Związki międzygminne
Aktem regulującym tworzenie i funkcjonowanie związków międzygminnych jest ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), rozdział 7. Stanowi on, że w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku. Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy, która określa zadania związku i tryb zatwierdzenia jego statutu. Do związków międzygminnych stosuje się odpowiednio art. 8 ust. 2-5 i art. 39 ust. 4 ww. ustawy.
Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Związek posiada osobowość prawną.
Gmina informuje wojewodę o zamiarze przystąpienia do związku.
Utworzenie związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Statut związku powinien określać:
1. nazwę i siedzibę związku,
2. uczestników i czas trwania związku,
3. zadania związku,
4. organy związku, ich strukturę, zakres i tryb działania,
5. zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku,
6. zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku,
7. zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń majątkowych,
8. zasady likwidacji związku,
9. inne zasady określające współdziałanie.
Zmiana statutu następuje w trybie przewidzianym dla jego ustanowienia.
Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z dniem ogłoszenia statutu.
Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku. W zakresie zadań zleconych związkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje przysługujące radzie gminy. Do zgromadzenia związku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady gminy.
W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Na wniosek wójta rada gminy może powierzyć reprezentowanie gminy w zgromadzeniu zastępcy wójta albo radnemu. Statut może przyznawać określonym gminom więcej niż jeden głos w zgromadzeniu. Dodatkowych przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy.
Uchwały zgromadzenia są podejmowane bezwzględną większością głosów statutowej liczby członków zgromadzenia.
Członek zgromadzenia może wnieść pisemny sprzeciw w stosunku do uchwały zgromadzenia w ciągu 7 dni od dnia jej podjęcia. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały i wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy. Sprzeciw nie może być zgłoszony do uchwały podjętej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.
Organem wykonawczym związku jest zarząd. Zarząd związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza członków zgromadzenia w liczbie nieprzekraczającej 1/3 składu zarządu związku.
Do gospodarki finansowej związku międzygminnego stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce finansowej gmin. Plan finansowy związku uchwala zgromadzenie związku.
Sposób prowadzenia rejestru związków międzygminnych, ogłaszanie statutów, dokumentację niezbędną do wpisania związku do rejestru, dane podlegające wpisaniu oraz sposób dokonywania zmian wpisów w rejestrze określone zostały w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 października 2001r. (Dz.U. Nr 121, poz. 1307). Zawarte w nim przepisy stwierdzają, że rady gmin tworzących związek międzygminny zgłaszają jego utworzenie do organu prowadzącego rejestr za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na siedzibę związku.
Do zgłoszenia, o którym powyżej mowa, dołącza się:
1. uchwały rad gmin o utworzeniu związku,
2. uchwały rad gmin o przyjęciu statutu,
3. statut związku,
4. informację właściwego wojewody o zgodności z prawem ww. uchwał,
5. odpisy protokołów posiedzeń rad gmin, w części dotyczącej trybu podejmowania ww. uchwał.
W rejestrze związków, prowadzonym w formie księgi rejestrowej, wpisuje się w odrębnych rubrykach:
1. numer kolejny wpisu,
2. nazwę związku i jego siedzibę,
3. oznaczenie gmin uczestniczących w związku,
4. zadania związku,
5. czas trwania związku,
6. datę rejestracji związku,
7. datę ogłoszenia statutu związku oraz jego zmian,
8. datę likwidacji związku.
Każdy wpis do rejestru oznacza się numerem wynikającym z kolejności wpisów. Niezależnie od rejestru, dla każdego wpisu prowadzi się akta rejestrowe, obejmujące dokumenty stanowiące podstawę wpisu oraz dotyczące postępowania rejestrowego.
Rejestr jest jawny.
O rejestracji związku organ prowadzący rejestr zawiadamia na piśmie rady gmin uczestniczące w związku, wojewodę oraz właściwą miejscowo regionalną izbę obrachunkową.
Wojewoda, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia rejestracji związku, zarządza ogłoszenie statutu związku w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień wydania wojewódzkiego dziennika urzędowego jest dniem ogłoszenia statutu.
Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do zmian dotyczących związku, powstałych po rejestracji, jeżeli zmiany te dotyczą danych objętych rejestrem.
Przepisy dotyczące wpisu do rejestru stosuje się odpowiednio do wykreślenia związków z rejestru, przy czym do zgłoszenia dołącza się informację o zakończeniu likwidacji związku.
Obsługę organizacyjno-techniczną rejestru prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej.