Mieczysław B.B. Biskupski

Polski rząd określił sowiecką inwazję jako pogwałcenie poi sko-sowieckiego traktatu z 1932 roku, a przy tym, biorąc pod uwagę wojnę polsko-niemiecką, akt perfidii. Badacze, między innymi brytyjscy, stwierdzili, że czyn Sowietów stanowił po­gwałcenie prawa międzynarodowego oraz naruszenie wielu ist­niejących traktatów. Sowieci odpowiadali, że Polska przegrała wojnę z Niemcami w ciągu kilku dni, a zatem „nie istnieje już państwo polskie". Byli wobec tego usprawiedliwieni względami własnego bezpieczeństwa, przychodząc z pomocą swoim „bra­ciom" w Polsce wschodniej³. Zgodnie z tą logiką inwazja nie była inwazją, a jedynie przeprowadzoną po wojnie operacją ra­tunkową. Od tej chwili tezy, że wojna po zaledwie paru dniach była skończona i że Sowieci nie napadli Polski, stały się aksjoma­tami wizji kampanii wrześniowej prezentowanej przez komu­nistów. Powtarzają się również w hollywoodzkich przedstawie­niach wojny.

Po sowieckiej ofensywie zaczęła się fala terroru i masakr, na masową skalę odbywały się aresztowania. Zbrodnie wojenne po­pełniano od pierwszych godzin inwazji, na przykład często zabi­jano jeńców. W obliczu podwójnej napaści polski opór zbrojny uległ dezorganizacji - powstało wiele odizolowanych jednostek, załamało się też naczelne dowództwo. Przywódcy polityczni i dowódcy wojska uciekli na południowy wschód, by przedo­stać się do Rumunii i organizować opór zza granicy. Nigdy nie podpisano kapitulacji, a Polacy traktowali wojnę jako trwające

³ Co się tyczy polskiej reakcji na sowiecką inwazję, zobacz notę ambasado­ra Wacława Grzybowskiego z 17 września 1939 roku i komunikat rządu polskiego z tego samego dnia. Sowieckie uzasadnienie inwazji przedstawia os'wiadczenie Mołotowa z tego samego dnia. Przedstawiona przez Sowietów obrona ich zachowania wobec Polski, od podpisania układu z Hitlerem po inwazję 17 września, to mieszanka fałszu, przekłamań i bzdur. Członkowie Partii Komunistycznej i wielu innych lewicowców przyjmowali ją jednak za aksjomat przez całe dziesięciolecia.

Polska podczas drugiej wojny światowej

iiiidal zmagania z dwoma wrogami, Niemcami i Rosjanami, którzy współpracowali przy zniszczeniu ich kraju.

Wbrew późniejszym przedstawieniom hollywoodzkim walki nasilały się we wrześniu wraz z upływem czasu, a nad Bzurą

1. w kilku innych miejscach prowadzono działania na dużą skalę.

2. H września, po długim oblężeniu, Warszawa wpadła w ręce
   Niemców. Głównych przywódców uwięziono, wielu zostało
   później straconych. Ostatnie jednostki polowe skapitulowały
   pod Kockiem 6 października. Kampania trwała 5-6 tygodni,
   a jej skutkiem dla Niemców była strata około 50 tysięcy ludzi
   i ciężkie straty w sprzęcie: 1000 czołgów i samochodów pancer­
   nych, prawie 600 samolotów, 12 tysięcy ciężarówek i innych po­
   jazdów oraz mnóstwo innego sprzętu. Straty te dorównywały czy
   nawet przekraczały poniesione przez Niemców podczas kam­
   panii w Europie Zachodniej w 1940 roku, gdy pokonali połą-
   c/one armie Francji, Holandii, Belgii i Wielkiej Brytanii w po­
   dobnym czasie jak Polskę w kampanii wrześniowej. Jeśli weźmiemy
   pod uwagę, że Polacy zostali zaatakowani bez ostrzeżenia, mogli
   /.mobilizować tylko część swoich sił i byli zmuszeni polegać na
   przestarzałym sprzęcie, podczas gdy alianci zachodnioeuropejscy
   w 1940 roku mieli dziewięć miesięcy na przygotowania, prze­
   wagę doświadczenia po tym, jak zobaczyli niemiecką technikę
   wojskową w działaniu oraz wystawili siły mniej więcej równe
   niemieckim pod względem liczebności, a pod względem pew­
   nych kluczowych rodzajów sprzętu wręcz silniejsze, skuteczność
   Polaków robi wrażenie. Mimo to Hollywood ignorowało kam­
   panię albo twierdziło, że zakończyła się ona po zaledwie paru
   dniach symbolicznego oporu.

Polskie straty były jednak gigantyczne: 200 tysięcy zabitych i rannych oraz ponad 600 tysięcy wziętych do niewoli. Do cier­pienia Polaków przyczyniły się też straty wśród ludności cywilnej i szkody wyrządzone przez Sowietów. Opór nie zakończył się

96

97