Wykaż charakterystyczne cechy poezji młodopolskiej na przykładzie wierszy wybranego poety (Kasprowicza, Staffa, Tetmajera).

U schyłku XIX wieku najpopularniejszym poetą w Polsce był Kazimierz Przerwa - Tetmajer. Jego wiersze, preludia, hymny, szepty i krzyki miłosne były na ustach wszystkich. "Tetmajera umiała współczesna Polska na pamięć", pisał Tadeusz Boy - Żeleński. Podmiot liryczny wierszy Tetmajera deklaruje sceptycyzm wobec wartości dotychczas obowiązujących, tradycyjnie uznanych zarówno w zakresie etyki, jak i religii, w sferze stosunków społecznych i obyczajowych. Odrzuca możliwości działania. Taka bierność, brak zaangażowania prowadzi do splinu. Jest to szczególny stan psychiczny w utworach poetów skłaniających się ku dekadentyzmowi, charakterystyczny, według nich, dla człowieka XIX wieku - nuda, zniechęcenie, nastrój przygnębiający, smutek, depresja. Nastrój splinu wyraża Tetmajer w wierszu "Dziś". Jest to rodzaj monologu wypowiedzianego przez podmiot liryczny w imieniu grupy "dziś - pierwsze nasze myśli są zwątpieniem, nudą, szyderstwem, wstrętem i przeczeniem".

Szyderstwo i wstręt charakteryzują zdecydowanie wrogi stosunek poety do ówczesnej rzeczywistości.

Przeczenie - to tutaj postawa totalnej negacji typowej dla dekadentów, którym brak jakiegokolwiek programu pozytywnego, nie widzą żadnych wartości, o które warto walczyć. Totalna negacja prowadzi do pesymizmu, do zaniku chęci życia. W utworze "Hymn do Nirwany" poeta wyraża tęsknotę za ucieczką w niebyt. Życie człowieka uważa za pasmo cierpień i klęsk. Sądzi, że ludzkie wady, podłość i złość odbierają sens egzystencji.

W wierszu "Przeżytym" maluje ideową próżnię powstałą w wyniku bankructwa ideałów pozytywizmu, utraty wiary w rozum i potęgę myśli ludzkiej. Smutek znużenia, niewiary i beznadziei oraz w wielu wierszach Tetmajera. Dla człowieka pogrążonego w poczuciu beznadziejnego smutku ucieczką może być, według poety, sztuka i miłość. Dla liryki Tetmajera charakterystyczna jest apoteoza w społeczeństwie, które wyżej ceni wartości materialne niż duchowe. Podmiot liryczne zdaje sobie sprawę, że życie nic nie jest warte, patrzy jednak na tłum "z podniesioną głową", mając świadomość, że w jego piersiach "płoną ognie przez Boga samego włożone".

Tematem poezji Tetmajera jest też miłość, często traktowana jako ucieczka od świata, jego cierpień i udręk. Jest to jednak wyzwolenie pozorne, bo gdy minie miłosne uniesienie i zauroczenie, świat wydaje się jeszcze bardziej brutalny i okrutny.

Pierwszy tom poezji Leopolda Staffa "Sny o potędze" (1901) mieści się w kanonie poezji modernistycznej. W sonecie "Kowal" dokonuje poeta rozrachunku ze schyłkowymi tendencjami epoki. Kowal odrzuca serce "własną słabością przeklęte, rysą chorej niemocy skażone, pęknięte", natomiast przekuwa "bezkształtną masę kruszców drogocennych" w "serce hartowane, mężne, serce dumne, silne". Można tu znaleźć wpływy filozofii Nietschego głoszącego pochwałę hartu woli i silnego, radosnego człowieka.

Tomiki "Gałąź kwitnąca (1908) i "Uśmiech godzin" (1910) są wyrazem klasycyzmu, którego program zawarł poeta w wierszu "Przedśpiew" nawiązującym do poezji czarnoleskiej i tekstów biblijnych, głoszącym pochwałę życia, niezależnie od obecności w nim smutku i cierpienia.

Bohaterem utworu jest człowiek doświadczony, który posiadł mądrość życiową i mówi: "żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce". Klasycyzm to typ sztuki nacechowany racjonalizmem, dążeniem do ładu i harmonii. Wynikiem takiej postawy jest łączność z tradycyjną kulturalną. Władający kilkoma językami poeta tłumaczy teksty filozoficzne, beletrystykę i literaturę naukową. Szczególnie bliscy byli mu ci filozofowie, którzy wyznawali aprobatę życia, kult człowieka jako prawodawcy i twórcy własnego losu, stoicy, epikurejczycy, filozofowie odrodzenia. Staff głosi bowiem potrzebę ukształtowania takiej postawy wobec życia, która pozwoli zachować pogodę wbrew przeciwnościom. Zwrot do klasycyzmu oznacza nie tylko odwołanie kulturowe do antyku, ale dążenie do harmonii duchowej.

"Poeta ziemi i buntu" wywodzi się z kujawskiej zagrody chłopskiej. Przebył długą drogę, zanim stał się jednym z najwybitniejszych poetów młodopolskich, znakomitym tłumaczem literatury angielskiej i niemieckiej, rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

W twórczości młodego Kasprowicza widoczne są wpływy naturalizmu, który łączył się u niego z radykalną postawą społeczną (ujmował się za krzywdą wsi, obnażał i piętnował niesprawiedliwość społeczną). Postulaty poetyki naturalistycznej realizował w cyklu wierszy "Obrazki natury", w cyklu sonetów "Z chałupy", w wierszu "W chałupie". W tych utworach ukazuje nędzne warunki wiejskiego życia. Opisywane wnętrze chałupy razi brzydotą (brudne garnki, szmaty, resztki jedzenia). Sam opis rzeczywistości ma wstrząsnąć czytelnikiem i wzbudzić współczucie. Poeta na ogół nie daje własnego komentarza - swój stosunek do rzeczywistości wyraża poprzez konstruowanie miniaturowych obrazków, które mają czytelników skłonić do własnych przemyśleń.

Za akces poety do modernizmu uważa się tom poezji "Krzak dzikiej róży". Zamieszczony w nim Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach jest uważany za wybitne osiągnięcie artystyczne i klasyczny przykład symbolizmu Młodej Polski.

Druga seria Poezji Tetmajera została uznana za deklarację postawy młodych, za wyraz ich światopoglądu i dekadenckich nastrojów. Przedstawiciele symbolizmu rezygnowali z bezpośredniej wypowiedzi lirycznej, opisywania i nazywania stanów uczuciowych na rzecz kreowania wieloznacznego obrazu dającego się różnie interpretować. Za pomocą symboli, z natury niejasnych i niejednoznacznych, poezja miała dotrzeć do prawd niedostępnych racjonalnemu poznaniu, wyrazić to, czego nie da się powiedzieć zwyczajnym językiem. Twórcy koncentrowali się na odczuciach subiektywnych, penetrowali ludzką psychikę, tworzyli nową poetycką wizję świata i starali się przedstawić ją nowym językiem, właściwym tylko poezji.

Ze sztuk plastycznych wywodzi się termin impresjonizm. Kierunek ten pojawił się w środowisku młodych malarzy paryskich, którzy w swej twórczości dążyli do utrwalenia przeróżnych zmysłowych wrażeń, uchwycenia kształtu przemijającej chwili. Impresjonizm w literaturze dążył do przekazywania przelotnych, trudnych do zdefiniowania stanów psychicznych, oddawanych często przez nastrojowy opis krajobrazu. Przykładem stosowania techniki impresjonistycznej może być wiersz "Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej" Kazimierza Przerwy - Tetmajera. Podmiot liryczny opisuje swoje chwilowe odczucia i ulotne zmysłowe wrażenia. Ważną rolę odgrywa tu niezwykle wierne oddanie koloru, nagromadzenie barw, ich zmieniających się odcieni - "srebrnotęczowy", "srebrzystoturkusowy", "bladobłękitny", "zgniłozielony".