Kodeks cywilny. Komentarz

red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski

Rok wydania: 2008

Wydawnictwo: C.H.Beck

Wydanie: 5

Komentowany przepis

Art. 367. [Solidarność wierzycieli] § 1. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich (solidarność wierzycieli).

§ 2. Dłużnik może spełnić świadczenie, według swego wyboru, do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk.

1. Według art. 367, istotnymi cechami solidarności wierzycieli są:

1) wielość wierzycieli,

2) przysługiwanie każdemu z wierzycieli wobec tego samego dłużnika roszczenia o spełnienie określonego świadczenia,

3) możliwość spełnienia przez dłużnika całego świadczenia do rąk któregokolwiek z wierzycieli,

4) wygaśnięcie długu względem wszystkich wierzycieli, w razie zaspokojenia któregokolwiek z nich.

2. Solidarność czynna jest konstrukcją mogącą służyć zarówno interesom wierzycieli, jak i interesom dłużnika (zob. Longchamps de Berier, Zobowiązania, s. 56 i 64; T. Guhl, H. Merz, A. Koller, Das schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, Zürich 1991; W. Dubis, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 567). Wynikająca z niej korzyść dla wierzycieli polega na tym, że każdy z wierzycieli solidarnych może żądać spełnienia świadczenia do jego rąk (zob. jednak kryt. uwagi w tym względzie B. Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, Wyrządzenie, s. 80, a także M. Pyziak-Szafnickiej, w: System PrPryw, t. 5, s. 363). Korzyść zaś dla dłużnika polega na tym, iż może się on zwolnić z długu względem wszystkich wierzycieli przez zaspokojenie jednego z nich.

3. Dłużnik może zaspokoić według swego wyboru któregokolwiek z wierzycieli solidarnych tylko do chwili wytoczenia powództwa przez jednego z nich. Od tej chwili, a raczej od chwili doręczenia dłużnikowi pozwu jednego z wierzycieli solidarnych lub ewentualnie od chwili wcześniejszego dowiedzenia się przez dłużnika o tym pozwie (por. Z. Masłowski, w: Komentarz 1972, t. 2, s. 895; M. Sychowicz, w: Komentarz 2001, I, s. 89; E. Łętowska, w: System, t. III, cz. 1, s. 333; ale zob. też W. Siedlecki, w: Komentarz KPC 1975, t. I, s. 327 i 328), uprawnionym do przyjęcia świadczenia jest wyłącznie wierzyciel, który wytoczył powództwo. Spełnienie zatem wówczas świadczenia przez dłużnika do rąk innego wierzyciela zwolni dłużnika z długu o tyle tylko, o ile powód ze świadczenia skorzystał (art. 452). Kolejne zaś powództwo innego wierzyciela przeciwko dłużnikowi ulegnie oddaleniu. Pozostali wierzyciele mogą wtedy jedynie przystąpić do toczącego się już przeciwko dłużnikowi postępowania jako interwenienci uboczni (art. 76 KPC).

4. Na równi ze spełnieniem świadczenia do rąk jednego z wierzycieli solidarnych zwalnia dłużnika wobec wszystkich wierzycieli solidarnych ważne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (art. 470) oraz potrącenie - zarówno jednostronne (art. 498-505), jak umowne - z wierzytelności solidarnej wzajemnej wierzytelności dłużnika; potrącenie to musi być dokonane w stosunku do tego wierzyciela solidarnego, względem którego dłużnikowi przysługuje potrącana wierzytelność.

5. Nie wywiera natomiast skutku przewidzianego w art. 367 § 1 świadczenie w miejsce wypełnienia (art. 453) lub odnowienie (art. 506 § 1), dokonane między dłużnikiem a jednym z wierzycieli solidarnych (zob. art. 377 Nb 3 i 4).

6. Artykuł 367 § 2 należy stosować per analogiam do rozstrzygania kolizji między roszczeniami windykacyjnymi kilku współwłaścicieli (B. Banaszkiewicz, Roszczenie windykacyjne współwłaściciela ułamkowego przeciw osobie nie uprawnionej, PS 1995, Nr 1, s. 58; zob. też orz. SN z 9.6.1998 r., II CKN 792/97, OSN 1999, Nr 1, poz. 15 oraz orz. SN z 28.4.2005 r., III CK 504/04, niepubl.).

Zawada