą według własnej koncepcji, tworzy
z nich kompozycje (odpadów tkanin, skór, falistej tektury, papierów, gazet, ścinków tekstylnych), łącząc je nieraz z rysunkiem lub malunkiem.

Do drukowania można użyć stempla z ziemniaka, zmiętego papieru, szmatki, zagiętej tekturki, kłębka waty, korka.

Collage ze strużyn kredek

Układanie dowolnej kompozycji ze strużyn, przyklejanie za pomocą kleju wikolu. Dobrze wyglądają motywy roślinne – kwiaty i korony drzew. Łączymy z elementami
z papieru kolorowego lub wiórkami drewnianymi albo trocinami.

Technika kalkografu

Na przygotowany przez dzieci rysunek i naklejone elementy (mogą być wycięte
z tapety), nałożona zostaje kalka maszynowa stroną kalkującą do góry. Wszystko
to zostaje przeprasowane gorącym żelazkiem (przez osobę dorosłą).

Origami - sztuka składania papieru

Dzieci pod „dyktandoh nauczyciela składają proste elementy. Do tej techniki wykorzystujemy koła, trójkąty, kwadraty z kolorowego papieru. Odpowiednio złożone przyklejamy do podłoża.

45. Omów metody twórcze stosowane w przedszkolu. (Dominika L.)

W metodach twórczych odchodzi się od komend, stereotypowych kolumn ćwiczebnych a wprowadza się przyjemny nastrój sprzyjający twórczości, często stosuje się muzykę, przybory, przyrządy, prace z partnerem i w grupie oraz różne formy aktywizacji ruchowej.

Metoda opowieści ruchowej

• Stworzył ją J. C. Thulin.

Polega na tym, że nauczyciel poprzez odpowiedni dobór tematu wymyślonego przez siebie opowiadania, działa na wyobraźnię dziecka skłaniając je do odtwarzania ruchem treści opowiadania.

Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozumienia, iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślonego ruchu.

Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności, tj. aby angażując wyobraźnię dziecka usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy wewnętrzne. Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze, np.: bie-gi , skoki , rzuty , czworakowanie , pchanie , pełzanie , itp .

Metoda sprzyja rozwojowi fantazji, która w życiu dziecka odgrywa dominującą rolę.

Metoda A . i M . Kniessów

• Powstała w latach 70 w Hanowerze. Jest to rodzaj gimnastyki rytmicznej, twórczej, polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu .

Głównymi elementami omawianej metody są :

• ruch

muzyka

rytm

przybory

Charakterystyczne dla metody Kniessów jest użycie do ćwiczeń ruchowych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę . Stosuje się następujące

przybory:

• bijaki

szarfy

grzechotki

dzwoneczki

bębenki

przepołowione łuski orzecha kokosowego.

W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie. Impulsem do podejmowania wszelkich form ruchu jest muzyka . Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje „ głód „ ruchu. W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonują ćwiczenia w różnych pozycjach i rytmie , co doskonale zaspokaja ich potrzebę ruchu .

Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej.

Należą do nich :

• ćwiczyć z radością ,

rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynację ruchową,

poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,

wykorzystywać muzykę i rytm jako bodźce do ćwiczeń ruchowych ,

stosować barwne przybory do ćwiczeń , zawsze po 2 sztuki w celu harmonijnego rozwoju prawej i lewej strony ciała ,

przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym ,

nie nadużywać słów

Metoda C . Orffa

1. Twórca tej metody uważał, iż kulturę fizyczną dziecka należy rozwijać w korelacji z kulturą rytmiczno - muzyczną i kulturą słowa.

Te trzy czynniki – muzyka, mowa , ruch przenikają się wzajemnie i dają dziecku możliwość rozwijania inwencji twórczej i samoekspresji. te ginące formy ruchowo – muzyczno – słowne zainteresowań dzieci znalazły się u podstaw nowej metody, której główny celem i zdaniem jest wyzwolenie u dzieci tendencji do samoekspresji i rozwijania inwencji twórczej. Powiązanie muzyki z ruchem stanowi bardzo charakterystyczny rys metody.

MUZYKA - punktem wyjścia do budowania prostych form muzycznych jest moment , gdy dziecko potrafi zaśpiewać tekst z własną melodią . Melodię dziec –

ko tworzy przy użyciu instrumentów perkusyjnych . Dzieci muzykują , tworzą małe ze-

społy . Zdolniejsze dzieci próbują same dyrygować powstałym zespołem . Początko –

wo dzieci zapoznają się z różnymi utworami muzycznymi ( kaseta lub płyta CD ) , po-

znają tonacje i zasady tworzenia melodii i akompaniamentu . Następnie samodzielnie

podejmują proces tworzenia .

MOWA ( słowo ) - ćwiczenia mowy służą przygotowaniu do prawidłowej dykcji i wzbogacają słownictwo dziecka .

Rytmiczność mowy jest źródłem improwizacji głosem , ruchem z udzia –łem rąk , nóg . Ćwiczenia te odbywają się w 3 formach :

• dzieci wystukują rytm do słów ,

dzieci wyszukują słowa do rytmu ,

dzieci wymawiają teksty wyliczanek , przysłów , wierszyków w dowolny sposób ( zmiana dynamiki , tempa itp. ) .

RUCH - głównym jest poznanie przez dziecko swoich możliwości rucho-wych , wyczucie stosunków przestrzennych , czasowych , doskonalenie współpracy

w grupie .Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez indywidualne i grupowe ekspe-rymentowanie , odkrywanie i stawianie zadań ruchowych . Szczególne znaczenie od-grywa improwizacja ruchowa . rozwija fantazję , rytmizuje , nadaje płynność ruchową . Punktem wyjścia są przykłady z własnego otoczenia , ilustracja prostych opowieści , ćwiczenia z piłeczkami , obręczą , ilustracja ruchowa muzyki .

Metoda R . Labana

• Metoda gimnastyki ekspresyjnej (twórczej) została spopularyzowana w Polsce przez W. Gniewkowskiego.

Metoda ta nazywana jest także metodą improwizacji ruchowej, daje nauczycielowi dużą swobodę wyboru zadań ruchowych. uwzględnia się łączenie ruchu z muzyką i rytmem.

Każdy ćwiczący wykonuje zadanie ruchowe na swój sposób. Należy tylko wyjaśnić ćwiczącym, co mają robić, natomiast sposób wykonania zależy od ich inwencji twórczej, pomysłowości oraz doświadczeń ruchowych.

Metoda ta nie narzuca nauczycielowi schematu zajęć. Obowiązują jedynie trzy zasady konstrukcji zajęć :

• zasada wszechstronności

zasada naprzemienności wysiłku i rozluźniania

zasada stopniowania trudności

Jednakże dzieciom należy wyjaśnić, „ co „ mają robić. „Jak „ robić będzie zależało od ich pomysłowości, fantazji , doświadczeń ruchowych .

Labanowska metoda gimnastyki twórczej przyjmuje i posługuje się różnymi formami ruchu. Są to:

• opowieść ruchowa

ćwiczenia muzyczno ruchowe

taniec

improwizacja ruchowa ;

inscenizacja

mimika

pantonima

Stosując w zajęciach ruchowych metodę Labana należy pamiętać o jej podstawoych założeniach. Opiera się ona na 16 tematach, z których każdy uwzględnia inny charater ruchu . Wszystkie tematy zostały podzielone na dwie grupy, którym odpowiedają dwa stopnie zaawansowania :

• stopień podstawowy / dla niezaawansowanych /, obejmujący tematy I – VIII ,

stopień wyższy / dla zaawansowanych / , obejmujący tematy IX – XVI .

Tematy stosowane na zajęciach w przedszkolu dotyczą pięciu tematów będących podstawą metody:

1. wyczucie / świadomość / własnego ciała

wyczucie / świadomość / ciężaru, siły i czasu

wyczucie / świadomość / przestrzeni

rozwijanie wyczucia płynności ruchu i ciężaru ciała oraz przestrzeni i czasu

kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem i grupą

Omawiana metoda, która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania wychowującego , rozwijania zdolności twórczych , odkrywczych w pracy z dziećmi w przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób :

• sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia

przez prowadzenie większych fragmentów zajęć

przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą

Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne Głównie stosuje się typowe przybory:

• szarfy w czterech kolorach / niebieskim , żółtym , czerwonym i zielonym / ;

woreczki z materiału w w/w kolorach ;

krążki ze sklejki lub tworzywa w czterech kolorach ;

kolorowe obręcze różnych rozmiarów ;

skakanki ;

piłeczki – małe gumowe ;

duże piłki ;

laski .

Nietypowe przybory to :

• gazety ;

pudełka tekturowe ,

butelki plastikowe ;

szpulki po niciach .

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborn

• Metoda prezentuje ruch rozwijający, jako metodę, szczególnie przydatną w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi oraz w przypadkach głębszych zaburzeń rozwojowych.

Ideą metody jest posługiwanie się ruchem rozwijającym świadomości własnego ciała, świadomości przestrzeni i działania w niej, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi, prowadzącą do nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

Warunkiem prowadzenia terapii jest zabawowa, radosna atmosfera, możliwość osiągania sukcesu w każdym ćwiczeniu i wspólna satysfakcja z pokonywania trudności.

Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz

• Założeniem jest jednoznaczne rozwijanie funkcji językowych i spostrzeżeniowych (wzrokowych, słuchowych, dotykowych)

Autorka opracowała 3 podstawowe formy tej metody: „Piosenki do rysowaniah , „Piosenki i znakih. „Piosenki na literkih. Formy te uzupełniają się nawzajem, stanowiąć kolejne etapy pracy.

Metoda dobrego startu to system ćwiczeń oddziałujących przede wszystkim na procesy instrumentalne: percepcyjne i motoryczne.

Celem metody jest jednoczesne usprawnienie czynności analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

Ogólne założenia MDS to:
- wielozmysłowe uczenie dziecka wykonywania ruchów zharmonizowanych w określonej przestrzeni i czasie
- rozwijanie podstawowych funkcji spostrzegania i motoryki

Zajęcia prowadzone tą metodą przebiegają zawsze według stałego schematu: zajęcia wprowadzające, właściwe i końcowe.

46. Omów sposoby kształtowania pojęć u dzieci przedszkolnych. (Gosia P.)

Pojęcie – jest to znaczenie nazwy, istotą pojęcia jest to, że jest rezultatem myślenia, umożliwia wyodrębnić cechy wspólne i ogólne. Dane składające się na pojęcie ulegają ciągłej zmianie.

Wyodrębniamy 3 etapy kształtowania pojęć( wg Okonia):

1. Kojarzenie nazwy z przedmiotem – Etap pierwszy ma charakter wstępny i przygotowuje grunt dla właściwego kształtowania się pojęć. Następuje kojarzenie nazw z odpowiadającymi im przedmiotami. Początek tego etapu przypada na koniec wieku niemowlęcego, gdy dziecko zaczyna wymawiać pierwsze słowa i ma świadomość jaki przedmiot czy zjawisko jest sygnalizowany przez dane słowo. Do rozkwitu tego etapu dochodzi w wieku przedszkolnym, gdy dziecko jest w stanie opanować ogromną część podstawowego zasobu słownictwa. Dziecko poznaje pojęcia społeczno –moralne takie jak dobro, zło, sprawiedliwość( należy je wyjaśniać za pomocą innych słów tak aby dziecko zrozumiało na czym polega dane pojęcie).

2. Kształtujemy pojęcia ekstremalne – zgodnie z rozwojem dziecka. Ważną rolę odgrywa tu obserwacja. Kształtujemy pojęcia na podstawie zewnętrznych cech fizycznych( ogólność i wspólność)- Okoń wymienia 5 elementów:

- zestawienie danego przedmiotu z innym,

- wyodrębnienie cech wspólnych,

- wyodrębnienie cech różniących,

- określenie danego pojęcia na podstawie poznanych cech,

- sprawdzenie stopnia utrwalenia pojęcia

3. Kształtowanie pojęć naukowych – zgodnie z rozwojem dziecka. Kształtujemy pojęcia na podstawie zewnętrznych cech fizycznych( ogólność i wspólność)- Okoń wymienia 5 elementów:

- zestawienie danego przedmiotu z innym,

- wyodrębnienie cech wspólnych,

- wyodrębnienie cech różniących,

- określenie danego pojęcia na podstawie poznanych cech,

- sprawdzenie stopnia utrwalenia pojęcia

Inne sposoby rozwijania pojęć:

- POZNANIE SENSORYCZNO-MOTORYCZNE- dziecko manipuluje danym przedmiotem - poznaje przy pomocy wszystkich zmysłów

- POZNANIE POJĘĆ POPRZEZ STAWIANIE PYTAŃ – wyróżniamy dwa rodzaje pytań: naiwne( Kto jest najmądrzejszy na świecie) i rzeczowe( Jakie morze jest największe?)

Kategorie pytań dziecięcych:

1. Pytania o rzeczy, osobykto? Co?

2. Pytania o właściwościjak? Jaki? Jaka?

3. Pytania dotyczące sposobu jak? W jaki sposób?

4. Pytania dotyczące przyczynyczemu? Dlaczego?

5. Pytania dotyczące czasu kiedy? Która godzina?

6. Pytania dotyczące miejsca gdzie? W którym miejscu?

7. Pytania dotyczące użytkupo co? Do czego?

8. Pytania dotyczące ilościile?

Tworzenie i przyswajanie pojęć w toku działalności organizowanej przez nauczycielkę - n-lka powinna dostosować pytania do rozwoju psychofizycznego dziecka i do sfery aktualnego rozwoju. Pojęcia powinny być dostosowane do sfery najbliższego rozwoju a działalność nauczycielki powinna być zaplanowana i powinna dotyczyć wszechstronnej aktywności dziecka.

Przyczyny pojawiania się błędnych pojęć u dzieci:

- Błędne odpowiedzi dorosłych na pytanie dziecka

- Odpowiedź niepełna

- Nieprawidłowe wyjaśnienia rówieśników

- Bujna wyobraźnia dziecka

- Błędne rozumowanie

47. Kiedy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej. (Paulina S.)

Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zapoznać się i wyjaśnić pojęcie dojrzałości szkolnej i gotowości szkolnej.

Dojrzałość szkolna – to aktualny rozwój dziecka, dobrze opanowane kompetencje.

Według Stefana Szumana dojrzałość szkolna to taki poziom rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego dziecka, który czyni je wrażliwym i podatnym
na systematyczną naukę w klasie I szkoły podstawowej.

Dzieci osiągają dojrzałość szkolną w różnym czasie, ponieważ decydują
o tym nie tylko wzajemny wpływ czynników biologicznych, lecz także środowiskowych i wychowawczych. Gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole uzależniona jest m.in.:

21. od dotychczasowego biegu życia dziecka,

od tego czy uczęszczało do przedszkola,

czy miało okazję współdziałać z innymi dziećmi w najbliższym otoczeniu,

czy dorośli zaspokajali jego potrzeby poznawcze i uczuciowe,

22. czy stawiano mu wymagania dostosowane do jego możliwości,
    a jednocześnie rozwijające pożądane społecznie formy zachowania.

Określając stopień dojrzałości szkolnej, bierze się pod uwagę trzy aspekty:

15. fizyczny

umysłowy

emocjonalny

Dla większości rodziców najważniejszy jest aspekt umysłowy, często zawężający się do stwierdzenia: Moje dziecko umie czytać i pisać.Nie dostrzegają pozostałych, bardzo istotnych właściwości, które są warunkiem dobrego startu szkolnego.
Są między nimi cechy określające poziom dojrzałości w sferze fizycznej i społeczno – emocjonalnej.

Dziecko dojrzałe fizycznie do szkoły to dziecko sprawne i silne fizycznie. Dźwiganie tornistra, przebywanie w hałasie i tłoku, a także długie, jak
na siedmiolatka (już sześciolatka), siedzenie w ławce wymagają bowiem dobrej kondycji. To także dziecko sprawne manualnie o dobrej koordynacji wzrokowo – ruchowej, która niewątpliwie warunkuje powodzenie w nauce. Nie chodzi tu tylko
o umiejętność estetycznego pisania, utrzymywania się w linijkach, ale również
o umiejętności związane z lekcjami plastyki czy wychowania fizycznego. Dziecko gotowe do podjęcia nauki to także dziecko odporne na choroby i zmęczenie.

Dziecko dojrzałe do rozpoczęcia nauki musi być także przygotowane pod względem społeczno – emocjonalnym. Życie w społeczności szkolnej wymaga m.in. umiejętności kontroli swego zachowania, opanowania swoich reakcji emocjonalnych – również umiejętności nawiązywania kontaktów z kolegami i nauczycielami. Dziecko dojrzałe emocjonalnie to także dziecko samodzielne i wytrwałe, radzące sobie
w różnych sytuacjach, a w razie trudności szukające pomocy. To dziecko zdolne
do podporządkowania się wymaganiom szkolnym, poważnie traktujące obowiązki wynikające z roli ucznia, wytrwale podejmujące i realizujące zadania szkolne.

Gotowość szkolna – to najbliższy rozwój, gotowość do zdobywania kompetencji leżących w zasięgu jego możliwości
(Według Barbary Wilgockiej – Okoń).

Gotowość szkolna to przede wszystkim gotowość do podjęcia nauki szkolnej, zainteresowanie nią i chęć jej podejmowania oraz taki poziom rozwoju fizycznego, intelektualnego, społecznego i emocjonalnego, który pozwoli sprostać obowiązkom ucznia, odnaleźć się w grupie rówieśniczej i osiągnąć sukces w szkole. Gotowość szkolna jest wynikiem dwóch procesów: dojrzewania oraz uczenia się, a zależy m.in. od warunków w jakich żyje dziecko, od jego zdolności, zainteresowań i od tego
czy uczęszczało ono do przedszkola. Rozpoczynając naukę – dziecko zaczyna pełnić funkcję ucznia, odgrywać społeczną rolę w grupie rówieśników na obcym terenie. Jest to z pewnością zadanie trudne dla niego. Różne sytuacje szkolne stawiają dziecko w sytuacji powinności, norm i form zachowań oraz przede wszystkim uczą poczucia obowiązku. Szkoła daje możliwość wszechstronnego rozwoju, ale jednocześnie jest miejscem pierwszego kontaktu z porażką, rozczarowaniem, poczuciem małej wartości, a w efekcie zagubienia czy zniechęcenia do szkoły.

W krajach Europy zachodniej powszechnie, a coraz częściej w Polsce używa się terminu gotowość szkolnadla określenia gotowości nie tylko do szkoły, lecz głównie do uczenia się. Bardzo ważna jest tu rola szkoły w adaptacji dziecka do nauki. Tutaj pojawia się trzecie bardzo istotne pojęcie czyli gotowość szkoły.

Gotowość szkoły – określa się jako wrażliwość na dziecko, jego potrzeby, oczekiwania, możliwości rozwojowe i możliwości uczenia się. Gotowość szkoły
to także otwarcie na zmiany w procesie nauczania.

Zmiany oparte na:

 zgodnej aktywności ucznia i nauczyciela,

 zasadzie respektowania aktualnego poziomu rozwoju dziecka i nabytych przez nie dotychczas doświadczeń

 rozwoju przyszłych umiejętności

48. Omów formy współpracy przedszkola z rodzicami. (Ania Sz.)

„Dorosły to nie ktoś, kto „ulepi” dziecko według jakiegoś wzoru czy ideału, ale ktoś kto pomaga mu rozwijać się, ujawniać swoje możliwości.” (Elżbieta Czerwińska)

Oczekiwania rodziców wobec przedszkola.

Warunkiem dobrej współpracy jest ustalenie wspólnych reguł kontaktu. Ustalenie tych reguł wymaga odpowiedzi na pytanie, jak rozumiemy dobro dziecka i jakie w związku z tym spoczywają na nas zadania. Kontakt nauczycieli z rodzicami umożliwia wspólne formułowanie celów przedszkola i określanie zadań do wykonania. Wspólne ustalanie celów służy ujednolicaniu oczekiwań. Oczekiwania rodziców zmieniają się, tak jak i rodzice się zmieniają.

Rodzice coraz częściej żądają swobodnego dostępu do przedszkola, które w ich opinii proponuje ciekawą i szeroką ofertę edukacyjną jak również rozbudowaną opiekę nad dzieckiem. Taka sytuacja stanowi wielkie i wspaniałe wyzwanie dla dyrektorów, którzy poprze właściwe zarządzanie mogą takie placówki edukacyjne tworzyć. Bardzo ważną rzeczą w wyrażaniu oczekiwań jest ustalenie, czego oczekują rodzice i jak rozumieją „ włączenie się w życie przedszkola, jak rozumieją współpracę”.

Jasne i głośne wyrażenie oczekiwań pomaga rodzicom zrozumieć, z czym borykają się wychowawcy, z wychowawcom zrozumieć i docenić troskę rodziców. Może to być bardzo pomocne w planowaniu rocznym.

Cechy dobrego kontaktu z rodzicami:

 Dobra wola,

 otwartość,

 szacunek i sympatia,

 prawdomówność i uczciwość,

 dyskrecja.

Podczas budowania dobrego kontaktu z rodzicami konieczne jest wykonanie kilku kroków:

- diagnozy wzajemnych relacji oraz analiza wzajemnych trudności,

- uzgodnienie oczekiwań,

- ustalenie jasnych reguł współpracy,

- opracowanie porozumienia nad pokonywaniem trudności

Przedszkole stanowi małą społeczność, dlatego należy zadbać o poznanie się członków tej społeczności. Podstawą dobrych relacji są codzienne kontakty między nauczycielami i rodzicami oraz kontakty między samymi rodzicami.

Ważne jest opracowanie i stosowanie form współpracy. Dobór określonych form organizacyjnych zależy od celów i treści, jakie nauczyciel zamierza przekazać przez daną formę współpracy z rodzicami.

L. Weselińska wyróżniła następujące formy współpracy z rodzicami:

- praca indywidualna,

- kącik dla rodziców,

- zebrania grupowe,

- zajęcia otwarte dla rodziców,

- zebrania ogólne,

- rada rodziców.

G. Gajewska podzieliła kontakty wychowawcy-nauczycielki przedszkola na:

- bezpośrednie i pośrednie,

- na terenie przedszkola i poza nim,

- indywidualne, zespołowe i zbiorowe,

- obowiązkowe i z udziałem dobrowolnym,

- z udziałem dzieci i bez ich udziału,

- tradycyjne i niekonwencjonalne w formie,

- kontakt pisemny i rozmowy.

We współpracy z rodzicami powinny przeważać kontakty: bezpośrednie - co integruje, buduje zaufanie, minimalizuje dystans utrudniający kontakt i wymianę informacji; na terenie placówki - co czyni przedszkole główną płaszczyzną współpracy; z udziałem dobrowolnym - co sprzyja traktowaniu współdziałania jako prawa i przywileju, a nie przykrego obowiązku; rozmowy - co powoduje, że wzrasta wśród rodziców poczucie podmiotowości.

W naszym przedszkolu wyróżniamy następujące formy współpracy z rodzicami:

* praca indywidualna

* kącik dla rodziców

* zebrania grupowe

* zajęcia otwarte dla rodziców

* zebrania ogólne

* uroczystości

* zajęcia warsztatowe

* rada rodziców

49. Wyrównywanie szans edukacyjnych małego dziecka (koncepcje, implikacje: Wygotzki, Pilch, Bruner, Szuman). (Ewelina L.)

- koncepcja Wygotskiego

Sfera najbliższego rozwoju

Opiera się na koncepcji, iż dziecko co ma zrobić przy pomocy rodziców, może zrobić to samodzielnie. Określa dynamikę rozwoju dziecka- nie to co dziecko już osiągnęło ale co może jeszcze osiągnąć, dopiero dojrzewa. Nauczanie ma wyprzedzać rozwój dziecka. Nauczyciel tworzy fundament rozwoju intelektualnego poprzez bazowanie na ich doświadczeniach.

- koncepcja Brunera

Gotowość nie jest stanem, na który wystarczy po prostu czekać, ale trzeba ją wykształcić.

J.S. Bruner wyróżnia trzy następujące formy prezentacji, a mianowicie:

Prezentacja przez działanie (forma enaktywna),polegająca na przedstawieniu treści czynności i demonstracje ( ruchy ciała)

Prezentacja graficzna (forma ikoniczna), oparta na wykorzystywaniu środków wizualnych, graficznych ( np. grafy, pętle).

Reprezentacja symboliczna przedstawiająca treści matematyczne poprzez symbole i mowę.

     Bruner wniósł znaczący wkład w naszą wiedzę o rozwoju poznawczym. Jego zdaniem w nabywaniu dojrzałej formy procesów myślenia dzieci rozwijają trzy główne sposoby wewnętrznego reprezentowania świata: enaktywny, ikoniczny, symboliczny

     Enaktywny –myślenie opiera się całkowicie na czynnościach motorycznych i nie wykorzystuje ani wyobraźni, ani słów. Dla dziecka bawiącego się zabawką, ruchy wykonywane w trakcie zabawy stanowią jego wewnętrzną reprezentacje zabawki. Reprezentacje enaktywne funkcjonują w ciągu całego życia i przejawiają się w wielu czynnościach motorycznych (np. w rzucaniu piłką, pływaniu, jeżdżeniu na rowerze), których uczymy się przez praktykę, które nie są wewnątrz nie reprezentowane przez słowa lub obrazy

     Ikoniczny –dziecko staje się zdolne do reprezentowania otoczenia po przez obrazy umysłowe. Obrazy te mogą być wzrokowe, słuchowe, węchowe lub dotykowe. Dostarczają środków, dzięki którym dziecko może wytworzyć i rozwinąć, obraz otoczenia, nawet, jeśli nie potrafi opisać go słowami.

     Symboliczny –dziecko staje się zdolne do reprezentowania świata za pomocą języka, z późniejszą pomocą innych systemów symbolicznych, takich jak liczby i muzyka. Reprezentacje symboliczne umożliwiają dziecku posługiwanie się znacznie bardziej plastycznymi  i abstrakcyjnymi formami myślenia, co z kolei pozwala nie tylko reprezentować rzeczywistość, lecz również manipulować nią i przekształcać.

W konsekwencji wyszczególnienie wyższej formy prezentacji stanowią określone etapy przechodzenia na coraz wyższy poziom rozwoju umysłowego dziecka na drodze od konkretu do abstrakcji matematycznej, co wiąże się z teorią nauczania czynnościowego.

- koncepcja Szumana

Dziecko pod koniec wieku przedszkolnego powinno osiągnąć taki stopień rozwoju umysłowego, społeczno – moralnego oraz fizycznego, jaki umożliwi mu przystosowanie się do wymagań szkoły i kontynuowania z powodzeniem nauki w klasie I. Ważne są zatem umiejętności, które dziecko zdobyło w pierwszych latach życia, do nich należą:

· ędna do nauki czytania i pisania, umiejętność porównywania, różnicowania, odtwarzania prostych znaków graficznych oraz odpowiednią sprawność motoryki małej,

· ść pojęcia zbiorów i relacji między nimi, do nauki arytmetyki.

50. Czy 6-latki mogą realizować obowiązek szkolny, jeżeli tak to dlaczego? (Justyna K.)

W dniu 19 marca 2009 Sejm odrzucił weto Prezydenta i tym samym zobowiązał go do podpisania Nowelizacji Ustawy o systemie oświaty, która m.in. zawiera przepisy obniżające wiek szkolny z 7 do 6 lat.

Obniżenie wieku szkolnego jest ściśle powiązane z upowszechnieniem edukacji przedszkolnej. Zgodnie z ustawą, we wrześniu 2012 roku 6-latki pójdą do I klasy, mając za sobą obowiązkowy rok przygotowania przedszkolnego (tzw. "zerówkę").

W okresie przejściowym (tj. od przyjęcia ustawy do roku 2012), 6-latki mogą rozpocząć edukację w I klasie w tych miastach (gminach), które zaoferują rodzicom i dzieciom odpowiednie warunki do edukacji małych dzieci. Decyzja o tym, czy 6-latek powinien uczyć się w I klasie czy w zerówce należy do rodziców. Warunkiem przyjęcia 6-latka do 1 klasy jest:

- wcześniejszy pobyt w przedszkolu lub pozytywna opinia PPP (poradni psychologiczno-pedagogicznej)

- odpowiednie przygotowanie sal lekcyjnych i kadry pedagogicznej do edukacji i opieki nad małym dzieckiem.

Każdy chętny rodzic może zgłosić swego 6-latka do I klasy.

Jeżeli dyrektor szkoły uzna, że nie ma w niej warunków do edukacji 6-latków, może odmówić przyjęcia 6-latka do klasy I.

Jednocześnie od września 2009 ustawa wprowadza prawo do edukacji dla 5-latków. Oznacza to obowiązek po stronie samorządu - każde 5-letnie dziecko zgłoszone do przedszkola lub oddziału przedszkolnego MUSI być przyjęte.

51. Jakimi cechami osobowości winien charakteryzować się nauczyciel przedszkola. (Gosia P.)

Osoba i osobowość nauczyciela, jego przygotowanie i umiejętności zawodowe, jego autorytet i postawa ideowo-moralna odgrywają decydującą rolę w procesie wychowania i nauczania w szkole. Nauczyciel, bowiem jest i organizatorem, i kierownikiem, i opiekunem tego procesu.Jan Władysław Dawid, który to w 1912 roku napisał „O duszy nauczyciela”. Dawid mówi w swym dziele między innymi o:

- powołaniu nauczyciela

- talencie pedagogicznym

- miłości do dziecka – umiejętność wybaczania

- o sferze emocjonalnej

Innym słynnym przedstawicielem pedeutologii był, Szuman, który podkreśla trzy elementy osobowości nauczyciela:

- umiejętność oddziaływania na innych,

- bogactwo osobowości,

- dojrzałość charakteru.

Termin „osobowość”, podobnie jak wiele innych podstawowych pojęć humanistyki, mimo wielu prób zdefiniowania zachowuje niejasność i wieloznaczność. Definicje osobowości formułowane przez psychologów często akcentują uwarunkowania właściwości psychiki człowieka, a niekiedy nawet ograniczają się tylko do nich. Analizując osobowość, należy zaznaczyć, że nie jest ona cechą gatunkową człowieka, lecz cechą indywidualną i kulturową, odnoszącą się do wzoru, do którego osiągnięcia zmierza proces wychowania i samowychowania.

Osobowość człowieka kształtowana jest przez cechy biofizyczne jak też poprzez proces socjalizacji, która przystosowuje człowieka do życia w zbiorowości, umożliwia porozumienie się i inteligentne działanie w jej ramach, uczy jak się zachować, by osiągnąć cele życiowe. Krótko możemy powiedzieć, że osobowość to system, zbiór pozwalający na adaptację i integracje myślenia, uczucia. Możemy zaadaptować się w określonym czasie.

Osobowość nauczyciela jest kształtowana przez całe życie zawodowe, w szczególności w dzieciństwie poprzez bodźce zewnętrzne.Na układ własności osobowych nauczyciela składają się następujące zintegrowane czynniki:

1) jego światopogląd,

2) zainteresowania,

3) motywacje,

4) zdolności,

5) inteligencja,

6) mechanizmy temperamentalne, charakterologiczne i samoregulujące.

Nauczyciel powinien, zatem być:

1) umieć twórczo przystosować się do zmian społecznych i oświatowych,

2) być pomysłowy, cierpliwy i zrównoważony emocjonalny,

3) być koleżeński, lojalny i towarzyski,

4) być człowiekiem wielkodusznym, posiadającym określone wartości i postawę ideową.

dostępny, bezpośredni, szanujący godność uczniów, tolerancyjny, obowiązkowy, wytrwały, dobry organizator, pogodny, opiekuńczy, kulturalny, taktowny. Nie powinny mu być obce: samokrytycyzm wobec własnej pracy, elastyczność w postępowaniu, życzliwość, poczucie humoru i pogoda ducha. Ma być również: skromny, mądry życiowo, mający własne zdanie, zaangażowany społecznie, bezinteresowny, mający wysokie walory moralne, sprawiedliwy, dyskretny.Nauczyciel powinien mieć przede wszystkim autorytet. Powinien być wzorem, mieć pozytywny wpływ na grupę oraz wzbudzać szacunek.Dobry nauczyciel to taki, który nawiąże kontakt z każdą grupą niezależnie od wieku czy też zachowania się danej grupy, klasy. Powinien również umieć dobrze planować pracę własną i zespołu, aktywizować uczniów i stosować indywidualizację w nauczaniu i poznawaniu uczniów, nagradzać i wyróżniać, wytwarzać poczucie bezpieczeństwa i warunki osiągania powodzeń i sukcesów przez uczniów, uznawać mądre kompromisy. Cały czas powinien pracować nad sobą, doskonalić swój warsztat pracy. Powinien być także komunikatywny i sugestywny w sposobie przekazywania wiedzy i wartości, umieć korzystać z różnych źródeł informacji i traktować wszystkich uczniów jednakowo.

52. Scharakteryzuj kompetencje nauczyciela przedszkola. (Ania O.)

Kompetencje zawodowe nauczycieli:

1. Maria Czerpaniak- Walczak uważa, że nauczyciel powinien posiadać następujące kompetencje:

2. Poznawcze- ciągłe doskonalenie właściwego warsztatu pracy, ciągłe uzupełnianie swojej wiedzy na drodze samokształcenia, wyjaśnianie różnych sytuacji, które pojawiają się w przedszkolu, rozumienie pedagogicznych faktów wychowania, określanie czynników, które mają wpływ na rozwój osobowości dziecka.

Organizatorskie- dotyczą organizacji procesu dydaktyczno- wychowawczego, dostrzeganie tych czynników, które korzystnie wpływają na proces kształcenia, zagospodarowania przestrzeni edukacyjnej.

Komunikacyjne- posługiwanie się przez nauczyciela pięknym językiem, poprawną polszczyzną, język ciała, gesty, mimika- porozumiewanie się.

Badawcze- potrafi badać proces wychowawczo- dydaktyczny, potrafi ocenić proces oraz własną pracę pedagogiczną, wprowadzanie dziecka w sytuacje, w których miałby możliwość samodzielnie dochodzić do wiedzy.

Kompetencje wg. Roberta Kwaśnicy:

3. Praktyczno- moralne- zdolność rozumnego odnoszenia się do sytuacji dotyczących rzeczywistości, refleksja moralna, umiejętności metodyczne, organizowania procesy dydaktyczno- wychowawczego, umiejętność oddziaływania dydaktyczno- wychowawczego, opieka nad dziećmi, umiejętność trafnego wyboru metod i form dydaktycznych, które przyczynią się do tego, że nauczyciel w pełni zrealizuje cele.

4. Techniczne

Kompetencje wg. Kazimierza Denka:

5. Kompetencje prakseologiczne- umiejętność planowania procesu dydaktyczno- wychowawczego, opracowywanie planów konkretnych konspektów zajęć, nauczyciel potrafi opracować koncepcje pracy z grupą, konkretnym dzieckiem, uczniem zdolnym, umiejętność opracowywania planu współpracy z rodzicami, umiejętność zinterpretowania osiągnięć dziecka pod wpływem oddziaływań,

Komunikacyjne- nauczyciel potrafi porozumiewać się z dziećmi, rodzicami, z gronem nauczycielskim, potrafi zadawać pytania i słuchać odpowiedzi, rozumie i potrafi odpowiedzieć na pytania, które mu stawiają

Współdziałania- nauczyciel potrafi rozwiązywać różne konflikty, które występują między dziećmi, potrafi negocjować, przyczynia się do kształtowania u dzieci postaw społecznych i eliminuje postawy aspołeczne,

Kreatywne- nauczyciel jest twórczy, innowacyjny i wprowadza to do procesu dydaktyczno- wychowawczego, wprowadza dziecko w sytuacje, w których mogą podejmować twórcze działania,

Informatyczne- umiejętność obsługi komputera i oprogramowania, wykorzystywanie nowej technologii do wspomagania procesu dydaktyczno- wychowawczego w przedszkolu,

Moralne- znajomość zasad moralnych, ich przestrzeganie, zaznajamianie dzieci z normami, pogłębiona refleksja moralna

Kompetencje wg. artykułu z 2008r –„ Wychowanie na co dzieńh K. Żuchelkowska, M. Gładyszewska

6. Kompetencje diagnostyczne- umiejętność rozpoznawania indywidualnych możliwości rozwoju małego dziecka, umiejętność poznawania warunków rozwoju- wychowanie w rodzinie, poznawanie grupy przedszkolnej, umiejętność postawienia diagnozy pedagogicznej i podjęcie indywidualnej pracy z dziećmi, które tego wymagają, umiejętność organizowania sytuacji w przedszkolu, by każde dziecko czuło się w nim dobrze i osiągało jak największy postęp,

Kompetencje prognostyczne- umiejętność wnioskowania o możliwościach rozwojowych każdego dziecka, o jego dalszych losach, doskonalenie działalności pedagogicznej, aby nauczyciel stosował takie metody, formy, środki dydaktyczne, które podwyższają jakość kształcenia,

Kompetencje terapeutyczne- gdy nauczyciel postawi prawidłową diagnozę pedagogiczną to ma umiejętności do rozwijania potencjalnych możliwości rozwojowych dziecka, wyrównywać zaniedbania rozwojowe, kompensować wpływ niekorzystnych czynników środowiska, organizacja środowiska wychowawczego, by dbać o rozwój dziecka i dbać o jego osobowość,

Kompetencje społeczne- znajomość praw i prawidłowości, które występują w grupie przedszkolnej, umiejętne oddziaływanie i kierowanie grupą, podejmowanie działań, by kształcić u dziecka postawy społeczne.

53. Scharakteryzuj nową podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz jeden program wychowania w przedszkolu zgodny z tą podstawą. (Gosia N.)

54. Kiedy pokaz jest czynnością metodyczną, a kiedy metodą pracy wychowawczo-dydaktyczną w rozwoju. (Paulina W.)

O metodzie pokazu mówimy wówczas, gdy zajmuje ona znaczną zajęć dydaktycznych i jest podstawą do opanowania przez dzieci określonych wiadomości, umiejętności. Dzięki pokazowi uwaga dzieci skupiona jest na istotne, nie zaś na przypadkowo zaobserwowane, zewnętrzne właściwości demonstrowanych im rzeczy i zjawisk Metoda ta ściśle wiąże się z obserwacją, która powinna być zorganizowana, aby uczeń mógł na jej podstawie ć na wcześniej postawiono pytania nauczyciela.

55. Wymień formy pracy dydaktyczno – wychowawczej w przedszkolu. Scharakteryzuj jedną z nich. (Ewelina U.)

Forma pracy- jest jednostką organizacyjną procesu dydaktyczno – wychowawczego w przedszkolu.

Podział form:

10. prace samoobsługowe

prace użyteczne

spacery

wycieczki

uroczystości

zajęcia dydaktyczne

zabawa

kontakty okolicznościowe nauczycielki z dziećmi

PRACE SAMOOBSŁUGOWE

Nazywamy je inaczej „czynnościamih samoobsługowymi. Np. samodzielne mycie rąk, ubieranie, załatwianie potrzeb fizjologicznych i inne.

Obserwując dzieci przychodzące do przedszkola odnosimy wrażenie, że są one mniej samodzielne niż kiedyś. Zapracowani i zmęczeni rodzice zbyt często wyręczają dzieci w najprostszych czynnościach, bo tak jest prościej, szybciej i wygodniej. Mniejszą wagę przywiązują do konieczności wczesnego kształtowania czynności samoobsługowych u swych dzieci. Na dodatek niektórzy rodzice tłumaczą to ideą bezstresowego wychowania dziecka. Natomiast babcie wyręczają wnuka argumentując: jest jeszcze malutki...jeszcze się w życiu napracuje...wiele tutaj nieporozumień i braku wyobraźni.

W przedszkolach sporo uwagi poświęca się kształtowaniu umiejętności samoobsługowych dzieci zwłaszcza wtedy, gdy zaczynają uczęszczać do przedszkola. W interesie każdej nauczycielki jest jak najszybciej nauczyć dzieci samodzielności. Jeżeli potrafią się one same ubrać i rozebrać, wówczas wyjście do ogrodu nie jest już takie trudne. Gdy potrafią same skorzystać z łazienki, nauczycielka nie musi przerywać zajęć, aby pójść z dzieckiem do ubikacji. Jeżeli dzieci pomagają jej w utrzymaniu porządku w sali, praca jej staje się łatwiejsza. Najwięcej kłopotów tego typu występuje w pierwszym okresie pobytu dziecka w przedszkolu. Niestety, dotyczy to nie tylko maluchów, ale i starszych dzieci.

Etapy czynności samoobsługowych u dzieci:

• Podanie nazwy i znaczenia czynności.

Pokaz czynności wzorowo wykonanej przez nauczycielkę dla dzieci.

Pierwsze próby wykonania danej czynności, ale przy pomocy nauczycielki.

Czynności wykonywane przez dzieci pod kontrolą nauczycielki.

Samodzielne, poprawne wykonanie czynności przez dzieci bez pomagania, kontroli, bez przypominania.

56. Wykaż, że rozmowa jest metodą wzbogacania, uściślania i porządkowania wiadomości dziecka. (Ewelina L.)

Żywe słowo kształci u dzieci czynności umysłowe, w ten sposób dziecko zdobywa umiejętności językowe. W formie dźwiękowej główna rolę odgrywa; artykulacja, dykcja, akcent, pauzy, barwa, ton, siła głosu oraz tempo wypowiedzi. Wywiera na zrozumienie i zapamiętanie słyszanego tekstu. Rozmowa pobudza dzieci do wymiany myśli. Przygotowuje do uczestnictwa w zespole za pomocą prawidłowego, zrozumiałego dla otoczenia słowa. Rozmowa uczy dzieci umiejętności pojmowania wypowiedzi kolegów oraz stawiania pytań lub zadań do rozwiązania. Podczas rozmowy uściślać można i wzbogacać wiadomości dzieci o życiu społecznym, przyrodzie i technice. Chcąc z pożytkiem dla dzieci realizować ten rodzaj zajęcia, trzeba zdać sobie sprawę, że rozmowa to jedno z najtrudniejszych zajęć w przedszkolu i nie może być nadużywana.

35