Nazwa ośrodka: Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu, Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR" sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PARP
Tytuł pakietu: Przepływ składki na ubezpieczenia społeczne
Grupa: Reforma Systemu Ubezpieczeń Społecznych
Autor: Marek Kosiński
Aktualizacja: Damian Dec
Data aktualizacji: 20.10.03r.
Ubruttowienie płac.
W nowym systemie składkę na ubezpieczenia społeczne płaci w mniej więcej równych częściach pracownik i pracodawca.
"Ubruttowiona" płaca (tzn. dotychczasowe wynagrodzenie przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym + składka przypadająca na pracownika) stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne. Składka płacona przez pracownika nie wchodzi do podstawy naliczania podatku dochodowego od osób fizycznych.
Operacja "ubruttowienia" zostanie dokonana na podobnej zasadzie jaką zastosowano przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fizycznych. Szczegółowy sposób jej przeprowadzenia został określony Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z 14 grudnia 1998 r. w sprawie sposobu przeliczenia przychodu w związku
z wprowadzeniem obowiązku opłacania składki na ubezpieczenia społeczne przez ubezpieczonych (Dz.U. nr 153 z 1998 r., poz. 1006).
Obowiązek"ubruttowienia" (przeliczenia przychodu) spoczywa na płatniku składek. Zgodnie z załącznikiem do ww. rozporządzenia, "ubruttowienia" przychodu dokonuje się wg wzoru:
PP = 123,0164 % x P
w którym:
P - przychód miesięczny przed przeliczeniem
PP - przychód miesięczny po przeliczeniu
123,0164 % - wskaźnik przeliczenia przychodu dla ubezpieczonych, podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu oraz chorobowemu
Przepływ składki na ubezpieczenia społeczne
Całość składki na ubezpieczenia społeczne (zarówno część przypadającą na pracownika jak i na pracodawcę) będzie odprowadzał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych płatnik - pracodawca.
ZUS (zarządzający Funduszem Ubezpieczeń Społecznych) otrzymując od płatników globalne kwoty składek na konto FUS i pakiety towarzyszących im informacji, będzie w oparciu o te informacje dokonywać podziału składki na utworzone, wydzielone, odpowiadające poszczególnym rodzajom ubezpieczeń (ryzyk) fundusze:
Fundusz emerytalny - 19,52 % podstawy wymiaru składki (w tym ewentualna składka na II filar 7,3 % podstawy wymiaru składki)
Fundusz rentowy - 13 % podstawy wymiaru składki
Fundusz chorobowy i macierzyński - 2,45 % podstawy wymiaru składki
Fundusz wypadkowy - 0,4 do 8,12 % podstawy wymiaru składki, ustalane w zależności od stopnia "wypadkowości" danej profesji i przedsiębiorstwa - przejściowo w 1999 r. będzie to dla wszystkich płatników jednakowa wysokość wynosząca 2,03 %
Dystrybucja składki na ubezpieczenia emerytalne
ZUS otrzymuje od płatnika - pracodawcy globalną kwotę należnych składek wraz
z informacjami dotyczącymi każdego ubezpieczonego, zawierającymi dane dotyczące podstawy wymiaru i kwoty składki oraz jej podziału na poszczególne fundusze (patrz wyżej). W oparciu o te informacje dokonuje podziału globalnej kwoty wpłaconych składek na każdy
z tych funduszy.
Część składki przypadająca na fundusz emerytalny (19,52 %) zostaje następnie przez ZUS podzielona w sposób następujący:
12,22 % podstawy wymiaru składki od osób objętych ubezpieczeniem kapitałowym (tj. lokujących część składki w otwartym funduszu emerytalnym II filaru) i 19,52 % (całość składki na ubezpieczenie emerytalne) od osób urodzonych w latach 1949 - 1968 nie uczestniczących z wyboru w części kapitałowej systemu (tj. w II filarze) trafi do I filaru (repartycyjnego) zarządzanego przez ZUS i będzie przeznaczona na wypłatę świadczeń obecnym emerytom - zostanie jednak odnotowana na indywidualnym, imiennym koncie ubezpieczonego,
7,3 % podstawy wymiaru składki od osób objętych ubezpieczeniem kapitałowym zostanie przekazana przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, czyli do II filaru systemu.
W latach 2002 - 2009 będzie dodatkowo płacona składka na Fundusz Rezerwy Demograficznej, w wysokości 1 % podstawy wymiaru składki. Uzyskane tą drogą środki zostaną przeznaczone na stabilizację polskiego systemu emerytalnego w okresie przechodzenia na emerytury pokoleń tzw. wyżu demograficznego.
Rola ZUS w nowym systemie emerytalnym
Zakład Ubezpieczeń Społecznych i w nowym systemie zachowuje kluczową pozycję. Zostaje jednak zreformowany i uzyska osobowość prawną, co umożliwi mu samodzielność, lepszą kalkulację finansową i przejęcie majątku zabranego mu po wojnie. W wyniku wprowadzonych zmian będzie ewoluował w kierunku profesjonalnej instytucji finansowej zarządzającej Funduszem Ubezpieczeń Społecznych.
Główne zadania ZUS w nowym systemie to:
gromadzenie, podział i dystrybucja wpływających składek (w tym przekazywanie części składki do II filaru),
prowadzenie kart przebiegu ubezpieczenia (indywidualnych kont),
wypłaty bieżących emerytur z I filaru,
informowanie ubezpieczonych o zgromadzonym przez nich "kapitale",
obsługa systemu rentowego,
tworzenie Funduszu Rezerwy Demograficznej.
ZUS dla sprawnej, prawidłowej i rzetelnej realizacji ww. zadań uruchamia Kompleksowy System Informatyczny (KSI). W tym systemie każdy ubezpieczony i każdy płatnik składek będzie miał swoje indywidualne konto, na którym ewidencjonowany będzie staż pracy ubezpieczonego, wysokość jego wynagrodzenia, wysokość opłacanej składki, okresy choroby, urlopów, bezrobocia itp. Każdy ubezpieczony i płatnik będzie posiadał swój indywidualny numer identyfikacyjny:
w przypadku ubezpieczonych będzie to numer PESEL, a w drugiej kolejności NIP,
w przypadku płatników NIP, a w drugiej kolejności numer REGON.
Powyższe rozwiązania systemowe pozwolą ubezpieczonemu na orientowanie się, ile zgromadził na swoim koncie. Stan konta będzie podstawą obliczenia emerytury z I filaru nowego systemu.
Sposób przekazywania składek wraz z dokumentacją przez płatników
Płatnik nie będzie wpłacał składek na konto każdego pracownika osobno. Należne składki będzie przekazywał do ZUS za pomocą znormalizowanego dokumentu o nazwie Polecenie przelewu / Wpłata gotówkowa (formularze dostępne w oddziałach banków przyjmujących wpłaty), sporządzając 3 (w przyszłości 4) odrębne przelewy na wydzielone rachunki w NBP, a mianowicie na:
należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne,
należności z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne,
należności z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
od 1 stycznia 2000 r. dodatkowo na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Wraz z przekazywanymi składkami płatnik zobowiązany jest do złożenia towarzyszącej im dokumentacji z informacjami umożliwiającymi właściwe zaewidencjonowanie i dystrybucję wpłaconych składek. Na powyższą dokumentację składają się dokumenty:
zgłoszenia do ubezpieczenia - umożliwiające założenie indywidualnych kont, zmianę danych, wyrejestrowanie,
rozliczeniowe (raporty imienne ubezpieczonych i płatników, deklaracje rozliczeniowe) - umożliwiające ewidencję wpłat i dystrybucję składki,
korygujące - dla poprawiania ewentualnych błędów.
Wszystkie te dokumenty będą sporządzane w oparciu o znormalizowane formularze, przygotowane do komputerowego skanowania w technice OCR (umożliwiającej automatyczny, optyczny odczyt i zapisanie w pamięci komputera, w formie umożliwiającej dalsze przetwarzanie, informacji zawartych w tych dokumentach). Wspomniane formularze można wypełniać komputerowo, maszynowo, albo ręcznie drukowanymi literami, czarnym ewentualnie niebieskim długopisem lub piórem.
ZUS stawia do dyspozycji płatnikom składek specjalnie opracowany Program płatnika, dostosowany do środowiska Microsoft Windows'95 (wymagania sprzętowe: komputer PC, procesor klasy 486 lub wyższej, 16 MB RAM), bezpłatnie udostępniany płatnikom składek wraz z dokumentacją użytkownika, m.in. za pośrednictwem sieci Internet ( na stronie www.zus.pl ). Program płatnika współpracuje z większością programów płacowo - księgowych dostępnych na polskim rynku. Program ten usprawnia wypełnianie i umożliwia drukowanie papierowych formularzy ww. dokumentów wymaganych przez ZUS, a także tworzenie plików w formacie umożliwiającym ich teletransmisję.
Wymagane dokumenty mogą być dostarczane do ZUS:
poprzez łącze telekomunikacyjne (np. linia telefoniczna wyposażona w modem)
pocztą zwykłą lub poleconą,
osobiście.
Płatnik zobowiązany jest do przekazywania składek i wymaganych dokumentów w określonych terminach, i tak:
zgłoszenia do ubezpieczenia płatnika i ubezpieczonego - 7 dni
(do 31 stycznia 1999 r. - wszystkich płatników działających przed 1.01.1999 r. i wszystkich ubezpieczonych zatrudnionych przed tym dniem)
zgłoszenia zmiany danych płatnika - 7 dni, ubezpieczonego - 14 dni,
wyrejestrowania z ubezpieczenia - 7 dni,
składek i dokumentów rozliczeniowych (imienne raporty miesięczne, deklaracje rozliczeniowe):
do 8 dnia następnego miesiąca - jednostki budżetowe i jednostki gospodarki pozabudżetowej, działające w oparciu o prawo budżetowe,
do 12 dnia następnego miesiąca - osoby fizyczne opłacające składki wyłącznie za siebie,
do 15 dnia następnego miesiąca - pozostali płatnicy,
korekt własnych 7 dni, po kontroli ZUS - 30 dni.
W przypadku korekty dokonanej przez ZUS, powiadamia on o swojej decyzji płatnika i ubezpieczonego. W tej sytuacji mają oni 30 dni na właściwą reakcję.