Emocja- silne wzruszenie, które może przejawiać się np. jako radość lub jako gniew, złość czy strach. Emocja pozostaje w związku z odruchami bezwarunkowymi, tj. wrodzonymi, nie wymagającymi wcześniejszego ich uczenia się. Termin używany zamiennie z pojęciem “uczucie”.

Emocje są zwykle widoczne na zewnątrz, mają swoje korelaty fizjologiczne nawet jeśli są skrywane, np:

• Strach wiąże się z szybszym biciem serca, często falą gorąca, zwiększonym napięciem mięśni;

• Wstyd wiąże się z rozszerzeniam naczyć krwionośnych twarzy (rumieńce) i górnej części ciała.

• Szczęście związane jest z uczuciem unoszenia, ekspansji płuc.

• Smutek związany jest z rozluźnieniem mięśni nóg i rąk, napięciem mięśni gardła i okolic oczu.

Ekspresja emocji negatywnych: jądro środkowe (centralne) ciała migdałowatego pobudza wyspecjalizowane struktury odpowiedzialne za różne formy zachowań.  RYSUNEK

Teorie uczonych:

Antonio Damasio-był zwolennikiem definicji , że emocje to zachowania obserwowalne (takie jak np ucieczka) i oddzielone są od uczuć (przeżyć prywatnych)

NA KARTCE: zakładał , że o emocjach nieprzypadkowo mówimy , gdy jednocześnie zakładamy istnienie świadomości . A więc wg niego emocje są wtedy , gdy obecna jest świadomość . Przedstawił to na przykładzie osoby z napadami absencyjnymi (rodzaj padaczki) wpadając na kilkadziesiąt w stan w którym pusto patrzą na siebie nie mówiąc i nie poruszając się później wykonując jakąś czynność która zazwyczaj jest pozbawiona celu np. przejście do drugiego pomieszczenia.Po obudzeniu dziwią się dlaczego znaleźli się w innym miejscu , ponieważ nic nie pamiętają z absencji i nie przeżywają przez ten czas żadnej ekspresji emocjonalnej.

Jamesa Papeza - Powstawanie emocji zachodzi w pętli (zwanej  kręgiem Papeza) zaczynającej się od tylnej części wzgórza, przez którą sygnały zmysłowe docierają do kory czuciowej i podwzgórza. Kora czuciowa wpływa na zakręt obręczy, który przesyła je przez korę okołowęchową do hipokampa, stąd przez jądra przegrody do ciał suteczkowatych i innych jąder podwzgórza odpowiedzialnego za reakcje fizjologiczne organizmu. Informacja wraca z ciał suteczkowatych do przedniej części wzgórza i znowu do kory zakrętu obręczy. Odczuwanie emocji miało się wiązać z integracją sygnałów z kory czuciowej z sygnałami z podwzgórza. RYSUNEK

Pierwotne emocje :

Klasyfikację przeprowadził już Arystoteles. 
Są różne teorie, zwykle jednak są przynajmniej 4 pary: 
Smutek-radość (szczęście), odraza-akceptacja, strach-złość, zdziwienie-oczekiwanie. 

Na emocje wpływaje pewne rodzaje gotowośći. Na gotowość zaś do działania kierują dwie części układu autonomicznego:

a) część współczulna: przygotowuje organizm do szybkich , intensywnych i energicznych reakcji jak np ucieczka czy atak

b) część przywspółczulna: wzmaga trawienie , oraz inne procesy magazynujące energie , przygotowując organizm do późniejszych działań

rysunek układu: kolor niebieski — część współczulna, kolor czarny — część przywspółczulna

USZKODZENIAMI MÓZGU I ICH WPŁYW NA ODCZUWANIE EMOCJI:

Uszkodzenia wybranych szlaków łaczących ośrodki podkorowe z korą czołową i przedczołową upośledza możliwości interpretacji stanu mózgu, powodując różne zaburzenia emocjonalne. 
-Anhedonia to niemożność odczuwania przyjemności powodująca zaprzestanie wykonywania czynności dających uprzednio przyjemność. 
-Aleksytymia to niemożność wyrażenia za pomocą słów swoich stanów emocjonalnych. 
-Paratymia to braku związku między uczuciami a ich ekspresją. 
Paramimia to zaburzeniu związku między przeżyciami a ekspresją uczuć, np. reakcje mimiczne i gesty niepasujące do wypowiadanych słów

KARTKA: uszkodzenie kory przedczołowej – ludzie z takim uszkodzeniem nie odczuwają praktycznie żadnych emocji.

podczas badania pacjenta z takim uszkodzeniem wykazano , że nic nie jest wyprowadzić go z równowagi , nigdy także nie czuł się bardzo przygnębiony , nawet faktem uszkodzenia własnego mózgu .Nic nie sprawiało mu również radości a jego zachowanie nie było racjonalne. Często podejmował głupie decyzje prowadząc np. do straty pracy , lecz nie miał żadnych problemów z przewidywaniem skutków własnego działania.

Związek między układem autonomicznym a emocjami:

-Zdroworozsądkowy punkt widzenia:

SYTUACJA BUDZĄCA ----> STRACH---->UCIECZKA, ZWIĘKSZONA

STRACH CZĘSTOŚĆ BICIA SERCA

-Teoria Jamesa-Langego:
SYTUACJA BUDZĄCA---->UCIECZKA , ZWIĘKSZONA ---->STRACH

STRACH CZĘSTOŚĆ BICIA SERCA

KARTKA: wyjaśnienie schematu

Pobudzenie autonomiczne oraz mieśni szkieletowych następuje jako pierwsze: to co odczuwamy jako emocje jest etykietą jaką nadajemy naszym reakcją np jestem przestraszony ponieważ uciekam

Pobudzenie fizjologiczne i wzbudzanie emocji:

Wpółcześni psychologowie rozróżniają poznawczy oraz odczuciowy aspekt emocji .

a) aspekt poznawczy identyfikuje sytuacje wywołujące szczęście

b) aspekt odczuciowy to odczuwanie gniewu

Kartka:

przeprowadzono badanie pacjenta w średnim wieku , umieszczając mikroelektrody w pojedynczych komórkach kory przedczołowej .Obserwowano reakcje neuronów podczas pokazywania obrazków przedstawiających przyjemne i nieprzyjemne sceny, radosne i przestraszone twarze. Okazało się komórki inaczej reagowały na przyjemne sceny i radosne twarze niż na nieprzyjemne sceny i smutne twarze. Wynikało to z tego , ze mózg potrafi dokonać kategoryzacji zdarzeń na przyjemne i nieprzyjemne , bez czekania na informacje zwrotne z organizmu.

rysunek mózgu:

Syndrom zatrzaśnięcia -uszkodzenie brzusznej części pnia mózgu . Osoby takie mają zachowane czucie które jest przewodzone przez grzbietowe części pnia mózgu , lecz zniszczeniu ulegają wszystkie szlaki wyjściowe prowadzące z mózgu do mięśni .

KARTKA: jedyne dowolne ruchy są to ruchy cczu, pozostawionych pod kontrolą nerwów które opuszczają pień nieco powyżej miejsca uszkodzenia.

Obszary mózgu związane z emocjami:

Układ limbiczny: pojęcie wprowadzone przez Paula Broca.Rejon przedmózgowia sąsiadujący z pniem mózgu (bardzo istotny dla emocji).

W skład układu limbicznego wchodzi:
-korę zakrętu obręczy

-korę śród- i około-węchową

-wzgórze

-podwzgórze

-hipokamp

-sklepienie

-ciała suteczkowate

-jądra migdałowate

Drażnienie prądem obszarów limbicznych wywołuje psychozy i halucynacje.

Zawiera struktury kontrolujące typowe zachowania dla danego gatunku.

Emocje, zachowania opiekuńcze, to funkcje kory starej (limbiczna), jąder migdałowate (amygdala) kontrolujących strach i agresję, oraz innych, pobliskich obszarów mózgu nazywanych "limbicznymi".

Wydaje się również , że prawa półkula mózgu bardziej reaguje na bodźce emocjonalne niż lewa półkula

KARTKA: słuchanie odgłosów śmiechu , płaczu aktywuje bardzieij prawe ciało migdałowate niż lewe

Choroba psychosomatyczna:

jest to taka choroba somatyczna, w której powstaniu główną rolę odgrywają czynniki psychiczne. Pojęcie odnoszące się do hipotez wyjaśniających powstawanie niektórych chorób, takich jak np wieńcowa, wrzodowa, nadciśnieniowa,astma itp

Choroba wrzodowa:

Znaleziono dowoy , że sytuacje stresujące mogą powodować pojawieniem się wrzodów układu pokarmowego.Badanie przeprowadzone np na przykładzie szczurów.
KARTKA: szczury zostawałay dobierane w pary. Jeden z nich mógł biegając w karuzeli , unikać wsztrząsów elektrycznych, jednak jeśli nie zaczął biec po usłyszeniu tonu ostrzegającego to zarówno on jak i drugi szczur stosowano wstrząs w ogon.U szczurów pozbawionych kontroli nad wstrząsami pojawiło się więcej wrzodów żołądka i jelit niż u szczurów które mogły kontrolować wstrząsy.

Choroba serca: w wielu badaniach wykazano że choroby serca częściej występują u osób które są wrogo usposobe niż u ludzi , które są spokojne i zrelaksowane.

KARTKA: osoby mające silne wsparcie społeczne czyli np przyjaciół, rodziny gotowych nieść pomoc w trudnych sytuacjach mają niskie ciśnienie i małą częstotliwość bicia serca , przez co cieszą się lepszym zdrowiem od osób pozbawionych takiego wsparcia .

Śmierć voodoo: zdrowa osoba umiera po prostu , dlatego że wierzy ,. iż klątwa sprowadziła na nią śmierć . Zjawisko powszechnie lekceważone aż do momentu dobrze udokumentowanych opisów śmierci voodoo przez Waltera Cannona .

KARTKA: Kobieta , która zjadła owoc , dowiedziawszy się że należy z zakazanego miejsca umierała w ciągu kilkudziesięciu godzin.Kobieta wierzyła że musi umrzeć a krewni i przyjaciele , którzy również wierzyli w klątwe , uznawali ją za osobę konającą. Przytłoczona lękiem i bezradności ofiara odmawiała przyjmowania pokarmów i wody i umierała w ciągu zwykle 24 do 48 godzin.

Fobie to obezwładniające stany lękowe, ma je około 10% ludzi, a słabsze fobie nawet połowa. 

Ciekawostka:

Picasso panicznie bał się ścinania włosów i fryzjera 
Pascal i Prus cierpieli na lęk przed otwartymi przestrzeniami ( agorafobię). 
Matejko miał fobię ciemności (achluofobię). 
Hans Christian Andersen bał się panicznie pożarów. 
Michael Jackson boi się zarazków (arachibutyrofobia), 
Eddie Murphie boi się brudu (mizofobia).

STRES AKTYWUJE DWA UKŁADY ORGANIZMU:

a)autonomiczny układ nerwowy -reaguje szybko
b)oś HPA (oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa) . Pobudzenie podwzgórza prowadzi do uwolnienia przez przedni płat przysadki hormonu adrenokortykotropowego który stymuluje korę nadnerczy do wydzielania kortyzolu. , powodującego podniesienia stężenia cukru we krwi oraz zwiększenia metabolizmu .

Układ inmulogiczny: składa się z komórek które chronią organizm przed takimi intruzami jak wirusy i bakterie.

1. Leukocyty: krwinki białe – element morfotyczny krwi. Posiadają zdolność ruchu. Żyją nawet do 20 lat. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed wirusami i bakteriami.Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich funkcja odpornościowa jest realizowana przez:

-fagocytozę (pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych)

-odporność swoistą (przeciwciała)

2. Specyficzna odpowiedź układu inmunologicznego przeciw intruzowi zaczyna się od dwóch rodzajów komórek:

a)Makrofagi
b)Limfocyty B
Makrofag-otacza bakterie czy też inne obce ciało i wystawia jego antygen na swojej własnej powierzchni

Limfocyt B (leukocyt dojrzewający w szpiku kostnym)-także przyłącza się do intruza i tworzy swoiste przeciwciała które mogą atakować jego antygen

3.Naturalni zabójcy: komróki krwi które przyłączają się do określonych komórek rakowych i komórek zainfekowanych wirusem są znani jako naturalni zabójcy

4.Cytokiny: białka wpływające na wzrost i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej. Cytokiny mogą wybiórczo pobudzać odpowiedź komórkową lub humoralną, co w połączeniu z ich ilością powoduje, że powstaje niezwykle skuteczny, ale także bardzo skomplikowany i czuły system powiązań pomiędzy komórkami układu odpornościowego, tzw. sieć cytokin

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO: (PTSD ) rodzaj zaburzenia lękowego będący efektem przeżycia traumatycznego wydarzenia. Zaburzenie lękowe spowodowane przez stres o dużej sile, powodujący kryzys psychiczny, przekraczający ludzkie przeżywanie . Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja. Przebieg ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów. Czynnikami predysponującymi mogą być zaburzenia osobowości .

1)     Zachowania agresywne i obronne:

a)      Atak może mieć charakter zaplanowany lub opanowany i spokojny. Wywołuje zwykle pewien rodzaj bólu lub zagrożenia.

b)     Ciało migdałowate – związane z agresywnością.
Ciało migdałowate: Położone w głębi płata skroniowego . Ciało migdałowate ma bogaty system połączeń aferentnych (dochodzące) i eferentnych (wychodzące), zarówno podkorowych, jak i korowych.

c)      Badania nad ludzkimi zachowaniami agresywnymi i kryminalnymi wskazują, że bliźnięta monozygotyczne są bardziej do siebie podobne niż bliźniaki heterozygotyczne, a także adoptowane dzieci są bardziej podobne do swoich biologicznych rodziców niż do przybranych.

d)     Im większa ilość hormonu testosteronu tym objawia się większa skłonność do zachowań agresywnych. RYSUNEK

e)      Zespół okresowych napadów agresji – zaburzenie polegające na występowaniu sporadycznych wybuchów agresywnego zachowania, bez żadnego lub z błahych powodów, jest czasem związany z padaczką płata skroniowego. Napad padaczkowy zdarza się, gdy grupa neuronów przez pewien czas utrzymuje stan synchronicznej aktywności. Jeśli ognisko padaczkowe znajduje się w płacie skroniowym, objawy obejmują halucynacje, cmokanie, mlaskanie czy też inne czynności powtarzalne, czasem zachowania emocjonalne (niekoniecznie agresywne).

f)       Uszkodzenia kory przedczołowej – skłonności agresywne, tendencja do zachowań społecznie nieakceptowanych.

g)     Synapsy serotoninergiczne a zachowania agresywne:

·         Badania na zwierzętach: Valzelli wykazał, że 4 tyg izolacji społecznej powodowało spadek obrotu serotoniny w mózgu samców myszy, co wywołuje wzrost zachowań agresywnych. Obrót jest to ilość neuroprzekaźnika uwalnianego oraz resyntetyzowanego przez neurony presynaptyczne. Mózg o małym obrocie serotoniny może mieć prawidłową ilość tego neuroprzekaźnika, ale uwalnia tylko niewielką jego część i dlatego musi go syntezować w dużych ilościach. O obrotach można wnioskować ze stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA) – metabolitu serotoniny we krwi, płynie mózgowo rdzeniowym lub w moczu. Im więcej uwalnianej serotoniny, tym wyższy poziom 5-HIAA, zatem większy obrót.

·         Badania na ludziach: obniżony poziom obrotu serotoniny jest widoczny u osób agresywnych, chcących popełnić samobójstwo, niedobór tryptofanu w diecie-zmniejszenie syntezy serotoniny, ograniczenie spożycia aspartamu (słodzika) w przypadku osób agresywnych lub z skłonnością samobójczą

2)     Strach, lęk, a ciało migdałowate:

a)      Strach – przeżycie chwilowe. Ucieczka od niebezpieczeństwa powoduje ustąpienie strachu (od lęku trudniej uciec).

b)     Reakcja na niespodziewany głośny dźwięk, zwany odruchem wzdrygnięcia jest bardzo szybka -> inf. słuchowa dociera do jądra ślimakowego w rdzeniu przedłużonym -> do mostu (8-9 milisekund po dźwięku) bezpośrednio do rejonu zawierającego napięcie mięsni zwłaszcza grzbietu (odruch rozwija się w ciągu 1/5 sek.)

c)      Wiele kom w ciele migdałowatym (jądro podstawno-boczne i środkowe) dostaje inf. ze szlaków bólowych, wzrokowych i słuchowych, co powoduje warunkowanie strachu.

Strach łatwo jest warunkować, stąd mechnizmy strachu są najlepiej poznane. 
Lęk, niepokój to strach bez wyraźnego powodu, zwykle związany z oczekiwaniem na jakieś niebezpieczeństwo. Główna struktura analizująca emocje tego typu to ciało migdałowate, składające się z około 10 jąder. Odbieranie pobudzeń: bezpośrednio z wzgórza (12 ms u szczura) lub przez korę (25 ms, nieco wolniej). Wzgórze rozdziela ogólne cechy bodźca, przyspieszając reakcję. Kora sensoryczna analizuje złożone aspekty bodźca, reakcja jest nieco późniejsza. 
Kora przyśrodkowa przedczołowa hamuje niewłaściwe zachowania, jeśli zostaną wywołane pomyłkowo. Hipokamp i kora śródwęchowa, należąca do formacji hipokampa, pozwalają zapamiętać epizod, w tym kontekst reakcji emocjonalnyc

RYSUNEK

d)     Połączenia:

·         Ciało migdałowate z podwzgórzem sprawują kontrolę nad reakcjami autonomicznymi towarzyszącymi Stachowi (np. podwyższone ciśnienie krwi)

·         Ciało migdałowate z korą przedczołowa modyfikują korową interpretację bodźców potencjalnie zagrażających

·         Ciało migdałowate -> aksony do istoty szarej okołowodociagowej śródmózgowia -aksony do jader mostu kontrolujących odruch wzdrygnięcia

e)      Zespół Kluvera-Bucy’ego – objawy: mniejszy strach, łagodność, spokojność, przyczyny: zniszczenie ciała migdałowatego.

f)       Choroba Urbacha-Wietha – cierpią na uszkodzenia skóry, u wielu występuje również atrofia(stopniowe zanikanie) ciała migdałowatego, spowodowane gromadzeniem się w nim wapnia, problemy z rozpoznaniem ekspresji emocjonalnej innych szczególnie Stachu.

g)     Osoby mające fobie (lękowa) przesadnie boja się w określonych sytuacji lub przedmiotów, a osoby z zespołem leku napadowego mają okresy niepohamowanego lęku w sytuacjach zupełnie nieprzewidywalnych. Możliwe, że osoby lękowe maja więcej kopii jednego genu.

h)     Neuromodulator pobudzający w ciele migdałowatym jest CKK (cholecystokinina), która zwiększa lek, a GABA neuroprzekaźnikiem hamującym, osłabiającym lęk.

3)     Leki uspokajające: benzodiazepiny (np. diazepam, chlordiazepoksyd, alprazolam) wzmagają efekt działania GABA, podobne dzielenie ma alkohol.Efekt przeciwny do benzodiazepin daje białko hamujące wiązanie diazepamu (nazywane endozepinami) wydzielane przez kom glejowe.